Πέντε μουσικές στάσεις στο 26o Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης

Εκτός από το πλούσιο πρόγραμμα προβολών και παράλληλων δράσεων που θα γίνουν στη Θεσσαλονίκη, ανακοινώθηκε και η στρατηγική συνεργασία του Φεστιβάλ με τη ΔΕΗ. Με μηνύματά της, «το Φεστιβάλ θέλει ενέργεια» και «η έμπνευση θέλει ενέργεια», η ΔΕΗ συνεχίζει τη συστηματική και ουσιαστική υποστήριξη σημαντικών πολιτιστικών θεσμών της χώρας μας. Η συνεργασία αυτή με τον σημαντικότερο θεσμό για τον χώρο του Κινηματογράφου, αποτελεί μια ακόμα επιβεβαίωση της πρόθεσης της ΔΕΗ να ενισχύσει δημιουργούς αλλά και την Θεσσαλονίκη, που τόσα χρόνια αποτελεί ορόσημο για την 7η τέχνη.

Συναυλίες που έγραψαν ιστορία και  ιστορίες της μουσικής. Από τη σκηνή, τα παρασκήνια και τους δρόμους των ήχων περνάνε στην οθόνη του Φεστιβάλ και μάλιστα σε μια εποχή που τα μουσικά ντοκιμαντέρ κερδίζουν το ενδιαφέρον και  όλο και περισσότερο χώρο στην παραγωγή.

Ήταν από εκείνες τις στιγμές στην ποπ κουλτούρα που γράφτηκε ιστορία με μεγάλα γράμματα. Ήταν ένα σοκ για τους ανυποψίαστους φαν. Και ήταν David Bowie εντελώς.

Τότε, 51 χρόνια πριν, που ο David Bowie “σκότωσε” τον Ziggy Stardust μπροστά στα μάτια των έκπληκτων θαυμαστών του, οι οποίοι -είναι αλήθεια- είχαν φοβηθεί τα χειρότερα. Και να φανταστεί κανείς ότι ο σκηνοθέτης Ντ. Α. Πένεμπεϊκερ είχε στο μυαλό του να μαγνητοσκοπήσει απλά κάποια κομμάτια, αλλά άλλαξε γνώμη παρακολουθώντας τις πρόβες μια μέρα πριν.

Στις 3 Ιουλίου του 1973 άλλαζαν όλα. Η συναυλία στο Hammersmith Odeon του Λονδίνου θα έμενε ιστορική. Glam rock και αστρόσκονη, φαντασμαγορική ψυχεδέλεια και ηλεκτρισμός, ο «εξωγήινος» πρωταγωνιστής, εκκεντρική φιγούρα και ο πιο κοντινός σου φίλος (έτσι ένιωθαν τον Μπάουι τα παιδιά που μεγάλωναν στα 70ς).  Ο οποίος ξαφνικά και χωρίς να το περιμένει κανείς, ανακοινώνει από την σκηνή: αυτή δεν είναι μόνο η τελευταία συναυλία της περιοδείας, είναι και η τελευταία συναυλία που θα κάνω ποτέ.

Το κοινό έμεινε να αναρωτιέται τι είχε μόλις ακούσει, ενώ ο Bowie συνέχιζε με οίστρο και  ροκ εν ρολ μαγική ενέργεια… Τα πράγματα ξεκαθάρισαν αργότερα. Όχι, δεν θα σταματούσε εκείνος, στον Ziggy Stardust έβαζε τέλος. Την περσόνα που είχε δημιουργήσει και είχε ταξιδέψει μαζί της στους πλανήτες- The Rise and Fall of Ziggy Stardust and the Spiders from Mars ήταν το άλμπουμ του 1972… Και, κατά τον δημιουργό του ο Ziggy έπρεπε να αποσυρθεί.

Μάλιστα λέγεται ότι ο Bowie δεν το είχε ανακοινώσει αυτό σε κανέναν. Οι μόνοι που το ήξεραν ήταν ο μάνατζερ του εκείνη την εποχή Tony De Fries και ο κιθαρίστας του Mick Ronson.

Όπως όλοι ξέρουμε όμως, ο Ziggy στην πραγματικότητα δεν έφυγε ποτέ. Μισό αιώνα από τότε κυκλοφορεί, είναι εδώ και η θρυλική ταινία του  Ντ. Α. Πένεμπεϊκερ, «Ziggy Stardust and the Spiders from Mars» (1979) (σε ψηφιακή αποκατάσταση) προβάλλεται, στο Φεστιβάλ.

