ΠΕΜΠΤΗ
21
ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ
Χτισμένο στην βορειοανατολική γωνία της Τουρκίας, σε υψόμετρο 1750 μέτρων, κοντά στα σύνορα με την Αρμενία και την Γεωργία, το ιστορικό Καρς, είναι ένας προορισμός για ταξιδιώτες που αναζητούν διαφορετικές εμπειρίες. Εμείς βρεθήκαμε εκεί ως μέλη μιας δημοσιογραφικής αποστολής που διοργάνωσε το Γραφείο Πολιτισμού και Τουρισμού της Τουρκίας (TGA) με σκοπό να μας ξεναγήσει σ’ αυτή την ακριτική γωνιά της χώρας, που παραμένει ακόμα αλώβητη από τον μαζικό τουρισμό.
Χτισμένο στα τέλη του 19ου αιώνα, το ξενοδοχείο Cheltikov είναι χαρακτηριστικό δείγμα της βαλτικής αρχιτεκτονικής με μπαρόκ στοιχεία. Το κτίριο στέγασε το πρώτο Ωδείο του Καρς και μέσα στα χρόνια χρησιμοποιήθηκε ως νοσοκομείο, μαιευτήριο, κτίριο γεωργικού εξοπλισμού, ενώ ως ξενοδοχείο άνοιξε πλήρως ανακαινισμένο το 2013.
Η απόσταση που χωρίζει την Ανατολία με την Κωνσταντινούπολη είναι πολύ περισσότερη από τις 2,5 ώρες που διαρκεί η πτήση της Turkish Airlines. Περισσότερο με ταξίδι στο χρόνο μας φάνηκε η μετάβαση από την πολύβουη, κοσμοπολίτικη και «πράσινη» Κωνσταντινούπολη, στο ψηλό οροπέδιο με τις αχανείς ακαλλιέργητες εκτάσεις τα αραιοκατοικημένα χωριά με τους καρόδρομους και το βιβλικό όρος Αραράτ στο φόντο.
Τις πρώτες μέρες του Μάρτη που φτάσαμε εκεί, η φύση μόλις ξυπνούσε από βαριά «χειμερία νάρκη», με χιόνια να σιγο-λιώνουν αποκαλύπτοντας το κυρίαρχο γκρίζο των βουνών και της γης, «κληρονομιά» των ηφαιστείων της περιοχής. Ένα τοπίο διαφορετικό και ταυτόχρονα πολύ γοητευτικό.
Το ηφαίστειο Αραράτ (Ağrı Dağı), έχει δύο κορυφές: το Μεγάλο Αραράτ (η υψηλότερη κορυφή της Τουρκίας και όλου του Αρμενικού οροπεδίου με υψόμετρο 5.137 μέτρα) και το Μικρό Αραράτ (3.896 μέτρα). Συμφώνα με την ιουδαϊκή-χριστιανική παράδοση συνδέεται με τα «όρη του Αραράτ», όπου, προσάραξε η Κιβωτός του Νώε.
Το ταξίδι αυτό ήταν αφορμή για να ανατρέξουμε στην ιστορία μιας περιοχής που στο πέρασμα των αιώνων δέχτηκε επιρροές από διάφορους πολιτισμούς. Με ρίζες που ανάγονται στην αρχαιότητα, το Καρς υπήρξε μέρος του αρμένικου βασιλείου κατά τον 9ο και 10ο αιώνα και στη συνέχεια «μήλον της Έριδος» για πολλούς κατακτητές, ανάμεσα στους οποίους οι Σελτζούκοι (11ος αι.), οι Μογγόλοι (13ος αι.), οι Οθωμανοί (14ος αι.) οι Ρώσοι (1877), μέχρι την τελική ενσωμάτωσή του με την Τουρκία το 1918.
