Λουκία Θωμοπούλου: Το κοινό της Σαντορίνης αγκάλιασε την 1η Μπιενάλε Κεραμικής

Με την Λουκία Θωμοπούλου συναντηθήκαμε για πρώτη φορά στις αρχές Ιουνίου στην έναρξη της 1^ης Μπιενάλε Κεραμικής. Εκείνο το Σαββατοκύριακο των εγκαινίων,  η δραστήρια καλλιτεχνική διευθύντρια της BCK μας υποδέχθηκε στη Σαντορίνη και μας παρουσίασε με ενθουσιασμό και πάθος αυτό το project που φιλοδοξεί ν’ αναδείξει τη σύγχρονη ελληνική κεραμική τέχνης σε παγκόσμιο επίπεδο.

Εκεί διαπιστώσαμε πόσο ταιριαστή είναι η συνύπαρξη και η «συνομιλία» 20 σύγχρονων κεραμικών έργων που φιλοτέχνησαν έλληνες και ξένοι καλλιτέχνες απ’ όλο τον κόσμο,  με σπουδαία ευρήματα και θησαυρούς του Μουσείου Προϊστορικής Θήρας. Άλλωστε αυτή η ιδέα της ιστορικής και καλλιτεχνικής «συνεχείας» υποδηλώνεται και από την ονομασία της Μπιενάλε: «Biennale of Contemporary Keramics» (BCK) -και όχι «Ceramics»- προερχόμενο από τον «Κέραμο» την αρχαία ονομασία του πυλού.

Διανύοντας τον 2^ο μήνα της λειτουργίας της BCK 2024, η Λουκία Θωμοπούλου κάνει έναν πρώτο απολογισμό της διοργάνωσης και μας μιλά για τους στόχους και το όραμά της για την Μπιενάλε.

Η Λουκία Θωμοπούλου, καλλιτεχνική διευθύντρια της Biennale of Contemporary Keramics @Papanikolatos

Η έμπνευση πηγάζει από την επιθυμία. Επιθυμία να υπάρχει μια πλατφόρμα ανάδειξης της Ελληνικής Κεραμικής και των καλλιτεχνών της στην παγκόσμια σκηνή. Σε όλο τον κόσμο διοργανώνονται μπιενάλε και διαγωνισμοί κεραμικής που συγκεντρώνουν μεγάλο ενδιαφέρον και βοηθούν στην αναγνώριση της αυτής της τέχνης. Στην Ελλάδα, μέχρι τώρα, δεν υπήρχε κάτι αντίστοιχο παρόλο που η παράδοση μας στην κεραμική μετράει χιλιετίες.

Αυτές οι διοργανώσεις δίνουν ευκαιρίες προβολής στους καλλιτέχνες, επιτρέπουν την δημιουργία δικτύων και μέσα από τις διαφορετικές προσεγγίσεις των καλλιτεχνών αναδεικνύουν τη σημαντική πολιτιστική, ιστορική και καλλιτεχνική αξία της κεραμικής. Με την οργάνωση της Μπιενάλε Σύγχρονης Κεραμικής στην Ελλάδα, στοχεύουμε να συνεισφέρουμε σε αυτό το παγκόσμιο κίνημα, προωθώντας μια βαθύτερη εκτίμηση και κατανόηση της τέχνης αυτής ενώ ταυτόχρονα προσφέρουμε μια πλατφόρμα στους καλλιτέχνες να συνδέονται, να δημιουργούν, να εμπνέονται και να εμπνέουν.

Η ιδέα της περιπλανώμενης μπιενάλε ξεκίνησε γιατί θεωρήσαμε πως συμβάλλοντας στην ανάπτυξη του πολιτιστικού τουρισμού προσφέρουμε μια πιο διευρυμένη αναγνώριση στους συμμετέχοντες καλλιτέχνες, ενισχύουμε την τοπική τέχνη, και βέβαια δημιουργούμε νέες εμπειρίες και ερεθίσματα για την τοπική κοινωνία και τους επισκέπτες της. Κάθε δύο χρόνια η διοργάνωση θα έχει ένα νέο ανανεωμένο πρόσωπο αναδεικνύοντας και δυναμώνοντας πολιτιστικά ένα καινούργιο νησί της Ελλάδας και της ιστορίας μας.

