Τζωρτζίνα Λιώση: Πρέπει να επιτρέπουμε στον εαυτό μας να πενθεί

Ανοίγει την τσάντα της και εμφανίζει μια μαλακή μύτη κλόουν. Τη φοράει και ταιριάζει τέλεια με το ρόδινο χρώμα στα μάγουλα της. Την κουβαλάει τις τελευταίες ημέρες μαζί της, όπως λέει, γιατί την βασανίζει μια στενοχώρια. Και θέλει να υπάρχει κάτι που, ανά πάσα στιγμή, θα ελαφρύνει το βάρος της μόλις κοιταχτεί στον καθρέφτη.

Σήμερα, ανάμεσα σε μένα και στη Τζωρτζίνα Λιώση καθρέφτης δεν υπάρχει. Κι όμως, αφήνει να φανούν καθαρά γραμμές από το είδωλο της. Η χαρά που ζωγραφίζεται στο πρόσωπο της όταν μιλάει για την παράσταση «Κάποιος μιλάει μόνος του κρατώντας ένα ποτήρι γάλα» που συν-σκηνοθετεί και συμπρωταγωνιστεί με τη Νάνσυ Μπούκλη και η οποία ανεβαίνει για δεύτερη χρονιά στο Θέατρο του Νέου Κόσμου. Η προσμονή για τα επόμενα τους κοινά βήματα. Η αγάπη που νιώθει για την οικογένεια της. Η τρυφερότητα με την οποία μιλάει για τις γάτες της. Η ευγνωμοσύνη για τα παιδικά της χρόνια στο Μάτι, πλάι στα δέντρα και τα ζώα του. Η απόγνωση για την καταστροφή του. Η απόγνωση και η θλίψη για κάθε στιγμή αδικίας. Ακόμα κι αν η θλίψη δεν είναι συλλογική αλλά προσωπική – κι έχουν υπάρξει τέτοιες στη ζωή της, ομολογεί – η Τζωρτζίνα Λιώση επιτρέπει στον εαυτό της να την αποδεχθεί και να τη ζήσει.

Το κορίτσι που σπούδασε Ψυχολογία και Εγκληματολογία για να κατανοήσει τον εαυτό της και να αγαπήσει τους άλλους, έγινε ηθοποιός· και βρέθηκε να κάνει το ίδιο, από άλλο δρόμο. Κοίτα να δεις πόσα μπορεί να αποκαλύψει μια αφράτη μύτη κλόουν.

Σε καθόρισε η δημοσιότητα της τηλεόρασης ως πρώτο στοιχείο συστάσεων με τον κόσμο της υποκριτικής;

Κάναμε καθημερινά και πολύωρα γυρίσματα για το «Ταμάμ». Υπήρχαν στιγμές που άνοιγα με το κλειδί την πόρτα του διαμερίσματος όπου γυριζόταν η σειρά και ένιωθα ότι μπαίνω στο σπίτι μου. Ήξερα ότι η σειρά πηγαίνει καλά, αλλά άργησα να μπω στην άμεση επαφή τον κόσμο. Και τότε ήταν ωραία, γιατί συνειδητοποιούσα πως άξιζε ο κόπος. Αυτό μπορεί να συμβεί σε πολλές δουλειές, αλλά η τηλεόραση στο επιστρέφει πολύ γρήγορα, σε μεγάλο βαθμό.

Θεώρησα ότι ήταν καλό να μην σχετιστώ σύντομα με την τηλεόραση

Αισθάνθηκες ότι εκτέθηκες αρκετά και πήρες αποστάσεις από την τηλεόραση; Ήταν κι αυτός ένας λόγος που άργησες να εμφανιστείς ξανά σε σίριαλ;

Ναι. Ξεκίνησα το 2014 με το «Ταμάμ» και το 2023 μπήκα στα γυρίσματα του «Γιατρού». Πέρασαν, σχεδόν, 10 χρόνια. Θεώρησα ότι ήταν καλό να μην σχετιστώ σύντομα με την τηλεόραση. Το χρειαζόμουν προσωπικά και εκτίμησα πως ήταν μια καλή κίνηση και επαγγελματικά. Είχα πάρει μεγάλη προβολή.