Η ιστορική πόλη Ani στα σύνορα της Τουρκίας με την Αρμενία. Η πόλη είναι χτισμένη σε υψόμετρο 1.464 μέτρων και στο παρελθόν ήταν η πρωτεύουσα του μεσαιωνικού βασιλείου της Αρμενίας. Το Ani αποκαλείται «η πόλη με τις 1001 εκκλησίες» και στο παρελθόν ήταν σταυροδρόμι εμπορικών δρόμων με πληθυσμό που ξεπερνούσε τους 100.000 κατοίκους.
Αυτά τα ποικίλα πολιτιστικά στρώματα είναι ευδιάκριτα στην αρχιτεκτονική κληρονομιά του Καρς, στα ιστορικά του μνημεία, στις μουσικές παραδόσεις αλλά και στην πολύ ενδιαφέρουσα γαστρονομική κουλτούρα της ευρύτερης περιοχής.
Από το ιδιαίτερο μίγμα εμπειριών που μας επιφύλαξε αυτή η απόδραση, φτιάχνουμε τη δική μας λίστα με όσα μας εντυπωσίασαν και όσα θα μας μείνουν αξέχαστα!
Σκι και snowboard στο χιονοδρομικό κέντρο Sarikamis
Για τους φανατικούς των χειμερινών σπορ, το υπερσύγχρονο χιονοδρομικό κέντρο Sarikamis -που συχνά αποκαλείται το “Innsbruck της Τουρκίας”– είναι από μόνο του αφορμή για να ταξιδέψει κάποιος έως το Kars. Βρίσκεται σε υψόμετρο 2.634 μέτρων και φημίζεται για την εξαιρετική ποιότητα του χιονιού του – αντίστοιχη με αυτή των Άλπεων- το οποίο διατηρεί για μεγάλο διάστημα παρόλο που η περιοχή λούζεται κυριολεκτικά από τον ήλιο.
Το χιονοδρομικό διαθέτει 7 πίστες που εκτείνονται σε 21 χλμ.-και εδώ βρίσκεται η 3η ψηλότερη πίστα σκι στον κόσμο- με ποικίλους βαθμούς δυσκολίας για όλα τα επίπεδα και σύγχρονους αναβατήρες (lifts). Αξίζει να σημειώσουμε ότι η σεζόν του χιονιού στο Sarikamis είναι αρκετά διευρυμένη -συνήθως από τον Νοέμβριο έως τον Απρίλιο- ενώ οι τιμές σε όλες τις υπηρεσίες είναι πολύ προσιτές. Μάλιστα κάποια ξενοδοχεία όπως το Duja Chalet, προσφέρουν στους ενοίκους τους δωρεάν πρόσβαση στα lifts.
Έλκηθρο και ποδήλατο στη λίμνη Çıldır
Η λίμνη Çıldır (με έκταση 123 km²( βρίσκεται σε ένα τεκτονικό βύθισμα μεταξύ των βουνών Akbaba και Kısır και το βαθύτερο σημείο της λίμνης είναι 22 μέτρα. Στη λίμνη υπάρχουν τέσσερα νησιά διαφόρων μεγεθών.
Από τα σημαντικότερα φυσικά αξιοθέατα της περιοχής είναι η λίμνη Çıldır, η μεγαλύτερη λίμνη γλυκού νερού στην περιοχή της Ανατολικής Ανατολίας. Βρίσκεται περίπου 1.956 μέτρα πάνω από το επίπεδο της θάλασσας και τον χειμώνα μεταμορφώνεται σε μια τεράστια έκταση αστραφτερού πάγου, το πάχος του οποίου ξεπερνά σε σημεία το ένα μέτρο. Αυτό το ειδυλλιακό σκηνικό προσφέρεται για «παιχνίδια στον πάγο» -κάποια από τα οποία δοκιμάσαμε- όπως βόλτες με έλκηθρο με άλογα, κόντρες με snow mobiles, ποδήλατο, πατινάζ, snowkite αλλά και ψάρεμα. Όπως μάθαμε, όταν λιώνουν οι πάγοι η λίμνη ζωντανεύει με έντονη ορνιθοπανίδα, και αποτελεί ιδανικό σποτ για bird watching.
