Ιωάννα Τριανταφυλλίδου: Πάντα και παντού, οι γυναίκες κρινόμαστε πιο αυστηρά

Μια ηλικιωμένη γυναίκα που πουλάει χειροποίητα βραχιόλια πλησιάζει το τραπέζι μας. Μόλις αναγνωρίζει την Ιωάννα Τριανταφυλλίδου, η όψη της φωτίζει. Πιστή τηλεθεάτρια της σειράς των «Παγιδευμένων» (όπου και η Ιωάννα πρωταγωνιστεί στον ΑΝΤ1) ζητάει να μάθει τις εξελίξεις των επόμενων επεισοδίων. Και κάπως έτσι, οι δυο τους βρίσκονται να μιλούν για μερικά λεπτά γύρω από ένα μυθοπλαστικό κόσμο, σαν να είναι πραγματικός.

Φεύγοντας, η κυρία της χαρίζει ένα βραχιόλι «για τη συντροφιά που της κρατάει»· και μας αφήνει να συζητάμε για τη δύναμη της τηλεόρασης, την οποία η Ιωάννα Τριανταφυλλίδου γνωρίζει από πρώτο χέρι έχοντας συμπληρώσει 15 χρόνια παρουσίας σε αυτήν. Αγαπάει και πιστεύει το μέσο, το οποίο την έφερε κοντά στο μεγάλο κοινό και εξακολουθεί να υπηρετεί με συνέπεια.

Μετακινημένη κυριολεκτικά και μεταφορικά τα τελευταία χρόνια – μετά και το διάλειμμα για σπουδές και αναζήτηση εργασίας στη Νέα Υόρκη και στο Λος Άντζελες – η Ιωάννα Τριανταφυλλίδου μοιάζει να έχει έρθει πιο κοντά στις επαγγελματικές και εσωτερικές αναζητήσεις της. Φαίνεται πως είχε ανάγκη να πάρει αποστάσεις από τα πράγματα που ήδη γνώριζε να κάνει καλά, να πει «όχι» για να δοκιμαστεί σε διαφορετικά πεδία αλλά και να πάρει χρόνο για να συνομιλήσει με τον εαυτό της.

Αυτή είναι ίσως και η πιο ορατή αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο υπάρχει: Παρότι διευκρινίζει πως δεν είναι συγκρουσιακή φύση, αρθρώνει λόγο με πυγμή για να υπερασπιστεί τον εαυτό της ως γυναίκα επαγγελματία, αλλά και κάθε γυναίκα που έχει υπομείνει από καθημερινές έως αποτρόπαιες διακρίσεις.

Στη ζωή σου έχεις κάνει πολλές μετακινήσεις: Από Θεσσαλονίκη – Αθήνα, από Αθήνα Νέα Υόρκη και Λος Άντζελες. Σου αρέσει η περιπέτεια; Την επιζητάς;

Παλιότερα ένιωθα περίεργα να μένω στάσιμη. Πλέον, έχω κάνει τον διαχωρισμό ανάμεσα στη σταθερότητα και τη στασιμότητα – θεωρώ την πρώτη εξαιρετικά σημαντική. Στη στασιμότητα δίνω ακόμα αρνητικό πρόσημο. Ωστόσο, έφευγα από κάθε τόπο, όχι για να υπηρετήσω ένα περιπετειώδες αφήγημα, αλλά για να εκπληρώσω σχέδια που είχα στο μυαλό μου. Καθώς είχα μπει σε ροή εντατικής δουλειάς το ανέβαλα διαρκώς· μα έφτασα σε ένα σημείο που είπα «ή τώρα ή ποτέ». Προτίμησα να το δοκιμάσω, παρά να μείνω με απωθημένα. Καταρχάς, η πρώτη μετάβαση στην Αθήνα ήταν αναγκαία γιατί στη Θεσσαλονίκη οι επιλογές εργασίας για τους ηθοποιούς είναι ελάχιστες. Εν κατακλείδι, αγαπώ την περιπέτεια, χωρίς να με θρέφει αρρωστημένα το κυνήγι της. Νιώθω ότι εξελίσσομαι όταν δοκιμάζω διαφορετικά πράγματα: Από το να ταξιδεύω και να γνωρίζω διαφορετικούς πολιτισμούς μέχρι να κάνω διαφορετικούς ρόλους και να εξοικειώνομαι με άλλα μέσα και είδη έκφρασης.

Αγαπώ την περιπέτεια, χωρίς να με θρέφει αρρωστημένα το κυνήγι της

Είσαι ονειροπόλα;

Ενδίδω στο όνειρο. Με τα χρόνια μπαίνει και η λογική. Το περίεργο είναι ότι οι γύρω μου πίστευαν πάντα ότι είμαι λογικός και πρακτικός άνθρωπος. Παρόλα αυτά, μου αρέσει να ονειρεύομαι – ακόμα και πράγματα που δεν μπορούν να γίνουν ποτέ. Μου αρέσει η διαδικασία να φαντάζομαι ιδανικές καταστάσεις. Σίγουρα, η ζωή βάζει τους δικούς της όρους, που συχνά έχουν να κάνουν με τη ματαίωση.

