Η Αθήνα στη μεγάλη οθόνη: 13 “αθηναϊκές” ταινίες σε 4 ιστορικούς κινηματογράφους

Η Ένωση Σκηνοθετών – Παραγωγών Ελληνικού Κινηματογράφου (ΕΣΠΕΚ), μετά την διοργάνωση του κινούμενου θερινού κινηματογράφου – road trip LANDMARKS τον περασμένο Σεπτέμβριο, με προβολές σημαντικών ελληνικών ταινιών στις περιοχές όπου γεννήθηκαν, επιστρέφει στην Αθήνα για να αναδείξει την σχέση της πόλης με το σινεμά, φιλοξενώντας τις δράσεις της στους ιστορικούς κινηματογράφους του κέντρου της. Αυτούς που κινδυνεύουν να εξαφανιστούν στον βωμό μιας τουριστικής Αθήνας και όχι μιας πόλης ζωντανής για τους πολίτες της.

Θέλοντας να τονίσει αυτή την αμφίρροπη σχέση Αθήνας – σινεμά – κέντρου, επιλέγει τα 4 ιστορικά σινεμά Έλλη, Άστυ, Άστορ και Cinobo Όπερα για να στεγάσουν τις επόμενες Δευτέρες του Απριλίου (8/4, 15/4, 22/4 και 29/4) προβολές μεγάλου, μεσαίου και μικρού μήκους ταινιών, συζητήσεις, installation και party, με την δράση LANDMARKS II – Το σινεμά στο κέντρο / Η Αθήνα στο σινεμά. Οι προβολές χωρίζονται θεματικά, και περιλαμβάνουν ταινίες που έχουν ταυτιστεί με το κέντρο της πόλης, έχουν επηρεάσει τον τρόπο που βλέπουμε την Αθήνα και έχουν αφήσει το στίγμα τους στον ελληνικό κινηματογράφο.

Ταινίες κλασικές, αλλά και σύγχρονες, αγαπημένες και σπάνιες. Ταινίες που χαρτογραφούν την διαδρομή μιας πόλης από τη δεκαετία του ‘50 έως αυτή του 2000. Ταινίες που αποκαλύπτουν τη σχέση της Αθήνας με τον κινηματογράφο, ανοίγουν διάλογο μεταξύ κατοίκων και θεατών και παρουσιάζουν διαφορετικές όψεις της ίδιας πόλης μέσα από διαφορετικά βλέμματα και βιώματα.

Από τη μία η εγκληματική Αθήνα, εκείνη που έχει στιγματιστεί από μια βαριά ιστορία, από την άλλη η λαβυρινθώδης πόλη μέσα στην οποία χάνεσαι, η queer Αθήνα αλλά και αυτή η Αθήνα που δεν βλέπεις, η αθέατη πλευρά των απόκληρων της πόλης.

Εγκλήματα που έχουν στιγματίσει την ζωή της πόλης γίνονται αφορμή για 2 πολύ διαφορετικά μυθοπλαστικά περιβάλλοντα. Στον Ιωάννη τον βίαιο, ο Γιάννης διαβάζει τις εφημερίδες, φαντασιώνεται πως έχει δύναμη, πως είναι φονιάς, πως ο κόσμος τον σέβεται και τον φοβάται. Ο Άγγελος στην ομόνυμη ταινία δεν έχει όνειρα δύναμης κι αυταρέσκειας, αποζητά ηρεμία, φροντίδα κι αγάπη που δεν βρίσκει πουθενά. Το όνειρο του ενός γίνεται ο εφιάλτης του άλλου. Και οι δυο ταινίες βασίζονται σε εγκλήματα που ο χρόνος σιγά σιγά μας απομακρύνει από τις ρίζες τους, που οι αληθινές ιστορίες θολώνουν από τη μυθοπλασία, στην οθόνη όμως παραμένουν τα θραύσματα δυο ανθρώπων που ήταν θύτες και θύματα, που η μοναξιά τους φέρει κι ένα δικό μας βάρος, μια δική μας ευθύνη. Αν στρέψουμε το βλέμμα μας στις γωνιές της Αθήνας που περπάτησαν —και τώρα η εικόνα εκείνων των καιρών αργοσβήνει— ίσως ακόμα να διακρίνουμε τον Γιάννη να ψάχνει στα περίπτερα την ιστορία του, τον Άγγελο στο μισοσκόταδο κάποιον να τον αγαπήσει.

