Ο Λούκας Ταρκόβσκι επιστρέφει με μια rave εμπειρία στο Terra Vibe

Στην πρόσοψη μιας παλιάς μονοκατοικίας του Νέου Κόσμου γράφει με μαύρο σπρέϊ: «Είμαστε όλοι εργάτες». Κι από κάτω (με άλλο γραφικό χαρακτήρα) η φράση: «Μισούμε την εργασία». Μόλις έχει ολοκληρωθεί η συζήτηση με τον Λούκας Ταρκόβσκι, τον τρομερό σκηνοθέτη του «Rohtko» – το οποίο και παρουσίασε φέτος σε δεύτερο κύκλο sold out παραστάσεων στη Στέγη. Και, όπως όλα δείχνουν, ετοιμάζεται για ένα ακόμα άκρως ανατρεπτικό εγχείρημα. Πόσο μάλλον, όταν αυτό συμφωνεί με το antifa σύνθημα του γειτονικού τοίχου.

Γιατί η επάνοδος του Πολωνού σκηνοθέτη εκκινεί από ένα κοινωνικό πείραμα που εξελίχθηκε σε μια πολύωρη παραστατική εμπειρία. Βασικό του ερώτημα, όπως το αρθρώνει ο ίδιος: «Μπορούμε να απελευθερωθούμε από την ανάγκη της εργασίας; Μπορούμε να ζήσουμε χωρίς να εξαρτόμαστε από το μηνιαίο εισόδημα που μας κάνει υπηρέτες του καπιταλιστικού συστήματος;». Η προσπάθεια να απαντηθεί αυτό το, βασανιστικά θηριώδες, ερώτημα θα δοθεί αυτόν τον Ιούνιο, για τρία βράδια στα δάση του Terra Vibe, στη Μαλακάσα, υπό τη συνθήκη ενός rave party. Kαι η προσπάθεια αυτή έχει όνομα: Respublica.

«Μπορούμε να απελευθερωθούμε από την ανάγκη της εργασίας; Μπορούμε να ζήσουμε χωρίς να εξαρτόμαστε από το μηνιαίο εισόδημα που μας κάνει υπηρέτες του καπιταλιστικού συστήματος;» αναρωτιέται ο Λούκας Ταρκόβσκι στο “Respublica”.

Σε ελεύθερη μετάφραση, θα λέγαμε πως respublica (λατινική ρίζα) σημαίνει «δημόσια σφαίρα», «ζητήματα κοινού ενδιαφέροντος», «αγαθό που ανήκει σε πολλούς», κάτι σαν δημόσια περιουσία. Ο Ταρκόφσκι, με την υποστήριξη του Εθνικού Θεάτρου της Λιθουανίας, αποφάσισε να διερευνήσει αυτές τις έννοιες – και δίνοντας τους a priori δημοκρατικό πρόσημο – εστίασε στο τρίπτυχο: Ελευθερία, κοινότητα, εργασία.

Οι ηθοποιοί του, 15 άτομα διαφορετικών ηλικιών, καταβολών, κοινωνικών στρωμάτων, θα έπρεπε να συνθέσουν ένα κοινωνικό σχήμα μην κάνοντας τίποτα. Κατέφυγαν, λοιπόν, σ’ ένα δάσος της Λιθουανίας, περνώντας μεγάλα διαστήματα απομόνωσης από τον πολιτισμό και τις συμβάσεις του, ως φορείς του ερωτήματος «Τι θα συμβεί αν δεν χρειαστεί να κάνουμε τίποτα;». Κόντρα στη θεατρική συνθήκη όπου ένας σκηνοθέτης περιμένει από τους ηθοποιούς να κάνουν κάτι, όπως αντίστοιχα κι εκείνοι περιμένουν κάτι ανάλογο από αυτόν, ο Ταρκόβσκι τους έδωσε μόνο ένα εργαλείο για να τους κινητοποιήσει συλλογικά: Τη rave μουσική.

Από το δάσος της Λιθουανίας στο Terra Vibe της Μαλακάσας.

