Σαρλότ: Το οπερατικό μονόδραμα της Λίνας Ζάχαρη στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ

Το «οπερΩτικό μονόδραμα» Σαρλότ, σε μουσική και λιμπρέτο της νέας συνθέτριας Λίνας Ζάχαρη, παρουσιάζεται σε πανελλήνια πρώτη στην Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής στο ΚΠΙΣΝ για δύο μοναδικές παραστάσεις στις 13 και 15 Ιουνίου 2024, στις 20.30. Τη σκηνοθεσία υπογράφει η Ρηνιώ Κυριαζή, ενώ το οκταμελές μουσικό σύνολο διευθύνει η Μυρσίνη Χατζηκωνσταντή. Τον ομώνυμο ρόλο ερμηνεύει η μεσόφωνος Ιωάννα Φόρτη.

Με αφορμή τον ανεκπλήρωτο έρωτα του Βέρθερου και της Σαρλότ, όπως προκύπτει από τα «Πάθη του νεαρού Βέρθερου» (1774) του Γκαίτε, καθώς και τα «Αποσπάσματα του ερωτικού λόγου» (1983) του Ρολάν Μπαρτ, το έργο «Σαρλότ» φέρνει επί σκηνής έναν ακροβατικό, «οπερΩτικό» μονόλογο για την επιθυμία που δεν τολμά να εκφραστεί, τους δαίμονες που δεν φθείρονται και το τραύμα της απώλειας.

Η ηρωίδα, βυθισμένη σε ακίνητο πένθος από την αυτοκτονία του αγαπημένου της Βέρθερου, τολμά για πρώτη φορά να ξεστομίσει τον έρωτά της για εκείνον, σε ένα υπερβατικό παραλήρημα όπου αναμετριέται με τα όριά της. Σε ένα σκοτεινό δωμάτιο που η ίδια οριοθετεί και όπου παγιδεύει τον εαυτό της, το συνειδητό και το ασυνείδητο, η αλήθεια και η φαντασίωση συγχέονται σε ένα ρευστό μουσικό περιβάλλον. Ο ακραίος τραγουδιστικός χείμαρρος συνδιαλέγεται με τη χαρακτηριστική υφή της μουσικής κατασκευής και ανασυντίθεται ηλεκτρονικά οδηγώντας την ηρωίδα στην τελική «απελευθερωτική» κραυγή.

Για το έργο η ταλαντούχα συνθέτρια Λίνα Ζάχαρη σημειώνει:

«Το έργο είναι δομημένο σε δεκατέσσερα αποσπάσματα (κατ’ αναλογία των Αποσπασμάτων του ερωτικού λόγου). Με στοιχεία άλλοτε σειραϊκά, άλλοτε αλεατορικά και άλλοτε ελεύθερα ατονικά, η μουσική αποτελείται από αυστηρές συμμετρικές κατασκευές και αναλογίες, ενώ είναι εν πολλοίς προγραμματική. Σε συγκεκριμένες μουσικές χειρονομίες εγγράφονται και συμβολοποιούνται συγκεκριμένες ιδέες (π.χ. το μοτίβο του πυροβολισμού, του ρολογιού κ.ά.), ενώ γίνεται περιορισμένη χρήση ηλεκτρονικών από την ψηφιοποίηση και την ανάλογη ηλεκτρονική επεξεργασία αμιγώς του φωνητικού υλικού του έργου.

Η μουσική κατασκευή είναι εύθραυστη, καθώς τα υλικά χρησιμοποιούνται με τρόπο που απαιτείται ερεθιστικής ακρίβειας ερμηνεία, τόσο από την τραγουδίστρια όσο και από το μουσικό σύνολο και τη μαέστρο. Η τραγουδιστική γραμμή είναι ο πυρήνας του οποίου το υλικό αξιοποιείται για την κατασκευή όλων των υπόλοιπων μουσικών γραμμών με την πρόθεση η φωνή να γίνει, σ’ αυτό το παράδοξο σύστημα αναπαράστασης που ονομάζουμε μουσικό θέατρο, η μήτρα από την οποία γεννιέται ένας ολόκληρος και ολοκληρωμένος κόσμος.

Η Σαρλότ είναι έργο “οπερΩτικό”, χαρακτηρισμό για τον οποίο ευγνωμονώ την Ιωάννα Φόρτη. Με αφορμή την ιστορία του Βέρθερου το έργο πραγματεύεται τον έρωτα στην οντολογική του διάσταση που, αποδεσμευμένος από την επιθυμία ή/και την απόλαυση, καθιστά τη μη σχέση δυο ανθρώπων τον αναγκαίο χώρο αυτοπραγμάτωσης του ίδιου του έρωτα. Τον χώρο που, μακριά από ταμπέλες και κανονιστικές οριοθετήσεις, μας χαρίζει μια εμπειρία του κόσμου βασισμένη στην ετερότητα, εμπειρία που με τη σειρά της πυροδοτεί τη δημιουργική γέννηση νέων κόσμων».

Η Ρηνιώ Κυριαζή, που υπογράφει τη σκηνοθεσία του έργου, υπογραμμίζει:

«Μια γυναίκα, ενδεχομένως η Σαρλότ, ενδεχομένως η αγαπημένη του Βέρθερου ή κάποια άλλη, σε μια εποχή ρομαντική, σύγχρονη ή μελλοντική αναρωτιέται για την πληγή και την ευτυχία, για τη δυστυχία και τη χαρά. Μέσα στην αβάσταχτη ομορφιά του κόσμου αναμετριέται με τον πόνο της ύπαρξης, χαμογελώντας. Τη συναντούμε μετέωρη ανάμεσα στο καθορισμένο και το ακαθόριστο, διχασμένη ανάμεσα στις επιλογές της, κομματιασμένη από τη ζωή που της έχει επιβληθεί. Εγκλωβισμένη μέσα σε ένα κρεβάτι-κλουβί σαν πληγωμένο ζώο. Θα αφουγκραστεί τον ήχο, θα βυθιστεί στην απέραντη μοναξιά, θα καθρεφτιστεί μέσα στη μουσική. Με μόνο όχημα τη φωνή θα ξετυλίξει το νήμα. Θα ταξιδέψει από τον ψίθυρο στην κραυγή, από το τραγούδισμα στον λόγο, από τη μελωδία στη σιωπή. Θα τολμήσει την καταστροφή ώστε να πραγματώσει την κίνηση προς τον βαθύτερο εαυτό της. Θα αναζητήσει το παιδικό της σώμα. Θα αντικρίσει με σαρκασμό την υποκρισία των συμβάσεων, θα δει τα όρια που χάραξαν τις διαχωριστικές γραμμές ανάμεσα σε εκείνη και τις επιθυμίες της. Θα παλέψει με τη μνήμη, τον μεγάλο δαίμονα. Θα καταφέρει να διαφύγει από την προδιαγεγραμμένη πορεία, λοξοδρομώντας. Θα ταξιδέψει σε αχαρτογράφητα τοπία. Μέσα από δεκατέσσερις μουσικούς τόπους και έναν μετα-τόπο, θα αναδημιουργήσει τον εαυτό της».