Επίσκεψη στην μεσαιωνική πόλη Ani
Οι σωζόμενες εκκλησίες και τα απομεινάρια των τειχών της πόλης Ani μαρτυρούν την εξαιρετική ποιότητα της λιθοδομής που είχε αναπτυχθεί στην περιοχή κατά τον Μεσαίωνα.
Η πόλη Ani, ένα μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO, βρίσκεται 40 χλμ από το Καρς. Κάποτε σταθμός στον Δρόμο του Μεταξιού, αλλά και σημαντικό σταυροδρόμι στα εμπορικά καραβάνια, υπήρξε πολυπληθής πόλη και πρωτεύουσα του αρμενικού βασιλείου κατα το Μεσαίωνα. Η εισβολή των Μογγόλων και ένας καταστροφικός σεισμός το 1319 σηματοδότησαν την αρχή της παρακμής της. Σήμερα μέσα από τα ερείπια των τειχών αλλά και από τα κτίσματα που διασώθηκαν, μπορούμε να πάρουμε μια ολοκληρωμένη εικόνα για την εξέλιξη της μεσαιωνικής αρχιτεκτονικής της περιοχής.
Στο… χαρέμι του İshak Pasha Palace
Το μεγαλοπρεπές παλάτι İshak Pasha Palace, το πιο σημαντικό οθωμανικό κτίριο στην περιοχή, βρίσκεται σε έναν λόφο με θέα την πόλη Doğubayazıt και είναι ένα από τα πιο επισκέψιμα αξιοθέατα της περιοχής.
Με έκταση 7.600 τμ, και 366 δωμάτια το μεγαλοπρεπές παλάτι που χρονολογείται από το 1784, είναι το πιο σημαντικό οθωμανικό μνημείο στην περιοχή. Με σχέδιο που δανείζεται από τη σελτζούκικη, την περσική και την οθωμανική αρχιτεκτονική, χτίστηκε στα πρότυπα του Τοπ καπί, του γνωστού παλατιού της Κωνσταντινούπολης. Το κτίριο υπέστη σοβαρές ζημιές κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα λόγω πολέμων και ενός σεισμού. Το 1992, το Υπουργείο Πολιτισμού ξεκίνησε ένα πρόγραμμα αποκατάστασης και το παλάτι εγγράφηκε στον κατάλογο παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO το 2000.
Η απόκοσμη γοητεία των ορυχείων αλατιού Iğdır Tuzluca
Οι στοές στα ορυχεία αλατιού, έχουν μια εκθαμβωτική ομορφιά. Τα ιζηματογενή στρώματα που συνθέτουν τα στρώματα αλατιού χρονολογούνται πριν από 24 έως 37 εκατομμύρια χρόνια.
Από τα πιο εντυπωσιακά σημεία που επισκεφτήκαμε σ’ αυτή την αποστολή ήταν τα ορυχεία αλατιού στην περιοχή Tuzluca της πόλης Iğdır. Ένα εκθαμβωτικό γεωλογικό φαινόμενο που σχηματίστηκε στη διάρκεια εκατομμυρίων ετών μέσα στα βουνά, που εκτείνεται σε έκταση 55 στρεμμάτων. Η απόκοσμη ατμόσφαιρα μέσα στους σπηλαιώδεις θαλάμους είναι πραγματικά μοναδική. Όπως μας ενημέρωσαν, από τα σπήλαια εξάγονται περίπου 150 τόνοι αλατιού την ημέρα, ποσότητα ικανή για να καλύψει τη ζήτηση αλατιού της Τουρκίας για 100 χρόνια.