Ιωάννης ο Βίαιος, Τώνια Μαρκετάκη, 1973, 180’ | 18:00
Προλογίζει η ηθοποιός Michele Valley

Σε έναν απόμερο δρόμο μια νύχτα δολοφονείται η νεαρή Ελένη Χαλικιά από έναν άγνωστο άνδρα, ο οποίος τρέπεται σε φυγή. Το περιστατικό μονοπωλεί το ενδιαφέρον των εφημερίδων και της κοινής γνώμης. Λίγο αργότερα ένας άσχετος με το στενό κύκλο της γυναίκας άντρας, ο 20άρης Ιωάννης Ζάχος ομολογεί πως εκείνος τη σκότωσε, ως αποτέλεσμα των βαριών ψυχολογικών προβλημάτων του.

Άγγελος, Γιώργος Κατακουζηνός, 1982, 126’ | 21:20
Προλογίζει ο σκηνοθέτης και συγγραφέας Παναγιώτης Ευαγγελίδης & ο συγγραφέας Χρήστος Ρούσσος, από την αληθινή ιστορία του οποίου αφορμάται η ταινία.

Ένας νεαρός άνδρας, ο Άγγελος ερωτεύεται ένα σκληρό αρσενικό, τον Μιχάλη που δεν ανέχεται να έχει σχέση με κάποιον του ίδιου φύλου. Έτσι μεταμφιέζει τον Άγγελο σε γυναίκα. Ο Άγγελος επαναστατεί και τελικά οδηγείται στο έγκλημα.

Ακολουθεί συζήτηση με Παναγιώτη Ευαγγελίδη και Χρήστο Ρούσσο | 23:30

Η συντομότερη διαδρομή ανάμεσα σε δύο σημεία, μάς λέει η γεωμετρία, είναι η ευθεία, αλλά όλοι ξέρουμε ότι στην πραγματική ζωή δεν υπάρχουν ίσιες γραμμές, και ακόμα λιγότερες ευθείες θα συναντήσει κανείς στη Αθήνα, την πατρίδα των τεθλασμένων, των ανισόπεδων και των τεμνομένων. Παρ’ όλα αυτά, εμείς, οι κάτοικοι της Αθήνας, ελπίζουμε ότι κάποτε θα φτάσουμε στον προορισμό μας, και αυτή η αφέλεια μας είναι αρκετή για να ταυτιστούμε με τους ήρωες της Άρπα Colla, του Ρεπό και του Ερωδιού. Και αυτοί (όπως κι εμείς) περιδιαβαίνουν την Αθήνα σε ζιγκ-ζαγκ και κύκλους, σκοντάφτοντας σε φαντασιώσεις και κάνοντας στάσεις στο παράλογο, καθώς επιχειρούν — όντας κατά βάση πρακτικοί άνθρωποι (όπως κι εμείς) — να δώσουν πρακτικές λύσεις στα πρακτικά τους προβλήματα, αγνοώντας ότι η ταλαιπωρία τους (όπως και η δική μας) είναι υπαρξιακή, ποιητική και αστεία.

Άρπα Colla, Νίκος Περάκης

Άρπα Colla, Νίκος Περάκης, 1982, 98’ | 18:00
Προλογίζει ο σκηνοθέτης της ταινίας Νίκος Περάκης 

Δυο κινηματογραφιστές με προοδευτικές ιδέες προσπαθούν να εμπνευστούν από τη γύρω πραγματικότητα για να φτιάξουν μια ταινία σε αυτή τη σάτιρα του ελληνικού κινηματογράφου.

Ρεπό, Βασίλης Βαφέας, 1982, 75’ | 20:10
Προλογίζει ο σκηνοθέτης της ταινίας Βασίλης Βαφέας

Στην Αθήνα το 1982 ακολουθούµε την πορεία του Δρακάκου (Πέτρος Ζαρκάδης).  Ο Δρακάκος έχει ρεπό από την δουλειά του, και επιλέγει στο ρεπό του να κάνει ορισµένες δουλειές. Μία µία, τον οδηγούν ϐαθύτερα σε καταστάσεις καθηµερινής τρέλας.

