ΤΡΙΤΗ
24
ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ
Την εβδομάδα που πέρασε κάναμε βόλτες στην πόλη, πήγαμε θέατρο, είδαμε σειρές και ταινίες, ακούσαμε μουσική, παρακολουθήσαμε την επικαιρότητα – και κάποια από αυτά θέλουμε να τα μοιραστούμε μαζί σας. Συγκεντρώσαμε ότι μάς κέντρισε το ενδιαφέρον και μάς ενθουσίασε ή μας απογοήτευσε!
(+) Κάτι που μάς άρεσε (+) «Τα Σκυλιά» του Ανέστη Αζά στην Πειραιώς 260Την εβδομάδα που μάς πέρασε βρέθηκα στην Πειραιώς 260, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου, για να παρακολουθήσω την παράσταση του Ανέστη Αζά «Τα Σκυλιά». Με αφετηρία ένα αποτρόπαιο έγκλημα που απασχόλησε την κοινή γνώμη λίγο πριν την εκπνοή του 2023 και σε μια άτυπη «συνομιλία» με τους αριστοφανικούς «Όρνιθες», ο Ανέστης Αζάς παρουσιάζει ένα ιδιαίτερο και πρωτότυπο -εν μέρει μουσικοθεατρικό- θρίλερ/βουκολικό νουάρ, που θα μπορούσε κάλλιστα να έχει «ξεπηδήσει» από τις σελίδες κάποιου κόμικ, με επίκεντρο έναν «ζωόμορφο» χορό σκυλιών που στο όνομα της «σκυλότητας» αποφασίζει να εξιχνιάσει τη φριχτή κακοποίηση και τη δολοφονία ενός σκύλου σε κάποιο ορεινό χωριό του Παρνασσού επιθυμώντας να αποδώσει δικαιοσύνη.
Ακροβατώντας ανάμεσα στο φανταστικό και σε έναν ωμό ρεαλισμό που δεν αφήνει καμιά αμφιβολία για τον κόσμο στον οποίο ζούμε, διατηρώντας την αληθοφάνεια μέσα από τις μεθόδους του θεάτρου ντοκιμαντέρ, ο Ανέστης Αζάς, ο Γεράσιμος Μπέκας, και ο Μιχάλης Πητίδης, οι οποίοι συνεργάστηκαν στη συγγραφή του κειμένου, δίνουν ένα στίγμα για την κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει ο ανθρώπινος πολιτισμός από την οπτική γωνία εκείνων που σε κάθε άλλη περίπτωση δεν θα είχαν φωνή. Επειδή όμως με τη φαντασία και την τέχνη όλα είναι δυνατά, έστω και μέσα στον οριοθετημένο σκηνικό κόσμο, την απέκτησαν. Και αυτά που έχουν να πουν για τη βία, την εκμετάλλευση, τη συγκάλυψη, την καταστροφή του περιβάλλοντος, την έλλειψη δικαιοσύνης, την κατάχρηση εξουσίας, τη δωροδοκία, τον μισογυνισμό, την ομοφοβία, το «άρτος και θεάματα», τον υπερτουρισμό, την παραπληροφόρηση και τις κατασκευασμένες «αλήθειες», την καταστολή, το προσφυγικό, την απουσία φιλοζωικών πολιτικών, τη βαναυσότητα απέναντι στα ζώα, τις ταξικές ανισότητες, τη μη ανοχή στη διαφορετικότητα, την περιθωριοποίηση, τη φτωχοποίηση, την ευκολία με την οποία ο άνθρωπος επιβάλλεται στους πιο αδύναμους και ευάλωτους από εκείνον, θα πρέπει να μας βάλουν σε σκέψη. Τη σκληρότητα διαδέχεται το χιούμορ, την απόγνωση και τον πόνο η συγκίνηση της αλληλεγγύης και της αχνής ελπίδας για έναν καλύτερο κόσμο πραγματικής ισότητας, δικαιοσύνης και ελευθερίας, ακόμα και αν το τελευταίο μοιάζει περισσότερο με άπιαστο όνειρο.