Έκανες ένα άλμα δημοσιότητας, την οποία θα μπορούσες να εξαργυρώσεις. Παρόλα αυτά, στράφηκες αμέσως στο θέατρο, σε μικρής κλίμακας παραγωγές.

Ήταν συνειδητό και ένιωσα μεγάλη χαρά και ανακούφιση όταν ξεκίνησα να δουλεύω με αυτόν τον τρόπο. Αισθάνθηκα πως έτσι έβρισκα πράγματα που αναζητούσα. Μιλώ για τις παραστάσεις της «Λολίτας», για τα «Κοριτσάκια» για να φτάσουμε σήμερα στο «Κάποιος μιλάει μόνος του κρατώντας ένα ποτήρι γάλα», η οποία είναι η πιο ευτυχισμένη μου στιγμή στο θέατρο.

Έχει να κάνει και με το γεγονός ότι ήταν μια δική σου ιδέα και ασχολήθηκες από την αρχή μέχρι το τέλος με αυτήν την παράσταση;

Είναι, πράγματι, η πιο προσωπική μου δουλειά. Είναι ένα έργο που ονειρευόμουν χρόνια να κάνω, από τότε που ήμουν φοιτήτρια Ψυχολογίας. Διαβάζοντας το βιβλίο του Ευθύμη Φιλίππου – χωρίς να φημίζομαι για την αποφασιστικότητα μου – είπα μέσα μου ότι «αυτό θα το κάνω οπωσδήποτε». Ένιωθα ότι μου ταιριάζει πολύ το χιούμορ του έργου, ο τρόπος που μιλάει και φτάνω τώρα να πιστεύω πως εδώ έχω συναντήσει την πιο ολοκληρωμένη εκδοχή μου ως καλλιτέχνις. Φυσικά, εύχομαι αυτό το αίσθημα να συνεχίσει να μεγαλώνει.

Τονώθηκε η αυτοπεποίθηση σου ακριβώς επειδή ήταν μια δική σας πρωτοβουλία μαζί με τη Νάνσυ Μπούκλη;

Ναι, με δικαιώνει κάθε μέρα. Πρόσφατα, βρεθήκαμε με την παράσταση στη Θεσσαλονίκη. Και οι δύο είχαμε ξαναπάει στην πόλη, είχαμε παίξει σε γεμάτα θέατρα, ως μέρος ενός θιάσου. Όμως, τώρα, είναι βαθιά συγκινητικό καθώς φέραμε κάτι εντελώς δικό μας και με αυτό καταφέραμε να γεμίσουμε το θέατρο «Αυλαία».

Δεν φημίζομαι για την αποφασιστικότητα μου

Θα ξαναδοκίμαζες να μπεις σε αυτή τη δημιουργική διαδικασία;

Μαζί με τη διάθεση να ανεβάσω αυτό το κείμενο, ήρθε και η ανάγκη να κάνουμε κάτι μαζί με τη Νάνσυ (Μπούκλη). Ενώθηκαν αυτές οι δύο επιθυμίες και κρατιόμουν πολύ καλά από αυτές. Δεν είχα σκηνοθετήσει ξανά· αυτή ήταν η πρώτη μου φορά και το γεγονός ότι το μοιραστήκαμε με τη Νάνσυ ήταν υπέροχο, γιατί οι αδυναμίες μου κούμπωσαν στα δικά της δυνατά σημεία και το αντίστροφο. Πλέον, έχουμε αποφασίσει να συνεχίσουμε μαζί και να μεγαλώσουμε αυτό το σχήμα.

Θα σκηνοθετούσες αυτόνομα;

Μόνο με ένα έργο το οποίο ξέρω πολύ καλά.

Πώς θα περιέγραφες την επαγγελματική στιγμή που βρίσκεσαι τώρα;

Μετά την εμπειρία του «Κάποιος μιλάει μόνος του κρατώντας ένα ποτήρι γάλα», επιβεβαιώθηκε μέσα μου πως το θέατρο μπορεί να συμβεί άρτια με ευγένεια, ηρεμία, ψυχραιμία και αγάπη. Εύχομαι να βρίσκομαι πάντα σε τέτοια πλαίσια εργασίας και δεν θα ήθελα να ταλαιπωρηθώ ποτέ ξανά, στην ψυχή και στο σώμα μου. Θέλω να συνεχίσω να δουλεύω με υγεία.

