Θάλεια Συκιώτη και Μάγδα Τασούλα, υπάρχουν σήμερα ταμπού γύρω από την σεξουαλική επιθυμία;

Πίσω στα τέλη του 19ου αιώνα, ο Άρτουρ Σνίτσλερ ολοκληρώνει το έργο του, δίνοντάς του τον τίτλο «Το Γαϊτανάκι του Έρωτα». Το παρουσιάζει στην Αυστρία για πρώτη φορά το 1903 και έκτοτε ακολουθούν μια σειρά από αντιδράσεις, με την κατηγορία της προσβολής των ηθών. Το έργο λογοκρίνεται και απαγορεύεται, με τον Σνίτσλερ τελικά να το αποσύρει μετά από απειλές που δέχεται ακόμη και για την ζωή του. Και τα χρόνια περνούν, οι κοινωνίες στην εποχή τους καταβάλλουν προσπάθεια ν’ αποτινάξουν τον βαθύ συντηρητισμό τους κι έτσι το έργο κάνει την επανεμφάνισή του το 1950 και γυρίζεται σε ταινία με τίτλο «La ronde» (ο Γύρος) σε σκηνοθεσία Max Ophüls.

Στην Ελλάδα και στην Κύπρο παρουσιάζεται κάποιες φορές με τελευταία το 2019 στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, σε σκηνοθεσία του Θωμά Μοσχόπουλου. Από τότε δεν το έχουμε δει ξανά από σκηνής, όμως παραμένει επίκαιρο ακόμη και σήμερα. Η ειλικρινής απεικόνιση, από τον Σνίτσλερ, των ανθρώπινων σχέσεων αλλά και της σεξουαλικότητας πέφτουν στο τραπέζι ξανά κι έτσι το έργο επιστρέφει για να θέσει ερωτήματα γύρω από την ενοχή που συχνά γεννά η σεξουαλική επιθυμία – ακόμη και στις μέρες μας.

Μια ομάδα νέων ηθοποιών απαρτιζόμενη από τους Απόστολο Καμιτσάκη, Γιώργο Πατεράκη, Θάλεια Συκιώτη και Μάγδα Τασούλα, υπό τη σκηνοθετική καθοδήγηση της Αικατερίνης Παπαγεωργίου, επαναφέρουν το έργο που απαγορεύτηκε στην εποχή του, όμως έρχεται να μιλήσει για το σήμερα, με τον πιο πρωτότυπο και ευρηματικό τρόπο.

Μέσα από δέκα κωμικές συναντήσεις με υπόγειο χιούμορ, οι τέσσερις ηθοποιοί επί σκηνής μιλούν, παίζουν, ερωτεύονται, «φτάνουν» στο σεξ ή και δεν «φτάνουν». Πόθος, πάθος, ερωτισμός, εμπιστοσύνη και μοναξιά μπλέκονται σ’ ένα ερωτικό γαϊτανάκι που φέρνει στην επιφάνεια την βαθύτερη ανάγκη των ανθρώπων για επικοινωνία μέσω της γλώσσας του σώματος – πέρα από κάθε εποχή. Διαχρονικές σκέψεις πάνω σε άχρονα ζητήματα γύρω από τον έρωτα.

Με την αφορμή αυτή, μιλήσαμε με τις Θάλεια Συκιώτη και Μάγδα Τασούλα. Τα δύο κορίτσια που ανέλαβαν τη μετάφραση και πρωταγωνιστούν στην παράσταση. Θάλεια και Μάγδα, πόσο δύσκολο είναι τελικά να δημιουργήσουμε το «μαζί»; Έχουμε τελικά ξεμπερδέψει ως κοινωνία με τα βαθιά συντηρητικά μας κομμάτια γύρω από τη σεξουαλικότητα;

Μ.Τ. Ο Σνίτσλερ σχεδόν ηδονοβλεπτικά παρατηρεί και σχολιάζει σχέσεις ανθρώπων που εκ πρώτης όψεως και επιφανειακά αποζητούν τη σαρκική επαφή, στην πραγματικότητα όμως αποζητούν την επικοινωνία, τη σύνδεση και τη συντροφικότητα. Ο καθένας με διαφορετικά κάθε φορά κίνητρα, αντιμετωπίζει τη σεξουαλική πράξη σαν ένα μέσο για να πάρει αυτό που θέλει. Η επιλογή της πιο κωμικής προσέγγισης έγινε διότι πια δεν βρισκόμαστε στη Βιέννη του 19ου αιώνα, μπορούμε να πούμε τα πράγματα με το όνομά τους, να τα απαλλάξουμε από περιττές σοβαροφάνειες και να τα αντιμετωπίσουμε σε μεγαλύτερο βαθμό ως καθημερινές ανάγκες που διατρέχουν τον καθένα από εμάς.