Ο Ανέστης Αζάς παρουσιάζει επί σκηνής ένα σκοτεινό και ατμοσφαιρικό σύμπαν χάρη και στη μουσική του Παναγιώτη Μανουηλίδη που εντείνει το σασπένς και το μυστήριο, τους φωτισμούς της Ελένης Χούμου που δίνουν την αίσθηση ενός ψυχρού, σχεδόν ομιχλώδους, κόσμου, όπου ο ήλιος, εκείνο το φως της ελπίδας και της αισιοδοξίας, θα κρύβεται πάντα πίσω από τα σύννεφα και τα σκηνικά της Διδώς Γκόγκου που οπτικοποιούν την αίσθηση μιας φύσης που πεθαίνει και ενός πολιτισμού που καταρρέει. Οι ερμηνείες των Γιώργου Κατσή, Έλενας Μαυρίδου, Κωνσταντίνου Μωραΐτη, Μαρίας Πετεβή, Gary Salomon και Cem Yiğit Üzümoğlu αποτελούν μια ωδή στο σωματικό θέατρο που απογειώνει τη δραματική ένταση. Όχι λιγότερο απαιτητικές σε ψυχολογικό επίπεδο αποτελούν μια «άσκηση» δοκιμασίας των ορίων ανάμεσα στο «φυσικό» και το «κοινωνικό». Οι ηθοποιοί, με κινησιολογικά άψογες κινήσεις και τις απαραίτητες εναλλαγές στον φυσικό φθόγγο των σκυλιών και τον ανθρώπινο λόγο, μεταμορφώνονται σε εκείνα τα τετράποδα όντα που προσπαθούν να βρουν διέξοδο από μια αδιέξοδη κατάσταση, φιλοσοφούν, εξοργίζονται, θρηνούν, φοβούνται αλλά συνεχίζουν, διχάζονται, τολμούν, εκφράζουν όλα εκείνα τα «γιατί» που ίσως ποτέ να μην απαντηθούν. Παράλληλα, εναλλάσσονται σε ρόλους ανθρώπων, μετατρέπονται από θύματα σε θύτες, ξεσκεπάζουν την υποκρισία και την αναλγησία αυτού του κόσμου, γίνονται η ζωντανή προειδοποίηση του εκφασισμού μιας ολόκληρης κοινωνίας. Και αν στο τέλος η «δικαιοσύνη» δεν έρχεται παρά μόνο μέσα από την αγριότητα και την εκδίκηση είναι επειδή οι άνθρωποι είμαστε αποκλειστικά υπεύθυνοι γι΄αυτό.
Αριστούλα Ζαχαρίου
Φωτογραφία: Μαρία Βέλμαχου
Ο Ρένος Χαραλαμπίδης διαθέτει-αναμφισβήτητα- ένα μοναδικό ταλέντο: Μέσα από τις ταινίες του, μας επιτρέπει να ερωτευόμαστε την Αθήνα. Και έτσι, μετά τα Φθηνά Τσιγάρα – μία ταινία που έχω απολαύσει στη τηλεόραση, σε θερινά, ακόμη και σε θεατρική διασκευή-, ήρθε η στιγμή να βρεθώ για ακόμη μια φορά σε ένα θερινό, με ένα Aperol στο χέρι, αδημονώντας να ανακαλύψω την άλλη πλευρά της Αθήνας, αυτή τη λίγο πιο ρομαντική που γνωρίζω καλά πως υπάρχει.