Παιδί και ο ίδιος του rave κινήματος που σάρωνε ολόκληρη την Ευρώπη στα 90’s, ανασύρει σήμερα το βίωμα μιας ελεύθερης κατάστασης στη συμμετοχή του σε ένα παράνομο rave party στην Ουκρανία: Οι Αρχές καραδοκούσαν, μολαταύτα, εκείνος όπως και εκατοντάδες άλλοι συμμετέχοντες παρέμειναν σε χορευτικό παραλήρημα επί επτά ημέρες.

«Αυτή ήταν η φάση που αισθάνθηκα πιο ελεύθερος και πιο ανεξάρτητος από ποτέ. Η rave έχει τη δυνατότητα να δημιουργεί τέτοιες μικρές, αυτόνομες ζώνες ελευθερίας με τη λιγότερη δυνατή ψευδαίσθηση. Πιστεύω πως έχει να κάνει με τη σύζευξη του μουσικού ρυθμού και της μηχανής. Με κάποιο τρόπο, η rave αντανακλά τη σχέση του ανθρώπου και της τεχνολογίας» σημειώνει, επιχειρώντας να περιγράψει την ανάγκη διαφυγής του σύγχρονου ατόμου από τις συμβάσεις, αλλά και πάλι μέσα σε ένα πλαίσιο.

“Από τη δεύτερη μέρα της παραμονής μας στο δάσος, όλοι και ο καθένας ξεχωριστά, ρωτούσαν ‘τι κάνουμε εδώ;’. Θεωρώ πως δεν υπάρχει τίποτα καλύτερο από το να αναρωτιέσαι” εξηγεί ο Ταρκόβσκι.

Αρνείται να αποκαλύψει όσα διαμείφθηκαν μεταξύ της ομάδας, κατά τις μακρόχρονες επισκέψεις τους στην άγρια φύση της Λιθουανίας. «Όσα συνέβησαν στο δάσος, μένουν στα δάσος» λέει κοφτά. Το σίγουρο είναι πως οι ηθοποιοί του δεν εξελίχθηκαν σε επαναστάτες και αμφισβητίες των κοινωνικών δομών. Παρόλα αυτά, ο ίδιος θεωρεί πως το πείραμα πέτυχε. «Από τη δεύτερη μέρα της παραμονής μας στο δάσος, όλοι και ο καθένας ξεχωριστά, ρωτούσαν ‘τι κάνουμε εδώ;’. Θεωρώ πως δεν υπάρχει τίποτα καλύτερο από το να αναρωτιέσαι. Γι’ αυτό και το σόου δεν δίνει απαντήσεις, αλλά υπογραμμίζει τα ερωτήματα».

Καταφέραμε να χτίσουμε από το μηδέν μια κοινωνία. Και περάσαμε καλά. Αυτό εκτιμώ πως είναι το μοναδικό καλό αντανακλαστικό επιβίωσης στο χαοτικό κόσμο όπου ζούμε

Και συνεχίζει: «Καταφέραμε να χτίσουμε από το μηδέν μια κοινωνία. Και περάσαμε καλά. Αυτό εκτιμώ πως είναι το μοναδικό καλό αντανακλαστικό επιβίωσης στο χαοτικό κόσμο όπου ζούμε. Σε όσες ιστορικές περιστάσεις έχει επιβληθεί τυραννία, κεντρικός σκοπός των καθεστώτων είναι να ελαχιστοποιήσουν τη χαρά από τις ζωές των πολιτών» τονίζει. Ακούγοντας τον να περιγράφει – τόσο εκείνος όσο και η διευθύντρια Πολιτισμού της Στέγης Αφροδίτη Παναγιωτάκου – το «Respublica» αρχίζει να φαντάζει με μια φούσκα στο χρόνο, ένα εργαστήριο παραγωγής συλλογικής χαράς· γιατί αυτή φαίνεται να είναι η ασυναγώνιστη δύναμη συγκρότησης κοινωνιών.

Στο χώρο του Terra Vibe θα αναπτυχθούν οι εγκαταστάσεις του «Respublica», όλες με κοινοτικό χαρακτήρα: Ένα stage χορού, μερικά μπαρ, μια σάουνα, συναυλιακές κερκίδες, χώροι περισυλλογής, χώροι φαγητού.

