To Subset Festival θέλει, στη δεύτερη χρονιά του, να κάνει «φασαρία»

Αναλαμβάνοντας καθήκοντα συμβούλου του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου για θέματα σύγχρονης μουσικής, ο Σταύρος Γασπαράτος ζήτησε πρόσβαση στις προτάσεις του Open Call. Εκεί διαπίστωσε πως υπήρχαν ενδιαφέροντα projects τα οποία άπτονταν της σύγχρονης μουσικής, αλλά κινδύνευαν να μείνουν «άστεγα» αφού δεν μπορούσαν να συμπεριληφθούν στην σύγχρονη μεν, θεατρική δε Πειραιώς 260, μα ούτε και στο μουσικό αλλά, μεγάλης κλίμακας, Ηρώδειο. Αυτές οι προτάσεις έμελλαν να αποτελέσουν τα προπλάσματα της ιδέας για το Subset Festival, το φεστιβάλ προώθησης της νέας μουσικής, που έκανε πέρυσι το ντεμπούτο του. Και συνεχίζεται φέτος με ακόμα μεγαλύτερη ορμή.

«Έχοντας, στα χέρια μας, ένα πλούτο προτάσεων, σκέφτηκα πως θα ήταν, αν συσπειρώναμε αυτό το υλικό σε μια δράση. Κατέληξα με μια ολοκληρωμένη πρόταση στην Κατερίνα Ευαγγελάτου για ένα μικρό φεστιβάλ, επικεντρωμένο στη νέα σύγχρονη μουσική δημιουργία. Μέσα από αυτό θα επιχειρούσαμε να φέρουμε και ονόματα αυτής της σκηνής που δύσκολα έρχονται στην Ελλάδα και την ίδια στιγμή να αγκαλιάσουμε μια σειρά από νέα εγχώρια commissions που δεν έχουν αλλού το χώρο να αναδειχθούν», εξηγεί ο Σταύρος Γασπαράτος.

O επιμελητής του Subset Festival και μουσικός, Σταύρος Γασπαράτος. @Δομνίκη Μητροπούλου

Την ίδια ώρα, το Subset κόμιζε και την ιδέα χρήσης ενός εναλλακτικού χώρου, εκτός της Πειραιώς και μιας συνεργασίας-συμπαραγωγής με το Ωδείο Αθηνών, το οποίο, μετά το έργο ολοκλήρωσης του διαθέτει υπερσύγχρονους χώρους – ιδανικούς για μια φιλοξενία με κέντρο τον ήχο και φυσικά με έναν, σημειολογικής αξίας, συμβολισμό που φέρει αυτός ο χώρος.

«Το Ωδείο, λοιπόν, μας έδωσε την πολυτέλεια να συσπειρώσουμε όλες μας τις παραγωγές σε ένα πενθήμερο ώστε το Subset να λειτουργήσει ως show case της ελληνικής μουσικής σκηνής για να έχουμε τη δυνατότητα να καλέσουμε επιμελητές από το εξωτερικό», προσθέτει.

Για αρχή το Subset έχει ορίζοντα τριετίας με σκοπό να καθιερωθεί στις εκδηλώσεις του Φεστιβάλ Αθηνών.

Μολονότι, η περσινή επίσημη πρώτη του Subset συνέπεσε με τη διεξαγωγή των εθνικών εκλογών και κάποια από τα events δεν είχαν την αναμενόμενη προσέλευση, η αθροιστική ανταπόκριση ήταν θερμή και τα συμπεράσματα διαφωτιστικά. Ο Σταύρος Γασπαράτος κάνει λόγο για ένα υψηλό επίπεδο νέων αναθέσεων που εμπεριέχουν ένα υψηλό ρίσκο αφού «μπορεί να εκτιμάς τον καλλιτέχνη, αλλά ο καθένας δικαιούται να κάνει μια δουλειά που δεν είναι η καλύτερη του». Παρόλα αυτά, ο μικρόκοσμος της σύγχρονης μουσικής αγκάλιασε αμέσως το φεστιβάλ.

«Κι εγώ με τη σειρά μου κατάλαβα πόσο μεγάλη ανάγκη υπάρχει και από τη μεριά των καλλιτεχνών και από τη μεριά του κοινού. Υπάρχουν πολύ λίγες δυνατότητες για τους δημιουργούς να δείξουν τη δουλειά τους, παρότι υπάρχει πολύ υψηλού επιπέδου υλικό στην Ελλάδα: Πολλοί από αυτούς έχουν φύγει στο εξωτερικό και τους οποίους προσπαθούμε επίσης να συσπειρώσουμε γύρω από το Subset. Θέλω να καταλάβουν όλοι οι εμπλεκόμενοι του χώρου πως επιχειρούμε να φέρουμε αυτή τη δημιουργία κοντά».