Η ταινία επικεντρώνεται στον Νυχτερινό Εκφωνητή (ή αλλιώς τον Ρένο Χαραλαμπίδη), έναν άνθρωπο που τη μέρα των γενεθλίων του, θυμάται την υπόσχεση που είχε δώσει με τη-πριν εικοσαετίας- σχέση του (μια μπαλαρίνα της λυρικής σκηνής), πως θα ξαναβρεθούν όταν αυτός γίνει πενήντα χρονών, όταν θα είναι τότε πιο ώριμος και σίγουρα λιγότερο εγωιστής. Μέσα από κασέτες, καρτοτηλέφωνα και θυροτηλέφωνα που χτυπάνε τα χαράματα, παρακολουθούμε την εξέλιξη αυτής της νεανικής αγάπης, μια έννοια γνώριμη για τους περισσότερους, αλλά ταυτόχρονα για κάποιους αρκετά μακρινή- άραγε αυτός να είναι και ο λόγος που το πρόσωπο της πρωταγωνίστριας παραμένει θολό και μη αναγνωρίσιμο;
Η ταινία του Χαραλαμπίδη μας γέμισε έρωτα, αναμνήσεις, εικόνες από τη νυχτερινή ζωή μιας Αθήνας, λιγάκι διαφορετικής (όταν οι άνθρωποι σιωπούν και το μόνο που μένει είναι οι ιστορίες τους). Ο Νυχτερινός Εκφωνητής, θα έλεγα πως μας χτύπησε ένα κουδουνάκι-κυριολεκτικά και μεταφορικά- και μας υπενθύμισε κάτι που για πολλούς θεωρείται δεδομένο: Να ζούμε τον έρωτα, να αφοσιωνόμαστε, να επικαρπωνόμαστε τη κάθε στιγμή που αυτός απλόχερα μας χαρίζει. Γιατί είσαι πραγματικά ερωτευμένος αν δεν τρελαίνεσαι, αν δεν ξεθάβεις παλιές κασέτες, αν δεν ξυπνάς όλο τον κόσμο για να δεις το πρόσωπο που επιθυμείς και αν δεν σιγομουρμουρίζεις-εντάξει, αξίζει να το τραγουδάς και δυνατά- το Μωρό μου Φάλτσο;
Μαρία Βέλμαχου
Η εβδομάδα αυτή την φορά ξεκίνησε με καλά νέα, τουλάχιστον για τον παγκόσμιο πολιτικό χώρο. Ο Joe Biden, πρόεδρος των ΗΠΑ, ανακοίνωσε πως δεν θα κατέβει στις επερχόμενες εκλογές ως υποψήφιος των Δημοκρατικών και δεν θα διεκδικήσει δεύτερη προεδρική θητεία – αν με ρωτάτε άργησε τρομερά να το αποφασίσει, αλλά δεν πειράζει. Η χαρά όμως δεν περιορίζετε στο γεγονός πως ένας άνθρωπος ο οποίος είναι ξεκάθαρο πως δεν είναι σε θέση να πάρει απλές αποφάσεις και να μιλήσει σωστά – πόσο μάλλον να κυβερνήσει μια υπερδύναμη όπως η Αμερική – το κατάλαβε, αλλά και στον άνθρωπο που θα τον αντικαταστήσει στην κούρσα. Οι πολίτες της Αμερικής βρίσκονταν σε μια απίστευτα δύσκολη θέση για τις επερχόμενες εκλογές. Είχαν να επιλέξουν ανάμεσα σε έναν οριακά ημίτρελο καταδικασμένο για κακουργήματα και έναν άνθρωπο που οι επιλογές του στην τωρινή του θητεία δεν βοήθησαν να αποτραπεί μια γενοκτονία που συμβαίνει μπροστά στα μάτια μας – το λιγοτερο – και επίσης είναι ογδόντα ενός χρόνων.
Πριν από τέσσερις μέρες ο Biden ανακοίνωσε την απόλυτη υποστήριξη του πίσω από την υποψηφιότητα της Kamala Harris, τωρινή αντιπροέδρου της κυβέρνησης του, για υποψήφια των Δημοκρατικών στις επερχόμενες εκλογές. Αν υπήρχε ένας άνθρωπος, πέρα από την Michelle Obama, που ο κόσμος ήθελε να ψηφίσει και αντιπροσώπευε όλα τα θετικά πράγματα που είχε να προσφέρει η αμερικανική ήπειρος είναι η Kamala Harris. Έχει υπάρξει γερουσιαστής αλλά και ομοσπονδιακός εισαγγελέας και δεν σταματάει να υπερασπίζεται και να αγωνίζεται για τα δικαιώματα και την ελευθερία των γυναικών, της LGBTQ+ κοινότητας, των μαύρων, και γενικότερα των μειονοτήτων και όχι μόνο. Το ιστορικό της σίγουρα την οφελεί, αν και η στάση της κυβερνήσεως που αυτή την στιγμή είναι μέρος σε σχέση με το Ισραήλ και την Παλαιστίνη αφήνει σημαντικά ερωτήματα. Όπως και να έχει η Harris αν και όχι ακόμα επίσημη υποψήφια των Δημοκρατικών, φαίνεται να είναι η λύση που η Αμερική χρειάζονταν για τις εκλογές του Νοεμβρίου. Οι πρώτες δημοσκοπήσεις την δείχνουν έστω και ανεπίσημα να προηγείτο του Donald Trump. Γνωρίζουμε πολύ καλά στην Ελλάδα πως είναι να μην έχεις εμπιστοσύνη σε καμία από τις επιλογές του ψηφοδελτίου που σου δίνεται και όπως και να έχει είναι χαρμόσυνο να βλέπεις πως κάτι τέτοιο μπορεί να αλλάξει, έστω και ας είναι σε άλλη ήπειρο.