Θέλω να συνεχίσω να δουλεύω με υγεία

Αντιλαμβάνομαι πως έχεις την εμπειρία μιας κακής συνεργασίας που άγγιξε το όριο της κακοποίησης, σωστά;

Σίγουρα. Τότε και για αρκετά χρόνια μετά, διαχειριζόμουν αντίστοιχα συμβάντα υπό το πρίσμα του «ότι δεν σε σκοτώνει, σε κάνει πιο δυνατό». Κάτι έμαθα, κάπου μεγάλωσα, μεγάλωσαν οι αντιστάσεις και οι δυνάμεις μου – αυτό πίστευα. Μου πήρε καιρό να καταλάβω – κάτι που, πλέον, μου φαίνεται διπλά απελευθερωτικό – ότι δεν πρέπει να χρυσώνουμε το χάπι και πως η κακοποίηση δεν πρέπει να παίρνει άλλες αποχρώσεις. Καμιά φορά, τα πράγματα δεν πάνε καλά. Και πρέπει να παραδεχόμαστε ότι δεν είναι όλες οι εμπειρίες περάσματα προς στην ωριμότητα. Δεν μπορώ, ας πούμε, να πιστέψω ότι συμβαίνουν τραγωδίες, η τραγωδία στα Τέμπη για να ωριμάσουν μέσα από την οδύνη κάποιοι γονείς ή για ν’ αγιάσουν τα θύματα. Καμιά φορά, τα πράγματα πάνε λάθος, εντελώς λάθος και πρέπει να το λέμε. Δεν γίνεται να φεύγεις από συνεργασίες όπου έχεις χάσει τον ύπνο σου, έχεις εκδηλώσει ψυχοσωματικά συμπτώματα για να μπορείς να λες «είμαι πιο δυνατή τώρα»· όχι. Πες «δεν πέρασα καλά, κάποιος μου συμπεριφέρθηκε άσχημα». Πρέπει να επιτρέπουμε στον εαυτό μας να πενθεί και να στενοχωριέται.

Αναφέρεσαι συχνά στο μεγάλωμα. Πώς και πόσο έχεις ωριμάσει μέσα στο θέατρο;

Το θέατρο με έχει μεγαλώσει – και μόνο. Οι αλλαγές, έχουν γίνει πολύ αργά, αλλά κοιτάζοντας πίσω τις αναγνωρίζω. Γενικά, χρειάζομαι χρόνο, είμαι πιο απαλή στις μεταβάσεις.

Άργησα πολύ να αφεθώ και να εμπιστευτώ την υποκριτική

Παρόλα αυτά, μετά το μεταπτυχιακό στην Εγκληματολογία βρέθηκες να κάνεις prime time σίριαλ.

Δεν έγιναν ξαφνικά τα πράγματα· απεναντίας, έγιναν ομαλά και σιγά-σιγά έπαιρνε χώρο το ένα μέσα στο άλλο. Κατά το τελευταίο μου έτος στην σχολή Ψυχολογίας, πριν φύγω στη Ρώμη για το μεταπτυχιακό, έκανα την πρώτη μου δουλειά – μια ταινία με το Χρήστο Νικολέρη. Στο μεσοδιάστημα έκανα μια ακόμα ταινία και μια σειρά στην Τουρκία. Δηλαδή, τα πράγματα ‘μπερδεύονταν’ ωραία. Παρέμεινα για δύο χρόνια αφοσιωμένη στις σπουδές μου και παίρνοντας το πτυχίο μου, επέστρεψα το καλοκαίρι στην Ελλάδα με την προοπτική να ξαναφύγω από το φθινόπωρο. Τότε έγινε το δοκιμαστικό για το «Ταμάμ» και μόνο τότε τα πράγματα εξελίχθηκαν γρήγορα. Παρόλα αυτά, κατά την πρώτη σεζόν της σειράς, τα Σαββατοκύριακα δούλευα σε ένα δικηγορικό γραφείο. Θέλω να πω, ότι άργησα πολύ να αφεθώ και να εμπιστευτώ την υποκριτική.