Καθισμένος στο πιάνο, ρίχνει το βλέμμα του χαμηλά στα πλήκτρα και (έχω την εντύπωση ότι) τους χαμογελά με νόημα. Αμέσως όλος ο χώρος, όλος ο κόσμος (;) γίνονται ένα, ένα μοναδικό σημείο, εκεί που αρχίζει η μουσική. Μια τελευταία συναυλία. Ένα concert film ειδικού βάρους, υψηλής τέχνης και συναισθηματικής αξίας, ένα Opus.

Είκοσι κομμάτια και πέντε δεκαετίες. Aπό τα δάκτυλα του Ρουίτσι Σακαμότο πάνω στο πιάνο περνάει όλη η ζωή του, την αφηγείται με τις νότες του, την ξαναζεί. Είναι, όπως χαρακτήρισαν αυτό το κονσέρτο, «το τελευταίο του δώρο στον κόσμο».

Τα τελευταία χρόνια της ζωής του πέρασε δύσκολα παλεύοντας με τον καρκίνο και αναγκαστικά έμεινε μακριά από συναυλίες και περιοδείες. Όμως ο συνθέτης του “Τελευταίου Αυτοκράτορα” και του “Καλά Χριστούγεννα Κύριε Λόρενς” (ανάμεσα σε άλλα πολλά και σπουδαίες μουσικές) ποτέ δεν έμεινε μακριά από την ίδια του την τέχνη, τη μουσική δημιουργία, τη μίνιμαλ εκφραστικότητα, τη γοητευτική αισθητική του. Από τα πρώτα χρόνια με τους πρωτοποριακούς τότε Yellow Magic Orchestra ως το τελευταίο του άλμπουμ, το αγέρωχο “12” που κυκλοφόρησε μήνες μόλις πριν από τον θάνατό του στις 28 Μαρτίου του 2023

Εκεί κοντά την εποχή που δίνει τις μάχες του, βρίσκει την δύναμη, την ενέργεια, την φλόγα που υπάρχει μέσα του και δίνει αυτή τη συναυλία -που παρακολουθούμε στην ταινία. Με δυο πρωταγωνιστές, τον ίδιο και το πιάνο του. Τι να περνάει από το μυαλό του, τι να ζει μέσα του και πόσα πολλά μας αφηγείται μόνο με την μουσική του, το Opus, ήδη σημείο αναφοράς.

Το πάθος τους είναι η μουσική, η ζωή τους, οι μεγάλες αποφάσεις, τα άλματα, η δύναμη απέναντι στην οποία δεν μπορούν να αντισταθούν  είναι η μουσική. Και οι ρυθμοί που φέρνουν μαζί τους είναι ένα ποτάμι με τη χαρά της ζωής και όλα τα συναισθήματα. Θυμάμαι τις φοβερές εκείνες εμφανίσεις του Τίτο Πουέντε στον Λυκαβηττό. Όλο το μεγαλείο της latin jazz στην πιο αυθεντική του μορφή. Έναν άνθρωπο όλο μουσική.

Τον Τίτο Πουέντε συναντά το ντοκιμαντέρ του Φερνάντο Τρουέμπα, “Calle 54″, πάνω και κάτω από την σκηνή. Τον ακολουθεί, τον «ακούει», πλησιάζει, συνδιαλέγεται με τον θρύλο. Αλλά και με την  φαντασμαγορία της latin jazz και τα παρακλάδια της, από τους ρυθμούς της Αβάνας ως τα τζαζ κλαμπ του Μανχάταν, από το Μαϊάμι ως το Μπρονξ. Προσωπικότητες και απίστευτες ιστορίες βγαίνουν στο φακό με ήχους και λόγια. Είναι ο φοβερός σαξοφωνίστας από την Αργεντινή, ο Γκάτο Μπαρμπιέρι, η Βραζιλιάνα των πλήκτρων Ελιάνε Ελίας – αλλά και σε μια συγκινητική στιγμή της ταινίας, οι δυο Κουβανοί πιανίστες, ο Μπέμπο και ο Τσούτσο Βαλντές, οι οποίοι έχουν χωριστεί από την επανάσταση του Κάστρο, ξανασμίγουν μπροστά στην κάμερα. Θα δούμε τον Πακίτο Ντι Ριβέρα, τον Τζέρι Γκονζάλες και άλλους πολλούς απίστευτους, αξεπέραστους μουσικούς- σαν μια αληθινή μεγάλη γιορτή της μουσικής.

