Ελληνική συμμετοχή στη Μπιενάλε: Αναζητώντας το Ξηρόμερο στη Βενετία…

Για τον έντονα πειραματικό χαρακτήρα της διακρίνεται η διαμεσική καλλιτεχνική εγκατάσταση «Ξηρόμερο/Dryland», η οποία αποτελεί την επίσημη ελληνική συμμετοχή στην 60ή Μπιενάλε της Βενετίας. Πρόκειται για ένα έργο που επιχειρεί να μεταφέρει στον θεατή του την άμεση εμπειρία του αγροτικού βίου, ιδιαίτερα εκείνη του πανηγυριού στα χωριά της ηπειρωτικής Ελλάδας.

Προκειμένου να το πετύχουν αυτό, ο δημιουργός διαμεσικών έργων και συνθέτης Θανάσης Δεληγιάννης και ο δραματουργός και φιλόλογος Γιάννης Μιχαλόπουλος, σε συνεργασία με την εικαστικό και κινηματογραφίστρια Έλια Καλογιάννη, τον φωτογράφο και ντοκιμαντερίστα Γιώργο Κυβερνήτη, τον ηχολήπτη και σχεδιαστή ήχου Κώστα Χαϊκάλη και τον εικαστικό και αρχιτέκτονα Φώτη Σαγώνα, με επιμελητή τον Πάνο Γιαννικόπουλο, θα εγκαταστήσουν στο εσωτερικό του Ελληνικού Περιπτέρου ένα ποτιστικό μηχάνημα, ένα μεγάλο «καρούλι» όπως το ονομάζουν οι αγρότες, σαν κι αυτά που βλέπει κανείς αφημένα στα χωράφια καθώς διασχίζει τον Θεσσαλικό κάμπο.

Καλλιτέχνες και επιμελητής ©Yorgos Kyvernitis

Το μηχάνημα αυτό αποτελεί την «καρδιά» του έργου, καθώς με την κίνησή του δίνει ρυθμό σε όλα τα υπόλοιπα τμήματα (ήχο, κινούμενη εικόνα και φωτιστικό περιβάλλον), παρακινώντας τους θεατές να ακολουθήσουν διαδρομές και να αλλάξουν τρόπους θέασης. Χάρη στον ήχο που χρησιμοποιείται στην εγκατάσταση δημιουργείται ένα ηχοτοπίο που ορίζει μια διαδρομή από την πλατεία του χωριού, εκεί όπου λαμβάνει χώρα το πανηγύρι, η κεντρική εμπειρία που εξετάζει η ελληνική πρόταση, προς τις παρυφές του, εκεί όπου ξεκινά η γεωργική γη που το περιβάλλει. Με τον τρόπο αυτό επιδιώκεται οι θεατές να μετατραπούν σε συμμετέχοντες σε μια καθημερινή δράση και όχι σε μια περφόρμανς.

XIROMERO©studioprecarity

Το νερό αποτελεί ένα ακόμη κομβικό στοιχείο που χρησιμοποιεί (ανακυκλώνοντάς το διαρκώς) η εγκατάσταση. Οι καλλιτέχνες το χρησιμοποιούν ως πρίσμα, εστιάζοντας στην έλλειψή ή το πλεόνασμά του, την ανάγκη ή τη σπατάλη του, καθώς και τις κοινωνικές συνδηλώσεις του, όπως τόνισε ο επιμελητής της ελληνικής συμμετοχής Πάνος Γιαννικόπουλος, χαρακτηρίζοντας ως οξύμωρο την παρουσία του Ξηρόμερου στη λιμνοθάλασσα της Βενετίας…

XIROMERO/DRYLAND©Yorgos Kyvernitis

Από τη μεριά της, η Κατερίνα Γρέγου, διευθύντρια του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, το οποίο αποτελεί και τον εθνικό επίτροπο της ελληνικής συμμετοχής, επισήμανε τον οικολογικό προβληματισμό που διακρίνει την εγκατάσταση, καθώς η φυσική και οικονομική εξάντληση του αγροτικού κόσμου συνδέεται άμεσα με την εξάντληση πολύτιμων φυσικών πόρων, όπως το νερό.

Αντίγραφο από την εξέλιξη του έργου, by Fotis Sagonas

Αναφερόμενοι στους καλλιτέχνες που αντιπροσώπευσαν κατά το παρελθόν την Ελλάδα στη Μπιενάλε της Βενετίας (από τον Κόντογλου στον Μόραλη κι από τον Εγγονόπουλο στον Κανιάρη και τον Κεσσανλή) οι δημιουργοί του «Ξηρόμερο/Dryland» δεν έκρυβαν την αμηχανία τους «για την τιμή και το βάρος» το οποίο πέφτει στους ώμους τους. Ίσως δεν είναι απαραίτητο να αναχθεί κανείς τόσο βαθιά στο παρελθόν προσπαθώντας να συστήσει γενεαλογίες. Μόλις το 2019, στην 58η διοργάνωση, ένας από τους εκπροσώπους της χώρας στη Βενετία ήταν ο Πάνος Χαραλάμπους, με το έργο του οποίου συνομιλεί, έστω και ανεπίγνωστα, το «Ξηρόμερο/Dryland» – ιδιαίτερα με την πρόσφατη δουλειά του ξηρομερίτη καλλιτέχνη.

Η έρευνα του έργου «Ξηρόμερο/Dryland» πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του Margaroni Residency σε ανάθεση του Onassis Culture. Ανάμεσα στους υποστηρικτές της ελληνικής συμμετοχής είναι το Διεθνές Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης και το Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου, ενώ η εκπροσώπηση τελεί υπό την αιγίδα του Δήμου Ξηρομέρου.