Πώς είναι να ζεις και να σπουδάζεις στη Γαλλία;

Τι είναι αυτό που παρακινεί κάποιους να πάνε στη Γαλλία για σπουδές; Πόσο διαφορετικό είναι το γαλλικό εκπαιδευτικό σύστημα; Πώς είναι να ζεις στη Γαλλία; Ποια στοιχεία του τόπου αφομοιώνουν και με ποια ελληνικά στοιχεία συνεισφέρουν οι ίδιοι; Ποια τα σχέδια και όνειρά τους για το μέλλον (και πού το βλέπουν); Τι απασχολεί τους σημερινούς φοιτητές; Υπάρχουν νεότερες επιστημονικές κατευθύνσεις με σύγχρονες απαιτήσεις;

Με αφορμή την Έκθεση για τις Σπουδές στη Γαλλία που διοργανώνει το Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδος αυτό το Σαββατοκύριακο, 10 και 11 Φεβρουαρίου 2024, στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη, μιλήσαμε με δύο νέες Ελληνίδες που έχουν εμπειρία σπουδών στη Γαλλία, καθώς και με τον Vincent Lambert, Υπεύθυνο Campus France Ελλάδος. Στη Γαλλία φοιτούν σήμερα περίπου 400.000 διεθνείς φοιτητές, ενώ το 2022-2023 ο αριθμός των Ελλήνων φοιτητών έφτασε τους 3.235, αυξήθηκε δηλαδή κατά 39% την τελευταία πενταετία.

Ο Vincent Lambert Υπεύθυνος Campus France Ελλάδος

Όπως μας εξηγεί ο κ. Lambert: «Η Έκθεση για τις σπουδές στη Γαλλία απευθύνεται τόσο σε μαθητές-μαθήτριες Λυκείου που ενδιαφέρονται για προπτυχιακές σπουδές, όσο και σε φοιτητές-τριες που αναζητούν μεταπτυχιακά ή και διδακτορικά προγράμματα σπουδών. Έχουμε δει περιπτώσεις, όπου νέοι Έλληνες φοιτητές-φοιτήτριες έχουν ανακαλύψει το πρόγραμμα σπουδών που αναζητούσαν χάρη στη γνωριμία τους με Γάλλο εκπρόσωπο στην Έκθεση γαλλικών πανεπιστημίων. Άλλοι έχουν μπορέσει να αντλήσουν πληροφορίες και να ενημερωθούν για προγράμματα υποτροφιών και να πραγματοποιήσουν το όνειρό τους».

Η Νεφέλη Αθανίτη είναι 25 χρονών και σπούδασε ευρωπαϊκές πολιτικές στο Aix en Provence. Όπως λέει στο Monopoli: «Εγώ παρακινήθηκα να σπουδάσω στην Γαλλία λόγω και της επιρροής που είχα από τη μαμά μου, που είναι καθηγήτρια Γαλλικών, αλλά και από την αγάπη μου για τη Γαλλία, όπου είχα ταξιδέψει τρεις φορές και με είχε τραβήξει πολύ η κουλτούρα της. Επίσης σχετικά με το αντικείμενο των σπουδών μου η Γαλλία έχει πολύ υψηλό επίπεδο πανεπιστημίων και υψηλή κατάρτιση, επομένως τη θεώρησα μια πολύ καλή επιλογή. Γενικότερα η επιλογή μου με επιβεβαίωσε, καθώς είχα πολύ καλή εμπειρία μέσα από τις σπουδές μου και έμεινα πολύ ευχαριστημένη. Το πιο σημαντικό για εμένα ήταν ότι τα μαθήματα ήταν πολύ πρακτικά, δηλαδή απέκτησα πρακτική κατάρτιση, κάτι το οποίο μου έλειπε από το ακαδημαϊκό μου προφίλ από την Ελλάδα».

Νεφέλη Αθανίτη

«Κάτι που αναζητούν έντονα οι Έλληνες σπουδαστές στη Γαλλία είναι η σύνδεση του προγράμματος σπουδών τους με την αγορά εργασίας και, ιδιαίτερα, σε ό,τι αφορά το Πολυτεχνείο, με τη βιομηχανία. Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι πολλά προγράμματα μεταπτυχιακών και προπτυχιακών σπουδών στη Γαλλία συνδυάζουν σπουδές και προγράμματα συνεχιζόμενης επαγγελματικής κατάρτισης» παρατηρεί ο κ. Lambert.

