Ο Άρης Δόριζας μάς συστήνει τον Γιάννη Σπανό «πίσω απ’ την μαρκίζα»

Ο Άρης Δόριζας εργάζεται στην μουσική βιομηχανία και συλλέγει δίσκους. Λατρεύει τη μουσική του Γιάννη Σπανού και όταν κατάλαβε ότι ο μόνος τρόπος για να τον γνωρίσει ήταν να κάνει ένα ντοκιμαντέρ για εκείνον, ξεκίνησε δυναμικά τη διαδικασία. Έτσι “γεννήθηκε” το πρώτο του ντοκιμαντέρ με τίτλο “Γιάννης Σπανός: Πίσω απ’ τη Μαρκίζα”, το οποίο έκανε πρεμιέρα ως ταινία λήξης στο περασμένο 26ο Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης. Στις 30 Μαΐου το υποδεχόμαστε και στις αίθουσες από τη Rosebud.21.

Το ντοκιμαντέρ για τον σπουδαίο συνθέτη, Γιάννη Σπανό, ξεκίνησε το 2017 με προσωπικές συνεντεύξεις του ίδιου, οι οποίες κράτησαν έως τις τελευταίες ημέρες της ζωής του, το 2019. Η ολοκλήρωση του ντοκιμαντέρ έγινε μετά το θάνατο του Σπανού, με πολλούς γνωστούς καλλιτέχνες με τους οποίους είχε συνεργαστεί, να μοιράζονται αναμνήσεις και ιστορίες για τον ίδιο.

Η αφίσα του ντοκιμαντέρ “Γιάννης Σπανός: Πίσω απ’ τη Μαρκίζα”, του Άρη Δόριζα.

Η αγάπη του Άρη Δόριζα για τον Σπανό αλλά και για την μουσική του, μάς χάρισαν ένα ντοκιμαντέρ-φόρο τιμής στη μουσική αυτή ιδιοφυία. Ο θεατής θα έχει την ευκαιρία να γνωρίσει ενδελεχώς την αξιόλογη πορεία του, η οποία ξεκίνησε με μια λαμπρή καριέρα στο Παρίσι και συνεχίστηκε στην Ελλάδα, όπου έγινε ο δημιουργός του Νέου Κύματος και στη συνέχεια, ο συνθέτης που κρύβεται πίσω από μεγάλες λαϊκές επιτυχίες, πίσω από σπουδαίους τραγουδιστές και κινηματογραφικά soundtrack.

H συζήτησή μας με τον Άρη Δόριζα επικεντρώνεται στη δημιουργία του ντοκιμαντέρ, στις δυσκολίες, τις προθέσεις αλλά και τις αναμνήσεις που κουβαλάει.

Με τη μουσική ασχολούμαι όλη μου τη ζωή, είτε -κυρίως- ως ακροατής, είτε ως εργαζόμενος στη μουσική βιομηχανία είτε ως αγοραστής-συλλέκτης. Από την άλλη, παρότι η δουλειά μου είναι έχει να κάνει με το βίντεο και την εικόνα, δεν είμαι σκηνοθέτης αλλά αγαπώ το σινεμά. Τα ντοκιμαντέρ τα αγαπούσα ανέκαθεν. Τρελαίνομαι τόσο για την πληροφορία, σε οποιαδήποτε μορφή, όσο και για την pop culture και αν αυτά συνδυάζονται με συναίσθημα είναι ό,τι καλύτερο μπορώ να σκεφτώ.

Δεν είχα στο μυαλό μου να κάνω ένα ντοκιμαντέρ και έψαχνα θέμα. Έγινε τελείως ανάποδα. Αγαπούσα ανέκαθεν τις μουσικές του Γιάννη Σπανού και μου φαινόταν τρομερά ενδιαφέρουσα περίπτωση ανθρώπου, εξαιτίας της στάσης ζωής που είχε επιλέξει και της σεμνότητάς του. Έτσι κατάλαβα ότι ο μόνος τρόπος να τον γνωρίσω και να λύσω τις απορίες μου ήταν αυτός.

Ο Γιάννης Σπανός στο ντοκιμαντέρ “Γιάννης Σπανός: Πίσω απ’ τη Μαρκίζα”, του Άρη Δόριζα

Η αρχική ιδέα και το «ψηστήρι» στον Σπανό, πρέπει να ξεκίνησε το 2014. Επειδή όμως δεν του άρεσαν καθόλου οι συνεντεύξεις και ακόμα λιγότερο οι κάμερες, μας πήρε 3 χρόνια για να ξεκινήσουμε γυρίσματα. Οι πρώτες συνεντεύξεις έγιναν το 2017, η τελευταία δική του συνέντευξη έγινε λίγες μέρες πριν τον θάνατο του το 2019.  Μετά από αυτό υπήρξε ένα σημαντικό κενό στο οποίο δεν ήξερα πώς να συνεχίσω και τελικά οι συνεντεύξεις και το μοντάζ ολοκληρώθηκαν στο τέλος του 2023.