Μεσολάβησε ένα χρονικό κενό από τη στιγμή που το πείραμα έλαβε τέλος, μέχρι που η ομάδα ξανασυστήθηκε για να επαναδομήσει σε μια θεατρική κατασκευή το απόσταγμα εκείνων των εμπειριών να τις μοιραστεί με το κοινό ανά τον κόσμο. Το αποτέλεσμα μιλάει πολλές σκηνικές γλώσσες. Εν ολίγοις, στην παραστατική argo είναι πολυμεσικό: Σμίγει το θέατρο, με το σινεμά, τη μουσική, το χορό, την περφόρμανς και απλώνεται στον αχανή χώρο του Terra Vibe όπου θα αναπτυχθούν οι εγκαταστάσεις του «Respublica», όλες με κοινοτικό χαρακτήρα: Ένα stage χορού, μερικά μπαρ, μια σάουνα, συναυλιακές κερκίδες, χώροι περισυλλογής, χώροι φαγητού.

Ο Λούκας Ταρκόβσκι εξηγεί πως δεν υπάρχει οδηγός επιβίωσης γι’ αυτή την εμπειρία, παρά η πρόσκληση να «πάρεις το χρόνο σου και να ζήσεις ελεύθερα». Τονίζει, πως κανένας θεατής δεν θα έχει την ίδια εικόνα του «Respublica» με κάποιον άλλο και πως ιδανικά, για να αποκτήσει το δυνατόν πιο ολοκληρωμένη εικόνα του εγχειρήματος, θα πρέπει να μείνει στη Μαλακάσα όλο το τριήμερο ή να το δει δύο φορές back to back.

Το τριήμερο θα κλείσει με dj set με τον σούπερ σταρ της techno Richie Hawtin και την Παλαιστίνια dj Sama’ Abdulhadi.

Η ελληνική εκδοχή του «Respublica» στο Terra Vibe έρχεται να εκπληρώσει ένα όνειρο του Πολωνού δημιουργού, αφού η αρχική πρόθεση ήταν να παρουσιάζεται σε ανοιχτό – με μια έννοια και δημόσιο – χώρο. Βέβαια, οι καιρικές συνθήκες στη Λιθουανία όπου βρέχει ασταμάτητα τον ανάγκασαν να εγκαταλείψει την ιδέα και να περιοριστεί σε ένα πρώην βιομηχανικό χώρο. Αυτά μέχρι τις 15 Ιουνίου.

Ο 41χρονος Ταρκόβσκι δηλώνει ρομαντικός και συνάμα ρεαλιστής όταν η συζήτηση πηγαίνει στην τέχνη – αν και στ’ αλήθεια δεν έφυγε ποτέ από εκεί. Υπό αυτή την έννοια, ενώ καταπιάνεται με ένα πολιτικό θέμα, υπογραμμίζει πως δεν πιστεύει στο πολιτικό θέατρο.

Πιστεύω ότι το πραγματικό θέατρο δεν παίζεται επί σκηνής, αλλά συμβαίνει στο μυαλό των θεατών. Εκεί δουλεύει, στο συναίσθημα

Το έρεισμα της δημιουργίας για εκείνον είναι καθαρά προσωπικό – για την ακρίβεια χρησιμοποιεί τη λέξη «εγωϊστικό». «Είναι μια εγωϊστική δουλειά», λέει, «στη διάρκεια της οποίας ακολουθούμε τα προσωπικά μας όνειρα και ελπίζουμε να συμπαρασύρουμε σε αυτά και άλλους ανθρώπους. Κατά συνέπεια, δεν κάνω το λάθος να υπερτιμήσω τη σημασία των παραστάσεων μου· εξάλλου μερικές εκατοντάδες ή χιλιάδες ανθρώπων θα τις παρακολουθήσουν. Αυτό σημαίνει ότι το θέατρο δεν στοχεύει σε κοινωνικές αλλαγές αλλά σε μικρές, προσωπικές μετακινήσεις. Πιστεύω, άλλωστε, ακράδαντα ότι το πραγματικό θέατρο δεν παίζεται επί σκηνής, αλλά συμβαίνει στο μυαλό των θεατών. Εκεί δουλεύει το πραγματικό θέατρο, στο συναίσθημα». Και όπως ξεκαθάρισε ήδη, το συναίσθημα του «Respublica» είναι η χαρά.