Πότε ένιωσες ματαιωμένη;

Δυστυχώς το πώς είναι δομημένη η κοινωνία μας οδηγεί σε μία διαρκή ματαίωση. Αυτό το βλέπεις από το πόσο αισιόδοξη μπορεί να είναι η ματιά όταν είσαι μικρότερος και πώς αλλάζει όταν σε “χτυπάει” η πραγματικότητα. Ευτυχώς, όμως, δεν έχω βιώσει τη ματαίωση σε τέτοιο βαθμό ώστε να σταματήσω να ονειρεύομαι· ίσως να με πεισμώνει και να διατηρήσω τον ρομαντισμό μου. Και ίσως, τελικά, η αρχική προσδοκία να μην είναι και το πιο σημαντικό. Υπάρχει και κάτι το απελευθερωτικό σε αυτό. Σε ένα κόσμο που έχει, σχεδόν, μανία με την “επιτυχία”, ανεξάρτητα από το ότι είναι υποκειμενικό τι θεωρείται επιτυχία για τον καθένα. Υπάρχει μία ολόκληρη διαδρομή προς την επίτευξη ενός στόχου ή ονείρου να απολαύσουμε, να εξερευνήσουμε και να αφήσουμε ανοιχτό το ενδεχόμενο πως η τελική προσδοκία μπορεί ακόμα και να αλλάξει μέσα σε αυτή. Αρκεί να είναι δική μας επιλογή και όχι συμβιβασμός από ηττοπάθεια.

Ενδίδω στο όνειρο. Με τα χρόνια μπαίνει και η λογική. Το περίεργο είναι ότι οι γύρω μου πίστευαν πάντα ότι είμαι λογικός και πρακτικός άνθρωπος

Τι σημαίνει ιδανικό για σένα;

Δεν ντρέπομαι να πω ότι το ιδανικό για μένα είναι όλα όσα θέλω στον απόλυτο βαθμό. Θα ήθελα να είμαι ευτυχισμένη, υγιής, δημιουργική, να εξελίσσομαι, να αγαπώ και να αγαπιέμαι. Πόσα από αυτά θα μου δοθούν και πόσα από αυτά θα δώσω, είναι ένα άλλο κεφάλαιο. Δεν ξέρω αν υπάρχει κάτι πιο σημαντικό από το να γίνεσαι η καλύτερη εκδοχή του εαυτού σου.

Έχεις αισθανθεί να πλησιάζεις το ιδανικό σου;

Έχει τύχει να νιώσω ότι ξεκλειδώθηκε μέσα μου μια πόρτα που με οδηγεί προς τα εκεί. Φυσικά, μπορεί μετά την πόρτα να ακολουθεί ένας τεράστιος διάδρομος – ποιος ξέρει; Επίσης, έχει τύχει να πω, ότι «καλά πάω». Αλλά και να αισθανθώ ότι βρίσκομαι πάλι στο ίδιο σημείο που προηγουμένως νόμιζα πως είχα ξεπεράσει. Αυτή είναι μια διαρκής, χρονοβόρα διαδικασία με τον εαυτό μας. Ταυτόχρονα, όμως, ένα υπέροχο ταξίδι!

Δεν ξέρω αν υπάρχει κάτι πιο σημαντικό από το να γίνεσαι η καλύτερη εκδοχή του εαυτού σου

Ακούγοντας σε, καταλαβαίνω γιατί σπούδασες Ψυχολογία. Υπήρξε η ανάγκη του πανεπιστημιακού πτυχίου ή ικανοποιούσες κι ένα κομμάτι του εαυτού σου;

Όχι. Απλώς σκέφτηκα τι θα μου άρεσε να μελετήσω για κάποια χρόνια. Και θεώρησα ότι η γνώση της Ψυχολογίας θα με βοηθήσει και ως άτομο στο πως υπάρχω και ακούω τους άλλους γύρω μου.

Ακούγεσαι, πάντως, σαν να έχεις ψάξει τον εαυτό σου.

