ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ
18
ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ
Φορούν τις μπλε χαρακτηριστικές στολές των πυροσβεστών, αλλά και logo στα t- shirts τους που γράφουν «rescue». Λίγοι είναι ντυμένοι με ρούχα πολιτικά. Είναι διακριτοί ανάμεσα στους παρευρισκόμενους της εκδήλωσης στο Μικρό Χρηματιστήριο που, εξάλλου, είναι αφιερωμένh σε αυτούς: Τους εθελοντές δασοπυροσβέστες και διασώστες, ανθρώπους καθημερινούς, που ταξίδεψαν στην Αθήνα από ελληνικά νησιά αλλά και τις ιδιαίτερες πατρίδες τους από κάθε άκρη της Ελλάδας. Αποτελούν, ωστόσο, έναν κρίκο υψηλής σημασίας στην πρόληψη και την καταστολή των δασικών πυρκαγιών στη χώρα μας. Ειδικά, όταν η συζήτηση γίνεται μετά το καλοκαίρι του 2023 με καταστροφές 1.800.000 εκατομμυρίων στρεμμάτων σε αγροτοδασικές εκτάσεις.
Διατρέχοντας ήδη τη νέα αντιπυρική περίοδο που – άγνωστο εν μέσω καλπάζουσας κλιματικής κρίσης τι θα φέρει – η WWF Ελλάς, το ΜΚΣ Δεσμός και το Higgs παρουσίασαν το πρόγραμμα Υποστήριξης Εθελοντικών Ομάδων Δασοπυροπροστασίας – όπως υλοποιήθηκε τη διετία 2022-2024. Βάσει αυτής της χειρονομίας που ενεργοποιήθηκε στο πλαίσιο της «Πρωτοβουλίας 21» περισσότεροι από 1.930 εθελοντές δασοπυροσβέστες, από 50 εθελοντικές ομάδες σε όλη την ελληνική επικράτεια ενισχύθηκαν σε πρακτικό και εκπαιδευτικό επίπεδο υποστηρίζοντας το πολύτιμο έργο τους, το οποίο στις mega fires της τελευταίας διετίας αξιολογείται ως καθοριστικό.
Η εθελοντική ομάδα SOS Κοκκαρίου από την ακριτική Σάμο.
Η ενίσχυση τους, αν και πολυπαραγοντική, έχει δύο βασικούς άξονες: Αφενός, τον εξοπλισμό τους με μέσα ατομικής προστασίας στη μάχη με τη φωτιά, κατάλληλα εργαλεία δράσης στο δάσος και σύγχρονα μέσα τηλεπικοινωνίας μεταξύ των μελών των ομάδων που επιχειρούν. Μετά από αυτοψία της σύμπραξης των WWF Ελλάς, Δεσμού και Higgs σε 80 περιοχές της Ελλάδας και μια πρώτη αξιολόγηση στις φυσικές τους έδρες επελέγησαν οι 50 ομάδες, καταρτίζοντας ειδικό πλάνο ενίσχυσης για την καθεμιά ξεχωριστά, ύψους 10.000 ευρώ προς κάθε ομάδα. Καθώς η περσινή χρονιά ήταν απρόβλεπτα απαιτητική και πολύς από τον υλικοτεχνικό εξοπλισμό καταστρεφόταν πάνω στο έργο της δασοπυρόσβεσης, γινόταν διαρκής τροφοδοσία με νέα εργαλεία προκειμένου ανταποκριθούν με ασφάλεια στους κινδύνους της πυρκαγιάς. Την ίδια ώρα, οργανώθηκαν εργαστήρια κατάρτισης σε 13 περιοχές της χώρας (τόσο δια ζώσης όσο και διαδικτυακά) όπου συμμετείχαν 118 ομάδες και 574 εθελοντές δασοπυροσβέστες.
Φυσικά, τίποτα από όλα αυτά δεν θα ήταν εφικτό, αν δεν είχαν συνασπιστεί χορηγικά άλλοι τρεις οργανισμοί: Το Ίδρυμα Αθηνάς Ι. Μαρτίνου, το Κοινωφελές Ίδρυμα Ιωάννη Σ. Λάτση και η Εθνική Τράπεζα, οι τρεις μεγάλοι δωρητές του έργου – που ευτυχώς θα έχει και συνέχεια. Μετά την πρώτη διετία επιτυχούς υλοποίησης, οι τρεις οργανισμοί θα εξακολουθήσουν να χρηματοδοτούν το έργο των εθελοντών δασοπυροσβεστών για άλλα δύο χρόνια, δηλαδή μέχρι το 2026.