Μαρία Βαλτζάκη
Φωτογραφία: Έλενα Ανδρεάτου
Την προηγούμενη Τετάρτη έσπευσα στην Κυψέλη, στο θέατρο Άλσος με σκοπό να βρεθώ στην «Ταράτσα του Φοίβου». Και θέλετε ο χώρος που σε μεταφέρει σε μια μικρή όαση οξυγόνου στο κέντρο της Αθήνας, θέλετε η αισθητική της ίδιας της παράστασης, ένιωσα σαν να με «πέταξαν» απευθείας από το 2024 σε κάποια μακρινή μπουάτ του 70’.
Ο Φοίβος Δεληβοριάς, κάθε Τετάρτη μας καλεί στην ταράτσα του και φροντίζει να έχει μαζί του πάντα εκλεκτούς καλεσμένους. Εκεί θα βρείτε σίγουρα, σταθερές αξίες στην παρέα, την αποκάλυψη για εμένα, Θανάση Αλευρά, την φερμένη από κάποιο εξωτικό παραμύθι, Ρένα Μόρφη και την αστείρευτη σε χιούμορ και ταλέντο Γαλάνη Χατζηπασχάλη. Ωστόσο, ο οικοδεσπότης Φοίβος Δεληβοριάς πάντα θα φροντίσει να προσθέσει στο μουσικό-θεατρικό του πάρτι και δυο τουλάχιστον καλεσμένους από τη σκηνή του θεάματος που στην περίπτωση μου ήταν, η stand up comedy ηθοποιός Χρύσα Κατσαρίνη και ο καλλιτέχνης Πάνος Βλάχος.
Στην «Ταράτσα του Φοίβου Δεληβοριά» νομίζω τα έκανα όλα. Πήγα στην «Οδό Ονείρων» του Μάνου Χατζιδάκι με τον «Μπάσταρδο Γιο», γέλασα με την ψυχή μου όταν είδα τον Θανάση Αλευρά να τραγουδάει το «Ζάρι» αλά Αγγελάκας, προβληματίστηκα για το πού οδεύουμε σε αυτήν εδώ τη χώρα με την μεταμφίεση της Γαλάνη Χατζηπασχάλη σε Υπουργό Πολιτισμού, θαύμασα το ευφυές χιούμορ της Χρύσας Κατσαρίνη, συγκινήθηκα με τον Πάνο Βλάχο που μου θύμισε ότι «ο θάνατος ενός αναρχικού» δεν ήταν και τόσο τυχαίος τελικά. Νομίζω πέραν από το ανυπέρβλητο ταλέντο όλων των καλλιτεχνών που βρέθηκαν σε αυτήν εδώ την ταράτσα – από τους ηθοποιούς έως τους χορευτές και πάλι πίσω – με εντυπωσίασε ο τρόπος με τον οποίο, μέσα από στιγμές γέλιου μας έκλεισαν το μάτι υπαινικτικά σε όλα τα κοινωνικοπολιτικά ζητήματα που αντιμετωπίζει κανείς – όντας καλλιτέχνης και μη – ζώντας στην Ελλάδα του σήμερα. Και θα σκεφτώ πάρα πολύ σοβαρά και το προβληματισμό του Θανάση Αλευρά που μας τραγούδησε «να πάω πανεπιστήμιο στο Χάρβαρντ στο Μπουρνάζι» και όλα τα υπαρξιακά ζητήματα της Ρένας Μόρφη σε ρόλο έφηβης Tik Toker. Ο Φοίβος Δεληβοριάς θα συνεχίσει να καλεί κόσμο στην ταράτσα του κάθε Τετάρτη και το φθινόπωρο και εγώ σίγουρα θα παρευρεθώ ξανά εκεί, γεμάτη περιέργεια και αγωνία για το πώς μπορεί να εξελιχθεί μια επίσκεψη στο ιστορικό Άλσος, με νέους καλεσμένους.
