Θεατής: «801,5 μ.» στο Θέατρο Τζένη Καρέζη

Ήταν 6 Φεβρουαρίου 2015 όταν η είδηση της εξαφάνισης του 20χρονου Βαγγέλη Γιακουμάκη, ενός φοιτητή της Γαλακτοκομικής Σχολής στην πόλη των Ιωαννίνων θα γινόταν γνωστή – μια υπόθεση που για σχεδόν 40 ημέρες θα συγκλόνιζε την ελληνική κοινωνία. Τα ερωτήματα πολλά. Ο νεαρός φοιτητής είχε φύγει βιαστικά από το δωμάτιό του στην εστία της Σχολής όπου έμενε, αφήνοντας πίσω το πορτοφόλι και το κινητό του. Από εκείνη τη στιγμή τα ίχνη του χάθηκαν και η υπόθεση της εξαφάνισής του μπήκε στο μικροσκόπιο των ερευνών, με τρομερές αποκαλύψεις για bullying σε βάρος του νεαρού φοιτητή να βλέπουν μέρα με τη μέρα το φως της δημοσιότητας.

Μέχρι που τελικά το χειρότερο σενάριο έγινε πραγματικότητα. Ο επίλογος στην υπόθεση του Βαγγέλη Γιακουμάκη που είχε αρχίσει να εξελίσσεται σε θρίλερ, έμελλε να γραφτεί τελικά στις 15 Μαρτίου 2015, φέρνοντας -αν και με τον πιο τραγικό τρόπο – στο προσκήνιο, το ζήτημα του bullying στη χώρα μας. Έπειτα από εκτενείς έρευνες η σορός του νεαρού Βαγγέλη εντοπίστηκε τελικά κοντά στη λίμνη Παμβώτιδα, από ένα ζευγάρι που έκανε βόλτα στην περιοχή. Βρέθηκε 800 μέτρα μακριά από τη Γαλακτοκομική Σχολή, ενώ ο ίδιος διένυσε ακόμα 1,5 μ., πριν αφήσει τελικά την τελευταία του πνοή.

Και φυσικά, όπως συμβαίνει σχεδόν πάντα κατόπιν εορτής, τα στόματα σιγά σιγά άνοιξαν και το κουβάρι τις ιστορίας άρχισε να ξετυλίγεται από την αρχή, φέρνοντας τον στρουθοκαμηλισμό της κοινωνίας αντιμέτωπο με την σκληρή αλήθεια. Το 20χρονο παιδί με καταγωγή από την Κρήτη βίωνε έναν ασταμάτητο εφιάλτη εντός της Σχολής, πέφτοντας συνεχώς θύμα εκφοβισμού και κακοποιητικών συμπεριφορών από μια ομάδα συμφοιτητών του. Μεταξύ άλλων του έκλειναν το ζεστό νερό όταν έκανε μπάνιο, τον είχαν κλείσει μέσα σε ντουλάπα και του πετούσαν κέρματα για να τραγουδήσει παριστάνοντας το jukebox, τον έδεναν σε καρέκλες και πολλά άλλα που σε κάνουν μόνο να ντρέπεσαι όταν τα ακούς. Στη δίκη που θα ακολουθούσε οι ίδιοι οι κακοποιητές στις μαρτυρίες τους θα έκαναν λόγο απλώς για «αγορίστικα παιχνίδια» και θα δικαιολογούσαν τα περιστατικά βίας ως μια «πλάκα μεταξύ φίλων».

Η όλη υπόθεση, όπως ήταν αναμενόμενο, έριξε στο τραπέζι των συζητήσεων την πάταξη των φαινομένων bullying, με την Πολιτεία να υπόσχεται πως θα χυθεί άπλετο φως από τη Δικαιοσύνη. Και καλώς έκανε. Σήμερα, όμως, μετράμε 9 χρόνια από τον χαμό του Βαγγέλη Γιακουμάκη και αναρωτιόμαστε · τι έχει αλλάξει στην πραγματικότητα από την πρώτη φορά εκείνη φορά που ακούστηκε η λέξη bullying στην ελληνική κοινωνία;

Από την υπόθεση του Βαγγέλη αφορμάται το θέατρο ντοκουμέντο, θέλοντας να μάς υπενθυμίσει πως το bullying είναι ακόμη εδώ. Και επιμένει. Όσο η κοινωνία εξακολουθεί επιμελώς να κουκουλώνει τις παθογένειές της. «801,5 μ.» ο τίτλος της παράστασης που φέρνει το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Ιωαννίνων στο Θέατρο Τζένη Καρέζη. 801,5 μ. όσα και τα μέτρα που διένυσε ο Βαγγέλης πριν χαθεί για πάντα, παίρνοντας μαζί του, στον βάλτο όπου βρέθηκε το άψυχο κορμί του, το μυστικό του, δίνοντας ένα τέλος στον εφιάλτη που ζούσε και που ποτέ δεν μοιράστηκε με κανέναν.