Η Γαλλία είναι από τις λίγες χώρες που προσφέρει σπουδές χρηματοδοτούμενες και εγγυημένες από το κράτος.  Δεν υπάρχουν λοιπόν δίδακτρα και προσφέρεται μεγάλη ποικιλία προγραμμάτων σπουδών.

Η Θάλεια Τσάτσα, 27 ετών, τελείωσε τη Νομική Σχολή Αθηνών, έκανε Erasmus+ στο Πανεπιστήμιο της Βουργουνδίας, στη Ντιζόν και μεταπτυχιακό στην Τουλούζη. Όπως μας λέει: «Αποφάσισα να αναζητήσω ένα πρόγραμμα μεταπτυχιακών σπουδών, το οποίο θα ταιριάζει με τις εκπαιδευτικές και επαγγελματικές μου φιλοδοξίες. Έτσι επέλεξα το Κοινό Ελληνογαλλικό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών με τίτλο ‘Ευρωπαϊκό και Συγκριτικό Κοινωνικό Δίκαιο’, το οποίο οργανώνουν και λειτουργούν το Τμήμα Νομικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και το Τμήμα Νομικής του Πανεπιστημίου Τoulouse Capitole της Γαλλίας». Στο πλαίσιο αυτού του προγράμματος η Θάλεια έκανε την πρακτική της άσκηση στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στο Τμήμα του Νομικού Συμβούλου επί Διοικητικών Υποθέσεων. «Η ιδιαίτερη αγάπη μου για τη γαλλική γλώσσα και πολιτισμό, ήδη από μικρή ηλικία, με οδήγησαν στο να σπουδάσω με κάθε δυνατή ευκαιρία, είτε δηλαδή ως φοιτήτρια Erasmus είτε, στη συνέχεια, στο πλαίσιο των μεταπτυχιακών μου σπουδών, σε γαλλικά πανεπιστήμια. Επιπροσθέτως ως νομικός, επιθυμούσα πάντοτε να εργαστώ στους οργανισμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπου μία από τις  επίσημες γλώσσες είναι και η γαλλική, επομένως σκεφτόμουν ότι η παρακολούθηση νομικών μαθημάτων σε γαλλικά πανεπιστήμια θα ήταν ο ιδανικός συνδυασμός για να με βοηθήσει να ακολουθήσω τον στόχο μου αυτό».

Θάλεια Τσάτσα

Ο κ. Lambert παρατηρεί: «Οι Έλληνες, ειδικότερα, επιλέγουν τη Γαλλία τόσο για προπτυχιακές όσο και για μεταπτυχιακές σπουδές. Προτιμούν κυρίως τις σπουδές Νομικής, Ψυχολογίας και Βιολογίας. Είναι εντυπωσιακή  η στροφή προς τις θετικές επιστήμες και τις σπουδές μηχανικής και ιατρικής, τομείς που στη Γαλλία προσφέρουν νέα διεπιστημονικά προγράμματα σπουδών, καινοτομία και ερευνητικά προγράμματα υψηλού επιπέδου. Είναι επίσης σημαντικό να αναφερθεί, ότι οι τίτλοι σπουδών των Ανώτατων Γαλλικών Ιδρυμάτων εναρμονίζονται με το ευρωπαϊκό πρότυπο: Πτυχίο-Μεταπτυχιακό-Διδακτορικό και επικυρώνονται από το κράτος, το οποίο και εγγυάται τη διεθνή αναγνώρισή τους. Τέλος, να πούμε ότι οι Έλληνες φοιτητές ενσωματώνονται γρήγορα στη γαλλική καθημερινότητα, ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις των σπουδών τους και, πολλές φορές, συνεχίζουν τις σπουδές τους για εκπόνηση διατριβής ή μεταδιδακτορική έρευνα».

Η Νεφέλη λέει: «Όσον αφορά τον τρόπο ζωής στην Νότια Γαλλία (θα αναφερθώ συγκεκριμένα στη Νότια Γαλλία, γιατί θεωρώ ότι ο τρόπος ζωής είναι διαφορετικός από την υπόλοιπη Γαλλία) μου αρέσει πολύ, γιατί συνδυάζει στοιχεία μιας πιο μεσογειακής κουλτούρας με την πλειοψηφία του κόσμου να είναι αρκετά ανοιχτοί και εξυπηρετικοί. Φυσικά υπάρχουν διαφορές από τον τρόπο ζωής στην Ελλάδα με κάποια θετικά και κάποια αρνητικά. Το στοιχείο που μου αρέσει ιδιαίτερα και το συγκαταλέγω στα θετικά, είναι ότι στην Γαλλία νιώθω πιο παραγωγική και πιο πρόθυμη να κάνω πράγματα, όπως να επισκεφτώ ένα μουσείο, να πάω σε μια βιβλιοθήκη κτλ».

