Η ‘σχιζοφρενική’ ματιά της Τώνιας Ράλλη στο Rabbithole

Λίγοι ήξεραν πως η δισέγγονη του Άγγελου Σικελιανού και της Εύα Πάλμερ Σικελιανού είναι συγγραφέας. Κάποιοι διαβάζοντας, πριν από 10 χρόνια, το πρώτο της έργο «Το βιβλίο του Τζον» (ένα βιβλίο για τον πατέρα της, κυκλοφόρησε το 2014 στα ελληνικά από τις εκδόσεις Πατάκη). Κάποιοι, όταν πρόπερσι, επανήλθε με το «Εσύ, η ζωώδης μηχανή»: Μια ακόμα λοξή βιογραφία – αυτή τη φορά για τη γιαγιά της, Ελένη Παπαμάρκου, γνωστή ως το Κορίτσι Λεοπάρδαλη. Στο δεύτερο κύμα των αναγνωστών της Ελένης Σικελιανός ανήκε και η σκηνοθέτρια – σκηνογράφος Τώνια Ράλλη, ύστερα από συστάσεις της σταθερής της συνεργάτιδας και ηθοποιού Νάντιας Μαργαρίτη. «Μου το πρότεινε σε μια περίοδο που έβγαινα από τη μελέτη κλασικών συγγραφέων όπως ο Όσκαρ Γουάιλντ και ο Ουίλιαμ Σαίξπηρ· τότε έψαχνα ν’ ασχοληθώ με κάτι διαφορετικό» εξηγεί η ίδια.

Η ηθοποιός Κωνσταντίνα Σκανδάλη στα παρασκήνια.

Γεμάτη περιέργεια διάβασε τη «Ζωώδη μηχανή» της Σικελιανός μέσα σε δύο ημέρες γεμίζοντας την όπως λέει με μια «ανακουφιστική ελευθερία». Στις σελίδες του, η Σικελιανός ξανασυναντούσε τη φοβερή και τρομερή γιαγιά της στην Αμερική του ’40 μέσα από ένα υβριδικό αφήγημα – που ακροβατούσε ανάμεσα στη βιογραφία, την ποίηση, το δοκίμιο και το χρονογράφημα – και η Τώνια Ράλλη ανακάλυπτε το υλικό της επόμενης παράστασης της για το Rabbithole.
Πως να μην σε συνεπάρει η ιστορία μιας αντισυμβατικής γυναίκας, χορεύτριας του μπουρλέσκ που έζησε μια πολυτάραχη ζωή, ανάμεσα στα τέσσερα αδέρφια της, στους πέντε γάμους της (με εντελώς ετερόκλητους, μεταξύ τους άνδρες) στον πατέρα της Τζον που αγαπούσε τα ρεμπέτικα, στη Γερμανίδα μητέρα της Μπέρθα και στο αμερικανικό τοπίο όπου και γεννήθηκε;

«Ήταν μια σκληρή γυναίκα που όσο πόνεσε, άλλο τόσο σκόρπισε πόνο και στους γύρω της. Η ζωώδης της πλευρά δεν ήταν απλώς ένα σκηνικό act, ήταν νομίζω στοιχείο της προσωπικότητας της. Ήταν μια γυναίκα περιπλανήτρια αν και προσπάθησε να γίνει American house wife, όπως όλα δείχνουν, κάνοντας πέντε γάμους. Η Ελένη Παπαμάρκου είναι ένα πρόσωπο που μας βυθίζει στον κόσμο των ατελών ανθρώπων οι οποίοι, ωστόσο έχουν πολλά ταλέντα, αν όχι υπερφυσικές δυνάμεις. Φέρνει μπροστά το θέμα του ανοίκειου που εκπροσωπούσε και τελικά μας βάζει σε μια θέση παρατηρητή: Πως οι άνθρωποι που ζουν μέσα σε δομημένες κοινωνίες παρατηρούν τους περιθωριακούς ή εκείνους που ζουν στις παρυφές των κοινωνιών αυτών», σημειώνει η δημιουργός της παράστασης.

Από τις πρόβες της “Ζωώδους μηχανής” στο Rabbithole.

Η σκηνοθετική της ανάγνωση εστιάζει στο δεύτερο μέρος του βιβλίου όπου η Ελένη Σικελιανός μοιάζει να καλείται από τη «φωνή των προγόνων της, ανθρώπων που δεν έχει γνωρίσει κι όμως καλείται να διαχειριστεί όσα τη συνδέουν μαζί τους. Και κυρίως να διαχειριστεί τη μνήμη της».

Χαρακτηρίζει την παράσταση της ονειρική και σχιζοφρενική, αφού ακολουθώντας, την υφολογική βιοποικιλότητα του αφηγήματος, αγγίζει εξίσου ποικίλα είδη θεάτρου: «Επιδιώξαμε κάθε σκηνή να διαφέρει σε στιλ και σε τρόπο από την επόμενη. Είναι ένα πείραμα θεάτρου πολύ ζωντανό, σε πολύ ανοιχτό διάλογο με το θίασο» σχολιάζει η Τώνια Ράλλη έχοντας συνθέσει μια γυναικεία ομάδα (Μαργαρίτα Αλεξιάδη, Νάντια Μαργαρίτη, Έλενα Μεγγρέλη, Κωνσταντίνα Σκανδάλη, Χρυσάνθη Φύτιζα, Athena Wasborn) από ηθοποιούς ερευνήτριες, όπως λέει.

