Στην “καρδιά” του Θεατρικού Φεστιβάλ Ιθάκης: Όταν μαζί με την κοινότητα γίναμε ενεργό κομμάτι των workshops

Πέρασε μια εβδομάδα και κάτι απ’ όταν βρέθηκα στο 3ο Θεατρικό Φεστιβάλ Ιθάκης με την φίλη και συνάδελφο, Ευδοκία Βαζούκη (της οποίας την εκτενή ανταπόκριση μπορείτε να διαβάσετε εδώ). Παρακολουθήσαμε ενδιαφέρουσες παραστάσεις, γνωρίσαμε ηθοποιούς, καλλιτέχνες, τους καλλιτεχνικούς διευθυντές, Αθηνά Αρσένη και Κώστα Γάκη και πολλά μέλη της ιθακήσιας κοινότητας, που αγκαλιάζει κάθε χρόνο το Φεστιβάλ με μεγάλη χαρά. Παράλληλα, γνωρίσαμε και το πανέμορφο αυτό νησί του Ιονίου, γεμάτο πράσινο και υπέροχες παραλίες.

Εκεί που θα ήθελα να σταθώ είναι το πιο διαδραστικό κομμάτι του φεστιβαλικού προγράμματος, δηλαδή στα σεμινάρια και τις ανοιχτές συζητήσεις. Την πλευρά του θεατή την γνωρίζουμε όλοι καλά και είχαμε καθημερινά την ευκαιρία να την “εξασκήσουμε”, αλλά το Φεστιβάλ φρόντισε να μας εντάξει και με έναν άλλον τρόπο στην καρδιά του, με την ενεργή συμμετοχή μας. Κι έτσι, όλη η κοινότητα είχε την ευκαιρία να παίξει θεατρικά παιχνίδια, να γίνει μέλος μιας θεατρικής παράστασης και να ανταλλάξει απόψεις για το θέατρο. Φέτος, η θεματική που διέτρεχε όλο το πρόγραμμα ήταν η “Κωμωδία…Αντίδοτο στην Παρακμή” και όλες οι παραστάσεις και τα σεμινάρια ήταν δωρεάν για το κοινό. 

Με τον ηθοποιό και σκηνοθέτη Κώστα Γάκη ως υπεύθυνο του σεμιναρίου, κάθε πρωί ευλαβικά συγκεντρωνόταν μια ομάδα ανθρώπων με σκοπό το τελευταίο βράδυ του Φεστιβάλ, να πλαισιώσει την παράσταση “Οι Κομπάρσοι”, της ομάδας θεάτρου SPEED-A. Συμμετείχαν τόσο οι σπουδαστές υποκριτικής που θα διαγωνίζονταν στο Φεστιβάλ, όσο και άτομα της κοινότητας. Μάλιστα, υπήρχε και η δυνατότητα να βρεθεί κανείς στις πρόβες, να συμμετάσχει όσο μπορεί και θέλει, χωρίς πίεση για την παραμονή του έως το τελικό αποτέλεσμα. Στήθηκε, λοιπόν, μια παράσταση μέσα σε έξι μέρες με μεράκι και αστείρευτη ενέργεια που “γέμισε” την σκηνή όταν τελικά την παρουσίασαν. Να επισημάνω κάπου εδώ και τα υπέροχα τραγούδια σε στίχους-μουσική Κώστα Γάκη που τραγούδησαν όλοι μαζί κι ακόμη θυμόμαστε και τα σιγοτραγουδάμε…

Στιγμιότυπο από την παράσταση “Οι Κομπάρσοι”, της ομάδας θεάτρου SPEED-A, την οποία πλαισίωσαν οι συμμετέχοντες του σεμιναρίου “Κωμικό Πυροτέχνημα” Φωτογραφία: Τηλέμαχος Μαρκαντώνης

Η θεατρολόγος και σκηνοθέτις Αθηνά Αρσένη εμπνεύστηκε από το φετινό θέμα του Φεστιβάλ για το συγκεκριμένο σεμινάριο, που είχε τελικό σκοπό ο κάθε συμμετέχων να γράψει μια μικρή κωμική ιστορία. Καθισμένοι σε έναν μεγάλο κύκλο σε ένα χρωματιστό δωμάτιο του Κέντρου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Ιθάκης, γεμάτο με ζωγραφιές και χειροτεχνίες, μαζευτήκαμε – ηθοποιοί και μη – για να παίξουμε και να γράψουμε. Άκρως διαδραστικό, το σεμινάριο ξεκίνησε με θεατρικά παιχνίδια που μας “ξεκούμπωσαν”, μας έβαλαν σε μια δημιουργική σκέψη, μας χαλάρωσαν και μας ένωσαν με την ομάδα. Το αν ήσουν ηθοποιός ή όχι δεν είχε καμία σημασία σε εκείνο το δωμάτιο. Άφηνες όλο σου το άγχος έξω κι έμπαινες για να παίξεις, να γνωριστείς με τους άλλους και με τον εαυτό σου.