Δεν νομίζω ότι γίνεται διαφορετικά. Δεν μπορείς να έχεις την απαίτηση να σε καταλάβουν οι άλλοι, αν εσύ δεν έχεις κάτσει προηγουμένως να καταλάβεις τον εαυτό σου. Οφείλεις να καταλάβεις και να αποδεχθείς εσένα, για να πλησιάσεις και να αποδεχθείς τον άλλον. Αν ο καθένας δούλευε με τον εαυτό του και δεν ένιωθε να απειλείται από πράγματα (από τα οποία πράγματι δεν απειλείται) δεν θα ήμασταν έτσι ως κοινωνία. Μακάρι να εξοικειώναμε τα παιδιά μας με την έννοια της ψυχοθεραπείας, μακάρι να μην ήταν ταμπού για τους γονείς να απευθυνθούν σ’ ένα ψυχολόγο και να μην περιμένουν να φανεί ένα σοβαρό πρόβλημα για να το κάνουν. Γιατί όταν είσαι τραυματισμένος, θα ασχοληθείς με το τραύμα· όταν, όμως, πας στον ψυχολόγο ενώ βρίσκεσαι σε μια σχετική ισορροπία θα ασχοληθείς με το σύνολο της προσωπικότητας σου.

Επιστρέφω στην εποχή των αναζητήσεων σου. Μπορείς να ανακαλέσεις το αρχικό κίνητρο που σε έφερε στο θέατρο;

Ήμουν ένα παιδί που μεγάλωσε μέσα σε σχολές χορού, μου άρεσε η καλλιτεχνική έκφραση. Γιατί και με το στίβο ασχολήθηκα, αλλά δεν με ενδιέφερε να κάνω αθλητισμό. Ήμουν από μικρή εξοικειωμένη με την έννοια της παράστασης και της αναπαράστασης μιας συνθήκης. Και, κάπως, αυτό έλαμπε στο μυαλό μου.

Πώς ωρίμασε αυτή η εφηβική διαπίστωση;

Θυμάμαι στην Ά Λυκείου συμμετείχα σε μια παράσταση χορού στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης. Στην υπόκλιση σήκωσα το βλέμμα και κοίταξα την πλατεία. Ήταν η στιγμή που αποφάσισα ότι θα επιστρέψω εδώ, παίζοντας θέατρο. Ένα περιστατικό που θυμήθηκα όταν, πράγματι, έπαιξα ως ηθοποιός στο Μέγαρο. Έπειτα στη σχολή, στη δραματική σχολή του ΚΘΒΕ, άλλαξαν πολλά: Είδα τη διαδικασία, το πως δουλεύεις τη φωνή, το σώμα σου. Τότε εκτίμησα περισσότερο το θέατρο, γιατί μέχρι τότε είχα πολύ στενή σχέση με τον κινηματογράφο, ως θεατής εννοώ.

Οφείλεις να καταλάβεις και να αποδεχθείς εσένα, για να πλησιάσεις και να αποδεχθείς τον άλλον

Σε δικαίωσε η επιλογή σου;

Καταρχάς, έπρεπε να την υπερασπιστώ πολύ. Υπήρχε μια αμφισβήτηση από την οικογένεια μου αφού κανένα οικείο μας πρόσωπο δεν είχε δοκιμαστεί σε αυτό τον χώρο και ήταν πολύ ξένος για εκείνους. Έπρεπε να τους αποδείξω ότι θα περάσω στη δραματική του ΚΘΒΕ. Πίστευα ακράδαντα ότι δεν γίνεται να θέλω κάτι τόσο πολύ και να μην είμαι καλή σε αυτό. Φυσικά, δεν ήξερα αν θα γίνω καλή ηθοποιός, πάντως ήμουν πρόθυμη να καταθέσω και το τελευταίο κύτταρο μου στην προσπάθεια αυτή. Αυτή την εμπιστοσύνη είχα στον εαυτό μου κι αυτήν εξακολουθώ να έχω σήμερα.

Τι έχεις να απαντήσεις σήμερα στο ερώτημα «είμαι καλή ηθοποιός»;

Ακόμα δεν ξέρω αν είμαι καλή ηθοποιός· αλλά ξέρω ότι αγαπώ τόσο πολύ τη δουλειά μου ώστε είμαι πρόθυμη να δουλέψω πολύ κι αυτό να μεταφραστεί σε καλό αποτέλεσμα. Από την άλλη, δεν ξέρω και αν είναι ένα ερώτημα που μπορεί – ή έχει νόημα – να απαντήσει ένας ηθοποιός για τον εαυτό του. Σημασία έχει το κοινό τί εισπράττει. Είμαι ευγνώμων που παραμένω δραστήρια και βιοπορίζομαι από ένα επάγγελμα για το οποίο τρέφω τόσο δυνατά συναισθήματα. Μακάρι όλοι να είχαν την ίδια δυνατότητα, σε όποιον χώρο κι αν δραστηριοποιούνται.

Ακόμα δεν ξέρω αν είμαι καλή ηθοποιός· αλλά ξέρω ότι αγαπώ τόσο πολύ τη δουλειά μου ώστε είμαι πρόθυμη να δουλέψω πολύ

Στο πλαίσιο της πολλής δουλειάς φαντάζομαι τοποθετείς και τη συνέχεια των σπουδών σου στην Αμερική.

