Νηστεία: «Πρόβα» για στροφή στη vegan διατροφή

Η περίοδος της Σαρακοστής ξεκίνησε και αρκετοί είναι εκείνοι που αποφασίζουν να νηστέψουν το διάστημα μέχρι το Πάσχα. Η νηστεία όπως την ορίζει η χριστιανική θρησκεία έχει αρκετές ομοιότητες με τη vegan και τη vegetarian διατροφή και συζητώντας σχετικά με τα οφέλη και τους περιορισμούς της, η Κάλλια Γιαννιτσοπούλου, Kλινική Διαιτολόγος – Διατροφολόγος MSc, MBA, SRD μοιράζεται μαζί μας χρήσιμες πληροφορίες και συμβουλές.

Νηστεία είναι η εκούσια αποχή από συγκεκριμένες τροφές, μία πρακτική που την έχουμε συνδέσει με τη χριστιανική θρησκεία. Από διατροφικής άποψης υπάρχει σαφής παραλληλισμός ανάμεσα στη νηστεία με τη χορτοφαγική (vegetarian) και τη vegan διατροφή, έναν υγιεινό και επαρκή σε θρεπτικά συστατικά τρόπο διατροφής που μπορεί να προσφέρει πολλά οφέλη για την υγεία και το περιβάλλον. Στη νηστεία της Σαρακοστής, αλλά και σε κάθε περίοδο νηστείας, οι διατροφικοί περιορισμοί μοιάζουν με εκείνους της vegan διατροφής. Είτε θέλετε να νηστέψετε είτε περνάει από το μυαλό σας να υιοθετήσετε γενικότερα στη ζωή σας τη χορτοφαγική ή vegan διατροφή, μπορείτε αυτή την περίοδο να κάνετε μία «πρόβα» και εξάσκηση στους καλύτερους διατροφικά συνδυασμούς ώστε να απολαμβάνετε νόστιμα και θρεπτικά γεύματα, χωρίς στέρηση των σημαντικών θρεπτικών συστατικών.

Η νηστεία αποτελεί καλή ευκαιρία για περιοδική αποχή από τα τρόφιμα ζωικής προέλευσης, με αποτέλεσμα να συνδυάζεται με όλες της θετικές επιδράσεις που μπορεί να έχει στην υγεία μας. Συγκεκριμένα η απουσία τροφών ζωικής προέλευσης από τη διατροφή, σημαίνει μείωση του προσλαμβανόμενου λίπους και βασικά του κορεσμένου λίπους, το οποίο είναι και το πιο επιβαρυντικό.

Αυτό έχει ως επακόλουθο:

• Τη μείωση στις τιμές της χοληστερίνης ακόμα και  κατά 40-50mg.
• Τη μείωση των τριγλυκεριδίων, ιδιαίτερα σε αυτούς που οι τιμές τους, υπερβαίνουν τις φυσιολογικές.
• Λιγότερο οξειδωτικό στρες.
• Μείωση της αρτηριακής πίεσης καθώς τα φρούτα, τα λαχανικά, τα όσπρια και τα δημητριακά είναι πλούσια σε κάλιο.
• Μπορεί να επιτευχθεί μείωση και έλεγχος του σωματικού βάρους.

Η απάντηση είναι «ναι» ωστόσο υπάρχουν κατηγορίες ατόμων στις οποίες η νηστεία θα πρέπει να ακολουθείται με ιδιαίτερη προσοχή ή να αποφεύγεται εντελώς .

• Εγκυμοσύνη-θηλασμός: Γυναίκες έγκυες και θηλάζουσες καλό θα ήταν να μην νηστέψουν καθόλου. Οι αυξημένες ανάγκες σε πρωτεΐνη και ενέργεια, σίδηρο, ασβέστιο και φυλικό οξύ για την ανάπτυξη του εγκεφάλου και του μυοσκελετικού συστήματος του εμβρύου.

• Παιδιά: Τα παιδιά απαγορεύεται να νηστέψουν καθώς οι ανάγκες τους είναι αυξημένες λόγω της γρήγορης ανάπτυξης που έχουν και χρειάζονται μια ισορροπημένη διατροφή.

• Νεφροπαθείς: Ένας νεφροπαθής μπορεί να νηστέψει αλλά με προσοχή κυρίως αναφορικά με τροφές πλούσιες σε κάλιο και φώσφορο.

• Αναιμικοί
Κάποιος που έχει σιδηροπενική αναιμία μπορεί να νηστέψει ακολουθώντας διαιτολόγιο πλούσιο σε βιταμίνη B12, φιλικό οξύ, βιταμίνη C.