Οι χώροι του Ωδείου Αθηνών γεμάτοι κόσμο από την πρώτη περσινή έκδοση του Subset.

Κάπως έτσι, πέρυσι αναμείχθηκαν στα stages καλλιτέχνες όπως οι Trigger Happy και οι σταρ Sebastien Roux, Robert Henke και Kali Malone με τους Τέττιξ, τους Ergon Ensemble (σε έργα Steve Reich) αλλά και νεότερα πρόσωπα της εγχώριας παραγωγής, όπως η Saber Rider και ο Aroent.

«Ήταν πολύ μεγάλο στοίχημα να φιλοξενούμε πολλά παρακλάδια της σύγχρονης μουσικής προκειμένου να υπογραμμίσουμε ότι η πειραματική έκφραση ακουμπάει από τα concert halls μέχρι τα clubs. Αυτό είναι ένα πολύ μεγάλο κέρδος: Η επικοινωνία των υποσυνόλων της σκηνής αυτής και πως το ένα σύνολο μπορεί να επηρεάσει το άλλο. Γιατί το κάθε ιδίωμα μπορεί να επωφεληθεί από το κοινό του διπλανού συνόλου που είναι έτοιμο να ακούσει ο ένας το άλλο».

O διανοούμενος της μουσικής και των εικαστικών, Raed Yassin από το Λίβανο στο φετινό προγραμματισμό.

Η φετινή, δεύτερη χρονιά του φεστιβάλ μπαίνει ακόμα πιο δυναμικά όχι μόνο αναφορικά με τον προγραμματισμό αλλά και το πλαίσιο λειτουργίας του. Κατά το πενθήμερο 10 με 14 Ιουνίου, το πιο σημαντικό highlight του είναι ο ερχομός του Ben Frost – ενός θρύλου της πειραματικής και industrial μουσικής που έχει γίνει πολύ γνωστός και χάρη στις συνθέσεις του για το γερμανικό σινεμά και την τηλεόραση. Φυσικά, ξεχωρίζει η προβολή του «Opus», ένα θαυμάσιο tribute στον πρόσφατα εκλιπόντα και εμβληματικό Ιάπωνα Ryuichi Sakamoto ενώ από τις πιο σύγχρονες φωνές την προσοχή μας θα έχει η Αμερικανίδα συνθέτρια και πιανίστα Laurel Halo – με παρουσία σε όλα τα μεγάλα φεστιβάλ σύγχρονης μουσικής στον πλανήτη – και, σε άλλο κλίμα, ο Νορβηγός τρομπετίστας και συνθέτης Arve Henriksen – ένας καλλιτέχνης με ρίζες στη τζαζ αλλά έντονο πειραματικό ταπεραμέντο στον ηλεκτρονικό ήχο. Λιγότερος γνωστός στο μεγάλο κοινό, ωστόσο ένας διανοούμενος της μουσικής και των εικαστικών, ο Raed Yassin από το Λίβανο ο οποίος, μέσα από 12 πικάπ θα αναπαράγει ζωντανά μια απίθανη περφόρμανς, μια fantom orchestra 48 ερμηνευτών από την παραδοσιακή μουσική της πατρίδας του μέχρι τη Noise του Βερολίνου.

Σταύρος Γασπαράτος: Υπάρχουν πολύ λίγες δυνατότητες για τους δημιουργούς να δείξουν τη δουλειά τους, παρότι υπάρχει πολύ υψηλού επιπέδου υλικό στην Ελλάδα: Πολλοί από αυτούς έχουν φύγει στο εξωτερικό και τους οποίους προσπαθούμε επίσης να συσπειρώσουμε γύρω από το Subset

Για τους Έλληνες καλλιτέχνες που φιλοξενούνται κάτω από την ομπρέλα «Νέα Σκηνή» – είναι οι Άντης Σκορδής, Νεφέλη Σταματογιαννοπούλου, Εύη Νάκου, Γιώργος Κοκκινάρης, Θάνος Πολυμενέας, ΜΙΖΙ, Αλέξανδρος Δρυμωνίτης, Μάγδα Λαμπροπούλου, Δήμητρα Κουστερίδου και Γιώργος Πούλιος – προωθείται ένα καινοτόμο κέλυφος. Όπως εξηγεί ο Σταύρος Γασπαράτος έχει σχεδιαστεί ένας χώρος με συγκεκριμένες τεχνικές προδιαγραφές πολυκάναλο ήχο και υπερσύγχρονο εξοπλισμό ώστε οι οκτώ καλλιτέχνες να παράξουν καινούργια έργα εντός του. «Αυτό συμβαίνει για να εστιάσουμε στη νέα δημιουργία, στην εξερεύνηση της μίξης ψηφιακού και ακουστικού ήχου και στη χρήση της τοποθέτησης ήχου στο χώρο σαν βασικό στοιχείο της περφόρμανς – και λιγότερο στο σκηνικό χώρο. Περιμένουμε, δηλαδή, οκτώ νέα έργα που αντιμετωπίζουν τα ίδια ερωτηματικά και δίνουν εντελώς διαφορετικές απαντήσεις».