Είναι καλό, ενώ δουλεύεις, να παίρνεις απόσταση από όσα, ήδη, ξέρεις. Αν υπάρχει, λοιπόν, η δυνατότητα θεωρώ απαραίτητη τη σπουδή και σε μεγαλύτερες ηλικίες. Σε κάθε δουλειά είναι αναγκαίο να ενημερώνεσαι και να εκσυγχρονίζεσαι, μαθαίνοντας. Έτσι, έφυγα για την Αμερική – γιατί ήξερα ότι υπάρχουν πολλά ακόμα να μάθω. Ειδικά πηγαίνοντας σε μια χώρα με τρομερή εξειδίκευση στην υποκριτική και σε όλα τα γύρω επαγγέλματα. Στην Ελλάδα, θεωρώ ότι έχουμε εξαιρετικό δυναμικό ηθοποιών αλλά στην Αμερική υπάρχει και ένα αξιοζήλευτο τεχνικό και παραγωγικό επίπεδο που πραγματικά απογειώνει κάθε δουλειά ως αποτέλεσμα ομαδικής προσπάθειας.

Επιστρέφοντας, πώς είχες πλουτίσει;

Χαίρομαι που έδωσα στον εαυτό μου τη δυνατότητα να δοκιμαστεί στο πως λειτουργεί σε απόλυτη ανασφάλεια. Ανακάλυψα πράγματα για μένα, τα οποία δεν ήξερα – επειδή μέχρι τότε λειτουργούσα με δίχτυ ασφαλείας. Δεν είχε χρειαστεί, ας πούμε, να υπερνικήσω καταστάσεις μεγάλου άγχους. Κι όμως στο Λος Άντζελες έτυχε να τρέμουν τα χέρια μου μπαίνοντας στην ακρόαση. Επίσης, βρήκα τρόπους να ανταπεξέλθω στην απόρριψη, χωρίς να με πιάσει ηττοπάθεια. Απέβαλα κάποια κόμπλεξ και αποφάσισα να τολμήσω κάτι διαφορετικό, όπως τη συγγραφή. Έτσι δημιουργήθηκε το «Nexting» (στην Αμερική το κάναμε), μια ταινία μικρού μήκους, με μια ομάδα που πίστεψε σε αυτήν και τελικά η δουλειά μας ταξίδεψε και βραβεύτηκε σε φεστιβάλ, κάτι που ήταν φοβερά συγκινητικό. Συναναστράφηκα με ανθρώπους από όλα τα μέρη του πλανήτη με εντελώς διαφορετικό background, τα οποία βρίσκονταν εκεί για τον ίδιο λόγο με μένα. Είχα χρόνο να δω πράγματα που μου υπενθύμισαν γιατί θέλησα να γίνω ηθοποιός. Γενικά, κατάλαβα το πώς θέλω να υπάρχω μέσα στο χώρο. Πάνω από όλα, όμως, συνειδητοποίησα πόσο μικρή είμαι σε σχέση με όσα συμβαίνουν γενικότερα. Και πως σε αυτή τη ζωή έχουμε ένα περιορισμένο διάστημα να καταλάβουμε τί θέλουμε, να το διεκδικήσουμε και να χαρούμε τη διαδικασία για να προσπαθήσουμε να το αποκτήσουμε.

Έχεις διεκδικήσει τη θέση σου στα πράγματα;

Δεν κινούμαι σε ασφαλές ζώνες, ειδικά στα επαγγελματικά μου. Στη ζωή μου είμαι πιο ήσυχη. Εκεί θέλω να ξέρω ποιοι είναι οι άνθρωποι μου, οι φίλοι μου, αναζητάω την ασφάλεια.

Είπες πριν, ότι στην Αμερική κατάλαβες το πώς θέλεις να υπάρχεις στο χώρο. Θα μπορούσες να το συνοψίσεις;

Θα ήθελα, αν είναι δυνατόν, μια απόλυτη ισορροπία ανάμεσα στο τι νιώθω πως οφείλω στον εαυτό μου και στο τι νιώθω ότι αξίζει στο κοινό να βλέπει. Δεν ξέρω αν είναι εφικτό, αλλά όπως σέβομαι τα θέλω μου, αισθάνομαι ότι πρέπει να σεβόμαστε απόλυτα τον κόσμο με όρους ποιότητας.

Είμαι ευγνώμων που βιοπορίζομαι από ένα επάγγελμα για το οποίο τρέφω τόσο δυνατά συναισθήματα

Είσαι πλέον πιο κοντά σε αυτά που επιδιώκεις;

Ναι, αναγνωρίζω τι μου ‘μιλάει’ περισσότερο. Μακάρι σε τρία χρόνια από τώρα να είμαι σε νέες αναζητήσεις νοήματος.