Γιατί;

Ενώ δεν θα με χαρακτήριζα φοβισμένη, έχω μια ανασφάλεια σε σχέση με τα επόμενα μου βήματα. Δεν προσδοκώ μια σιγουριά – αυτό είναι ανέφικτο – αλλά σίγουρα έχει περάσει μέσα μου η πληροφορία πως δεν βιοπορίζεσαι από το θέατρο. Αν και από μικρή ήταν καθαρό ότι αγαπούσα την Τέχνη και στρεφόμουν σε καλλιτεχνικές δραστηριότητες: Απολάμβανα να ζωγραφίζω, να κάνω χειροτεχνίες.

Δηλαδή, φώναζε η καλλιτεχνία κι εσύ φοβόσουν να την ακούσεις;

Από την πρώτη φορά που συμμετείχα στο γύρισμα της ταινίας κάτι άρχισε να κουνιέται μέσα μου. Και όσο προχωρούσαμε, όλα άρχισαν να μπαίνουν στην θέση τους. Παρόλα αυτά, η αμφιβολία ήταν εκεί: Είμαι καλή σε αυτό; Αναρωτιόμουν. Εγώ αγαπώ το θέατρο, το θέατρο με αγαπάει;

Ενώ δεν θα με χαρακτήριζα φοβισμένη, έχω μια ανασφάλεια σε σχέση με τα επόμενα μου βήματα

Σήμερα, έχεις δώσει απάντηση;

Διανύω φάσεις όπου νιώθω πως όχι· και στενοχωριέμαι πάρα πολύ. Ωστόσο, καθώς έχουν περάσει πολλά χρόνια δουλειάς πάνω στην υποκριτική, νιώθω ότι αξίζουν οι στιγμές όπου δεν νιώθω τόσο ικανοποιημένη και περιμένω να στρώσουν τα πράγματα. Μάλλον, αυτές οι αναρωτήσεις ισχύουν για κάθε επαγγελματία, σε κάθε επάγγελμα. Απλώς επειδή για μένα το διακύβευμα είναι μεγάλο, όταν κάτι πάει λίγο στραβά, πληγώνομαι – περισσότερο από ότι θα πληγωνόμουν αν έκανα μια δουλειά που δεν με αφορά. Αλλά, ειλικρινά, δεν ξέρω πως να κάνω μια δουλειά που δεν με αφορά.

Πώς μεταφράζεις το «πάει καλά» και «δεν πάει καλά»;

Η χειρότερη των περιπτώσεων είναι να μην έχω προτάσεις ή τουλάχιστον προτάσεις που να με ενδιαφέρουν. Ακόμα, το να βρίσκομαι εντός μιας δουλειάς αλλά να μην ταιριάζω με τους συνεργάτες. Οι άνθρωποι δεν οραματιζόμαστε τα ίδια πράγματα, δεν έχουμε τους ίδιους κώδικες ηθικής. Αυτά μου κοστίζουν παραπάνω – αν και ο ψυχολόγος μου, με συμβουλεύει να μην χρησιμοποιώ αυτή τη λέξη. Όμως, στ’ αλήθεια μου κοστίζει να δουλεύω με ανθρώπους που δεν πιστεύουν στην ευγένεια ή στο τι αξίζει να παρασταθεί. Κι έχω βρεθεί σε συνεργασίες όπου ταλαιπωρήθηκα.