Μ.Τ. Αρχικά μας φάνηκε εξαιρετικά ενδιαφέρουσα η αλυσιδωτή δομή του έργου. Όσο το μελετούσαμε πιο προσεκτικά, παρατηρήσαμε πως το σχήμα του κύκλου είναι κάτι που συναντάμε σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής μας.

Θ.Σ. Σίγουρα θέλαμε να αναδείξουμε την παιγνιώδη φύση του έρωτα και του σεξ. Παράλληλα όμως, οι χαρακτήρες βιώνουν μια τρομερή ματαίωση και αυτό γιατί φοβούνται την εγγύτητα που προκύπτει μέσα από την ερωτική επαφή. Έτσι, μετά την ολοκλήρωση της συνεύρεσής τους, αδυνατούν να δημιουργήσουν το «μαζί» και παραμένουν μ’ ένα βαθύ αίσθημα μοναξιάς και μη εκπλήρωσης.

Θ.Σ. Κάθε χαρακτήρας εισάγεται στη σκηνή συναντώντας ένα άτομο που ποθεί και κάνει τα πάντα για να τον/την κατακτήσει ερωτικά. Στην επόμενη σκηνή εισβάλει ένας άλλος που θέλει να κάνει το ίδιο στον πρώτο. Οι χαρακτήρες αυτοί δεν έχουν ονόματα και γίνονται αναγνωρίσιμοι μέσω της κοινωνικής τους ιδιότητας, για παράδειγμα, η Καμαριέρα ή η Παντρεμένη Κυρία. Ο κάθε ένας επιστρατεύει άλλα μέσα κατάκτησης και σαγήνης σύμφωνα με τη θέση του και δοκιμάζει την πρόκληση της ηδονής με διαφορετικό τρόπο ανάλογα με το ποιον έχει απέναντί του.

Μ.Τ. Και αυτό ακριβώς τους κάνει ενδιαφέροντες και πολυδιάστατους. Μπορεί, για παράδειγμα, η Πόρνη αρχικά να φαίνεται εξουσιαστική και χειριστική με τον Στρατιώτη, αλλά στη συνάντησή της με τον Κόμη φανερώνεται η πιο ευάλωτη πλευρά της. Κι αυτό είναι το ωραίο και το αληθινό στο έργο του Σνίτσλερ. Κανένας άνθρωπος δεν είναι απόλυτα μοχθηρός ή απόλυτα αγνός. Μέσα μας υπάρχουν εν δυνάμει όλα τα στοιχεία. Γι’ αυτό κι ο θεατής μπορεί να δει τον εαυτό του σε κάθε χαρακτήρα του έργου, καθώς και να κατανοήσει τα κίνητρα του καθενός, δίχως να κουνάει το δάχτυλο και να είναι αφοριστικός.

Μ.Τ. Γιατί η έξαψη του κυνηγιού είναι ισχυρότερη από την κατάκτηση της ίδιας της λείας.

Μάγδα Τασούλα: Νομίζω πως δεν έχουμε ξεμπερδέψει ως κοινωνία με τα βαθιά συντηρητικά μας κομμάτια, ιδιαίτερα γύρω από τη γυναίκεια σεξουαλικότητα.

Θ.Σ. Ο έρωτας είναι ένα παιχνίδι διαχρονικό, ή καλυτέρα, άχρονο. Το αν και κατά πόσο έχει αλλάξει ο τρόπος που ερωτευόμαστε, που ποθούμε, που ζηλεύουμε, που ντρεπόμαστε για την επιθυμία μας είναι θέματα που εξερευνούμε μέσα στην παράσταση.

Σίγουρα η συζήτηση γύρω από την ερωτική επιθυμία και πράξη δεν χάνει την επικαιρότητα της, κυρίως όσο υπάρχουν ακόμα τόσα ταμπού και ενοχή γύρω από τη σεξουαλικότητα.

Θ.Σ. Νομίζω πως δεν έχουμε ξεμπερδέψει ως κοινωνία με τα βαθιά συντηρητικά μας κομμάτια, ιδιαίτερα γύρω από τη γυναίκεια σεξουαλικότητα. Δεν είναι το ίδιο εύκολο να δεχτούμε, για παράδειγμα, μια γυναίκα ως πολυγαμική όσο έναν άνδρα. Η έκφραση της σεξουαλικής επιθυμίας παραμένει αγκάθι για το γυναίκειο φύλο, πόσο μάλλον για τα ομοφυλόφιλα ή τα non-binary άτομα. Αντίθετα, από τους ετεροφυλόφιλους άντρες αυτή η έκφραση σχεδόν απαιτείται, κάτι που επίσης είναι προβληματικό.

