Παραβάσεις: Ο Χρήστος Λούλης διαβάζει αποσπάσματα από τον «Ερωτόκριτο» στο ΚΠΙΣΝ

Οι Παραβάσεις, η σειρά θεατρικών αναλογίων του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΚΠΙΣΝ), επανήλθαν τη σεζόν 2023-2024 στον Φάρο με τον γενικό τίτλο Παραβάσεις/Αναγνώσεις. Τον Φεβρουάριο ο Χρήστος Λούλης επιχειρεί μια σκηνική ανάγνωση αποσπασμάτων από τον «Ερωτόκριτο» του Βιτσέντζου Κορνάρου. Την σκηνοθετική επιμέλεια αναλαμβάνουν οι Δημήτρης και Ορέστης Σταυρόπουλος, ενώ τη μουσική και ηχητική σύνθεση υπογράφει ο Τζεφ Βάγγερ.

Φέτος, το θεατρικό αναλόγιο του ΚΠΙΣΝ επιστρέφει στον πυρήνα της σκηνικής ανάγνωσης και αντλεί έμπνευση από τον Καβαφικό στίχο «ιδανικές φωνές κι αγαπημένες». Επτά πρωταγωνιστές του θεάτρου, επτά «ιδανικές φωνές» συνεργάζονται με νέους θεατρικούς σκηνοθέτες, καταξιωμένους Έλληνες συνθέτες ή/και μουσικούς επί σκηνής και επιχειρούν ζωντανά θεατρικές αναγνώσεις λογοτεχνικών κειμένων (διηγήματα, νουβέλες, πεζογραφήματα), όλα κείμενα-ορόσημα της ελληνικής λογοτεχνίας. Η σειρά αξιοποιεί, έτσι, την επιμελημένη δραματουργία των Αναγνώσεων που ηχογραφήθηκαν και παρουσιάστηκαν διαδικτυακά από το ΚΠΙΣΝ την περίοδο 2020-2021 προσελκύοντας το ενδιαφέρον του κοινού.

Tέσσερις, πολύ επιτυχημένες, σκηνικές αναγνώσεις έχουν παρουσιαστεί, μέχρι στιγμής, στο πλαίσιο της σειράς: Του αφηγήματος «Ιογενής Πνευμονία» του Ζήσιμου Λορεντζάτου από τον Νίκο Κουρή σε σκηνοθετική επιμέλεια Μάριο Μπανούσι, των πεζογραφημάτων του Φώτη Κόντογλου «Ο θεός Κόνανος» και «Ωσαννά!» από την Ηρώ Μπέζου σε σκηνοθετική επιμέλεια Δανάης Σπηλιώτη, του διηγήματος του Δημήτρη Χατζή «Ο Ντέτεκτιβ» από τη Μαρία Σκουλά σε επιμέλεια Κορνήλιου Σελαμσή και του διηγήματος «Οι Ελαφροΐσκιωτοι» του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη από την Αμαλία Μουτούση σε σκηνοθετική επιμέλεια Εμμανουήλ Κοντού.

Η πρόταση των κειμένων συγκροτήθηκε σε συνεργασία με τον ποιητή Νίκο Α. Παναγιωτόπουλο (Δεκέμβριος 1945 – Ιούλιος 2023), στη μνήμη του οποίου αφιερώνεται η σειρά.

Οι Παραβάσεις/Αναγνώσεις πραγματοποιούνται και φέτος χάρη στη δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ).