Ένα από τα highlights του φεστιβάλ, η προβολή του του «Opus», ένα θαυμάσιο tribute στον πρόσφατα εκλιπόντα και εμβληματικό Ιάπωνα συνθέτη, Ryuichi Sakamoto.

Μαζί με την ανάπτυξη ιδεών ωστόσο, το Subset εργάζεται και για την ανάπτυξη του κοινού του μέσα από την εκπαίδευση και την εξοικείωση με τις νέες ηχητικές εκφάνσεις.

«Καταρχάς, πιστεύω ότι υπάρχει ήδη κοινό σύγχρονης μουσικής. Αυτό δεν σημαίνει πως δεν μπορεί να μεγαλώσει. Ωστόσο, πρέπει να λάβουμε υπόψιν πως στην Ελλάδα η αγορά είναι μικρή και κάθε είδος μουσικής φτιάχνει ένα κοινό γύρω από αυτό. Τι θέλω να πω; Οι άνθρωποι που φτιάχνουν μπαρόκ μουσική, ακούν μπαρόκ. Αν ανοίξουμε αυτά τα σύνορα θα δούμε πόσο έτοιμο είναι ένα μεγάλο κομμάτι του κοινού να ακούσει και τα μεν και τα δε· πράγματα που είναι συγγενή, αλλά όχι ίδια. Κι επίσης τα project που παρουσιάζουμε φέτος στο φεστιβάλ έχουν όλα το χαρακτήρα μιας εμπειρίας, αγκαλιάζουν το κοινό με πολλές αισθήσεις, αγγίζουν τα όρια των εικαστικών, με τρομερά visuals πολύ διαφορετικά μεταξύ τους», επισημαίνει.

Σε ένα ολοένα και πιο αναπτυσσόμενο κοινό γύρω από τη σύγχρονη μουσική στοχεύει το Subset.

Η διεύρυνση του Subset έχει κι άλλες αποχρώσεις. Στο Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου στοχεύουν να το αξιοποιήσουν «ως ένα μοχλό πίεσης για να συμβούν πράγματα που δεν συνηθίζονται στην Ελλάδα: Συνέργειες για την εξωστρέφεια και την οργάνωση των καλλιτεχνών». Δεν είναι τυχαίο πως ο Σταύρος Γασπαράτος έχει δώσει έμφαση σε επιλογές δημιουργών και έργων που, όπως σημειώνει, «ορίζονται από μια εξωστρέφεια, που τους ενδιαφέρει να απευθυνθούν στο κοινό κι όχι να κρυφτούν πίσω από έναν ακαδημαϊσμό. Νέες προσπάθειες που πάνε τα όρια της μουσικής παραπέρα».

Σταύρος Γασπαράτος: Ήταν πολύ μεγάλο στοίχημα να φιλοξενούμε πολλά παρακλάδια της σύγχρονης μουσικής προκειμένου να υπογραμμίσουμε ότι η πειραματική έκφραση ακουμπάει από τα concert halls μέχρι τα clubs

Όσο για την εξωστρέφεια, στο βαθμό επικοινωνίας των Ελλήνων δημιουργών με την ξένη αγορά, ήδη πέρυσι υπήρξαν κάποιες δειλές προσκλήσεις επιμελητών στην Αθήνα ενώ αναμένεται να ταξιδέψουν σε φεστιβάλ κάποιες από τις περσινές αναθέσεις. Φέτος η προώθηση των αναθέσεων θα καταγραφεί πολύ πιο οργανωμένα για να σταλεί υλικό σε πολλά αντίστοιχα φεστιβάλ εντός κι εκτός Ευρώπης.

Η Αμερικανίδα συνθέτιδα και πιανίστα Laurel Halo θα παρουσιάσει με την Leila Bordreuil στο τσέλο το “Atlas”, το νέο της άλμπουμ, με το οποίο περιοδεύει στα μεγαλύτερα φεστιβάλ του κόσμου για δεύτερη χρονιά.

Μια ανάσα πριν ανοίξει η δεύτερη χρονιά του Subset και ο Σταύρος Γασπαράτος έχει το βλέμμα στην τρίτη. Κι αυτό γιατί στα τρία πρώτα χρόνια «γραφής» του, επιδιώκει να αναδείξει πως η παρουσία του είναι απαραίτητη, πως οι Έλληνες καλλιτέχνες πρέπει να το οικειοποιηθούν ώστε μετά το τέλος της τριετίας (και δικής του θητείας σε αυτό) να εδραιωθεί στο πρόγραμμα του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου και να μακροημερεύσει.