Θα έλεγες πως επιστρέφοντας στην Ελλάδα άλλαξες προσανατολισμό; Δεν μπορώ να θεωρήσω τυχαίο ότι παίζεις σε ένα θέατρο μικρής κλίμακας – όπως είναι το Θέατρο του Νέου Κόσμου – ή στο σίριαλ του ΑΝΤ1 «Παγιδευμένοι». Και στα δύο με δραματικό ρόλο.

Αυτά ένιωσα ότι μου “μίλησαν” περισσότερο. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν θα ξανακάνω κωμωδία όταν προκύψει μια ενδιαφέρουσα πρόταση. Πάντως, είναι αλήθεια· συνειδητοποίησα ότι έπρεπε να επιμείνω και ν’ ανοίξω άλλες πόρτες, ακόμα κι αν έπρεπε να πω κάποια δύσκολα «όχι».

Αυτό σημαίνει πως είσαι διατεθειμένη να κάνεις και πιο πειραματικά πράγματα στο θέατρο; Για μικρότερο κοινό;

Είμαι διατεθειμένη να κάνω ωραίες δουλειές, ενδιαφέροντες ρόλους, με ανθρώπους που νιώθω ότι με εξελίσσουν. Δεν θεωρώ ότι για να γίνει αυτό θα πρέπει να τοποθετηθεί η ταμπέλα του “πειραματικού” ή να αφορά λιγότερο κόσμο, αλλά δεν το θεωρώ και αρνητικό αν γίνει έτσι. Ένα είναι σίγουρο: Η δουλειά μας δεν υπάρχει χωρίς το κοινό και μακάρι να μπορούμε να απευθυνόμαστε σε όσο το δυνατόν περισσότερους.

Τι είδους «πόρτα» είναι η τηλεόραση; Πώς την αξιολογείς στο συνολικό πλαίσιο της δουλειάς σου;

Αγαπώ πολύ την τηλεόραση. Και την εκτιμώ. Και την πιστεύω. Και όλες οι παραγωγές που βλέπουμε πια παγκοσμίως δικαιώνουν τις προοπτικές που μπορεί να έχει. Είναι ένα μέσο, όμως, που συνδυάζεται απόλυτα με το budget και εκεί δυστυχώς υστερούμε. Η τηλεόραση είναι το πιο μαζικό μέσο, σε βάζει στο σπίτι των τηλεθεατών, σου δίνει τη δυνατότητα να συντροφεύσεις ανθρώπους που είναι μόνοι, που δεν έχουν τη δυνατότητα να βγουν από το σπίτι, που θα σκεφτούν το κόστος ενός θεατρικού εισιτηρίου. Και αυτό το βρίσκω πολύ συγκινητικό και συνοδεύεται από μεγάλη ευθύνη.

Είμαι διατεθειμένη να κάνω ωραίες δουλειές. Δεν θεωρώ ότι για να γίνει αυτό θα πρέπει να τοποθετηθεί η ταμπέλα του “πειραματικού” ή να αφορά λιγότερο κόσμο

Γιατί η τηλεόραση έχει πάρει περισσότερο χώρο στη δραστηριότητα σου; Η παράσταση «Burn this» ήρθε μετά από χρόνια θεατρικής αποχής.

Η αλήθεια είναι πως είχα πολλά χρόνια να κάνω θέατρο. Αλλά αυτό ήταν επειδή έλειπα από την Ελλάδα. Ωστόσο έπαιζα αδιάκοπα μέχρι το 2015, κάνοντας, μάλιστα, παράλληλα τηλεόραση – γιατί πίστευα πως τότε ήταν η στιγμή να δουλέψω πολύ. Φέτος, εκτός από την Αγγελική στους «Παγιδευμένους», συνάντησα και την Άννα του Λάνφορντ Γουίσον: Μια γυναίκα, καλλιτέχνιδα, που δεν έχει ορίσει πραγματικά τα θέλω της και το ποια είναι. Πιστεύει ότι ζει, μα στην πραγματικότητα είναι πλήρως αποκομμένη από το δικό της συναίσθημα.

Εσένα σου πήρε καιρό να απαντήσεις ποια είσαι;

Παλιά με απασχολούσε πολύ αυτό το ερώτημα. Κάπως έκανα μια παύση μέχρι που ένιωσα πως έχασα τον εαυτό μου, καθώς είχα εστιάσει υπερβολικά στη δουλειά και στο να κάνω όσο πιο πολλά και γόνιμα πράγματα μπορώ. Πλέον, νιώθω ότι με ξαναβρίσκω.

Τι σημαίνει αλήθεια «χάνω τον εαυτό μου»;

Πως ορίζομαι από τα θέλω των άλλων κι όχι από τα δικά μου. Ανταπεξέρχομαι σε αυτό που προσδοκούν οι άλλοι από μένα. Κι αυτό δεν είναι ειλικρινές, ούτε προς τον εαυτό σου, ούτε προς τους άλλους. Και τελικά δεν έχει νόημα.