• Διαβητικοί
Η διατροφή ενός διαβητικού στην νηστεία θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει μετριασμένη ποσότητα υδατανθράκων και κυρίως χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη.

Πολλοί είναι εκείνοι που παρατηρούν αύξηση του βάρους τους σε περιόδους νηστείας. Αυτό συμβαίνει εξαιτίας της αυξημένης κατανάλωσης τροφών πλούσιων σε υδατάνθρακες. Πρόκειται για μια αλλαγή που ο οργανισμός μας τη μεταφράζει σαν γρήγορη καύση των υδατανθράκων και αφού δεν υπάρχουν οι απαραίτητες πρωτεΐνες που παραμένουν για περισσότερη ώρα στο στομάχι μέχρι να ολοκληρωθεί η πέψη, προκύπτει πιο σύντομα το αίσθημα της πείνας. Έτσι υπεκφεύγουμε σε υπερκατανάλωση θερμιδογόνων τροφών.
Ακόμη κατά τη διάρκεια της νηστείας, μειώνονται τα επίπεδα της ριβοφλαβίνης και του ασβεστίου, κυρίως εξαιτίας της απουσίας γαλακτοκομικών προϊόντων.

Τα νηστίσιμα τρόφιμα δεν είναι πάντα vegan. Αν και μπορούμε να βρούμε πολλά τρόφιμα και πιάτα κατάλληλα για vegans σε καταστήματα και εστιατόρια, όπως φυτικά τυριά, μπιφτέκια οσπρίων και λαχανικών και πολλά άλλα, κάποια μπορούν να περιέχουν ζωικά συστατικά, όπως ψάρια και ζώα της θάλασσας.
Αντιθέτως, τα vegan τρόφιμα είναι πάντοτε νηστίσιμα – ειδικά τα πιάτα που έχουν μαγειρευτεί με αγνές πρώτες ύλες (whole foods) που δεν έχουν λάδι είναι κατάλληλα για όλες τις ημέρες της νηστείας.
Οι αυστηρά χορτοφάγοι, δηλαδή οι vegans, δεν τρώνε κρέας, πουλερικά, ψάρια και γενικά τρόφιμα ζωικής προέλευσης ή παράγωγά τους, όπως αυγά, γαλακτοκομικά, θαλασσινά ή ζελατίνη. Οι vegans επίσης συνήθως δεν καταναλώνουν μέλι, καθώς αυτό αποτελεί προϊόν εκμετάλλευσης των μελισσών.
Στην νηστεία απαγορεύονται κρέας, ψάρι, γαλακτοκομικά, λάδι και κρασί όμως επιτρέπονται τα θαλασσινά.

Η vegetarian διατροφή περιλαμβάνει φρούτα, λαχανικά, δημητριακά, όσπρια, ξηρούς καρπούς και σπόρους. Το αν θα περιέχει ψάρι, γαλακτοκομικά προϊόντα και αυγά, εξαρτάται από τον τύπο της vegetarian διατροφής που ακολουθεί ο καθένας. Μία διαφορά με τη νηστεία, είναι ότι σε αυτή την περίπτωση δεν επιτρέπονται τα αυγά.
Οι πιο συνηθισμένοι τύποι vegetarian διατροφής είναι:
Lacto-ovo vegetarian: Αποφεύγουν κάθε ζωική σάρκα, αλλά καταναλώνουν γαλακτοκομικά προϊόντα και προϊόντα αυγών
Lacto vegetarian: Αποφεύγουν τη σάρκα και τα αυγά των ζώων, αλλά καταναλώνουν γαλακτοκομικά προϊόντα
Ovo vegetarian: Αποφεύγουν όλα τα ζωικά προϊόντα εκτός από τα αυγά

Τα οφέλη της νηστείας για τον οργανισμό είναι γνωστά από την αρχαιότητα και οφείλονται στις αλλαγές της διατροφής μας. Η αποχή από το κρέας και από τα γαλακτοκομικά μας ωθεί να υιοθετήσουμε διατροφικές επιλογές που θα κάνουν καλό στην υγεία μας. Καλό είναι να τα καταναλώνουμε με μέτρο και να έχουμε μια ισορροπημένη διατροφή.
Και, ναι, για να επιστρέψουμε στην επισήμανση του τίτλου, για κάποιον που θέλει να κάνει «στροφή» στη vegan ή τη vegetarian διατροφή, η νηστεία μπορεί να θεωρηθεί ένα μεταβατικό στάδιο προς την επίτευξη του στόχου του και ένας καλός τρόπος για να διαπιστώσει εάν του ταιριάζει ή όχι!