Η 1η Μπιενάλε Σύγχρονης Κεραμικής (BCK 2024) φιλοξενείται στο Μουσείο Προϊστορικής Θήρας στη Σαντορίνη @Papanikolatos

Η Σαντορίνη, παρόλο που είναι περισσότερο γνωστή σαν ρομαντικός προορισμός, φιλοξενεί έναν θησαυρό γνώσεων για τον πρώιμο πολιτισμό του Αιγαίου. Ο προϊστορικός οικισμός του Ακρωτηρίου αποτέλεσε τον λόγο έμπνευσης της φετινής Μπιενάλε Σύγχρονης Κεραμικής. Χιλιάδες κεραμικά αντικείμενα έχουν βρεθεί εκεί, πιθάρια μεταφοράς, αγγεία καθημερινής χρήσης, σφραγίδες, τελετουργικά αντικείμενα, οικοσκευές και έπιπλα που μοιάζουν σύγχρονα. Μια οργανωμένη πόλη με πολυώροφα κτήρια, τέχνη, εμπόριο και ναυτιλία, του 17ου π.Χ. αιώνα που λόγω της έκρηξης του ηφαιστείου, χάθηκε ξαφνικά. Με έμπνευση λοιπόν το Ακρωτήρι, την αρχιτεκτονική του, τα ευρήματα και τις τοιχογραφίες του ζητήσαμε από τους καλλιτέχνες να προτείνουν το δικό τους αφήγημα με βασικό υλικό τον πηλό.

Οι προκλήσεις ήταν πολλές, περισσότερες από όσες φανταζόμουν όταν ξεκίνησα. Η πιο βασική ήταν η εξασφάλιση επαρκών οικονομικών πόρων και η ανεύρεση χορηγών. Χρειάστηκε να επενδύσουμε πολύ χρόνο και προσπάθεια για να βρούμε τους κατάλληλους υποστηρικτές που θα πίστευαν στο όραμά μας. Δεύτερον η διαχείριση των τεχνικών και λογιστικών λεπτομερειών της έκθεσης, όπως η εγκατάσταση των έργων, ο φωτισμός, η ασφάλεια και η μεταφορά των εκθεμάτων. Παρά τις δυσκολίες, η συνεργασία με τους τοπικούς φορείς και η αφοσίωση της ομάδας μας, βοήθησαν να ξεπεράσουμε τις προκλήσεις και να πραγματοποιήσουμε μια επιτυχημένη διοργάνωση.

To έργο του Γιώργου Βαβάτση με τίτλο “Incision” (Τομή) απέσπασε το πρώτο βραβείο. Πρόκειται για μια στήλη ενός μέτρου που αποτελείται από πέντε τετράγωνα μπλοκ, καθένα από τα οποία αντιπροσωπεύει μια σημαντική εποχή της ανθρώπινης ιστορίας στον πλανήτη μας: Εποχή του Λίθου, Εποχή του Χαλκού, Εποχή του Σιδήρου, Πλαστική Εποχή και η σημερινή ψηφιακή εποχή. @Papanikolatos

Καθώς η 1η Μπιενάλε διανύει τον δεύτερο μήνα, πώς αξιολογείτε τον αντίκτυπό της μέχρι στιγμής; Μπορείτε να μας δώσετε κάποια στοιχεία για την προσέλευση του κοινού;Τα πρώτα στοιχεία δείχνουν ότι η προσέλευση του κοινού υπερβαίνει τις αρχικές μας προσδοκίες, με σημαντική συμμετοχή τόσο από ντόπιους, όσο και από ξένους επισκέπτες. Από τους επισκέπτες, περίπου το 60% είναι Έλληνες και το 40% είναι ξένοι. Το τελευταίο μήνα πέρασα αρκετό χρόνο στο νησί γιατί υπήρχε μεγάλο ενδιαφέρον για ξεναγήσεις, και από τις συζητήσεις μου με τους ανθρώπους του Μουσείου ξέρω πως πολλοί ρωτούν για την έκθεση. Κόσμος από όλη την Ελλάδα έχει ταξιδέψει στην Σαντορίνη για να δει την έκθεση και λαμβάνουμε συνεχώς μηνύματα από εργαστήρια Κεραμικής που οργανώνουν ταξίδι/επίσκεψη με τις ομάδες τους για Σεπτέμβριο και Οκτώβριο που ο τουρισμός χαλαρώνει και οι διαμονές και τα εισιτήρια είναι πιο οικονομικά. Οι παράλληλες εκθέσεις που διοργανώνονται στο πλαίσιο της Μπιενάλε έχουν επίσης μεγάλη επιτυχία. Τα εργαστήρια και το εκπαιδευτικό πρόγραμμα που έχουμε ετοιμάσει για τα σχολεία της Σαντορίνης τον Οκτώβριο θεωρώ πως θα ενισχύσουν την εκπαιδευτική διάσταση της Μπιενάλε. Είναι ίσως νωρίς για να βγάλουμε συμπεράσματα αλλά είμαι πολύ ικανοποιημένη μέχρι στιγμής.