Αγαπώ πολύ την τηλεόραση. Και την εκτιμώ. Και την πιστεύω

Εγκλωβίστηκες ποτέ σε αυτό που οι άλλοι έβλεπαν σε σένα;

Το εντόπισα για πρώτη φορά κατά τη συμμετοχή μου στο «Κάψε το σενάριο». Εκεί υπήρχε live κωμικός αυτοσχεδιασμός όπου έμπαινε το προσωπικό στοιχείο. Και τότε συνειδητοποίησα ότι το να είσαι γυναίκα, σε ένα τέτοιο είδος, δημιουργεί άλλες απαιτήσεις και εντυπώσεις. Ο κόσμος ήταν πολύ πιο θετικά προκατειλημμένος και διαθέσιμος απέναντι στους άντρες της ομάδας. Μπήκα, έτσι, στη διαδικασία να αποδομήσω τον εαυτό μου και να αυτοσαρκαστώ για να τους κερδίσω.

Πιστεύεις ότι αυτή η αντίδραση είχε να κάνει και με το στερεότυπο πως μια όμορφη γυναίκα δεν μπορεί να είναι αστεία;

Η αλήθεια είναι πως έπρεπε να προσπαθήσω τριπλά για να αποδείξω στο κοινό ότι μπορώ να είμαι εκεί. Θυμάμαι τότε πως ο Λάμπρος Φισφής κατάφερε να προσθέσει μια γυναίκα στην oμάδα και στη συνέχεια να δώσουμε αγώνα για να πείσουμε ότι μια γυναίκα αξίζει να είναι στο καστ. Ας μη γελιόμαστε, η γυναίκα κρίνεται πιο αυστηρά στην κωμωδία. Αν βρίσει θεωρείται χυδαία, αν κάνει ένα πιο “εύκολο” αστείο, σαχλή. Περιμένουν από τις γυναίκες έξυπνο, καθωσπρέπει χιούμορ, όχι σοκαριστικό. Πάντα και παντού, κρινόμαστε διαφορετικά. Και συνήθως πρέπει να είμαστε διακριτικές για να είμαστε συμπαθείς. Βέβαια, υπάρχουν αδιανόητα όμορφες γυναίκες που κάνουν κωμωδία και συνειδητοποιείς πως η εμφάνιση τους μπορεί να είναι απλώς ένα ακόμα προσόν στα ταλέντα που ήδη έχουν.

Παρατηρώ ένα κράτημα σε σχέση με το ότι μια γυναίκα είναι εμφανίσιμη· και άρα δεν γίνεται να είναι καλή στη δουλειά της

Η ομορφιά σου έχει παίξει ρόλο στο πως σε έχουν, κατά καιρούς, αντιμετωπίσει;

Ας πάρουμε αρχικά ως δεδομένο ότι η ωραία εμφάνιση είναι ένα αντικειμενικό προσόν, χωρίς να έχεις προσπαθήσει γι’ αυτό και χωρίς να ορίζει καθόλου το ποιος είσαι ως άνθρωπος ή ως επαγγελματίας. Κι, όμως, παρατηρώ ένα κράτημα σε σχέση με το ότι μια γυναίκα είναι εμφανίσιμη· και άρα δεν γίνεται να είναι καλή στη δουλειά της. Πρόσφατα, βρισκόμουν σε ένα πάρκο όπου κάποιες μαμάδες σχολίαζαν μία άλλη γυναίκα η οποία ήταν προσεγμένη και γυμνασμένη κι αυτό δήλωνε – κατά τη γνώμη τους – πως δεν αφιερώνει χρόνο στο παιδί της. Θέλω να πω, υπάρχει μισογυνισμός και έντονη προκατάληψη ακόμα και από γυναίκες προς γυναίκες. Για να απαντήσω στην ερώτηση σου, δεν όρισα ποτέ τον εαυτό μου ως ωραία γυναίκα, ούτε οι ρόλοι που παίζω μένουν σε ένα εξωτερικό χαρακτηριστικό μιας ηρωίδας που υποδύομαι. Αναγνωρίζω, βέβαια, πως ο κόσμος σκέφτεται έτσι.

Σε γενικές γραμμές, θεωρείς πως βοηθήθηκες από την καλή σου εμφάνιση;

Κάνοντας δικές μου υποθέσεις πάντα, πιστεύω πως, ειδικά στην τηλεόραση, η όμορφη παρουσία είναι συνήθως θετική. Λειτούργησε υπέρ μου. Αλλά μέχρι εκεί. Αλλά, δε σου κρύβω πως έχασα και ρόλους που ήθελα πολύ, λόγω εμφάνισης. Οπότε δεν ξέρω σε τι συμπέρασμα να καταλήξω.

Πολύ καίρια η διαπίστωση σου για τον, εκ των έσω, μισογυνισμό. Μεγάλη πληγή κι αυτή.