Ένας Ερωδιός για τη Γερμανία, Σταύρος Τορνές, 1988, 90’ | 22:00
Προλογίζουν οι ηθοποιοί της ταινίας Μύρνα Τσάπα και Μάριος Καραμάνης

Οι κεντρικοί ήρωες είναι: ο εκδότης Λουκάς, που τυπώνει μόνο ποιητικές συλλογές και, καθώς δεν τα βγάζει πέρα οικονομικά, πουλά και βαλσαμωμένα πουλιά. Κοντά του ο βοηθός του Μάριος και η Νίνα, με την οποία είναι ερωτευμένος ο Μάριος. Η Νίνα είναι εκείνη που θα πάρει την εξουσία στο μικρό εκδοτικό οίκο. Γύρω από τους πρωταγωνιστές κι άλλα πρόσωπα που πολλές φορές παίζουν διπλούς ρόλους, μπλέκοντας το όνειρο και τη φαντασία με την πραγματικότητα.

Από την παραγκούπολη στο Δουργούτι (σημερινός Νέος Κόσμος) της Μαγικής Πόλης (1955) όπου άνθρωποι προσπαθούν να χτίσουν την ζωή τους μετά τον εμφύλιο σε μια κοινωνία που γίνεται ένα σώμα όταν αυτό χρειαστεί, περνάμε στις μεγάλες λεωφόρους και τις κόντρες με μηχανάκια στους Απέναντι (1982) όπου μικροκακοποιοί κλέβουν ανταλλακτικά για να επιβιώσουν και μια καταδικασμένη ερωτική ιστορία δίνει την μοναδική διέξοδο σε μια ζωή που μοιάζει χαμένη. Στο Delivery του 2004, δύο άνθρωποι – φαντάσματα, μοιράζονται την μοναξιά τους βολτάροντας σε σκοτεινούς δρόμους και στοές του κέντρου όπου κυριαρχούν η εξάρτηση και η εξαθλίωση. Τρεις διαφορετικές δεκαετίες, τρεις τελείως διαφορετικές όψεις της Αθήνας, τρία τελείως διαφορετικά περιθώρια. Κοινός τους τόπος η ζωή που γλιστράει απ’ τις χαραμάδες αψηφώντας την αποξένωση που εγκαθιδρύεται σταδιακά στην κοινωνία και η μαγική κινηματογραφική αποτύπωση ευάλωτων ανθρώπων σε ευάλωτες στιγμές.

Μαγική Πόλη- Νίκος Κούνδουρος

Μαγική Πόλις, Νίκος Κούνδουρος, 1954, 76’ | 18:00
Προλογίζουν οι επίκουρες καθηγήτριες κινηματογράφου στο ΕΚΠΑ, Αφροδίτη Νικολαΐδου και Άννα Πούπου.

Ένας φορτηγατζής σε μια λαϊκή φτωχογειτονιά της Αθήνας, που βρίσκεται μπλεγμένος σε μια παράνομη δοσοληψία με ένα απατεώνα, προσπαθεί να ξεφύγει από τα πλοκάμια του υπόκοσμου και να κερδίσει την καρδιά της αγαπημένης του.

Οι Απέναντι, Γιώργος Πανουσόπουλος,1981, 106’ |  20:00
Προλογίζει η πρωταγωνίστρια της ταινίας, Μπέττυ Λιβανού

Ενας εικοσάχρονος νέος που γλίτωσε το στρατιωτικό εξαιτίας ελαφράς σχιζοφρένειας και κυκλοφορεί μόνο το βράδυ ανάμεσα στους καμικάζι μηχανάκηδες, εντοπίζει, με το τηλεσκόπιό του, μια τριανταπεντάχρονη γυναίκα που ζει απέναντι από την πολυκατοικία του.

Delivery, Νίκος Παναγιωτόπουλος, 2004, 100’ |  22:30
Προλογίζουν οι πρωταγωνιστές της ταινίας, Θάνος Σαμαράς & Αλεξία Καλτσίκη

Ένας νεαρός διανομέας πίτσας, που πέφτει από το πουθενά και στο τέλος πετάει για το πουθενά, διασχίζει την παραγκωνισμένη πραγματικότητα της Αθήνας και γίνεται μάρτυρας των εξομολογήσεων αυτού του (αυτό)εξόριστου κόσμου. 

