Η Καρολίν Γκιγελά Ενγκιγέν φοβάται για το μέλλον της Γαλλίας

Εκτός από μια κοινή πλατφόρμα επικοινωνίας, μας συνδέει και μια κοινή (και μεγάλη) αμηχανία. Είναι πρωί Δευτέρας. Μόλις μερικές ώρες, μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων για το νέο Ευρωκοινοβούλιο και με τα αποτελέσματα να καταγράφουν ανησυχητική άνοδο για τα κόμματα της ακροδεξιάς σε ολόκληρη την ήπειρο, ακροβατούμε ανάμεσα στην απογοήτευση και στην αγωνία.

Η Καρολίν Γκιγελά Ενγκιγιέν, η πολυσχιδής δημιουργός από τη Γαλλία – που μας έχει «ταρακουνήσει» ήδη δύο φορές μέσα στα βιομηχανικά κελύφη της Πειραιώς 260 και του Φεστιβάλ Αθηνών – διστάζει για το πως να εκφραστεί. Κάνοντας θέατρο που χτυπάει στις φλέβες του ουμανισμού, ως χορική επίκληση στην αρμονική συνύπαρξη, σχολιάζει τη σαρωτική νίκη της Λεπέν: «Την επόμενη των Ευρωεκλογών και τα αποτελέσματα στη Γαλλία είναι ήδη καταστροφικά. Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν έχει ήδη διαλύσει τη Γαλλική Συνέλευση, με κίνδυνο να έρθει στην εξουσία η ακροδεξιά. Δεν είμαι απλώς απογοητευμένη – φοβάμαι» τονίζει.

Παραδέχεται πως ξαγρύπνησε όλη τη νύχτα, σκεπτόμενη όλα τα πιθανά σενάρια αλλά και τη δική της ατομική ευθύνη απέναντι στους κινδύνους που διαγράφονται για την πατρίδα και τους συμπατριώτες της. Η Καρολίν Γκιγελά Ενγκιγιέν είναι μια μαρτυρία της δημοκρατικής όψης της Γαλλίας: Γεννημένη στην επαρχία της Προβηγκίας, κόρη ενός Γάλλου που γεννήθηκε στην Αλγερία και μιας Βιετναμέζας (η οποία με τη σειρά της ήταν μισή Ινδή) σπούδασε Κοινωνιολογία στο École de Théâtre του Στρασβούργου, πριν 15 χρόνια ίδρυσε την ομάδα «Les Hommes Approximatifs», η οποία άρχισε να αποκτά διεθνή φήμη από το 2017 – με την παράσταση «Saigon». Μόλις τον περασμένο Σεπτέμβριο, ανέλαβε τη διεύθυνση του Εθνικού Θεάτρου του Στρασβούργου και της δραματικής του σχολής του – και, όπως και στις παραστάσεις της, έχει αποφασίσει και σε αυτό το πλαίσιο δράσης, να εμπλέξει καθημερινούς ανθρώπους σε καλλιτεχνικά εγχειρήματα.

Σήμερα, φανερά αναστατωμένη, συνειδητοποιεί πως κάθε επαγγελματικός και θεσμικός ρόλος που κατέκτησε σε μια ανεκτική κοινωνία (τουλάχιστον, όπως ήταν η πλειονότητα της γαλλικής κοινωνίας) αποκτά μεγαλύτερη σημασία και πιο επείγον χαρακτήρα. Το μόνο που σκέφτεται – χαρακτηρίζοντας τη Λεπέν ευθέως φασίστρια – είναι «πώς μπορούμε να συνεργαστούμε για να αντιμετωπίσουμε αυτό που μας συμβαίνει; Κάθε ένας από τους ρόλους μου με βοηθά να βρω απαντήσεις σε αυτό που συμβαίνει με πολύ διαφορετικούς τρόπους», σημειώνει.

Είναι σημαντικό για μένα να έχω στις παραστάσεις μου ανθρώπους από διαφορετικά κοινωνικά, γεωγραφικά και πολιτισμικά υπόβαθρα. Αυτή είναι μια από τις αποστολές του θεάτρου σήμερα: Να διαχωρίσει τις αφηγήσεις πάνω στις οποίες έχει δομηθεί το θέατρο όλα αυτά τα χρόνια» εξηγεί η Ενγκιγιέν.

Το θέατρο της – όπως διαπιστώσαμε στην ονειρικά ευαίσθητη «Saigοn» το 2019 και δύο χρόνια αργότερα με την «Fraternite» (Αδελφοσύνη) και ως κοινό της φεστιβαλικής Πειραιώς την αναδείξαμε σε νέα αγαπημένη – αντλεί από την προσωπική της ιστορία, από το βίωμα της πολυπολιτισμικότητας που έχει χαράξει το dna και τον τρόπο σκέψης της.