Πολύ επισκέψιμο είναι και το κέντρο αλατοθεραπείας που λειτουργεί εκεί. H αλατοθεραπεία, είναι ουσιαστικά η αναπνοή στον αέρα με μικροσκοπικά σωματίδια αλατιού. Η διαδικασία αυτή βοηθά στη βελτίωση της αναπνοής και θεωρείται εναλλακτική θεραπεία για προβλήματα υγείας που σχετίζονται με τους πνεύμονες, όπως το άσθμα και ο βήχας αλλά και σε ορισμένες αλλεργικές παθήσεις όπως το έκζεμα και η δερματίτιδα. Η αλατοθεραπεία πραγματοποιείται συνήθως σε ειδικά σχεδιασμένα δωμάτια αλατιού ή σε φυσικές σπηλιές.
Βόλτα στις γειτονιές του Καρς
Η εκκλησία των 12 Αποστόλων χτίστηκε το 932-937 μ.Χ. κατά τη διάρκεια της δυναστείας Bagrationi. Όταν η περιοχή τέθηκε υπό την κυριαρχία των μουσουλμάνων το 1064 και η εκκλησία μετατράπηκε σε τζαμί. Ονομάστηκε Τζαμί Kümbet. Κατά την περίοδο της ρώσικης κυριαρχίας χρησιμοποιήθηκε ως ορθόδοξη εκκλησία. Σημερα λειτουργεί ως τζαμί.
Η περιήγηση στο Καρς είναι πολύ εύκολη και αποκαλύπτει τις διαφορετικές αρχιτεκτονικές επιρροές που έχει δεχθεί η πόλη τους τελευταίους αιώνες. Τα σημαντικότερα σημεία ενδιαφέροντος είναι συγκεντρωμένα στο κέντρο όπου επικρατεί η οθωμανική αρχιτεκτονική με παραδοσιακά πέτρινα σπίτια και τζαμιά όπως το εμβληματικό Τζαμί Fethiye του 16ου αιώνα. Την ίδια στιγμή συναντάς και κάποια εντυπωσιακά δημόσια κτίρια από την περίοδο της ρωσικής και της αρμενικής κυριαρχίας, καθώς και ορθόδοξες εκκλησίες όπως την εντυπωσιακή εκκλησία των 12 Αποστόλων (χτίστηκε 937) η οποία πλέον ονομάζεται Τζαμί Kümbet.
Το πανόραμα της πόλης από το Κάστρο
Το πέτρινο κάστρο διέθετε τείχη μήκους 3,5 χιλιομέτρων- επτά από τους προμαχώνες των τειχών αυτών έχουν διασωθεί μέχρι σήμερα. Το κάστρο περιλαμβάνει επίσης στρατιωτικά καταλύματα, μια αποθήκη πυρομαχικών και ένα τέμενος.
Σκαρφαλωμένο σε έναν βραχώδη λόφο που δεσπόζει πάνω από την πόλη, το Κάστρο του Καρς αποτελεί σύμβολο της ταραχώδους ιστορίας της περιοχής. Χτισμένο το 1153 μ.Χ. από τον Σουλτάνο Melikİzzeddin, είναι το ιδανικό σημείο για να πάρει κανείς μια πανοραμική εικόνα της πόλης και της ευρύτερης περιοχής.
Το μουσείο τυριού
Σε μια περιοχή που στηρίζεται πολύ στην κτηνοτροφία δεν αποτελεί έκπληξη που το πιο επισκέψιμο μουσείο είναι το μουσείο τυριού, αφιερωμένο στους παραδοσιακούς τρόπους τυροκομίας των φημισμένων τυριών της περιοχής όπως η γραβιέρα που θυμίζει το ελβετικό Gruyère και το κασέρι (kaşarı). Είναι αξιοσημείωτο ότι τα μαγαζιά που πουλούν αποκλειστικά παραδοσιακά τυριά και μέλι -άλλο ένα προϊόν για το οποίο φημίζεται η περιοχή- κυριαρχούν στο Καρς.
Γεύσεις και πιάτα που θα μας μείνουν αξέχαστα
Στο εστιατόριο Noah δοκιμάσαμε χαρακτηριστικά πιάτα της κουζίνας της περιοχής Ağrı. Η πόλη φημίζεται και για το μέλι της καθώς τα φυτά και τα λουλούδια που ευδοκιμούν εκεί είναι μοναδικά σε ολόκληρη την Τουρκία.
