Πεδιάδα Πολιτισμού: Ένα road-trip στην Ιστορία

Η «Πεδιάδα Πολιτισμού» δεν είναι μια περιοχή που μπορείτε να εντοπίσετε σε κάποιον χάρτη. Για την ακρίβεια πρόκειται για μια νοητή διαδρομή που ενώνει αρχαιολογικούς χώρους, σημαντικά ιστορικά και σύγχρονα μνημεία, με περιοχές μοναδικού φυσικού κάλλους, που βρίσκονται στους Νομούς Καβάλας, Σερρών και Δράμας.

Πίσω από αυτό νέο και ομολογουμένως πολύ ταιριαστό «brand name», βρίσκεται η κοινή προσπάθεια τριών Αναπτυξιακών Εταιριών των αντίστοιχων Νομών, που έχει στόχο την ανάδειξη της πλούσιας ιστορικής και πολιτιστικής κληρονομιάς της ευρύτερης περιοχής.

Μέσα από ποικίλες δράσεις και κατατοπιστικό οπτικοακουστικό υλικό που μπορεί κανείς να βρει στο site culturevalley.gr, η «Πεδιάδα Πολιτισμού» μάς προτείνει να εξερευνήσουμε την περιοχή μέσα από διαφορετικές διαδρομές και βιωματικές εμπειρίες. Κάποιες από αυτές είχαμε την ευκαιρία να ανακαλύψουμε σε μια 2ημερη δημοσιογραφική αποστολή, το τελευταίο Σαββατοκύριακο της άνοιξης.

Με ορμητήριο την Καβάλα κάναμε ένα road-trip διανύοντας περίπου 500 χιλιόμετρα, με σταθμούς στα πιο δημοφιλή αξιοθέατα της εύφορης «Πεδιάδας Πολιτισμού», δοκιμάσαμε χαρακτηριστικά πιάτα και κρασιά της περιοχής και είχαμε την ευκαιρία να απολαύσουμε τη ζεστή φιλοξενία ανθρώπων που αντιστέκονται γενναία στις σειρήνες του μαζικού τουρισμού.

Από τις σημαντικότερες πόλεις της αρχαιότητας, η Αμφίπολη, ήταν ο πρώτος σταθμός της περιήγησής μας. Η πόλη που ιδρύθηκε το 437 π.Χ. από τους Αθηναίους και αργότερα προσαρτήθηκε στο Βασίλειο της Μακεδονίας από τον Φίλιππο Β’, λόγω της κομβικής της θέσης, στον δρόμο που συνέδεε την Θράκη με την Μακεδονία, έπαιξε σημαντικό ρόλο στην εξάπλωση της Μακεδονικής κυριαρχίας. Σήμερα, η μικρή κωμόπολη προσελκύει χιλιάδες επισκέπτες κάθε χρόνο, χάρη στον αρχαιολογικό χώρο της αλλά και στο μικρό αλλά πλούσιο σε εκθέματα αρχαιολογικό μουσείο της, στο οποίο εκτίθενται ευρήματα από τους προϊστορικούς χρόνους έως και την βυζαντινή περίοδο.

Εκθέματα στο αρχαιολογικό μουσείο της Αμφίπολης

Φυσικά το ενδιαφέρον όλων μας ήταν ο Τύμβος Καστά, ο γνωστός Τάφος της Αμφίπολης. Μετά από την έντονη δημοσιότητα και τις εικασίες ότι ο τάφος σχετίζονταν με τον Μέγα Αλέξανδρο, η πλειονότητα της επιστημονικής κοινότητας κατέληξε στο ότι κατασκευάστηκε για κάποιον επιφανή Μακεδόνα τον 4ο π.Χ. αιώνα.

Προς το παρόν το σπουδαίο αυτό μνημείο δεν είναι επισκέψιμο, καθώς συνεχίζονται οι εργασίες για την προστασία και αναστήλωση του, ενώ όπως μας εξήγησε η Δρ. Δημητρία Μαλαμίδου, προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Σερρών, αυτή τη στιγμή οι ανασκαφές έχουν σταματήσει και οι εργασίες αφορούν τη μελέτη και τη συντήρηση των ευρημάτων που βρέθηκαν στον τάφο.