Το έργο της Ewelt Ule με τίτλο “Θηρίον” απέσπασε το τρίτο βραβείο @Papanikolatos

Πολλοί επισκέπτες έχουν εκφράσει τον ενθουσιασμό τους για την ποικιλία και την ποιότητα των εκθεμάτων. Εκτιμούν την καλή διαρρύθμιση του χώρου, την ομαλή ροή της έκθεσης και την άριστη φιλοξενία από το προσωπικό του Μουσείου. Αρκετοί εντυπωσιάζονται με την παρουσία καλλιτεχνών από διάφορες χώρες, κάτι που προσθέτει μια παγκόσμια διάσταση στην εκδήλωση. Υπάρχουν πολλές συγκινητικές στιγμές όπου επισκέπτες, ιδιαίτερα Έλληνες που ζουν στο εξωτερικό, εκφράζουν την υπερηφάνεια τους για την ελληνική κεραμική τέχνη και τη χαρά τους που βλέπουν την πολιτιστική κληρονομιά τους να προβάλλεται με τόσο όμορφο τρόπο.

Τα έργα που εκτίθενται στην Μπιενάλε είναι εκπληκτικά δείγματα τέχνης και αντιπροσωπεύουν τις αξίες της καινοτομίας, της παράδοσης, και της σύγχρονης αισθητικής που θέλουμε να προωθήσουμε.

Υπάρχουν κάποια έργα που έχω παρατηρήσει πως οι επισκέπτες δείχνουν μεγαλύτερο ενδιαφέρον από άλλα. Το έργο του Γιώργου Βαβάτση που πήρε και το πρώτο βραβείο, το Blossom of Thera της Ιωσηφίνας Κοσμά, η πτυσσόμενη καρέκλα του Νίκου Σεπετζόγλου καθώς και τα Θηρία της Ewelt Ule που απέσπασε το τρίτο βραβείο.

Το έργο του Νίκου Σεπετζόγλου “Πτυσσόμενη Καρέκλα” (στο γύρισμα του 21ου αιώνα) φαντάζεται ένα μελλοντικό αρχαιολογικό εύρημα. Το έργο αυτό διερευνά την έννοια των χρονικών στρωμάτων, υποδηλώνοντας ότι σε 2.000 χρόνια από τώρα ο χώρος του Ακρωτηρίου μπορεί να αποκαλύψει ευρήματα από το σήμερα. @Papanikolatos

Η ποικιλομορφία των έργων είναι αυτό που ενσαρκώνει την ουσία της Μπιενάλε. Τα έργα δεν είναι κεραμικά σκεύη σαν αυτά που συνειρμικά έρχονται στο μυαλό κάποιου όταν ακούει την λέξη κεραμική. Είναι εκπληκτικά δείγματα τέχνης και αντιπροσωπεύουν τις αξίες της καινοτομίας, της παράδοσης, και της σύγχρονης αισθητικής που θέλουμε να προωθήσουμε.

Η συμβολή των τοπικών επιχειρήσεων και φορέων στην επιτυχία της Μπιενάλε ήταν, και πάντα θα είναι, καθοριστική. Η Σαντορίνη μας απέδειξε ότι η φιλοξενία είναι συνυφασμένη με την τοπική νοοτροπία. Υπήρξε πολύ μεγάλη συμμετοχή και υποστήριξη. Ο Δήμος όπως και η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου έπαιξαν απόλυτα καθοριστικό ρόλο στην υποστήριξη της διοργάνωσης. Παρείχαν χορηγίες και υποδομές, βοήθησαν στην οργάνωση και τη διαχείριση των εκδηλώσεων και ενθάρρυναν την ενεργή συμμετοχή της τοπικής κοινότητας. Οι τοπικές επιχειρήσεις προσέφεραν in-kind χορηγίες που ήταν ζωτικής σημασίας όπως φιλοξενία, μεταφορές και τεχνική υποστήριξη, εξασφαλίζοντας έτσι την ομαλή διεξαγωγή της Μπιενάλε και την άνεση των επισκεπτών και των καλλιτεχνών. Μας αγκάλιασαν και μας στήριξαν και συνεχίζουν να μας στηρίζουν.

Το έργο της Amyel Garnaoui, CLI(T)HERA εκτίθεται στον περιβάλλοντα χώρο του Αρχαιολογικού Χώρου στο Ακρωτήρι @Papanikolatos

Υπάρχει ένα πλούσιο πρόγραμμα εκδηλώσεων που περιλαμβάνει, παράλληλες εκθέσεις, σεμινάρια κεραμικής και εκπαιδευτικά προγράμματα για τα παιδιά καθώς και ξεναγήσεις. Το πρόγραμμα των παράλληλων εκθέσεων ξεκίνησε στις 8 Ιουνίου με την ομαδική έκθεση 5 σύγχρονων Ελληνίδων “Her Hands Were Muddy When We Met” σε επιμέλεια του Νίκου Υφαντή.