Η μεγαλύτερη δυσκολία ήταν να ξεκινήσουμε. Μετά όλα κύλησαν πολύ εύκολα. Το πιο εντυπωσιακό και συγκινητικό ήταν η ευκολία με την οποία δέχτηκαν όλοι να μας μιλήσουν όταν άκουγαν το όνομα του Γιάννη Σπανού. Κάποια από τα μεγαλύτερα ονόματα της ελληνικής μουσικής, που συνήθως δυσκολεύεσαι πολύ να βρεις και να μιλήσεις, αλλάζαν τα προγράμματά τους και έρχονταν με χαρά στο γύρισμα. Η άλλη μεγάλη δυσκολία ήταν φυσικά ο θάνατος του κυρίου Γιάννη. Εκτός από το συναισθηματικό άδειασμα, υπήρξε και ένα κενό σχετικά με το πώς θα συνεχίσουμε. Ελπίζω αυτό που φτιάξαμε να του άρεσε…

Για εμένα, το πιο σημαντικό είναι να φανεί, μέσα από το ντοκιμαντέρ, πόσο γλυκός άνθρωπος ήταν ο Γιάννης Σπανός.

Γενικά ο Σπανός είναι ένας άνθρωπος που δεν έδινε πολλές συνεντεύξεις και όταν έδινε, δεν μιλούσε για πράγματα πέρα από τη μουσική του. Οπότε τα πράγματα που ξέρει ο περισσότερος κόσμος γι’ αυτόν, είναι πολύ λίγα. Νομίζω ότι μέσα από το ντοκιμαντέρ ο περισσότερος κόσμος θα μάθει για την μεγάλη καριέρα που είχε στο Παρίσι, πριν επιστρέψει στην Ελλάδα, για τη δημιουργία του Νέου Κύματος αλλά και για τη σχέση του με το λαϊκό τραγούδι. Για εμένα πάντως το πιο σημαντικό είναι να φανεί πόσο γλυκός άνθρωπος ήταν.

“Γιάννης Σπανός: Πίσω απ’ τη Μαρκίζα”, του Άρη Δόριζα

Από την αρχή με προβλημάτιζε το πώς θα αποδοθεί η καριέρα του Σπανού στη Γαλλία, γιατί την θεωρούσα τρομερά σημαντικό κομμάτι. Δεν μιλάμε για κάποιον άνθρωπο που απλά έτυχε να βρεθεί στο Παρίσι και να γράψει 1-2 τραγούδια. Ο Σπανός συνεργάστηκε με μύθους όπως ο Serge Gainsbourg, η Juliette Greco και η Brigitte Bardot και κυκλοφόρησε πάρα πολλά τραγούδια κάνοντας τους Γάλλους να τον αποδεχτούν σαν κάποιο «δικό» τους και να τον παραδεχτούν. Επειδή όμως σχεδόν κανένας από τους συνεργάτες του δεν ήταν πια στη ζωή, σκέφτηκα ότι το animation θα ήταν ο καλύτερος τρόπος να πούμε την ιστορία και να πάρουμε την αίσθηση της αριστερής όχθης του Σηκουάνα. Ήμουν πολύ τυχερός που συνάντησα την Ειρήνη Βιανέλλη, που εκτός του ότι είναι τρομερά ταλαντούχα, ασχολήθηκε και με πολλή όρεξη και αγάπη με το animation.

“Γιάννης Σπανός: Πίσω απ’ τη Μαρκίζα”, του Άρη Δόριζα

Θεωρώ ότι ενώ το έργο του είναι τεράστιο και έχει αγαπηθεί από όλους, ο ίδιος ο Σπανός δεν έχει λάβει την αναγνώριση που του αξίζει. Αυτό οφείλεται ξεκάθαρα στον χαρακτήρα του. Δεν τον ένοιαζε ποτέ να «πουλήσει» τον εαυτό του και να «χτίσει» το μύθο του. Αυτός είναι ένας ακόμα λόγος που με έκανε να τον αγαπήσω και φυσικά μία από τις προθέσεις του ντοκιμαντέρ είναι να γίνει αυτή η σύνδεση.

Θεωρώ ότι ενώ το έργο του είναι τεράστιο και έχει αγαπηθεί από όλους, ο ίδιος ο Σπανός δεν έχει λάβει την αναγνώριση που του αξίζει.

Θυμάμαι να ακούω πολλά τραγούδια του Σπανού στο αυτοκίνητο με τους γονείς μου όταν ήμουν μικρός, αλλά δεν μπορώ να θυμηθώ ποιο ήταν το πρώτο. Θυμάμαι όμως την πρώτη σύνδεση έργου και ονόματος. Πρέπει να ήμουν γύρω στα 15 και διάβαζα το βιβλίο «Ο Γιος που δεν θα Θέλατε να Έχετε» του Κώστα Κοντοδήμου, το οποίο σε κάποιο σημείο αναφέρει τους στίχους της Λίνας Νικολακοπούλου από το «Αν Ήξερες τις Νύχτες μου». Το ήξερα από πριν το τραγούδι, αλλά εκεί κόλλησα τρελά. Θυμάμαι ότι το είχα γραμμένο σε κασέτα από μια εκπομπή του Μελωδία και δεν σταμάταγα να το ακούω.

Ο Γιάννης Σπανός στο ντοκιμαντέρ “Γιάννης Σπανός: Πίσω απ’ τη Μαρκίζα”, του Άρη Δόριζα

Κρατάω το πόσο γλυκός και αστείος άνθρωπος ήταν. Όταν κατάλαβε την αγάπη μου και ένιωσε ασφάλεια, λύθηκε και ήταν ακόμα πιο απολαυστικό να περνάω χρόνο μαζί του.

Έχουμε ήδη ξεκινήσει το επόμενο ντοκιμαντέρ που έχει και πάλι σχέση με τη μουσική, αλλά αυτή τη φορά περνάμε από την απέναντι μεριά και δεν ασχολούμαστε με τους δημιουργούς αλλά με τους ακροατές. Ελπίζω να μη μας πάρει πάλι τόσα χρόνια!