Έχω μεγάλη υπομονή – παρότι δεν έχω ξεκαθαρίσει στον εαυτό μου αν συμβαίνει από αδυναμία ή από θέση

Γενικά, η ζυγαριά προς τα που γέρνει; Είναι περισσότερη η χαρά που εισπράττεις;

Μα γι’ αυτό και συνεχίζω ακόμα. Με αφορά πολύ – το θέατρο, ο κινηματογράφος, η τηλεόραση – που ακόμη κι όταν δεν συμφωνώ με μια συνεργασία – ψάχνω να βρω μηχανισμούς επιβίωσης. Αν, πάλι, βρισκόμουν σε ένα περιβάλλον που δεν με κινητοποιούσε θα μούδιαζα, παρά θα στενοχωριόμουν. Αυτό, στ’ αλήθεια, δεν το αντέχω: Θέλω να ενθουσιάζομαι με ό,τι κάνω. Κι αυτό πολλές φορές προϋποθέτει μια αναμονή.

Είσαι υπομονετική;

Έχω μεγάλη υπομονή – παρότι δεν έχω ξεκαθαρίσει στον εαυτό μου αν συμβαίνει από αδυναμία ή από θέση. Θέλω, όμως, αυτή η υπομονή να γίνει θέση.

Τι άλλο σε περιγράφει;

Προσπαθώ να με οδηγεί η ευγένεια και κάθε μέρα προσπαθώ να είμαι ο καλύτερος άνθρωπος που μπορώ να είμαι. Κι επίσης, έχω χιούμορ. Οι άνθρωποι που δεν με γνωρίζουν καλά πιστεύουν ότι είμαι εξωστρεφής, αλλά τελικά το χιούμορ είναι ένας μηχανισμός για να επιβιώνω. Με βοήθησε σε ό,τι με παίδεψε και με πλήγωσε στη ζωή μου. Είναι ο μόνος τρόπος για να απαντήσεις στα χειρότερα που συμβαίνουν.

Ακούγοντας σε εδώ και ώρα, μου φαίνεται πως το θέατρο δεν έχει μεγάλη απόσταση από την ψυχολογία. Και τα δύο συνδέονται με την κατανόηση του ανθρώπου.

Συμπορεύονται, μέσα από άλλες πρακτικές. Έτσι κι αλλιώς, καθετί που κάνεις τοποθετεί ένα φίλτρο με το οποίο βλέπεις τον κόσμο. Η ψυχολογία είναι ένας κόσμος πολύ συγγενικός με το θέατρο και πολλές φορές, όταν μελετώ θεατρικά κείμενα, καταφεύγω στα βιβλία των σπουδών μου.

Προσπαθώ να με οδηγεί η ευγένεια και κάθε μέρα προσπαθώ να είμαι ο καλύτερος άνθρωπος που μπορώ να είμαι

Θα μπορούσες να κάνεις κάτι λιγότερο ανθρωποκεντρικό; Θέλω να πω, είναι συχνό το φαινόμενο να νιώθεις απογοήτευση από τους ανθρώπους;

Από εκεί ξεκίνησε η ανάγκη μου να σπουδάσω ψυχολογία και θέατρο: Από τη θέληση να κατανοήσω την ανθρώπινη φύση. Από μικρή δεν μπορούσα να αποδεχθώ τον τρόπο που οι άνθρωποι μεταχειρίζονται τη φύση, τα ζώα. Ειδικά ως έφηβη ένιωθα αμήχανη μπροστά σε αυτά που έβλεπα να κάνουν οι άλλοι γύρω μου. Οπότε προσπάθησα να βρω πηγές για να αγαπήσω αυτό που είμαι και είμαστε. Οπότε, ναι, με μεγάλη ευκολία θα έκανα κάτι λιγότερο ανθρωποκεντρικό, θα έφτιαχνα μια φάρμα με ζώα.

Σε τρομάζει ότι υπάρχουν τόσοι πολλοί άνθρωποι που κακοποιούν ζώα;

Πάρα πολύ. Καμιά φορά ανοίγω τα μάτια μου το πρωί και νιώθω ότι πρέπει να πάρω μια βαθιά ανάσα για να πω «πάμε να το προσπαθήσουμε και σήμερα». Γιατί δεν υπάρχει περίπτωση να ξεκινήσει η μέρα και να μην δω ένα ζώο σε ανάγκη. Έχουμε φτιάξει ένα κόσμο μέσα στον οποίο δεν μπορεί να ζήσει τίποτε άλλο εκτός από εμάς και νιώθουμε ευεργέτες αν στην ταβέρνα πετάξουμε ένα κομμάτι ψωμί στο σκύλο ή στη γάτα. Δεν συνυπάρχουμε καθόλου ειρηνικά με τη ζωή γύρω μας.