Μα γι’ αυτό πρέπει οι γυναίκες να θέσουμε σαν στόχο να αποβάλλουμε το δικό μας μισογυνισμό και να στηρίξουμε η μία την άλλη. Αν δεν αγαπάμε το γεγονός πως είμαστε γυναίκες και αν δεν αναγνωρίζουμε τις ικανότητες μας, γιατί να το κάνουν οι άλλοι; Οι άνδρες εν προκειμένω; Οι άνδρες στο κάτω – κάτω αυτό έχουν μάθει εδώ και αιώνες: Να ζουν μέσα σε πατριαρχιακά στερεότυπα. Όπως επίσης, πρέπει να εκπαιδευτούμε στο ότι δεν μπορεί να έχει τόσο έντονη πολεμική κάθε συζήτηση περί ισότητας. Γιατί, δηλαδή, ο στρέιτ άνδρας να θεωρεί ότι απειλείται από τον γκέϊ άνδρα; Γιατί μόνο ως ενδεχόμενη απειλή μπορώ να εκλάβω αυτή την εναντίωση στην ισότητα. Δεν το καταλαβαίνω.

Δεν όρισα ποτέ τον εαυτό μου ως ωραία γυναίκα, ούτε οι ρόλοι που παίζω μένουν σε ένα εξωτερικό χαρακτηριστικό

Έχεις κριθεί αυστηρά απλώς επειδή είσαι γυναίκα;

Ας δούμε το πιο ανώδυνο: Σε μένα πολύ εύκολα θα τεθεί μια ερώτηση για την προσωπική μου ζωή. Αντίστοιχα, σε έναν άνδρα ηθοποιό θα απευθύνουν πιο δύσκολα την ίδια ερώτηση γιατί θα θεωρηθεί πως τον σέβονται λιγότερο ως καλλιτέχνη. Γενικά, η γυναίκα κρίνεται πολύ αυστηρά και πρέπει να παλέψει περισσότερο για να κερδίσει το θετικό σχόλιο. Αλλά ας πάμε και στα πιο σοβαρά. Θυμάσαι όταν ήμασταν μικρά κορίτσια που οι γονείς μας συμβούλευαν «να μην προκαλούμε»; Καταλαβαίνω γιατί με προειδοποιούσαν: Γιατί θεωρούσαν φυσιολογικό να υπάρξω θύμα βίας ή παρενόχλησης. Σε συνέχεια αυτού του στερεοτύπου κατακρίνουμε και τα θύματα κάθε μορφής βίας, αν δεν έχουν την όψη ενός αξιολύπητου ανθρώπου. Αν δεν μας “πείθουν” δηλαδή ότι είναι θύματα. Γιατί θα έπρεπε το θύμα να επιβαρυνθεί και αυτό το ρόλο; Και ποιοι είμαστε εμείς που θα το κρίνουμε;

Λόγου χάρη, κάτι αντίστοιχο προσπαθούν να αποδώσουν στη Μαρία Καρυστιανού: Ότι στις δημόσιες εμφανίσεις της είναι καλοντυμένη, τη στιγμή που είναι πενθούσα.

Προσωπικά, δεν έχω νιώσει ποτέ τόσο βαθύ θαυμασμό και μαζί ανατριχιαστικό δέος για ένα πρόσωπο με τέτοιο βίωμα. Η αξιοπρέπεια της κ. Καρυστιανού με ταράζει ενώ έχει χάσει το παιδί της βίαια, αιφνίδια και με πολιτειακή ευθύνη. Και σαν να μην φτάνει αυτό την κατηγορούν ότι δήθεν δεν ζητάει δικαιοσύνη, αλλά αναζητάει προβολή! Φυσικά, πέραν από το ρατσισμό απέναντι στο πρόσωπο της γυναίκας, εδώ υπάρχει και μια καθαρή πολιτική σπέκουλα. Ξέρουμε ότι τέτοιου είδους πολιτικές δεν αφορούν μόνο στη σημερινή κυβέρνηση. Ωστόσο, για όσους υπουργούς ή άλλα άτομα με θέση ευθύνης που επέλεξαν να μιλήσουν αισχρά για γονείς θυμάτων των Τεμπών, βαραίνουν τους ίδιους και μόνο τους ίδιους.

Οι γυναίκες πρέπει να θέσουμε σαν στόχο να αποβάλλουμε το δικό μας μισογυνισμό και να στηρίξουμε η μία την άλλη. Αν δεν αγαπάμε το γεγονός πως είμαστε γυναίκες και αν δεν αναγνωρίζουμε τις ικανότητες μας, γιατί να το κάνουν οι άλλοι; Οι άνδρες εν προκειμένω;

Δεν σε έχω ξανακούσει να μιλάς σε αυτόν τον πολιτικό τόνο.