Το βραβευμένο ντοκιμαντέρ “Calle 54″ (2000) μάς μεταφέρει αυθεντικά και σπαρταριστά κομμάτια μουσικής ιστορίας (με την ευαισθησία και την αγάπη που το είχε κάνει το διάσημο πια Buena Vista Social Club) Στην οθόνη, από την 54^th Street της Νέας Υόρκης και τα στούντιο της Sony music όπου έγιναν τα περισσότερα γυρίσματα.

Eίναι εντυπωσιακό, αν προσέξεις, πόσες επιρροές από την μουσική και το στιλ του Πολ Σάιμον διαχέονται μέσα στα έργα νεότερων μουσικών. Και είναι ακόμη πιο εντυπωσιακό, αν σταθεί κανείς στις μεγάλες, διάσημες στιγμές της καριέρας του σπουδαίου μουσικού.

Καθώς ετοίμαζε λοιπόν το καινούργιο (πολύ πρόσφατο) άλμπουμ του, το “Seven Psalms”, με πείσμα απέναντι σε ό,τι οι εποχές μας έφεραν  το τελευταίο διάστημα της πανδημίας, οΠολ Σάιμον άφησε τον σκηνοθέτη Άλεξ Γκίμπνεϊ να ταξιδέψει μαζί του στους σταθμούς της θεαματικής πορείας του. Είτε έρχονται από τα χρόνια της αθωότητας και τραγούδια που έγιναν διάσημα σε όλο τον κόσμο, είτε μέσα από τα τολμηρά βήματα, τους πειραματισμούς και τις προκλήσεις στις οποίες ο Simon απαντούσε πρόθυμα και με χαρά. Απόδειξη (ακόμη μια) η νέα  κυκλοφορία στα 82 του χρόνια. Αλλά και όλα τα άλλα. Τα ταξίδια στην Αφρική, οι θρυλικές συναυλίες, η συνεχής κίνηση. “Still Crazy After All These Years” – έτσι όπως το είπε ακριβώς.

Πολύ ακριβής και ο τίτλος της ταινίας: “Ανήσυχα όνειρα: Η μουσική του Πολ Σάιμον”. Που θα μας πάει, μεταξύ άλλων και στα παρασκήνια της ηχογράφησης θρυλικών  άλμπουμ όπως το “Bridge οver Troubled Water” (Σάιμον και Γκαρφάνκελ, 1970) και κορυφαίο “Graceland” (1986). Άλλος σταθμός (για δυο) η συναυλία που έμεινε ιστορική με τους 750.000 θεατές στο Σέντραλ Πάρκ της Νέας Υόρκης, όταν Πολ Σάιμον και Αρτ Γκαρφάνκελ βρέθηκαν ξανά μαζί στην σκηνή.

[relart 4]

Εκρηκτική, δυναμική, ανατρεπτική, μια πανκ/ροκ ψυχή, ένας σίφουνας που καταρρίπτει στερεότυπα, πυρπολεί νόρμες και κάνει το πάρτι αξέχαστο. Η Peaches. Όπως το λέει η Shirley Manson των Garbage  στην ταινία, από την στιγμή που την είδε, κόλλησε στο μυαλό της… περήφανη, σαρωτική, επικίνδυνη. Peaches. Όπως θα έπρεπε να είναι πάντα το ροκ, πριν αρχίσει να χαλαρώνει σε αρένες.

Και το ντοκιμαντέρ- μέσα από την επετειακή τουρνέ “Teaches of Peaches“ και αρχειακό υλικό- παρακολουθεί αυτή την πορεία, την καλλιτεχνική μεταμόρφωση της Καναδής Μέριλ Νίσκερ σε Peaches. Μια εντυπωσιακή περφόρμερ, μουσικός, φεμινίστρια, που υπερασπίζεται δυναμικά ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιώματα, συγκρούεται με πατριαρχικές δομές, μέσα από την ποπ, την ηλεκτρονική μουσική και την τέχνη που με τον τρόπο της επιχειρεί πάντα να μεταφέρει το μήνυμα και τη στάση ζωής.

Μπροστά σε ένα κουτί, με παλιές κασέτες και ξεχασμένες ηχογραφήσεις πιάνει το νήμα, για να ξεδιπλώσει την ιστορία ως εδώ. Όπως λένε και οι φαν: Teaches of Peaches.