Η κουζίνα της περιοχής συνδύαζει επιρροές από την τουρκική, την κουρδική και την αρμενική κουζίνα. Κυρίαρχα συστατικά είναι τα γαλακτοκομικά και τα όσπρια ενώ το κρέας χήνας θεωρείται τοπική σπεσιαλιτέ. Τα πιο ενδιαφέροντα πιάτα τα δοκιμάσαμε στο παραδοσιακό εστιατόριο Νoah -κοντά στην πόλη Dogubeyazit-. Ξεχωρίσαμε το Abdigor köftesi, ένα είδος κεφτέ που παρασκευάζεται αναμειγνύοντας μοσχαρίσιο κρέας χωρίς λίπος, χωρίς νεύρα και χωρίς κόκαλα με λίγο κρεμμύδι, αυγό και διάφορα μπαχαρικά και σερβίρεται με πιλάφι ρυζιού. Επίσης το Selekeli κατσικίσιο κρέας που μαγειρεύεται σε κύβους σε βούτυρο πάνω σε σιδερένια πλάκα και σερβίρεται με γιαούρτι σκόρδου και χωριατικό ψωμί.
Η φημισμένη μαγείρισσα Nuran Özyılmaz στο εστιατόριο Κaz Evi στο κέντρο του Kαρς
Από το εστιατόριο 1855 Gazi Rest στο κέντρο του Καρς θα θυμόμαστε το Hangel mantı ένα γευστικό πιάτο με μικρά ζυμαρικά που σερβίρονται με γιαούρτι αρωματισμένο με καρυκεύματα, μπαχαρικά, καυτερή πιπεριά και καραμελωμένα κρεμμύδια. Εξαιρετικά ήταν όσα δοκιμάσαμε στο δημοφιλές εστιατόριο Κaz Evi στην καρδιά του Καρς, με την υπογραφή της Nuran Özyılmaz, η οποία 15 χρόνια πριν, ήταν η πρώτη γυναίκα στην περιοχή που άνοιξε το δικό της εστιατόριο με σπεσιαλιτέ τα πιάτα με χήνα. Ιδιαίτερη εμπειρία γευσιγνωσίας με τοπικά τυριά και παραδοσιακές πίτες είχαμε στην ταβέρνα του πέτρινου ξενώνα Doğunun Taş Evleri στην περιοχή Κosanipar.
Παρόλο που δείχνει μακρινό, το ταξίδι στο Καρς δεν είναι πολύ δύσκολο. Ειδικά εάν θέλετε να απολαύσετε το χιόνι του Sarikamis αξίζει τον κόπο. Από την Κωνσταντινούπολη πραγματοποιούνται καθημερινά πτήσεις με την Turkish Airlines ενώ για τους πιο περιπετειώδεις υπάρχει και η επιλογή του τρένου Eastern Express – γνωστό ως “Doğu Ekspresi”- που ξεκινά από την Άγκυρα και διασχίζει όλα τα εκπληκτικά τοπία της Ανατολικής Τουρκίας.
Το Eastern Express, που θεωρείται μια από τις πιο όμορφες σιδηροδρομικές γραμμές στον κόσμο, συνδέει καθημερινά την Άγκυρα με το Καρς. Το ταξίδι διαρκεί περίπου 24 ώρες και το τρένο περνάει από πολλές πόλεις όπως το Kırıkkale, το Kayseri, το Sivas, το Erzincan και το Erzurum.
Συνοψίζοντας θα λέγαμε ότι η περιοχή του Καρς, που τώρα αναπτύσσεται τουριστικά έχει πολλά να προσφέρει σε όσους αναζητούν αυθεντικές εμπειρίες και διαδρομές στη φύση και την ιστορία. Σίγουρα είναι ένας προορισμός που απευθύνεται περισσότερο σε ταξιδιώτες παρά σε τουρίστες.