Ελένη Ανδρεάτου
@Ελίνα Γιουνανλή.
Για όλους όσοι έχουν παρακολουθήσει την ομάδα Station Athens από τα πρώτα τους βήματα το 2009, η νέα τους παρουσία στο Φεστιβάλ Αθηνών – πάντα με τη σκηνοθετική καθοδήγηση της Γιολάντας Μαρκοπούλου – έχει κάτι το συγκινητικό. Τότε μας αφηγούνταν την οδύσσεια μέχρι την Ελλάδα και τον Γολγοθά της εγκατάστασης σε ένα ανέτοιμο περιβάλλον να τους δεχθεί. Σήμερα, η αφήγηση έχει μετατοπιστεί στο κομμάτι της ενσωμάτωσης – αν αυτή έχει επιτευχθεί και με ποιους όρους. Οι Χαλίλ, Ρεζά, Χουσεϊν, Αϊντίν και Ραμζάμ, πρόσφυγες και μετανάστες από το Αφγανιστάν, το Μπαγκλαντές και το Πακιστάν δεν βλέπουν πια με τον ίδιο τρόπο την Ελλάδα – ως βατήρα για τη μεγάλη ευρωπαϊκή πραγματικότητα. Εξακολουθούν, βέβαια να είναι εκτοπισμένοι από το σύστημα και να νιώθουν μετέωροι ανάμεσα στην πατρίδα τους και στη χώρα φιλοξενίας. Φτάνουν να αναζητούν βοήθεια από ένα πρόγραμμα Τεχνητής Νοημοσύνης για να τους δώσει απαντήσεις στο μεταίχμιο όπου βρίσκονται – εξ ου και ο τίτλος της παράστασης «Σφάλμα σύνδεσης».
Παρά τις δραματουργικές αδυναμίες, δεν μπορείς παρά να δεις την προσπάθεια αυτή ως ένα σημείο κοινωνικής παρατήρησης: Δεν μπορείς να παραβλέψεις πως δεν πρόκειται για ηθοποιούς, αλλά για καθημερινούς ανθρώπους με τραυματικές εμπειρίες που τολμούν να ανέβουν στη σκηνή και να τις εκθέσουν για πολλοστή φορά· αφού το θέατρο αποτέλεσε γι’ αυτούς ένα χώρο αποδοχής των τραυμάτων αυτών. Φυσικά, η παράσταση παρουσιάζει σκηνοθετικό και αισθητικό ενδιαφέρον – ωστόσο ο ανθρώπινος παράγοντας, το «μετά» της μετανάστευσης, η αλήθεια ειπωμένη με ερασιτεχνική αθωότητα κουβαλάει το δικό της φορτίο.