To πρόγραμμα Υποστήριξης Εθελοντικών Ομάδων Δασοπυροπροστασίας συνεχίζεται μέχρι το 2026. @Ιssy Bailey/Unsplash
Ο δεύτερος κύκλος του προγράμματος θα ακολουθήσει τα ίδια χνάρια, αναβαθμίζοντας τα. Στόχος του, καταρχάς, οι εθελοντές να επιχειρούν συντεταγμένα και με ασφάλεια, πάντα με εξειδικευμένο εξοπλισμό, τονώνοντας αυτή τη φορά τα πεζοπόρα τμήματα τα οποία εργάζονται ώστε να μην υπάρχουν αναζωπυρώσεις. Επιπλέον, τα εργαστήρια κατάρτισης θα είναι αποκλειστικά βιωματικά, δηλαδή θα γίνονται στο πεδίο της φωτιάς ενώ η έννοια της εκπαίδευσης θα συμπεριλαμβάνει και τις τοπικές κοινωνίες – από όπου προέρχονται οι εθελοντικές ομάδες – καλώντας τις σε παρεμβάσεις πρόληψης των πυρκαγιών.
Απόληξη, αν όχι κορύφωση αυτής της προσπάθειας, είναι το διαχρονικό και επίμονο αίτημα του σώματος των εθελοντών δασοπυροσβεστών και των περιβαλλοντικών οργανώσεων να θωρακίσουν το θεσμικό τους ρόλο ο οποίος – παρά τις ανυπολόγιστες καταστροφές που έχουν μεσολαβήσει στον δασικό μας πλούτο και την υποστελέχωση του πυροσβεστικού σώματος – παραμένει σε εκκρεμότητα.
H εθελοντική Οργάνωση Πολιτικής Προστασίας του Συλλόγου Κατοίκων Τριών Μοναστηριών Δήμου Ρεθύμνου.
Όπως επιβεβαιώνoυν o δασολόγος και υπεύθυνος του Χερσαίου Προγράμματος της WWF Ελλάς Nίκος Γεωργιάδης και ο υπεύθυνος της WWF Ελλάς για τις δασικές πυρκαγιές (και εθελοντής δασοπυροσβέστης εδώ και 25 χρόνια), Ηλίας Τζηρίτης η σχολή εκπαίδευσης των εθελοντών εντός της Ακαδημίας Πολιτικής Προστασίας δεν έχει ενεργοποιηθεί αποτελεσματικά, αφήνοντας το εκπαιδευτικό κομμάτι στο κενό και καθυστερώντας τις διαδικασίες πιστοποίησης αλλά και ασφαλιστικής κάλυψης που οφείλουν να παρέχονται στους εθελοντές δασοπυροσβέστες. «Όταν λείπει ένας κρίκος, δεν λειτουργεί σωστά ολόκληρο το σύστημα», σχολιάζουν γεγονός που, όπως όλα δείχνουν, έχει και μεγάλο κόστος στην ανάπτυξη του σώματος των εθελοντών δασοπυροσβεστών. «Όταν ένα σύστημα εθελοντισμού είναι καλά οργανωμένο, λειτουργεί και θελκτικά. Σε αντίθετη περίπτωση, οι δυσκολίες λειτουργούν ανασταλτικά για να συμμετέχει κάποιος» προσθέτει ο συνεργάτης δασικών προγραμμάτων της WWF Ελλάς και επίσης εθελοντής δασοπυροσβέστης Αντώνης Δούρος.
Αυτό το σενάριο φαίνεται να έχει καθηλώσει το σώμα της εθελοντικής δασοπυρόσβεσης σε όχι περισσότερα από 4.000 μέλη σε όλη την Ελλάδα, τη στιγμή που σε μια άλλη μεσογειακή χώρα με ισομεγέθη πληθυσμό και παρόμοιες κλιματικές προκλήσεις όπως είναι η Πορτογαλία, οι εθελοντές δασοπυροσβέστες ξεπερνούν τις 47.000!
