Βένια Δημητρακοπούλου: Το τυχαίο είναι μια μεγάλη οδός

Δύο επιβλητικές αφαιρετικές φόρμες, ένα μαρμάρινο όλον που έχει διαιρεθεί από μια ακανόνιστη τομή, ένα μικροσύμπαν που βρίσκεται στο μεταίχμιο ένωσης ή διάσπασης: αυτός είναι ο «Έρως», το κεντρικό γλυπτό της νέας ατομικής έκθεσης της εικαστικού Βένιας Δημητρακοπούλου, που με τίτλο «Σμιλεύοντας τον έρωτα» εγκαινιάστηκε στις 23 Μαΐου στην γκαλερί Κουρντ, σε επιμέλεια της Ελένης Βαροπούλου.

Βένια Δημητρακοπούλου, Προμαχώνες

Η ίδια η καλλιτέχνιδα εξηγεί τον τρόπο με τον οποίο προέκυψε το συγκεκριμένο έργο, αυτό το μνημείο στον έρωτα, που δίνει τον τόνο σε ολόκληρη την έκθεση: «Σε μια από τις βόλτες μου στο μαρμαράδικο, περπατώντας ανάμεσα σε ποικίλους όγκους μαρμάρου και υπολείμματα από διάφορες κοπές, το μάτι μου έπεσε σε δύο μεγάλα μακρόστενα κομμάτια που βρίσκονταν στο έδαφος το ένα δίπλα στο άλλο», λέει η Βένια Δημητρακοπούλου. «Έμοιαζε σαν να ήταν κάποτε ένας ενιαίος όγκος, σκισμένος τώρα στα δύο. Η λέξη που μου ήρθε αμέσως στο νου ήταν Έρωτας. Τα πήρα, τα σήκωσα όρθια, τα σμίλεψα, τα έβαλα κοντά, αφήνοντας, ωστόσο, λίγο αέρα ανάμεσα τους, ένα μικρό κενό. Τα τοποθέτησα μετά μαζί σε μια κοινή ενιαία βάση».

Γύρω από τον μνημειακό «Έρωτα», το μεγάλο επιδαπέδιο ορειχάλκινο «Άλφα» παραπέμπει στην απουσία/απόσταση, την αγάπη/αιωνιότητα, την αρχή/άπειρο, καθώς και το ηχητικό έργο  «Έρωτας ξαφνικά», όπου τα κείμενα της εικαστικού συναντούν τη φωνή της και τις μελωδίες του Παναγιώτη Καλαντζόπουλου. Στην γκαλερί Κουρντ παρουσιάζεται ακόμη μια πλειάδα έργων, πολλά για πρώτη φορά, αναδεικνύοντας το πολυσυλλεκτικό εικαστικό λεξιλόγιο της Βένιας Δημητρακοπούλου, στο οποίο περιλαμβάνεται η γλυπτική και το σχέδιο, το βίντεο, ο ήχος και ο λόγος.

Βένια Δημητρακοπούλου, Έρως, 2024, μάρμαρο, φωτογράφος: Boris Kirpotin

Με αφορμή τα εγκαίνια της νέας της έκθεσης, είχαμε μια σύντομη συνομιλία με την γλύπτρια σχετικά με τα έργα που παρουσιάζει στην γκαλερί Κουρντ.

Το τυχαίο, το απροσχεδίαστο, είναι για μένα μια μεγάλη οδός, ένας δρόμος που γίνεται λεωφόρος όταν πηγαίνει κανείς ανοιχτός. Όταν αφήνεται στη διαδικασία. Όταν δεν επιβάλλει. Όταν δεν τον οδηγούν μονάχα οι αυτοματισμοί και τα στερεότυπα. Όταν η περιέργεια του απρόσμενου τον κινητοποιεί, τον προκαλεί να πάει πιο πέρα. Όταν η βία που εμπεριέχει το απρόσμενο ή μια ανατροπή δεν τον τρομάζει. Ή, για να το διατυπώσω καλύτερα, μπορεί να τον τρομάζει, αλλά ο φόβος και ο τρόμος δεν κυριαρχούν.

Στην καινούργια μου έκθεση όλα τα έργα συνομιλούν και συνδιαλέγονται με το κεντρικό έργο, που είναι ο μαρμάρινος «Έρωτας». Γύρω από αυτόν τον άξονα διαμορφώθηκε η έκθεση και επιλέχθηκαν τα έργα. Τα πιο πολλά είναι έργα που δείχνω για πρώτη φορά, υπάρχουν όμως και κάποια παλαιότερα που η θεματική τους ταιριάζει πολύ εδώ. Το νήμα υπάρχει και συνδέει και τα έργα μεταξύ τους και εμένα με αυτά και με ό,τι έχει προϋπάρξει γενικότερα. Θέλω να πω, πως κανείς μας δεν είναι ουρανοκατέβατος, αποκομμένος και μετέωρος στον κόσμο αυτόν. Και αν κάποιος νιώθει έτσι, σημαίνει πως κάτι δεν γίνεται σωστά.