Η δεύτερη έκθεση εγκαινιάστηκε στις 13 Ιουλίου 2024 με 29 σπουδαίους Έλληνες Κεραμίστες “Οραματιστές του χθες, Δάσκαλοι του σήμερα” η οποία χωρίζεται σε δύο ενότητες. “Η γενιά του 50” και “Η Ελληνική Κεραμική στο σήμερα”.

Η επόμενη έκθεση είναι ατομική της Θεοδώρας Χωραφά με τίτλο “No Birth, No Death – Προσωπικές Ανασκαφές”. Θα ξεκινήσει στις 28 Σεπτεμβρίου και θα διαρκέσει μέχρι 26 Οκτωβρίου 2024. Το αναλυτικό πρόγραμμα είναι αναρτημένο στον ισότοπό μας αλλά υπάρχει και έντυπο διαθέσιμο στο μουσείο Προϊστορικής Θήρας, στο Ακρωτήρι, στο Βιομηχανικό Μουσείο Τομάτας «Δ. Νομικός» αλλά και σε πολλά ξενοδοχεία και επιχειρήσεις του νησιού.

Στο πλαίσιο της BCK 2024, έως τον Οκτώβριο 2024, το Εργοστάσιο Τεχνών Σαντορίνης (SAF) φιλοξενεί workshops, ομιλίες και  παράλληλες εκθέσεις. @Nikos Korakakis

Πώς η εμπειρία σας ως καλλιτέχνης συνεισφέρει στη διαχείριση και την επιμέλεια μιας μεγάλης καλλιτεχνικής διοργάνωσης όπως η Μπιενάλε;Η γνώση της κεραμικής τέχνης και η άμεση συνεργασία με καλλιτέχνες μου επιτρέπει να κατανοώ και να ανταποκρίνομαι στις ανάγκες τους, δημιουργώντας ένα υποστηρικτικό περιβάλλον. Η προηγούμενη επαγγελματική μου εμπειρία στην οργάνωση εταιριών όπως και τα σεμινάρια από το Sotheby’s Institute στην επιμέλεια εκθέσεων ήταν επίσης απαραίτητα εφόδια για την διοργάνωση ενός τόσο απαιτητικού προτζεκτ. Ωστόσο, ο πιο σημαντικός παράγοντας στην διαχείριση και την επιμέλεια ήταν η ομάδα που είχα δίπλα μου.

Η εξέλιξη της κεραμικής τέχνης στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, τα τελευταία χρόνια είναι εντυπωσιακή. Η συνδυασμένη επίδραση της τεχνολογίας, της διεθνούς αναγνώρισης, της ένταξη της στις καλλιτεχνικές διοργανώσεις ανά τον κόσμο και η σύνδεση της με την παράδοση έχει οδηγήσει σε μια αναγέννηση της κεραμικής τέχνης. Αυτό το δυναμικό πεδίο συνεχίζει να αναπτύσσεται, προσφέροντας νέες ευκαιρίες και δυνατότητες για τους καλλιτέχνες. Το μόνο που μας λείπει εδώ στην Ελλάδα για να συνεχίσει να αναπτύσσεται σωστά είναι μια σχολή Κεραμικής.

Η πλούσια ιστορία της ελληνικής κεραμικής, από την αρχαία έως τη σύγχρονη εποχή, αποτελεί μια βασική πηγή έμπνευσης ενώ η σύγχρονη τέχνη και το design με επηρεάζουν και με εμπνέουν να πειραματίζομαι με νέες φόρμες, υλικά και τεχνικές. Οι επισκέψεις μου σε διεθνείς εκθέσεις και οι επαφές μου με καλλιτέχνες από όλο τον κόσμο διευρύνει τους ορίζοντές μου με πολυπολιτισμικές επιρροές επιτρέποντάς μου να αναγνωρίζω και να εκτιμώ τη διαφορετικότητα στη σύγχρονη κεραμική τέχνη.

Το έργο του Εm Irvin με τίτλο “weights (limits of excavation)” απέσπασε το 2ο βραβείο @Papanikolatos

Ποια είναι τα μελλοντικά σας σχέδια για την Μπιενάλε; Μπορείτε να μας αποκαλύψετε την τοποθεσία της επόμενης διοργάνωσης;Έχουμε ήδη αρχίσει συζητήσεις με διάφορους φορείς για τον επόμενο προορισμό της Μπιενάλε. Ο στόχος είναι να εντάξουμε περισσότερους καλλιτέχνες και εκθέσεις και να αξιοποιήσουμε τις πιο σύγχρονες τεχνολογίες για να αυξήσουμε την αλληλεπίδραση με το κοινό. Δεν είμαστε όμως έτοιμοι να προβούμε σε ανακοίνωση.