Τενεσί Ουίλιαμς: Οι κορυφαίες κινηματογραφικές μεταφορές των έργων του σπουδαίου δραματουργού

Ο Τενεσί Ουίλιαμς γεννήθηκε σαν σήμερα, στις 26 Μαρτίου το 1911 και έτσι πραγματοποιούμε ένα αφιέρωμα στον σπουδαίο θεατρικό συγγραφέα, του οποίου η εμφάνισή στη θεατρική ζωή των Ηνωμένων Πολιτειών μετά τον πόλεμο – μαζί με αυτή του σύγχρονού του Άρθουρ Μίλλερ – εγκαινίασε τη σημαντικότερη εποχή της αμερικάνικης δραματουργίας.

Παρά τα δύσκολα νεανικά χρόνια, ο Τένεσι Ουίλιαμς, ξεκίνησε να ασχολείται με τη θεατρική γραφή από μαθητής. Το 1939 κατάφερε να τραβήξει την προσοχή με τα τέσσερα βραβευμένα μονόπρακτά του υπό τον γενικό τίτλο «American Blues», ωστόσο το πρώτο μεγάλης διάρκειας θεατρικό του έργο «Μάχη των Αγγέλων» (1940) δεν κατάφερε να πραγματοποιήσει την είσοδό του στις σκηνές της Νέας Υόρκης.

Η επιτυχία ήρθε μερικά χρόνια αργότερα με τον «Γυάλινο Κόσμο» (1945) και το «Λεωφορείον ο Πόθος» (1947, Βραβείο Πούλιτζερ). Το τελευταίο χάριν και στην εξαιρετική κινηματογραφική μεταφορά από τον Ελία Καζάν και το αστείρευτο ταλέντο του Μάρλον Μπράντο έπαιξε ουσιαστικό ρόλο στην καθιέρωση του Ουίλιαμς στις αμερικάνικες σκηνές. Το ρεαλιστικό υπόβαθρο, καθώς και η δεξιοτεχνική σκιαγράφηση ανθρώπινων χαρακτήρων, ιδιαίτερα γυναικείων και της εσωτερικής τους αλήθειας, οι οποίοι αντικατοπτρίζουν την υπαρξιακή αγωνία και την ηθική σήψη του σύγχρονου ανθρώπου είναι μόνο μερικά από τα χαρακτηριστικά που διατρέχουν το σύνολο του έργου του.

Φώτο: Florence Vandamm.

Οι ήρωες του άβουλοι ή διεφθαρμένοι, γεμάτοι αυταπάτες οι οποίες καταρρέουν καθώς εξελίσσεται η δράση, προσπαθούν να ξεφύγουν από το παρελθόν και να δημιουργήσουν ένα πιο ικανοποιητικό μέλλον. Όλα τα όνειρά τους γίνονται, ωστόσο, συντρίμμια καθώς παρασύρονται από τα πάθη τους ή/και έλκονται από βίαιες καταστάσεις και ανθρώπους. Οι ανθρώπινες σχέσεις και οι ψυχολογικές τους προεκτάσεις, καθώς και ζητήματα σεξουαλικής φύσεως βρίσκονται στο επίκεντρο της δραματουργίας του Ουίλιαμς. Τα έργα του χαρακτηρίζονται από τολμηρή ειλικρίνεια και ένα αίσθημα συμπόνιας για εκείνες τις ευαίσθητες, ρομαντικές ψυχές που δεν μπορούν να τα βγάλουν πέρα σε έναν σκληρό και υλιστικό κόσμο.

Άλλα σημαντικά έργα: «Τριαντάφυλλο στο Στήθος» (1951), «Καμίνο Ρεάλ» (1953), «Λυσασμένη Γάτα» (1955), «Ξαφνικά Πέρυσι το Καλοκαίρι» (1958), «Το Γλυκό Πουλί της Νιότης» (1959), «Περίοδος Προσαρμογής» (1960),  «Η Νύχτα της Ιγκουάνα» (1961), «Μικρές έξυπνες προειδοποιήσεις», 1972.

Η τελευταία δραματουργική του περίοδος δεν θεωρείται ιδιαίτερα επιτυχημένη εξαιτίας και της εξάρτησης του από το αλκοόλ και τα υπνωτικά χάπια. Έχει γράψει, επίσης, μυθιστορήματα, σενάρια, διηγήματα, ποιήματα και δοκίμια.  Πέθανε στις 25 Φεβρουαρίου 1983, έχοντας ασκήσει επιρροή στο ευρύ κοινό μεγαλύτερη από οποιονδήποτε άλλο θεατρικό συγγραφέα της χώρας του.