Οι τόποι δεν γίνονται τοπόσημα μέσα από οποιαδήποτε εκ των άνω θεσμική απόφαση αλλά μέσα από την χρήση τους.  Η Αθήνα των μνημείων ελκύει ίσως τον τουρίστα, αλλά η πόλη που ενδιαφέρει τον εξερευνητή είναι εκείνη που  αποκαλύπτει τον χάρτη της μέσα από τα αλλεπάλληλα στρώματα νοηματοδότησης που δημιουργεί η χρήση των δρόμων, των πάρκων ή των πλατειών. Αυτή είναι η queer Αθήνα. Μια πόλη σώμα γεμάτη ερωτογενείς ζώνες. Μια πόλη συνήθως νυχτερινή όπου ο ελληνικός κινηματογράφος έχει αποκαλύψει την στοιχιωτική της μυθολογία. Από την άκρη μέχρι το κέντρο της πόλης, οι ταινίες του αφιερώματος περιπλανιούνται σε μια Αθήνα ερωτικών συναντήσεων άλλης εποχής, πολύ μακριά από την εποχή του online dating. Ο Τσαρουχικός γυμνός Άγγελος της Αθήνας του Αγγελόπουλου περιπλανιέται με την μηχανή του από την άκρη της πόλης, το Μενίδι του Γιάνναρη, στο κέντρο της, για να συναντήσει το βλέμμα των ποιητών του Σπετσιώτη μέσα στα πάρκα μια άλλης εποχής ή στην διαφορετική Ομόνοια του Χάρη Παπαδόπουλου. Η πόλη είναι εκεί για να φιλοξενήσει το ερωτικό βλέμμα και τελικά να μετατρέψει το δημόσιο σώμα της σε ιδιωτικό. 

Αθήνα, Επιστροφή στην Ακρόπολη, Θόδωρος Αγγελόπουλος,

Μεγάλη Δευτέρα 29/4 –ΑΣΤΟΡ

Μετέωρο και Σκιά, Τάκης Σπετσιώτης, 1985, 101’ | 18:00
Προλογίζει ο σκηνοθέτης της ταινίας, Τάκης Σπετσιώτης

Η ζωή του αυτόχειρα ποιητή Ναπολέοντα Λαπαθιώτη. Ομοφυλόφιλος, ναρκομανής και κομμουνιστής, αποτελούσε σκάνδαλο για τη συντηρητική αθηναϊκή κοινωνία του καιρού του και για την κοινωνική τάξη από την οποία προερχόταν. 

Queer Μικρού Μήκους | 20:10
Προλογίζει ο καθηγητής Ιστορίας του Ελληνικού Κινηματογράφου, Κωνσταντίνος Κυριακός

Αθήνα, Επιστροφή στην Ακρόπολη, Θόδωρος Αγγελόπουλος, 1983, (μεσαίου μήκους 43′)

Ο Θόδωρος Αγγελόπουλος, ύστερα από την κινηματογραφική του περιπλάνηση στην επαρχία, επέστρεψε στη γενέθλια πόλη του και στο ντοκιμαντέρ, με τη μορφή ποιητικού ημερολογίου. Το ντοκιμαντέρ του ανατέθηκε στο πλαίσιο μιας τηλεοπτικής σειράς για τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Με σκηνές από προηγούμενες ταινίες του και με μοντέρνα νεοελληνική ποίηση, ζωγραφική και μουσική, δημιούργησε το πορτραίτο «μιας διαφορετικής Αθήνας».

Poste Restante – Ομόνοια

Poste Restante – Ομόνοια, Χάρης Παπαδόπουλος, 1982, (μικρού μήκους 14′)

Ένα μείγμα πραγματικότητας και μυθοπλασίας για τη νυχτερινή ζωή στην πλατεία Ομονοίας και τις γύρω περιοχές. 

Μια Θέση στον Ήλιο, Κωνσταντίνος Γιάνναρης, 1995, (μεσαίου μήκους 45′)

Αθήνα. Στα απόνερα της κατάρρευσης του κομμουνιστικού μπλοκ, άλλο ένα τρένο καταφθάνει γεμάτο οικονομικούς μετανάστες. Ανάμεσα στους απελπισμένους και φτωχούς είναι κι ο Παναγιώτης, 18 χρονών, ένα φιλόδοξο παιδί απ’ την Αλβανία. Στους κατάφωτους νυχτερινούς δρομους, ο Ηλίας, όμορφος και μοναχικός, ψωνίζεται, γυρεύοντας κάποιον που θα τον αποσπάσει από την κενή του ζωή.

Από την άκρη της πόλης, Κωνσταντίνος Γιάνναρης, 1998, 94’ |  22:20
Προλογίζει ο σκηνοθέτης της ταινίας Κωνσταντίνος Γιάνναρης

Όνειρα, πλάκες και σκληρή καθημερινότητα μιας παρέας νεαρών Ρωσοπόντιων που ζουν στην “άκρη της πόλης” και στο περιθώριο της ελληνικής κοινωνίας. 

Party | 00:00