Στη δουλειά μου υπάρχει έντονο το στοιχείο των αντιθέσεων. Έτσι λοιπόν, με μια πιο προσεκτική ματιά, θα δει κανείς ότι την ίδια περίοδο που έχω φτιάξει τους «Προμαχώνες», λόγου χάρη, έχω φτιάξει και έργα με τις σκιές τους μόνο. Δίπλα στο κύριο γλυπτό της έκθεσης, το μεγάλο μαρμάρινο γλυπτό «Έρως», υπάρχει την ίδια στιγμή ένα «Μάταιο γράμμα» σε λεπτοφυές, ευαίσθητο χειροποίητο χαρτί, με γράμματα μικρά σαν ίχνη, που για να διαβαστούν πρέπει κανείς και να πάει πολύ κοντά αλλά και να δώσει χρόνο. Για μένα, το καλύτερο μέρος της δημιουργικής διαδικασίας είναι όταν μου δίνεται ένας συγκεκριμένος χώρος μέσα στον οποίο καλούμαι να φτιάξω κάτι. Είναι για μένα μια πρόκληση και συνδέεται με αυτό που έλεγα πριν για την ανοικτότητα. Πως δηλαδή θα προσαρμόσω αυτό που κάνω και αυτό που θέλω να πω στον εκάστοτε χώρο. Αυτό που προκύπτει κάθε φορά δίνει την απάντηση στην πρόκληση αυτή.

Πράγματι η αρχαϊκή γλυπτική, όπως και η κυκλαδική τέχνη, μιλώντας για ελληνική τέχνη, επιδρούν πάνω μου με έναν τρόπο σχεδόν αντανακλαστικό. Η καθαρότητα στις φόρμες, η δύναμη του ελάχιστου, αυτή η πύκνωση, με συγκλονίζουν. Το ίδιο μπορώ να πω όμως και για το κίνημα του αφηρημένου εξπρεσιονισμού και ειδικότερα του αμερικανικού. Αλλά και για το ρεύμα του μινιμαλισμού που αποβάλλει κάθε τι περιττό και η φόρμα δομείται μέσα σε μια λιτή γεωμετρία. Γυρνώντας τώρα στη δική μου δουλειά, μπορώ να πω πως μέσα στο σύνολο των έργων που έχω κάνει, τα έργα που παραπέμπουν ή έχουν έναν τίτλο που σχετίζεται με την αρχαιότητα είναι πολύ λίγα. Συμβαίνει όμως ο ελληνικός πολιτισμός να έχει μια πολύ ισχυρή παγκόσμια επίδραση στο συλλογικό μας ασυνείδητο. Έτσι, λοιπόν, αυτό επισκιάζει τα υπόλοιπα. Εν κατακλείδι, μπορώ να πω πως ναι, βρίσκεται σε διάλογο η δουλειά μου με την ελληνική αρχαιότητα, αλλά ο διάλογος αυτός δεν είναι ούτε διαρκής ούτε μοναδικός!

Βένια Δημητρακοπούλου, πορτραίτο, φωτογράφος: Τάκης Διαμαντόπουλος

Η Βένια Δημητρακοπούλου είναι γλύπτρια. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα αλλά και στην Αίγινα όπου διατηρεί εργαστήριο. Έχει παρουσιάσει το έργο της σε ατομικές και ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό, όπως στην Ιταλία, τη Γαλλία και τη Νέα Υόρκη. Το μεγάλης κλίμακας έργο της «Προμαχώνες», μετά από πολύμηνη έκθεση στο Μουσείο Μπενάκη της οδού Πειραιώς, βρίσκεται τοποθετημένο στον κήπο του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου στην Αθήνα από το 2016. Το 2019 το Αρχαιολογικό Μουσείο Antonino Salinas στο Παλέρμο τοποθέτησε στη μόνιμη συλλογή του το έργο της «Χρυσό δόρυ». Έργα της βρίσκονται σε δημόσιους χώρους, όπως στο Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών «Ελευθέριος Βενιζέλος», στον εξωτερικό χώρο των γραφείων Noval Property στην Αθήνα, στο χώρο μπροστά από το Αρχαιολογικό Μουσείο του Λαυρίου, ενώ σε διαδικασία εξέλιξης βρίσκονται και δυο μεγάλης κλίμακας έργα, για το νησί της Σκιάθου και για κεντρικό κτίριο στην Αθήνα. Στην Αίγινα, έχει αναπτύξει εδώ και χρόνια μια δραστηριότητα που σχετίζεται με εργαστήρια γλυπτικής για παιδιά, με το Διεθνές Μουσικό Φεστιβάλ της Αίγινας και με θεατρικές παραστάσεις.