Η σχέση του κινηματογράφου και του εμπορικού θεάτρου στον αγγλόφωνο κόσμο υπήρξε από πολύ νωρίς αμοιβαία ευεργετική. Οι Αμερικανοί κινηματογραφικοί δημιουργοί είχαν πάντα στραμμένο το βλέμμα στο Broadway ως προς αναζήτηση πρωτογενούς υλικού και οι μεγάλες θεατρικές επιτυχίες του Τενεσί Ουίλιαμς, οι οποίες ενθουσίασαν κοινό και κριτικούς, δεν αποτέλεσαν εξαίρεση. Τα έργα του μεταφέρθηκαν στη μεγάλη οθόνη με μεγαλύτερη συχνότητα από οποιονδήποτε άλλο σπουδαίο Αμερικανό δραματουργό συμβάλλοντας στην εξέλιξη του μεταπολεμικού αμερικάνικου σινεμά.

Φώτο: reelgood.com

Η πρώτη θεατρική επιτυχία του Τενεσί Ουίλιαμς, με τίτλο «Γυάλινος Κόσμος» (1945), μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο, για πρώτη φορά, το 1950, από τον σκηνοθέτη Ίρβινγκ Ράπερ. Αφορά μια οικογένεια στο Σαιντ Λούις την εποχή της Μεγάλης Ύφεσης: Όταν ο γιος, Τομ (Άρθουρ Κένεντι), καλεί στο σπίτι για δείπνο τον συνάδελφό του Τζιμ (Κερκ Ντάγκλας), οι ελπίδες της μητέρας, Αμάντα (Ζερτρούντ Λόρενς), ότι θα βρει ταίρι στην ντροπαλή κόρη της Λάουρα (Τζέιν Γουάιμαν), η οποία απομονωμένη από τον έξω κόσμο προτιμά τη συντροφιά της συλλογής της από γυάλινα ζωάκια, αναζωπυρώνονται.  Αν και στη συγγραφή του σεναρίου είχε συμμετάσχει και ο ίδιος ο δραματουργός, ωστόσο, στο τέλος δεν έμεινε καθόλου ικανοποιημένος από το αποτέλεσμα.

Φώτο: theparisreview.org

Το βραβευμένο με Πούλιτζερ αριστούργημα «Λεωφορείον ο Πόθος» (1947) διασκευάστηκε για τη μεγάλη οθόνη το 1951, σε σκηνοθεσία Ελία Καζάν, γνωρίζοντας τεράστια επιτυχία, κερδίζοντας τέσσερα βραβεία Όσκαρ και άλλες οκτώ υποψηφιότητες. Στον ρόλο της εύθραυστης και γεμάτης αυταπάτες Μπλανς Ντιμπουά η Βίβιαν Λι (Όσκαρ Α΄Γυναικείου Ρόλου), η οποία μετακομίζοντας στην αδερφή της που ζει στη Νέα Ορλεάνη (Κιμ Χάντερ) έρχεται αντιμέτωπη με τις βίαιες τάσεις του γαμπρού της Στάνλεϊ Κοβάλσκι, εδώ ερμηνευμένος από τον Μάρλον Μπράντο, ο οποίος είχε ερμηνεύσει τον ρόλο με επιτυχία και στη σκηνή.

Φώτο: TCM

Το έργο «Τριαντάφυλλο στο Στήθος» (1950) γράφτηκε για την Άννα Μανιάνι, η οποία έπαιξε την πρωταγωνίστρια Σεραφίνα στη μεγάλη οθόνη, το 1955, κερδίζοντας για την ερμηνεία της το Όσκαρ Α’ Γυναικείου Ρόλου. Το σενάριο της ταινίας, σε σκηνοθεσία Ντάνιελ Μαν, έγραψε ο ίδιος ο Τενεσί Ουίλιαμς σε συνεργασία με τον Χαλ Κάντερ. Μια Ιταλο-αμερικανίδα, η Σεραφίνα, είναι κυριευμένη από τη θλίψη μετά την απώλεια του συζύγου της, έως ότου γνωρίζει έναν γοητευτικό άγνωστο, τον Αλβάρο (Μπαρτ Λάνκαστερ) και ανακαλύψει την απιστία του συζύγου της.