Στέλλα Χαραμή
Η κίνηση της νεαρής Αμερικανίδας, Coco Gozlan, να βουτήξει στο νερό και να σώσει ένα γατάκι από πνιγμό στις Σπέτσες, αψηφώντας οποιονδήποτε ενδεχόμενο κίνδυνο, συζητήθηκε πολύ αυτήν την εβδομάδα, και όχι άδικα. Στα δικά μας μάτια, όπως και στων περισσότερων, φαντάζει μια γενναία πράξη αυτοθυσίας, δεν θα μπορούσε συνεπώς να λείπει από την εβδομαδιαία μας λίστα. Η Coco Gozlan έγινε ένα ζωντανό και έμπρακτο παράδειγμα του τι σημαίνει «να θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος», χωρίς αυτή η φράση-γιατί ακούστηκαν κι αυτά-να έχει πολιτισμικές διακρίσεις. Άνθρωπος με Α κεφαλαίο μπορείς να είσαι και όντας Έλληνας και όντας Αμερικανός και έχοντας καταγωγή από οποιαδήποτε γωνιά του κόσμου. Αρκεί να είσαι έτοιμος να βάλεις τον Άλλον-όποιος κι αν είναι αυτός- πάνω από τον εαυτό σου. Καθότι πολύ συχνά υπάρχει η τάση να υποτιμάται η ζωή ενός ζώου, η νεαρή Αμερικανίδα έδωσε με την πράξη της ένα ακόμη ηχηρό μήνυμα αλληλεγγύης προς τους μικρούς μας φίλους που ζουν ανάμεσά μας, μη μένοντας βέβαια μόνο στη διάσωση, αλλά χαρίζοντας μια ζεστή αγκαλιά και ένα νέο σπίτι στη γατούλα Σπέτσι. Και το τονίζω αυτό χωρίς να κάνω σύγκριση ανάμεσα στην ανθρώπινη ζωή με αυτή του ζώου, πάρα μόνο υπογραμμίζοντας πόσο σημαντική είναι και η δεύτερη. Όσο μιλάμε για πλάσματα του Θεού, όντα που αναπνέουν και ζουν ανάμεσά μας, δεν τίθεται θέμα διαπραγμάτευσης. Η προστασία τους είναι χρέος μας.
Όσο για τον λιμενικό που βρέθηκε παρών στη σκηνή και προειδοποιούσε την Coco για πιθανό κίνδυνο, θα αρκεστούμε στα λόγια της Αμερικανίδας: «Ο κόσμος είναι πολύ κακός με τον λιμενικό, αλλά είναι ένα νέο και γλυκό παιδί, που δεν ήξερε τι να κάνει κι εγώ δεν του έδωσα πολύ χρόνο για να το επεξεργαστεί, αισθάνομαι άσχημα που ο κόσμος είναι κακός μαζί του». Έκανε ή δεν έκανε τη δουλειά του, εμείς δεν είμαστε εδώ για να το κρίνουμε. Ας επικεντρωθούμε σε αυτούς που «την έκαναν» και μάλιστα με το παραπάνω, φροντίζοντας να παραδειγματιστούμε από εκείνους. Όπως καλή ώρα η νεαρή Coco που φεύγει από τις Σπέτσες μας έχοντας «κινδυνεύσει», αλλά ταυτόχρονα έχοντας κερδίσει κάτι πολύ πολυτιμότερο. Μια αξιαγάπητη συντροφιά.
Μιλένα Αργυροπούλου
@Ανδρέας Σιμόπουλος.
Πέρασαν περίπου 50 λεπτά σκηνικής δράσης για να μπω στο πνεύμα της, πάντα φιλοσοφικής σκέψης, της Αργυρώς Χιώτη. Η τελευταία της σκηνοθεσία υπό τον τίτλο «Αναψυκτήριο» για λογαριασμό του Φεστιβάλ Αθηνών δημιούργησε ένα οντολογικό θεραπευτήριο, έναν τόπο ανάταξης των ψυχών – σε συνομιλία με απόψεις της αρχαίας γραμματείας για τη μετά θάνατο ζωή. Συνηθισμένη από τη μη συμβατική, αλλά ποιητική και ελεύθερη ερμηνειών, δραματουργία των παραστάσεων της, εδώ δυσκολεύτηκα πολύ να επικοινωνήσω με την κεντρική ιδέα. Ελάχιστος λόγος – παρά μόνο στις τελευταίες σκηνές – υπαινικτικές δράσεις συχνά επαναλαμβανόμενες, κατέληξαν σε ένα δυσερμήνευτο συμβάν, μια εντύπωση που αμβλύνθηκε προς το τέλος της παράστασης, δηλαδή όταν πια ήταν αργά. Κι αυτό παρά την ωραία μουσική του Jan Van Angelopoulos, τον επιμελημένο σκηνικό χώρο της Εύας Μανιδάκη, τα τραγουδιστικά μέρη (σε διδασκαλία Δήμητρας Τρυπάνη) τους εκπληκτικούς φωτισμούς της Ελίζας Αλεξανδροπούλου (ειδικά στη σκηνή του νέφους) και κάποιες αποσπασματικές ερμηνείες με εξέχουσες αυτές της Εύης Σαουλίδου και της Τζωρτζίνας Χρυσκιώτη.
Στέλλα Χαραμή