Ναι, γιατί δεν μου αρέσουν οι συγκρούσεις. Ένα κομμάτι μου εύχεται να είχα πιο γερό στομάχι για να υπερασπιστώ τα πιστεύω μου. Γιατί, καλώς ή κακώς, οι αλλαγές προκύπτουν μέσα από έντονες διεκδικήσεις. Επιδιώκω, όμως, τον πιο ήπιο τρόπο διαχείρισης. Από την άλλη, δεν μπορώ να είμαι ανενεργή, γιατί όλα αυτά με αφορούν. Παλαιότερα, είχα την ψευδαίσθηση ότι είναι πιο μακριά από μένα· αλλά μεγαλώνοντας συνειδητοποιείς πως επηρεάζουν τους πάντες: Από το μικρόκοσμο μου, μέχρι τον πλανήτη στον οποίο έχω φτιάξει το μικρόκοσμο μου. Οι αντιδράσεις μου έχουν να κάνουν με τον τρόπο που επιλέγω να ζω, πόσο ωφέλιμος είναι. Κι ευτυχώς κάνω και μια δουλειά που μπορεί, κάπως, να μετακινήσει την ανθρώπινη σκέψη.

Η πραγματικότητα των τελευταίων ετών στην Ελλάδα – και όχι μόνο – σε έχει αλλάξει;

Δεν ξέρω πως γίνεται να μην αλλάξεις. Σκέψου τι έχουμε ζήσει μεγαλώνοντας. Κι, επίσης, σκέψου ότι μέσα σε μερικούς μήνες έχουμε συνειδητοποιήσει πόσο οικείο, «διπλανό» είναι το φαινόμενο της παιδεραστίας, της γυναικοκτονίας, της κρατικής αδικίας. Αλλάζουν πολλά γύρω μου και με επηρεάζουν. Την ίδια ώρα, μεγαλώνω κι εγώ, μεγαλώνουν οι άνθρωποι μου και κάποιοι φεύγουν από τη ζωή. Άρα, ναι, είναι αδύνατον να μην μετακινηθείς μέσα στα χρόνια. Εκτός αν είσαι αποκομμένος και δεν εκτίθεσαι σε τίποτα διαφορετικό.

Θυμάσαι όταν ήμασταν μικρά κορίτσια που οι γονείς μας συμβούλευαν «να μην προκαλούμε»; Καταλαβαίνω γιατί με προειδοποιούσαν: Γιατί θεωρούσαν φυσιολογικό να υπάρξω θύμα βίας ή παρενόχλησης

Υπήρξε κάποιο συμβάν μετά από το οποίο ‘ξύπνησες’ αλλιώτικη;

Αναφορικά, με το κομμάτι της απώλειας – το οποίο νομοτελειακά μετακινεί άγρια τους ανθρώπους – νιώθω τυχερή, οι δικοί μου άνθρωποι είναι υγιείς. Φυσικά, πρόσφατα έχασα τη γιαγιά μου, την οποία υπεραγαπούσα. Ήταν, ωστόσο, μια απώλεια, μέσα σε ένα φυσιολογικό κύκλο απώλειας, οπότε δεν μπορώ να συγκρίνω το δικό μου πένθος με την απώλεια ενός γονιού που χάνει το παιδί του.

Φοβάσαι τον θάνατο;

Απόλυτα. Είναι σοκαριστικό το πόσο αυτονόητο είναι πως ο θάνατος θα πλήξει τους πάντες και συνάμα ότι κανείς δεν θέλει να τον βιώσει. Γι’ αυτό ας εκτιμάμε τη ζωή, ας είμαστε ευγνώμονες γι’ αυτό που ζούμε, όσο ζούμε.

Γενικά, οι αποχαιρετισμοί πώς σε βρίσκουν;

Δεν μου δύσκολο να αποχαιρετήσω μια κατάσταση που δεν με εκφράζει πια – αν και έχω τεράστια αποθέματα υπομονής μέχρι να κατασταλάξω στο τι δεν με εκφράζει πια.

Δεν μου αρέσουν οι συγκρούσεις. Ένα κομμάτι μου εύχεται να είχα πιο γερό στομάχι για να υπερασπιστώ τα πιστεύω μου. Γιατί, καλώς ή κακώς, οι αλλαγές προκύπτουν μέσα από έντονες διεκδικήσεις

Έχεις αποχαιρετίσει κομμάτια του εαυτού σου; Τα έχεις ρίξει στη φωτιά;

Ναι, κάποια ευτυχώς τα αποχαιρέτησα. Μα, κάποια τα θέλω πίσω.

Όπως;

Μικρή, για παράδειγμα, δεν αυτολογοκρινόμουν τόσο πολύ. Με τα χρόνια μπήκε ένα φίλτρο που δεν το θέλω πολύ.

Ποιες αξίες σε στερεώνουν στη ζωή;

Πολύ συνοπτικά, με αφορά ο σεβασμός και η αποδοχή στο δικαίωμα του άλλου. Η αθωότητα και η καθαρότητα στο βλέμμα.