Ο Τύμβος Καστά αναμένεται να ανοίξει επίσημα για το κοινό το 2027. Ωστόσο ήδη από πέρσι άνοιξε δοκιμαστικά με ειδική άδεια για περιορισμένο αριθμό επισκεπτών -κυρίως ερευνητές, εκπαιδευτικούς και δημοσιογράφους- και στο πλαίσιο αυτό είχαμε την ευκαιρία να μπούμε στο εσωτερικό του και να θαυμάσουμε τα σημαντικότερα ευρήματα της ανασκαφής του 2014: τις δύο μαρμάρινες σφίγγες από τις οποίες λείπουν τα κεφάλια και τα φτερά και τις δύο σκαλισμένες Καρυάτιδες που όμως στην παρούσα φάση λόγω των εργασιών ήταν καλυμμένες.

Μόλις 15 χλμ. από την Καβάλα, στη σκιά του καταπράσινου Παγγαίου όρους, η πόλη των Φιλίππων, που από το 2016 εντάχθηκε το 2016 στον κατάλογο της UNESCO, είναι ένα μοναδικό παλίμψηστο με ευδιάκριτα ίχνη πολιτισμών που κατοίκισαν εκεί από τη νεολιθική εποχή, τα ελληνιστικά και ρωμαϊκά χρόνια μέχρι το Βυζάντιο.

Κορυφαία μνημεία της ελληνιστικής περιόδου είναι το αρχαίο θέατρο του 4ου π.Χ. αιώνα που χρησιμοποιείται και σήμερα ως θεατρική έδρα του καλοκαιρινού φεστιβάλ Φίλιππων και η Εγνατία οδός (2ος αιώνας π.Χ.) ένας από τους μεγαλύτερους στρατιωτικούς και εμπορικούς δρόμους του αρχαίου κόσμου, που διέσχιζε την πόλη και την μετέτρεψε σε σημείο αναφοράς της περιοχής. Σημαντικά είναι και τα παλαιοχριστιανικά μνημεία της πόλης, μην ξεχνάμε ότι εδώ ίδρυσε ο Απόστολος Παύλος την πρώτη χριστιανική εκκλησία σε ευρωπαϊκό έδαφος το 49/50 μ.Χ.

Όπως μας εξήγησε η Προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Καβάλας, κα Σταυρούλα Δαδάκη, η ανασκαφική έρευνα που ξεκίνησε στους Φιλίππους το 1914 από τη Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή συνεχίζεται και σήμερα με τη συμμετοχή της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας και του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης ενώ τα ευρήματα των ανασκαφών φυλάσσονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Φιλίππων.

Από τα πιο θαυμαστά φυσικά μνημεία της «Πεδιάδας Πολιτισμού», το Σπήλαιο της Αλιστράτης, κοντά στην ομώνυμη κωμόπολη του Νομού Σερρών, θεωρείται ένα από τα πιο όμορφα της Ευρώπης και όχι άδικά. Στολισμένο με εντυπωσιακούς σχηματισμούς από σταλαγμίτες και σταλακτίτες, καλύπτει επιφάνεια 25.000 τμ, έχει μήκος περίπου 3 χλμ και αποτελεί ένα σπάνιο οικοσύστημα που εξελίσσεται εδώ και 3 εκατ. Χρόνια. Το Σπήλαιο πρωτο-ανακαλύφθηκε τυχαία από ντόπιους το 1959 και από το 1998 είναι επισκέψιμο για το κοινό.

Όπως μας ανέφερε ο δήμαρχος της Νέας Ζίχνης Παντελής Μπόζης, στόχος του Δήμου είναι η δημιουργία ενός μουσείου εικονικής πραγματικότητας που θα κάνει ακόμα πιο συναρπαστική την εμπειρία των επισκεπτών του Σπηλαίου.

Το νέο μουσείο- κόσμημα που εγκαινιάστηκε πρόσφατα στη Δράμα, ήταν μια πολύ ευχάριστη έκπληξη στη βόλτα μας στην πόλη. Το κουκλίστικο και πολύ προσεγμένο Μουσείο, που υλοποιήθηκε χάρη στο μεράκι και το πάθος των ανθρώπων του Συλλόγου «Ήφαιστος», στεγάζεται σε ένα κτίριο του Σιδηροδρομικού Σταθμού Δράμας. Θυμίζουμε ότι ο σταθμός αυτός που πλέον δεν λειτουργεί, υπήρξε κομβικό σημείο στη σύνδεση των πόλεων της Βορείου Ελλάδας. Σ’ αυτό το μοναδικό στην Ελλάδα «Μουσείο Τρένων» ξετυλίγεται όλη η ιστορία των σιδηροδρόμων της χώρας, μέσα από πλήθος εκθεμάτων που περιλαμβάνουν φωτογραφίες, μακέτες, εργαλεία, χρηστικά αντικείμενα, εξαρτήματα μηχανών κα.