Η Νάντια Μαργαρίτη στην προετοιμασία της παράστασης.

Στη ζωή της Ελένης Παπαμάρκου, η Τώνια Ράλλη αναγνωρίζει μια μακρινή φιλοσοφική συγγένεια ζωής αφού και η ίδια χαρακτηρίζει τον εαυτό της περιπλανήτρια. Συνδημιουργός της ομάδας Nostalgia μαζί με τον ηθοποιό και συγγραφέα Γιώργο Σίμωνα, σε ηλικία 23 ετών και έχοντας μόλις επιστρέψει από σπουδές υποκριτικής στη Νέα Υόρκη μπήκε σε συνθήκη ομάδας.

«Περάσαμε μια δεκαετία ως περιπλανώμενο σχήμα και μέσα από την περιπλάνηση φτάσαμε στο Rabbithole. Ήταν μια εποχή όπου δύο νέοι και διαφορετικοί άνθρωποι συνειδητοποίησαν πως ταυτίζονται στον τρόπο που βλέπουν και που στήνουν παραστάσεις. Μαζί δοκιμάσαμε τρελές ιδέες, τις οποίες μετά φέραμε και στο Rabbit hole, πάντα με άγνοια κινδύνου, ορμή, θάρρος, όρεξη κι αυτή την αιώνια παιδικότητα που μας χάρισε το νεανικό ξεκίνημα μας» λέει.

Η ηθοποιός Μαργαρίτα Αλεξιάδη.

Βέβαια, μετά την περιπλάνηση ήρθε και η στέγη του Μεταξουργείου που, όπως παραδέχεται η Τώνια Ράλλη, έφερε πολλές ελευθερίες εξίσου και πολλές ευθύνες. Στο δημιουργικό αυτό πυρήνα, η ίδια έχει παρουσιάσει και απελευθερώσει, κατά καιρούς, πολλά καλλιτεχνικά πρόσωπα. Άλλοτε ως σκηνογράφος – ειδικά από τη νέα στεγασμένη φάση της ομάδας και μετά – κι άλλοτε ως σκηνοθέτρια, εκεί όπου τώρα τοποθετεί περισσότερο τον εαυτό της. «Θα έλεγα ότι είμαι καλλιτέχνις του θεάτρου. Αγαπάω πολύ αυτήν την τέχνη, αγαπάω και την υποκριτική, αλλά δεν είμαι διαθέσιμη να εργαστώ ως full time ηθοποιός. Δεν έχω διαγράψει την υποκριτική από τη ζωή μου όμως σπάνια παίζω ή παίζω εκτός ομάδας· σε project που δεν με έχουν, οργανωτικά, ανάγκη. Εδώ είμαι καλή στο να δημιουργώ τις σωστές συνθήκες για να εργαστούν οι άλλοι ως ηθοποιοί. Και όταν καλείσαι να δημιουργήσεις συνθήκες δεν μπορείς να παίξεις, πρέπει να μπορείς να αφοσιωθείς στη στιγμή».

Η ζωή της, λέει, έχει κυλήσει καλά με αυτές τις επιλογές. Κι έτσι παρότι δεν σκέφτηκε στιγμή να βρεθεί ως ηθοποιός στη σκηνή του «Εσύ, ζωώδης μηχανή» εντούτοις ανεβαίνει ως μουσικός. Μια καλλιτεχνική ιδιότητα που επίσης κρατά ενεργή – αρκετές φορές και ως συνθέτις ή sound designer στις παραστάσεις του Rabbithole ή ως μέλος μουσικών σχημάτων εκτός του θεάτρου.

“Δεν έχω διαγράψει την υποκριτική από τη ζωή μου όμως σπάνια παίζω ή παίζω εκτός ομάδας· σε project που δεν με έχουν, οργανωτικά, ανάγκη. Εδώ είμαι καλή στο να δημιουργώ τις σωστές συνθήκες για να εργαστούν οι άλλοι ως ηθοποιοί” ομολογεί η Τώνια Ράλλη.

Τόσο η ίδια όσο και ο Γιώργος Σίμωνας έχουν την ανάγκη να παίρνουν μικρές ανάσες εκτός της σταθερής τους συνεργασίας που, πλέον, μετράει 24 χρόνια. «Έχει γίνει προϋπόθεση της συνεργασίας μας να φεύγουμε από εδώ για λίγο. Επιδιώκουμε να δουλεύουμε μαζί ως ομάδα αλλά αυτό δεν σημαίνει πως ο καθένας δεν πρέπει να εξελίξει τα δικά του μέσα» παρατηρεί η Τώνια Ράλλη. Κι αυτή είναι μια σημαντική πτυχή της φύσης της ομάδας. Η Ράλλη υπογραμμίζει πως η Nostalgia δεν είναι ένα σχήμα αυστηρών διαδικασιών και πως εκεί οφείλεται η μακροημέρευση της. «Αυτό κάνει τα πράγματα πιο απλά και λειτουργικά. Η σχέση μας δεν έχει πληγεί από εγωισμούς χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν διαφωνούμε. Τσακωνόμαστε, αγαπιόμαστε και πάλι από την αρχή και επικοινωνούμε σε ένα βαθύτερο επίπεδο».