Μ. Τ. Αξίζει να αναζητήσουμε τα αίτια αυτής της κατάστασης στα κίνητρα που έχει ο κάθε άνθρωπος για την επίτευξη αυτής της συντροφικότητας. Είναι η επιβεβαίωση του εγωισμού του, η ματαιοδοξία του, ο φόβος της μοναξιάς; Όταν τα κίνητρα των δυο ανθρώπων που εμπλέκονται σε μια ερωτική σχέση δεν συναντιούνται, τότε το αποτέλεσμα θα είναι να γυρίσουν πίσω στη μοναξιά τους κι η εγγύτητα τους να είναι μόνο επιφανειακή, δηλαδή σωματική.

Θ.Σ. Νομίζω πως μέσα από την παράσταση, ο καθένας θα φέρει στη μνήμη του παρόμοιες καταστάσεις που του έχουν συμβεί και ας μη τις έχει παραδεχτεί ποτέ σε κανέναν. Ας επιτρέψει λοιπόν στον εαυτό του να γελάσει με αυτές και ίσως έπειτα να αναρωτηθεί γιατί οδηγήθηκαν τα πράγματα στην όποια έκβαση τους. Α, και να θυμάται ότι ο έρωτας δεν έρχεται παρά μόνο όταν δεν τον περιμένεις!

Θάλεια Συκιώτη: Η παράστασή μας προσπαθεί να δείξει πόσο κρίμα είναι όταν ένα και μόνο χαρακτηριστικό μας μάς στιγματίζει ή μας αιχμαλωτίζει σε κοινωνικά «πρέπει».

Μ.Τ. Πάντα η επαφή με ένα νέο ρόλο σε κάνει να σκάβεις μέσα σου και να συναντιέσαι με περιστάσεις που στη ζωή σου ενδεχομένως και να μη συναντιόσουν ποτέ. Το ίδιο ισχύει και για την εποχή, η σύγκριση του τότε με το τώρα είναι αναπόφευκτη κι εξαιρετικά χρήσιμη για την δουλειά μας.

Θ.Σ. Στις πρόβες μοιραστήκαμε πολλές προσωπικές ιστορίες, γελάσαμε και προβληματιστήκαμε. Αυτό που καταλαβαίνω είναι ότι στον έρωτα είμαστε μάλλον όλοι αφελείς. Θέλουμε να είμαστε «πάνω από τις καταστάσεις» και αντιστεκόμαστε τρομερά στο «δεν ξέρω τι θα γίνει, που θα πάει, τι θα μου συμβεί». Αλλά η αλήθεια είναι ότι όσο coaching και να κάνουμε, όσο και να συζητήσουμε ή να αναλύσουμε, δεν μπορούμε να προετοιμαστούμε ή να ελέγξουμε το ποιόν, πότε και πώς θα ερωτευτούμε. Θα μένουμε μετέωροι και γεμάτοι με μια παιδική λαχτάρα, όπως ο Νεαρός Κύριος όταν αποχωρίζεται την Παντρεμένη Κυρία, ρωτώντας την με αγωνία «πότε θα σε ξαναδώ;». «Σύντομα» του λέει εκείνη. Πόσο σύντομα όμως είναι το «σύντομα» για έναν ερωτευμένο;

Μ.Τ. Ευτυχώς δεν είναι ακόμα δυστοπική η ζωή που ζούμε και είναι στο χέρι μας είτε μέσα από την τέχνη είτε μέσα από τη στάση ζωής μας να το αποτρέψουμε.

Θ.Σ. Ταραγμένη εποχή είναι σίγουρα, αλλά αυτό που με κρατά αισιόδοξη είναι οι διάφορες πρωτοβουλίες που ξεπηδούν εδώ και εκεί και υπερασπίζονται το δικαίωμα όλων να υπάρξουν όπως το επιθυμούν. Ο νόμος για το γάμο των ομοφυλόφιλων στην Ελλάδα ήταν μια τέτοια αισιόδοξη στιγμή. Η παράστασή μας αυτό προσπαθεί να δείξει, πόσο κρίμα είναι όταν ένα και μόνο χαρακτηριστικό μας μάς στιγματίζει ή μας αιχμαλωτίζει σε κοινωνικά «πρέπει» , γιατί η Παντρεμένη Κύρια, ας πούμε, δεν είναι μόνο παντρεμένη αλλά είναι και νέα και περιπετειώδης και ενοχική και γεμάτη περιέργεια για τον κόσμο. Έχουν μια πολλαπλότητα οι εαυτοί μας και το αισιόδοξο είναι ότι σήμερα μπορούμε λίγο πιο εύκολα να την αναδείξουμε.