Η Θάλεια συμπληρώνει: «Το να είναι κανείς φοιτητής  σε γαλλικό πανεπιστήμιο σίγουρα αποτελεί μία πρόκληση λόγω της γλώσσας, καθώς τα  μαθήματα διδάσκονται στα γαλλικά κατά κύριο λόγο, ωστόσο έτσι δίνεται η καλύτερη ευκαιρία στον φοιτητή για να τα εξασκήσει και να τα μάθει, αλλά και να αναμειχθεί με τους γάλλους φοιτητές. Οι καθηγητές είναι πάντοτε πρόθυμοι να βοηθήσουν και στο μεγαλύτερο ποσοστό προσαρμόζουν τη διδασκαλία και τον τρόπο εξέτασης, λαμβάνοντας υπόψη τη δυσκολία που εκ των πραγμάτων υπάρχει με τη γλώσσα. Μάλιστα ένα στοιχείο που θεωρώ ιδιαίτερα χρήσιμο στο πλαίσιο των μεταπτυχιακών της Νομικής, είναι ότι οι φοιτητές διανύουν τα τρία πρώτα έτη κάνοντας κοινά μαθήματα ως προπτυχιακοί φοιτητές και στο τέταρτο και πέμπτο έτος επιλέγουν την κατεύθυνση που επιθυμούν να ακολουθήσουν για το μεταπτυχιακό τους. Με αυτόν τον τρόπο μπορούν από μικρή ηλικία να εξειδικευτούν σε κάποιον τομέα του δικαίου, αλλά και να ανακαλύψουν αν τους ενδιαφέρει ή όχι ο συγκεκριμένος κλάδος δικαίου».

Ποια είναι η φιλοσοφία του πανεπιστημιακού εκπαιδευτικού συστήματος στη Γαλλία;  «Κατ’ αρχήν,  οι σπουδές στα γαλλικά πανεπιστήμια είναι δωρεάν», απαντά ο κ. Lambert. «Η Γαλλία είναι από τις λίγες χώρες που προσφέρει σπουδές χρηματοδοτούμενες και εγγυημένες από το κράτος.  Δεν υπάρχουν λοιπόν δίδακτρα  και προσφέρεται μεγάλη ποικιλία προγραμμάτων σπουδών: διετή, τριετή προγράμματα, επαγγελματικά, ερευνητικά μεταπτυχιακά προγράμματα, διεπιστημονικά προπτυχιακά και μεταπτυχιακά υψηλής ποιότητας μαθημάτων, με έμφαση στην έρευνα και τη διασύνδεση με τη σύγχρονη αγορά εργασίας, καθώς και τα συνεχώς αυξανόμενα  αγγλόφωνα προγράμματα σπουδών σε διάφορους τομείς. Όσον αφορά τη φιλοσοφία του γαλλικού πανεπιστημιακού εκπαιδευτικού συστήματος, είναι πλήρως εναρμονισμένο με τα ευρωπαϊκά πρότυπα. Διακρίνουμε δύο τύπους διδασκαλίας: τις παραδόσεις (cours magistraux) που διεξάγονται σε αμφιθέατρα 100 έως 1000 θέσεων, με τη μορφή διάλεξης από τον καθηγητή, ενώ οι φοιτητές κρατούν σημειώσεις και τα εργαστήρια (travaux dirigés), τα οποία χωρίζονται σε “πρακτικές εφαρμογές” – TP (θετικές επιστήμες) και σε “κατευθυνόμενες εργασίες” – TD (θεωρητικές επιστήμες) και γίνονται ανά ολιγάριθμες ομάδες φοιτητών. Βοηθούν στην καλύτερη κατανόηση της παράδοσης μέσω ασκήσεων και εμβάθυνσης των θεωρητικών γνώσεων. Είναι υποχρεωτικά, σε αντίθεση με τις παραδόσεις, όπου οι απουσίες δεν ελέγχονται».

«Σε ό,τι αφορά τις εξετάσεις, υπάρχουν δύο τύποι ελέγχου των γνώσεων: Ο διαρκής έλεγχος (contrôle continu) που επιτρέπει την κατοχύρωση των κεκτημένων γνώσεων μέσω σύντομων διαγωνισμάτων σε όλη τη διάρκεια της χρονιάς και σε κάθε διδαχθέν μάθημα και οι καθιερωμένες εξετάσεις για να ελέγξουν συγκεντρωτικά τις κεκτημένες γνώσεις επί του συνόλου των μαθημάτων, οι οποίες διαρκούν μερικές μέρες. Πρόκειται για διαγωνίσματα εφ’ όλης της ύλης που διεξάγονται δύο φορές το χρόνο (εξεταστικές περίοδοι)».