Έχουμε φτιάξει ένα κόσμο μέσα στον οποίο δεν μπορεί να ζήσει τίποτε άλλο εκτός από εμάς και νιώθουμε ευεργέτες αν στην ταβέρνα πετάξουμε ένα κομμάτι ψωμί στο σκύλο ή στη γάτα

Αλήθεια, η Εγκληματολογία πως προέκυψε σε ένα τόσο ευαίσθητο πλάσμα όπως εσύ;

Είχα λατρέψει τη διδασκαλία της καθηγήτριας Εγκληματολογίας στις σπουδές μου στην Ψυχολογία. Παράλληλα, ήθελα να κάνω μεταπτυχιακό στο Πανεπιστήμιο Sapienza στη Ρώμη όπου υπήρχε σχετικό πρόγραμμα. Είχα εντοπίσει κι ένα μεταπτυχιακό Δραματοθεραπείας, το οποίο με ενδιέφερε αλλά το ίδιο βράδυ που κατέθεσα τα χαρτιά μου έγινα δεκτή στο πρόγραμμα της Εγκληματολογίας. Και θεώρησα πως αφού συνέβη έτσι, θα το ακολουθήσω.

Πιστεύεις σε αυτό που συμβαίνει, στη ροή των γεγονότων;

Κάποιες φορές ναι, αλλά πρέπει να υπάρχει και η ικανότητα να κάνεις κάτι με αυτό που συμβαίνει. Γιατί μπορεί να έρχονται οι ευκαιρίες και να τις αφήσεις να φύγουν. Πιστεύω περισσότερο στην ικανότητα των ανθρώπων να δουλεύουν. Γιατί μπορεί να έχουμε λιγότερες ευκαιρίες από άλλους, αλλά το θέμα είναι τι κάνουμε με όσες έχουμε. Σκέφτομαι πως ο παππούς μου έζησε σε πόλεμο, είχε πολύ δύσκολα παιδικά χρόνια αλλά με αυτό που του έδωσε η ζωή κάτι μπόρεσε να κάνει. Ήταν ο πιο φωτεινός άνθρωπος που έχω γνωρίσει στη ζωή μου, ένας άγγελος.

Μεταποίησες σε κάτι καλό και γόνιμο όσα σου ήρθαν;

Νομίζω, ναι. Και ίσως τώρα είναι η πρώτη φορά που μπορώ να το ισχυριστώ με μια αυτοπεποίθηση. Γιατί αυτή η παράσταση με έχει κάνει τόσο περήφανη και είναι από τις πιο γεμάτες στιγμές στο χρόνο που εργάζομαι. Η ημέρα δε, που ο Ευθύμης Φιλίππου ήρθε να δει την παράσταση ήταν – αυτό που παιδιάστικα θα λέγαμε – η μέρα που παίρνει δέκα στα δέκα. Τον βρήκα, τον αγκάλιασα και του ζήτησα να υπογράψει το βιβλίο με το έργο του. Ήταν μια ψυχική αγκαλιά στον 20χρονο εαυτό μου.

Θυμάσαι συχνά τον 20χρονο εαυτό σου;

Δεν τον έχω εγκαταλείψει πολύ γιατί είμαι και αρκετά παρελθοντολάγνα. Πασχίζω να μην τον απογοητεύω, δεν θέλω να με κοιτάζει αποδοκιμαστικά. Όχι μόνο τον 20χρονο, αλλά και τον πιο παλιό εαυτό μου, τον εαυτό μου ως παιδί.

Πασχίζω να μην απογοητεύω το νεότερο εαυτό μου, δεν θέλω να με κοιτάζει αποδοκιμαστικά

Τι ανακαλείς από τότε; Καταλαβαίνω πως έχεις μεγαλώσει σε ένα ζεστό οικογενειακό περιβάλλον.