Mέσα ατομικής προστασίας στη μάχη με τη φωτιά.
Παρότι, μέχρι πριν μερικές δεκαετίες, η εθελοντική προσφορά στη δασοπυρόσβεση αξιολογούνταν έως και με καχυποψία, σήμερα άπαντες τονίζουν τον κεντρικό ρόλο που παίζουν στην κατάσβεση των πυρκαγιών, όσο και στην προετοιμασία των τοπικών κοινωνιών από τις οποίες προέρχονται. Γιατί, ωστόσο, είναι τόσο καθοριστικός ο ρόλος τους; Αφενός γιατί γνωρίζουν τις ιδιαιτερότητες στο φυσικό περιβάλλον της εκάστοτε περιοχής την οποία καλούνται να υπερασπίσουν. Γιατί μπορούν να παρέμβουν πιο άμεσα από κάθε άλλο μηχανισμό πριν η πυρκαγιά επεκταθεί. Γιατί έχουν εμπειρία από προηγούμενες πυρκαγιές στην ίδια περιοχή και φυσικά γιατί αποτελούν ενεργό κομμάτι των κοινωνιών – οικονομιών που πλήττονται από μια καταστροφική πυρκαγιά.
«Συχνά ενεργούν σε περιοχές όπου δεν υπάρχει κανένας άλλος φορέας καταστολής», τονίζει χαρακτηριστικά η εκτελεστική διευθύντρια του Ιδρύματος Αθηνά Μαρτίνου, Βάλια Φράγκου «κι όλα αυτά παίρνοντας χρόνο από την εργασία τους, την οικογένεια τους, βάζοντας τη ζωή τους σε κίνδυνο, χωρίς να υπάρχει καμία ασφάλιση».
Την ανάγκη της θεσμικής θωράκισης των εθελοντών υπογράμμισε και η Γενική Διευθύντρια του Κοινωφελούς Ιδρύματος Ιωάννη Σ. Λάτση, Εύα Λιανού χαρακτηρίζοντας την «ανιδιοτελή προσφορά τους, ανεκτίμητο εθνικό πόρο». Δεν είναι τυχαίο, όπως ανέφερε, εμφατικά και ο Γενικός Διευθυντής Μετασχηματισμού, Στρατηγικής και Διεθνών Δραστηριοτήτων της Εθνικής Τράπεζας, Ερνέστος Παναγιώτου πως, οι 47 από τις 50 ομάδες που ενισχύονται στο πλαίσιο του προγράμματος συμμετείχαν ενεργά στο έργο δασοπυρόσβεσης κατά το περσινό ολέθριο καλοκαίρι στην Αττική, την Κορινθία, στη Ρόδο και στον Έβρο· προστρέχοντας τις επαγγελματικές δυνάμεις δασοπυρόσβεσης που, όχι μόνο δεν είναι αρκετές, αλλά σε αντίστοιχα μεγέθη καταστροφής καταρρέουν.
Εθελοντές και εκπρόσωποι των οργανισμών δωρεάς και των φορέων υλοποίησης από την εκδήλωση στο Μικρό Χρηματιστήριο.
Το χαρακτηριστικό παράδειγμα της Εθελοντικής Ομάδας Αντιμετώπισης Καταστροφών Σαλάκου στη Ρόδο, επικαλέστηκε και ο Γενικός Διευθυντής της WWF Ελλάς Δημήτρης Καραβέλας, η επέμβαση των οποίων σε δύσκολες τοποθεσίες που διέτρεξε τον περασμένο Ιούλιο η φωτιά, ήταν εξόχως κρίσιμη. Ανάλογες ιστορίες έχει κάθε εθελοντική ομάδα δασοπυρόσβεσης να αφηγηθεί, είτε έρχεται από το Ρέθυμνο και τη Μεσσηνία, είτε από την Πρέβεζα και τη Σάμο – όπως και είχαν έρθει χθες στο Μικρό Χρηματιστήριο. «Εμείς θα είμαστε εδώ», είπε λακωνικά ο Γιώργος Δερτιλής, εκπροσωπώντας την Πανελλήνια Ομοσπονδία Εθελοντικών Οργανώσεων Δασοπροστασίας Δασοπυρόσβεσης.