«Όσον αφορά στον τρόπο ζωής  στη Γαλλία, σίγουρα αυτό που μου άρεσε ήταν η προσήλωση στη διαδικασία και η ευκολία στην επικοινωνία και τη συναλλαγή με τους φορείς», λέει η Θάλεια. «Σίγουρα απαιτείται η ανάλογη προσκόμιση εγγράφων, όπως είναι φυσιολογικό, αλλά πάντοτε μπόρεσα να κάνω όλες τις γραφειοκρατικές ενέργειες με επιτυχές αποτέλεσμα. Επιπροσθέτως, πρόκειται για μία χώρα που βοηθά όλους τους φοιτητές, προσφέροντας το αντίστοιχο επίδομα στέγασης. Θεωρώ, μάλιστα, ότι η οργάνωση αυτή με επηρέασε θετικά και στη δική μου καθημερινότητα, γεγονός που συχνά ελλείπει από την ελληνική κουλτούρα. Αντίστοιχα πιστεύω ότι η εργατικότητά μου και η προσήλωση στον στόχο, που διακατέχει πολλά από τα άτομα της ηλικίας μου στην Ελλάδα στη σημερινή εποχή, καθώς και η επιθυμία μας να ζήσουμε και σπουδάσουμε σε διαφορετικές χώρες από αυτές που γεννηθήκαμε, προκειμένου να εμπλουτίσουμε τις γνώσεις μας, είναι στοιχεία που συμβάλλουν στην ανάπτυξη δυνατότερων σχέσεων μεταξύ των κρατών».

«Από την όλη κουλτούρα των Γάλλων θεωρώ ότι έχω κερδίσει σίγουρα καλύτερους τρόπους και περισσότερη ευγένεια – σε ένα τυπικό επίπεδο βέβαια, αλλά δεν έχει σημασία -, καθώς επίσης και το ωράριο διατροφής!», συμπληρώνει η Νεφέλη. «Θεωρώ ότι είναι πιο υγιεινά τα ωράρια διατροφής σε σύγκριση με τους ελληνικούς ρυθμούς και το συγκαταλέγω στα θετικά (ωστόσο όχι η διατροφή αυτή καθαυτή) . Σαν Ελληνίδα από την άλλη θεωρώ ότι έχω προσφέρει μια άλλη οπτική, τουλάχιστον σε επίπεδο σπουδών: Θεωρώ ότι οι Γάλλοι ως λαός ακολουθούν λίγο την πεπατημένη και ενώ έχουν μάθει να δουλεύουν με ένα συγκεκριμένο τρόπο (που κατά την άποψή μου είναι σωστός), ωστόσο δεν είναι ιδιαίτερα ευφυείς και ανοιχτοί σε νέες μεθόδους, επομένως πιστεύω ότι κάπως συνέβαλα σε αυτό το κομμάτι»

Η Νεφέλη αυτήν τη στιγμή βρίσκεται στη Γαλλία και αναζητά μια θέση εργασίας που να είναι άμεσα συνυφασμένη με το αντικείμενο των σπουδών της, καθώς θέλει να παραμείνει στη Γαλλία τα επόμενα χρόνια. Η Θάλεια έχει ολοκληρώσει τις σπουδές και την πρακτική της άσκηση στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κάτι για το οποίο οι σπουδές στα γαλλικά πανεπιστήμια φάνηκαν ο καλύτερος σύμμαχός της,  όπως μας λέει. «Σύντομα ξεκινώ μία νέα επαγγελματική πορεία ως Δικαστικός Ερευνητής στο Συμβούλιο της Επικρατείας και είναι γεγονός ότι οι σπουδές μου στο Ευρωπαϊκό Δίκαιο, αλλά και οι γνώσεις γαλλικής νομικής ορολογίας που έχω αποκομίσει μέσα από τις σπουδές μου αυτές,  ήταν απαραίτητες για να μπορέσω να ανταπεξέλθω στη δυσκολία των εξετάσεων που είχαν διοργανωθεί προς αυτό το σκοπό, ενώ επιπροσθέτως, θα αποτελέσουν ισχυρά εφόδια για την επαγγελματική μου αυτή πορεία».