Πρόκειται για μια ταινία του Ελία Καζάν βασισμένη στο μονόπρακτο του Τενεσί Ουίλιαμς «27 Βαγόνια Βαμβάκι» (1946), με πρωταγωνιστές τους Κάρολ Μπέικερ, Καρλ Μάλντεν και Ίλαϊ Γουάλας. Η ταινία με την προβολή της στις κινηματογραφικές αίθουσες προκάλεσε έντονες αντιδράσεις, ιδιαίτερα από την Καθολική Εκκλησία, λόγω των σεξουαλικών θεμάτων με τα οποία καταπιανόταν και απαγορεύτηκε σε αρκετές χώρες. Ο μεσήλικας Άρτσι Λι Μέιαν ανυπομονεί να ολοκληρώσει τον γάμο του με τη νεαρή σύζυγό του, Μπέιμπι Ντολ, ενώ η επιχείρηση του οδηγείται στην καταστροφή. Ο ανταγωνιστής του  Σίλβα Βακέρο προσπαθεί να του δώσει το τελειωτικό χτύπημα αποπλανώντας τη γυναίκα του. Η ταινία ήταν υποψήφια για τέσσερα Όσκαρ.

Φώτο: Britannica

Η «Λυσσασμένη Γάτα» (1955), το δεύτερο έργο του Τενεσί Ουίλιαμς που βραβεύθηκε με Πούλιτζερ, ένα οικογενειακό δράμα που εκτυλίσσεται σε μια φυτεία στο Μισισίπι, ζωντάνεψε στη μεγάλη οθόνη το 1958, υπό τις σκηνοθετικές οδηγίες του Ρίτσαρντ Μπρουκς. Στον ρόλο του αλκοολικού Μπρικ και της παραμελημένης συζύγου του Μάγκι, οι οποίοι έρχονται αντιμέτωποι με μυστικά που απειλούν να καταστρέψουν τον γάμο τους, οι Πωλ Νιούμαν και Ελίζαμπεθ Τέιλορ αντίστοιχα. Η ταινία υπήρξε υποψήφια για έξι Όσκαρ, ανάμεσά τους αυτά της καλύτερης ταινίας και Α’ Γυναικείου και Ανδρικού ρόλου.

filmforum.org

Το μονόπρακτο «Ξαφνικά Πέρυσι το Καλοκαίρι», το οποίο ανέβηκε στη σκηνή το 1958, έγινε ταινία μόλις έναν χρόνο αργότερα από τον σκηνοθέτη Τζόζεφ Λ. Μάνκιεβιτς (σκηνοθεσία) και τον Γκορ Βιντάλ . Ο Μοντγκόμερι Κλιφτ ενσαρκώνει έναν νεαρό χειρούργο, ο οποίος καλείται να πραγματοποιήσει λοβοτομή σε μια συναισθηματικά διαταραγμένη κοπέλα, την Κάθριν (Ελίζαμπεθ Τέιλορ),  κατόπιν εισηγήσεως της θείας της κυρία Βέναμπλ (Κάθριν Χέπμπορν) που θέλει να καλύψει ένα σκοτεινό οικογενειακό μυστικό. Χέπμπορν και Τέιλορ υπήρξαν υποψήφιες για Όσκαρ Α’ Γυναικείου Ρόλου.

Φώτο: TCM

Οι Πωλ Νιούμαν και Ρίτσαρντ Μπρουκς ενώνουν τις δυνάμεις τους ξανά, το 1962, για μια ακόμη μεταφορά θεατρικού έργου του Τενεσί Ουίλιαμς στη μεγάλη οθόνη. Πρόκειται για το κλασικό αριστούργημα «Γλυκό Πουλί της Νιότης» (1959). Ένας αδίστακτος και φιλόδοξος άντρας, ο Τσανς Γουέιν (Πωλ Νιούμαν), επιστρέφει στη γενέτειρά του μαζί με την παρηκμασμένη σταρ Αλεξάντρα Ντελ Λάγκο (Τζέραλντιν Πέιτζ), καθώς παλιές μνήμες αναδύονται στην επιφάνεια.

Το έργο «Η Νύχτα της Ιγκουάνα» (1961) αποτέλεσε την τελευταία μεγάλη θεατρική επιτυχία του Ουίλιαμς και διαδραματίζεται στο Μεξικό του 1940. Η κινηματογραφική διασκευή κυκλοφόρησε στις αίθουσες το 1964, σε σκηνοθεσία Τζον Χιούστον. Ο Ρίτσαρντ Μπάρτον ερμηνεύει τον καθαιρεμένο ιερέα Σάνον, ο οποίος εργάζεται ως ξεναγός που οδηγεί ένα γκρουπ τουριστών στο ξενοδοχείο που διαχειρίζεται η η χήρα Μαξίν (Άβα Γκάρντνερ). Εκεί γνωρίζει τη νεαρή ιδεαλίστρια Χάνα (Ντέμπορα Κερ), ενώ έρχεται αντιμέτωπος με τα αδιέξοδα και τις αποτυχίες της ζωής του.