Ο «Ερωτόκριτος», «ποίημα ερωτικόν συνθεμένον από τον ποτέ ευγενέστατον Βιτζέντζον τον Κορνάρον» – όπως αναγράφεται στο εξώφυλλο της πρώτης έκδοσης (Βενετία, 1713) – αποτελεί ανεξάντλητη πηγή έμπνευσης για εμβληματικούς δημιουργούς της νεότερης Ελλάδας. Εδώ και τρεις αιώνες, το έμμετρο μυθιστόρημα του μεγάλου Κρητικού ποιητή έχει γνωρίσει πολλές επανεκδόσεις και μεταφράσεις, ενώ επηρέασε σημαντικές μορφές της λογοτεχνίας μας όπως τον Σολωμό, τον Σικελιανό, τον Πρεβελάκη και τον Ρίτσο. Επιπλέον, εκδοχές του «Ερωτόκριτου» παρουσιάστηκαν στο θέατρο από κορυφαίους σκηνοθέτες μας (μεταξύ άλλων, από τους Νίκο Χατζίσκο, Θάνο Κωτσόπουλο, Σπύρο Ευαγγελάτο και  Βασίλη Νικολαΐδη), ενώ διασκευάστηκε για τον κινηματογράφο από τον Νίκο Κούνδουρο. Επίσης, ενέπνευσε τον μεγάλο λαϊκό μας ζωγράφο Θεόφιλο και μελοποιήθηκε από τον συνθέτη Νίκο Μαμαγκάκη, αλλά και τον Χριστόδουλο Χάλαρη με ερμηνευτή τον Νίκο Ξυλούρη.

To συναρπαστικό ποίημα του Κορνάρου είναι γραμμένο στην κρητική διάλεκτο, συνδυάζει τη λόγια με τη δημοτική παράδοση και έχει εμφανείς επιρροές από την ιταλική Αναγέννηση. Ήδη από τον 17ο αιώνα, είχε διαδοθεί στην Πελοπόννησο και στα νησιά: ο λαός το αγαπούσε πολύ, γι’ αυτό το απομνημόνευε και το απήγγειλε, το τραγουδούσε ή το διάβαζε. Ακόμα και σήμερα, ο «Ερωτόκριτος» εξακολουθεί να συγκινεί τον αναγνώστη, γιατί μιλά τη «γλώσσα της καρδιάς» και «δεν έχει πουθενά κανένα ίχνος γλωσσικού πληθωρισμού, κανένα είδος ρητορείας», όπως παρατηρεί ο Γιώργος Σεφέρης σε ένα από τα σπουδαιότερα δοκίμιά του (Δοκιμές).

Ο Ερωτόκριτος είναι ερωτευμένος με την Αρετούσα, θυγατέρα του βασιλιά Ηράκλη, αλλά ο πατέρας της δεν τον θεωρεί αντάξιό της και τον εξορίζει. Οι δύο νέοι θα ζήσουν πολλές περιπέτειες μέχρι να ενωθούν με τα δεσμά του γάμου: αρραβωνιάζονται κρυφά, η Αρετούσα φυλακίζεται επειδή αρνείται να παντρευτεί τον μνηστήρα που θέλει να της επιβάλει ο πατέρας της, ενώ ο Ερωτόκριτος, μεταμφιεσμένος, πολεμά και τραυματίζεται σε μια επικίνδυνη μάχη στην προσπάθειά του να σώσει τον βασιλιά Ηράκλη, ο οποίος προσφέρει στον «άγνωστο» πολεμιστή την κόρη του ως σύζυγο. Η πίστη της Αρετούσας θα δοκιμαστεί, αλλά το τέλος θα είναι αίσιο.

Στους 10.000 στίχους του «Ερωτόκριτου» ξετυλίγεται μια ολοζώντανη αφήγηση που θυμίζει λαϊκό παραμύθι, ιπποτικό μυθιστόρημα αλλά και ομηρικό έπος, με εντυπωσιακές εναλλαγές ανάμεσα σε τρυφερές σκηνές με το ζευγάρι των αγαπημένων νέων και σε επικές πολεμικές αναμετρήσεις. Και όλα αυτά, με φόντο έναν φανταστικό κόσμο που ενώνει, με μαγευτικό τρόπο, την αρχαία Αθήνα με το Βυζάντιο και τη μεσαιωνική Ελλάδα.