Είμαστε πολύ δεμένη οικογένεια και είχα την τύχη να μεγαλώσω σε ένα σπίτι στο Μάτι δίπλα στη θάλασσα με μεγάλο κήπο, με τον πατέρα μου να μου μιλάει συνέχεια για λουλούδια, τα δέντρα, τα πουλιά – ένας άνθρωπος που, κατά τα άλλα, είναι πολύ πρακτικός. Ήταν ο ίδιος άνθρωπος που όταν έμπαινε στον κήπο γινόταν κάποιος άλλος. Θεωρώ τον εαυτό μου πολύ τυχερό που μεγάλωσε με έναν ευαίσθητο πατέρα, με τη μητέρα μου να ζωγραφίζει για την προσωπική της ευχαρίστηση και από όλα αυτά κρατώ πολύ ωραίες εικόνες. Τα παιδικά χρόνια μου στο Μάτι ήταν δώρο.

Αλλά τώρα είναι μια ανοιχτή πληγή. Πώς διαχειρίζεσαι σήμερα την τραγωδία στο Μάτι, όπου ακόμα δεν έχει αποδοθεί καμία πολιτική ευθύνη;

Πνίγομαι και δεν υπάρχει πουθενά μια χαραμάδα να βγω στην επιφάνεια. Όταν συμβαίνουν τραγικά πράγματα ή όταν θυμάμαι τα τραγικά που έχω ζήσει δεν έχω ανάσα. Σαν να μου κρατούν το κεφάλι κάτω από το νερό. Η δύναμη με την οποία κινείται το σκοτάδι είναι απίστευτη και ανεμπόδιστη. Προσπαθώ, λοιπόν, να βρίσκω ένα προσωπικό χρόνο, να επιτρέπω στον εαυτό μου να αναπνεύσει. Όταν μιλάμε για τη φωτιά στο Μάτι, αλλά και κάθε φωτιά σε δάσος, νιώθω πόνο. Σκέφτομαι τα ζώα και τα δέντρα που χάθηκαν. Κι αυτό με πονάει ακόμα περισσότερο από το σπίτι μας που κάηκε ολοσχερώς. Γιατί το σπίτι μας δεν είναι τα τούβλα, είναι ένα σύνολο πραγμάτων. Είναι το πευκάκι που είχα φυτέψει στον κήπο όταν ήμουν μικρή, είναι ένας κάκτος που βρήκε η γιαγιά μου στα σκουπίδια, τον έμπηξε στο χώμα και έπιασε. Είναι το βρυσάκι που είχε χτίσει ο παππούς μου. Αυτό το κόστος δεν μετριέται. Μέχρι να έρθει η φωτιά, δεν μπορούσαμε να δούμε έξω από το φράχτη, αφού τα δέντρα ήταν τόσα πολλά ενώ τώρα βλέπεις μόνο βουνό και θάλασσα. Και σκέφτομαι πως ούτε ο πατέρας μου ούτε εγώ θα έχουμε το χρόνο να το ξαναδούμε στην πρότερη μορφή του. Βέβαια, μετά έρχονται μικρές, πολύ μικρές πράξεις αγάπης που σε κάνουν να πιστεύεις ότι το ελάχιστο θα σωθεί. Από το να μπήξεις ένα κουκούτσι στο χώμα, να σώσεις ένα ζώο που κινδύνευσε να καεί, να φυτέψεις ένα καινούργιο δέντρο, όλα αυτά είναι σπουδαία. Και δεν καταλαβαίνω πως όλοι εμείς τελειώσαμε ένα δημόσιο σχολείο αλλά κανείς δεν μας έμαθε να αγαπάμε τη φύση. Ως παιδιά, όλοι πάντα ζωγραφίζαμε ένα σπίτι και δίπλα ένα δέντρο. Τι απογίναμε όλοι αυτοί; Πιστεύω, λοιπόν, ότι είμαστε πολλοί. Αν όλοι εμείς που κάποτε ζωγραφίζαμε δέντρα, τα φυτέψουμε σήμερα, κάτι μπορούμε να κάνουμε.