Όπως μας είπε ο κ. Παναγιώτης Μαρκόπουλος, Πρόεδρος του Συλλόγου Ήφαιστος, εμπνευστής και ψυχή του μουσείου, το παλαιότερο έκθεμα στο Μουσείο Τρένων είναι ένας άξονας βαγονιού με χρονολογία κατασκευής τον Σεπτέμβριο 1892 στην Κολωνία ενώ τους επισκέπτες μαγνητίζουν τα καλοδιατηρημένα αυθεντικά βαγόνια του θρυλικού Orient Express (ένα βαγόνι του 1949 και μια εστιάμαξα του 1926). Ο κ. Μαρκόπουλος μοιράστηκε μαζί μας το όνειρο του ίδιου αλλά και πολλών κατοίκων της πόλης για τη λειτουργία μιας τουριστικής γραμμής 10 χλμ που θα συνδέει την Δράμα με την Ξάνθη και θα διασχίζει περιοχές μοναδικού φυσικού κάλλους όπως το φαράγγι του Νέστου.

Εκτός από διαδρομές στην ιστορία, αυτή η ξενάγηση στην εύφορη «Πεδιάδα Πολιτισμού» περιείχε και ενδιάμεσες στάσεις σε κάποια στέκια που μας αποκάλυψαν τις διαφορετικές πτυχές της γαστρονομικής παράδοσης της περιοχής. Δεν θα μπορούσε να είναι διαφορετικά καθώς στον μεγάλο κάμπο ανάμεσα στην Καβάλα και τη Δράμα και από το καταπράσινο όρος Παγγαίο έως τη λιμνοθάλασσα της Κεραμωτής στο Δέλτα του Νέστου, ο τόπος είναι γεμάτος αμπελώνες και καλλιέργειες που προικίζουν την τοπική κουζίνα με πλούσια αγαθά.

Ξεχωριστή εμπειρία ήταν η επίσκεψη στο εκπληκτικό «Κτήμα Βιβλία Χώρα» που βρίσκεται στις πλαγιές του Παγγαίου Όρους, στο Κοκκινοχώρι Καβάλας. Σε μια περιοχή με αμπελοοινική παράδοση που ξεκινά από την αρχαιότητα, οι οινολόγοι Βαγγέλης Γεροβασιλείου και Βασίλης Τσακτσαρλής δημιούργησαν έναν αμπελώνα βιολογικής καλλιέργειας έκτασης 650 στρεμμάτων, και ένα σύγχρονο οινοποιείο στο οποίο παράγεται το φημισμένο ομώνυμο λευκό κρασί, που δημιουργήθηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα από το πάντρεμα των ποικιλιών Ασύρτικο και Sauvignon Blanc. Όπως μας ενημέρωσαν, το οινοποιίοο παράγει περίπου 700.000 φιάλες τον χρόνο σε 13 διαφορετικές ετικέτες, με κάποια από τα κρασιά-όπως Όβηλος και το Βίβλια Χώρα– να λαμβάνουν κάθε χρόνο διεθνείς διακρίσεις. Ξεχωριστή είναι και η ιστορία του Βίλβινου Οίνου, ενός κρασιού που παράγεται από μία «άγνωστη» ερυθρή ποικιλία, που βρέθηκε στην περιοχή του Παγγαίου. Μετά από χρόνια έρευνας και έλεγχο ταυτοποίησης DNA, αποδείχθηκε ότι πρόκειται για μια παλιά ελληνική ποικιλία που δεν ταυτίζεται με καμία άλλη σύγχρονη ελληνική ή ξένη.

Θα ήταν μεγάλη παράλειψη αν δεν αναφέραμε τη ζεστή φιλοξενία και τα γευστικά-μαμαδίστικα πιάτα της κυρίας Ζαφειρώς στην Κεραμωτή με ψάρια και θαλασσινά από την λιμνοθάλασσα που βρίσκεται κοντά στο χωριό καθώς και την gourmet εμπειρία στο Atopo Bistronomy στην Καβάλα στη συνοικία της Παναγίας με θέα τις Καμάρες.

Αυτή η σύντομη, όμως τόσο γεμάτη απόδραση στην «Πεδιάδα Πολιτισμού», ήταν αρκετή για να μας ανοίξει την όρεξη να επιστρέψουμε και πάλι εκεί αφιερώνοντας περισσότερο χρόνο για να ανακαλύψουμε και άλλα κρυμμένα μυστικά όπως τις παρθένες παραλίες για τις οποίες οι Καβαλιώτες μας μίλησαν με μεγάλη περηφάνια, τα μονοπάτια και τις διαδρομές στα φαράγγια και τα καταπράσινα δάση…