Είμαστε συνδεδεμένοι με ιστορίες διαφορετικές από τις δικές μας. Από αυτή την άποψη, ναι, η προσωπική μου ιστορία με εμπνέει: Ο Εβραίος πατέρας μου, ένας Blackfoot γεννημένος στο Αλγέρι, η Bιετναμέζα μητέρα μου, μισή Ινδή. Στο τραπέζι μπορούσα να δω όλες τις πραγματικότητες που υπήρχαν

«Είναι σημαντικό για μένα να έχω στις παραστάσεις μου ανθρώπους από διαφορετικά κοινωνικά, γεωγραφικά και πολιτισμικά υπόβαθρα. Αυτή είναι μια από τις αποστολές του θεάτρου σήμερα: Να διαχωρίσει τις αφηγήσεις πάνω στις οποίες έχει δομηθεί το θέατρο όλα αυτά τα χρόνια. Οι ιστορίες μας αποτελούνται από τον κόσμο. Στη σκηνή μου θα υπάρχουν πάντα άνθρωποι που συνδέονται με το παρόν μου, την πραγματικότητά μου, αλλά και με άλλα μέρη. Είμαστε συνδεδεμένοι με ιστορίες διαφορετικές από τις δικές μας. Από αυτή την άποψη, ναι, η προσωπική μου ιστορία με εμπνέει: Ο Εβραίος πατέρας μου, ένας Blackfoot γεννημένος στο Αλγέρι (πρόκειται για μια εθνοτική ομάδα Γάλλων που γεννήθηκαν στο Αλγέρι στη διάρκεια της γαλλικής κατοχής της χώρας και οι περισσότεροι εκ των οποίων επέστρεψαν στη Γαλλία μετά την κήρυξη ανεξαρτησίας του Αλγερίου), η Bιετναμέζα μητέρα μου, μισή Ινδή. Στο τραπέζι μπορούσα να δω όλες τις πραγματικότητες που υπήρχαν. Τότε ένιωσα την ανάγκη να γράψω» ομολογεί.

Πλάνο από την παράσταση “Lacrima” που κάνει πρεμιέρα στις 13 Ιουνίου στην Πειραιώς 260.

Φαίνεται πως γι’ αυτό και τα έργα της, εστιάζουν στο κοινοτικό αίσθημα. Στη «Saigon», η πλοκή μας μετέφερε σε ένα εστιατόριο μεταναστών στο Παρίσι, στη «Fraternite» στα κέντρα φροντίδας όπου συγκατοικούσαν οι επιζήσαντες κάτοικοι της Γης μετά από μια μεγάλη καταστροφή. Οι μηχανισμοί των μικρών ανθρώπινων πυρήνων την κινητοποιούν κι, όπως παραδέχεται, δεν είναι τυχαίο.

«Η γραφή μου αμφισβητεί πάντα τις μεγάλες ιστορίες – γεωπολιτικές, ιστορικές, κοινωνικές, πολιτικές – που παρεμβαίνουν στις ζωές των καθημερινών ανθρώπων. Με απασχολεί πως η ίδια η οικειότητα γίνεται φορέας της πολιτικής. Και η οικειότητα διαμορφώνεται από την οικογένεια, η οποία με τη σειρά της διαμορφώνεται από την πολιτική. Είναι σαν να πρόκειται για αλληλένδετες δομές, σχεδόν αναπόφευκτες στα κείμενα μου», εξηγεί. Ωστόσο, με αφορμή τη νέα της άφιξη στη Αθήνα, την παράσταση «Lacrima» (σημαίνει δάκρυα στα ιταλικά) επιχειρεί να ανοίξει την αφετηριακή φόρμα της έμπνευσης της και να μιλήσει για την πρώτη κοινότητα έξω από το σπίτι: Την εργασία. Εδώ την απασχολεί το πως η εργασία αποτυπώνεται στις ζωές των ανθρώπων.

Στις παραστάσεις της αναμειγνύει επαγγελματίες και ερασιτέχνες ηθοποιούς.

Στη «Lacrima» η ιστορία ξεκινάει σ’ έναν οίκο υψηλής ραπτικής όταν ξαφνικά δέχονται μια ασυνήθιστη παραγγελία: Να φτιάξουν το νυφικό μιας πριγκίπισσας της βασιλικής οικογένειας της Αγγλίας. Επί οκτώ μήνες, διάφοροι άνθρωποι εργάζονται για την υλοποίηση του μυστικού σχεδίου χωρίς να γνωρίζουν το τελικό προϊόν. Από μια μοντελίστ στο Παρίσι και την πλέκτρια δαντέλας στη Νορμανδία έως τον κεντητή από τη Βομβάη. Φυσικά, η ανάγκη για να δημιουργήσει ένα μωσαϊκό πολιτισμών και να εντρυφήσει στις μικρο-ιστορίες των διαφορετικών πολιτισμών είναι και πάλι εδώ, απολύτως ορατή.