Δεν καταλαβαίνω πως τελειώσαμε ένα δημόσιο σχολείο αλλά κανείς δεν μας έμαθε να αγαπάμε τη φύση

Έχεις φυτέψει δέντρα ξανά στο Μάτι;

Έχω βάλει τα σποράκια μου. Φέτος φάγαμε και πορτοκάλια από μια πορτοκαλιά που φύτεψα το αμέσως επόμενο καλοκαίρι της φωτιάς.

Δεν εγκαταλείπεις, άρα.

Με τίποτα. Νόμιζα πως δεν θα άντεχα να πηγαίνω εκεί, αλλά ξεκίνησα να πηγαίνω την εβδομάδα της φωτιάς. Τις πρώτες μέρες έχανα το στενό του σπιτιού μου γιατί δεν αναγνώριζα πια το τοπίο. Αλλά μόλις έφτανα, έριχνα νερό στο χώμα. Και όταν περνούσαν συγγενείς, γείτονες και φίλοι κανείς δεν με θεωρούσε παράλογη, γιατί όλοι μας κάναμε το ίδιο. Ποτίζαμε ότι είχε σωθεί και φυτεύαμε καινούργιες γλάστρες. Άλλες φορές γονάτιζα, κι άλλες, κόντρα στο πένθος έκανα πρακτικά κάτι.

Μου πήρε πολύ καιρό να καταλάβω πως οι άνθρωποι που επιτρέπουν στον εαυτό τους να δακρύσει, να στενοχωρηθεί είναι, όντως, οι δυνατότεροι

Πιστεύεις ότι η κατηγορία ανθρώπου που εκπροσωπείς είναι πιο ανθεκτικό από τους ανάλγητους, ανέντιμους και κυνικούς πολιτικούς;

Δεν μας φαίνεται, αλλά είμαστε. Έχουμε μάθει να ταυτίζουμε τους ευαίσθητους ανθρώπους με την ανθρώπινη αδυναμία. Μου πήρε πολύ καιρό να καταλάβω – και έρευνες το αποδεικνύουν – πως οι άνθρωποι που επιτρέπουν στον εαυτό τους να δακρύσει, να στενοχωρηθεί είναι, όντως, οι δυνατότεροι. Κι εγώ μου δίνω αυτό το credit. Έχασα πολλά χρόνια να πιστεύω ότι είμαι ευάλωτη, αλλά, πλέον, ξέρω πως είναι υπερδύναμη να νιώθω θλίψη και να αντιστέκομαι στην καταστροφή ή στην αδικία.

Προσωπικά, όλα αυτά νομίζω πως ανάγονται στη σφαίρα της πολιτικής πράξης. Παρόλα αυτά, θα έλεγες πως λειτουργείς γύρω από τον άξονα του συναισθήματος;

Δεν είμαι απλώς ένας συναισθηματικός άνθρωπος· το συναίσθημα μου με παρασύρει σε βαθμό που χάνομαι. Αν μπορούσαμε να διαχωρίσουμε τον εαυτό μας σε ένα Εγώ, στο συναίσθημα και τη λογική θα έλεγα ότι σε μένα νικάει το δεύτερο.

Το συναίσθημα μου με παρασύρει σε βαθμό που χάνομαι

Το οποίο αποδέχεσαι ή μετανιώνεις γι’ αυτό;

Είμαι σε μια διαδικασία αποδοχής. Ιδανικά θα ήθελα να βρίσκω περισσότερες ισορροπίες. Γιατί είναι φορές που αναγνωρίζω πως το συναίσθημα θολώνει την κρίση μου και δεν μπορώ να είμαι χρήσιμη. Όμως, ούτε να το αλλάξω θέλω, ούτε να το ευνουχίσω.

Ο Ντένης Μακρής τι χώρο καταλαμβάνει στη συναισθηματική περιοχή της ζωής σου;

Είναι ένας πολύ αγαπημένος μου άνθρωπος. Μοιραζόμαστε κοινές αξίες για τη ζωή. Πιστεύω πολύ στις επιλογές και στην αισθητική του. Είμαι πολύ περήφανη γι’ αυτόν και από τον θαυμασμό ξεκινούν πολλά.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑBackstage Stories με την Τζωρτζίνα Λιώση (video)12.09.2018