Αναλαμβάνει, λοιπόν, το θέατρο ντοκουμέντο το χρέος να γίνει η φωνή του Βαγγέλη και του κάθε Βαγγέλη εκεί έξω που δεν ακούστηκε όταν έπρεπε ή δεν του δόθηκε ποτέ η ευκαιρία να μιλήσει. Δεν ξέρουμε στ’ αλήθεια τι μπορεί να σκεφτόταν ο ίδιος, τι μπορεί να ήθελε να πει παρά μόνο να δώσουμε κάποιες δικές μας ερμηνείες στην σιωπή του που όμως ήταν εκκωφαντική. Και κατά έναν μαγικό τρόπο με τη δύναμη της θεατρικής πράξης, όσοι δεν είχαν ποτέ δική τους φωνή αποκτούν, όσοι ζούσαν μια ζωή μέσα στην αφάνεια ξαφνικά ορθώνουν το ανάστημά τους μπροστά μας. Στέκονται όρθιοι εκεί απέναντί μας και μάς ρωτούν: «Γιατί;». Είναι πια αργά για τους ίδιους αλλά οι ίδιοι και οι ιστορίες τους γυρίζουν αδιάκοπα γύρω μας σαν τα φαντάσματα. Και δεν πρέπει ποτέ να σταματήσουν να ακούγονται.

Ο σκηνοθέτης της παράστασης Χάρης Πεχλιβανίδης αποφάσισε πως ήθελε να ασχοληθεί περισσότερο με την υπόθεση του Βαγγέλη Γιακουμάκη όταν ο ίδιος έμεινε στα Γιάννενα υπηρετώντας τη θέση του Καλλιτεχνικού Διευθυντή στο ΔΗΠΕΘΕ. Σχεδιάζοντας τη δραματουργία συγκέντρωσε όσο περισσότερο υλικό μπορούσε να βρει από άρθρα εφημερίδων, τηλεοπτικές εκπομπές και αναρτήσεις στα social media. Σε αυτά τα πραγματικά ντοκουμέντα βασίστηκε για να γράψει και το μυθοπλαστικό μέρος της παράστασης, μπλέκοντας τα δύο αυτά μεταξύ τους και δίνοντας την ευκαιρία, τον χώρο και τον χρόνο στον ίδιο τον Βαγγέλη να ακουστεί.

«Αχ γιατί μάς τα δείχνουν τώρα αυτά;», έπιασα τη φωνή του διπλανού μου στο θέατρο να ψιθυρίζει στη φίλη του, όταν στην παράσταση είδαμε βίντεο διάρκειας 2:30 λεπτών που μαρτυρά τα όσα υπέμενε ο Βαγγέλης πριν τον τραγικό θάνατό του. Ένα βίντεο που οι περισσότεροι έχουμε ξανά δει αφού το είχαν φέρει στη δημοσιότητα τα ελληνικά ΜΜΕ και που σφίγγει το μέσα σου όσες φορές κι αν το ξανά δεις. «Γιατί έτσι έγιναν τα πράγματα. Αυτή είναι η αλήθεια», του απάντησε η φίλη και έτσι είναι. Το να κλείνεις τα μάτια απέναντι στο «δύσκολο» δεν είναι η λύση. Το να κλείνεις τα αυτιά σου στο άδικο δεν είναι η λύση. Το να μη μιλάς ενώ μπορεί να γνωρίζεις επίσης. Το να ξεχνάς τόσο εύκολα δεν θα αλλάξει τα πράγματα. Αυτή τη μνήμη έρχεται να αφυπνίσει η παράσταση. Σου ζητά να ανοίξεις τα αυτιά σου, τα μάτια σου, την καρδιά σου, αλλά και να σκεφτείς αν έχεις υπάρξει κι εσύ στη θέση του θύτη, ακόμη και σε κάτι που δεν υπολογίζεις ο ίδιος ως κάτι σημαντικό. Να αναλογιστείς πού βρίσκονται αυτή τη στιγμή όλοι οι φερόμενοι ως θύτες και αν η Δικαιοσύνη πράττει σε κάθε αντίστοιχο περιστατικό αυτό που μάς υπόσχεται.

Ο ηθοποιός Φάνης Κοσμάς ενσαρκώνει τον Βαγγέλη Γιακουμάκη στην παράσταση. Γίνεται ο ίδιος η φωνή του νεαρού αγοριού που «θυσιάστηκε» για να ανοίξει μια συζήτηση που από ό,τι φαίνεται δεν λέει να κλείσει οριστικά, αλλά καταχωνιάζεται σε συρτάρια μέχρι την επόμενη φορά. Μέχρι το επόμενο περιστατικό. Μέχρι η μνήμη μας να το ξεράσει κι αυτό. Καμία πρόληψη, καμία ενημέρωση σχετικά με τη βία από την Πολιτεία. Κι εμείς κάθε φορά απλοί θεατές, μέρος μιας νοσηρής αλυσίδας που δεν λέει να σπάσει. Ο Φάνης Κοσμάς φορά επί σκηνής τη σκούρα μπλε ζακέτα με την κουκούλα και τη σπάμπα “Italia” – την ίδια που φορούσε ο αδικοχαμένος Βαγγέλης όταν τα ίχνη του χάθηκαν και ένα στοιχείο που θυμάμαι ακόμη να διαβάζω στο τηλεοπτικό μήνυμα Silver Alert που προβαλλόταν εκείνο το διάστημα συνεχώς. Πόσο εύκολο είναι να μπεις στα παπούτσια του θύματος; Βλέποντάς το απέξω θα απαντήσω μόνη μου «καθόλου», αλλά όλη η ομάδα των παιδιών που πρωταγωνιστούν στην παράσταση (Αφροδίτη Αθανασιάδου, Μαρία Αποστολακέα, Κίκα Ζαχαριάδου, Γιάννης Κοντός) κάνουν αυτό που έχουν να κάνουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Θύτες και θύματα συνθέτουν τον κόσμο μας. Αυτός ο κόσμος καθρεπτίζεται πάνω στο θεατρικό σανίδι, φέρνοντάς μας αντιμέτωπους με την αλήθεια. Το bullying είναι ευθύνη όλων μας.