«Στην αρχή σκέφτηκα να γράψω μια παράσταση που θα διαδραματιζόταν 100% στη Γαλλία και την Ευρώπη. Τότε συνάντησα όλες τις ιστορίες όλων των ανθρώπων που εμπλέκονται στον κόσμο της υψηλής ραπτικής». Νωρίτερα είχε ανακαλύψει την ιστορία του νυφικού φορέματος της πριγκίπισσας Νταϊάνα. Σύμφωνα με αυτή, στη διάρκεια της δημιουργίας του, φτιάχνονταν παράλληλα δύο νυφικά, σε περίπτωση που ένα από τα δύο διαρρεύσει στη δημοσιότητα. Ζητήθηκε, μάλιστα, από τις μοδίστρες να καμουφλάρουν το τελικό σχέδιο προσθέτοντας άλλα υφάσματα σε μια προσπάθεια να προστατεύσουν την ιδέα του σχεδίου! Βέβαια, η ιδέα της μετακινήθηκε όταν εστίασε σε μια πληροφορία: Όταν ανακάλυψε ότι το κέντημα κατασκευάστηκε στην Ινδία – καθώς ένα κομμάτι της καταγωγής της έλκεται από εκεί. «Το φόρεμα για την πριγκίπισσα της Αγγλίας, σύμφωνα με τη δραματουργία, αρχικά επρόκειτο να είναι σουηδικό. Αλλά λαμβάνοντας υπόψιν το ζήτημα του αποικιακού παρελθόντος της Αγγλίας στην Ινδία προχώρησα σε αλλαγές. Άρχισα να αναρωτιέμαι: Ποια είναι τα χέρια που το φτιάχνουν; Ποιοι είναι οι αόρατοι άνθρωποι που δεν γνωρίζουμε;».

«Σε όλο το φάσμα της δουλειάς μου, έχω ανάγκη να συνυπάρξω με μια κοινότητα ανθρώπων που, εκ πρώτης όψεως, δεν έχουν καμία σχέση μεταξύ τους. Δεν έχουν ούτε καν μεγάλα ζητήματα για τα οποία διαφωνούν. Επιδιώκω, όμως, να δημιουργηθεί ένας κοινός χώρος» τονίζει.

Αυτοί οι άγνωστοι και ανώνυμοι, αυτές οι λεπτές κλωστές ενός συστήματος που συστηματικά αγνοούμε από κάθε πλευρά του κόσμου, υφαίνονται στη σκηνή της Καρολίν Γκιγελά Εγκιγιέν. Τα έργα της, όπως υπενθυμίζει, εξάλλου, είναι πάντα πολυφωνικά, έχουν μια αναφορά στη χορικότητα, ακριβώς για να απηχούν τις διαφορετικές μαρτυρίες. «Σε όλο το φάσμα της δουλειάς μου, έχω ανάγκη να συνυπάρξω με μια κοινότητα ανθρώπων που, εκ πρώτης όψεως, δεν έχουν καμία σχέση μεταξύ τους. Δεν έχουν ούτε καν μεγάλα ζητήματα για τα οποία διαφωνούν. Επιδιώκω, όμως, να δημιουργηθεί ένας κοινός χώρος. Είναι δύσκολο να αντισταθώ σε αυτό και να αποφύγω να φέρω σε σύρραξη αυτές τις ενότητες – ωστόσο, είναι απολύτως αναγκαίο. Πολεμάω την άνοδο του φασισμού. Πολεμώ τον απομονωτισμό κάθε λογής ταυτοτήτων και το μύθο ότι οι ξένοι είναι η αιτία όλων δυστυχιών μας. Αυτά μοιράζομαι στις ιστορίες μου και στις θεατρικές σκηνές», λέει εμφατικά.

Πολεμάω την άνοδο του φασισμού. Πολεμώ τον απομονωτισμό κάθε λογής ταυτοτήτων και το μύθο ότι οι ξένοι είναι η αιτία όλων δυστυχιών μας. Αυτά μοιράζομαι στις ιστορίες μου και στις θεατρικές σκηνές

Καθώς, το εύρος των δυνατοτήτων της έχει μεγαλώσει – πλέον ως διευθύντρια του Εθνικού Θεάτρου του Στρασβούργου και της δραματικής του σχολής του – μεταφέρει αυτά τα ερωτήματα κι εκεί, στους καλλιτέχνες, στους φοιτητές και στους κατοίκους της πόλης. Λέει χαρακτηριστικά πως «η φράση που καθοδηγεί τον προγραμματισμό μας για την επόμενη σεζόν είναι: Πότε επιτέλους θα επανενωθούμε;».