Μετά από διάφορα ενδιαφέροντα θεατρικά παιχνίδια, ήρθε η ώρα της συγγραφής. Γράψαμε όλοι μια ιστορία με πρωταγωνιστές δύο παράξενα αντικείμενα που μας είχαν δώσει οι διπλανοί μας. Εκεί βρέθηκα σε ένα πιο γνώριμο στοιχείο για εμένα, το να γράφω και, μέσα στο πρόσχαρο κλίμα που είχε ήδη δημιουργηθεί, κατάφερα να αφεθώ, να μη με λογοκρίνω, ούτε να προσπαθήσω να με το ζόρι… αστεία. Κι έπειτα διαβάσαμε όλοι τις ιστορίες μας, οι οποίες απέδειξαν την πλούσια φαντασία όλων και μάθαμε πώς πολύ εύκολα, μια απλή ιδέα μπορεί να καταλήξει σε μια ευφάνταστη ιστορία. Απ’ ότι ομολόγησαν οι ηθοποιοί της παρέας αργότερα, το γράψιμο τους δυσκολεύει και προτιμούν το πρακτικό αλλά μετά από αυτό το σεμινάριο ίσως και να άλλαξαν γνώμη…

Σε αυτό το σεμινάριο-παρουσίαση της θεατρολόγου Μαρίας Χριστοδούλου, συγκεντρωθήκαμε σαν τους φοιτητές στο αμφιθέατρο που πηγαίνουν να παρακολουθήσουν το αγαπημένο τους μάθημα. Με τρομερή μεταδοτικότητα και δόσεις χιούμορ που βοηθούσαν να διατηρηθεί η προσοχή μας, η Μαρία Χριστοδούλου έκανε μια αναδρομή στην ιστορία του θεάτρου με έμφαση στους τραγικούς ποιητές, σε μύθους και παράδοξα που συναντούμε στις τραγωδίες. Δεν παραλήφθηκε ούτε η ανάλυση της κωμωδίας, που ήταν το φετινό θέμα. Μέσα σε δύο ώρες κάναμε επανάληψη όσα ήδη γνωρίζαμε και γεμίσαμε γνώση που δεν είχαμε την ευκαιρία ως μαθητές ποτέ να πάρουμε, για πολλούς και διαφορετικούς λόγους ο καθένας. Ακούσαμε και αρκετές τοποθετήσεις, σημαντικές για να ανοίξουν νέοι δρόμοι στο θέμα του σεμιναρίου. Κλείνοντας, η Μαρία Χριστοδούλου μας διάβασε αποσπάσματα από το δικό της βιβλίο, την «Αγαμεμνωδία», μια παρωδία του Αγαμέμνονα του Αισχύλου, το οποίο λατρέψαμε και υποσχεθήκαμε στους εαυτούς μας να διαβάσουμε σύντομα.

Το σεμινάριο “Θεατρομυθικά” από την Μαρία Χριστοδούλου Φωτογραφία: Φωτεινή Νικολίτσα

Πριν την βραδινή παράσταση εκείνης της ημέρας, είχαμε την ευκαιρία να πάρουμε μέρος σε μια πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση σχετικά με την κωμωδία. Στο κοινό συνυπήρχαν άνθρωποι από διαφορετικά υπόβαθρα όπως ερασιτέχνες και επαγγελματίες ηθοποιοί, θεατρολόγοι, σκηνοθέτες, δημοσιογράφοι και θεατρόφιλοι, ντόπιοι και μη. Συνεπώς ακούστηκαν ποικίλες απόψεις από τα μάτια και τα βιώματα πολλών, διαφορετικών ανθρώπων. Κρατώ και επισημαίνω αυτά που εμένα μου εντυπώθηκαν στο νου, όπως ότι η κωμωδία είναι πράξη πολιτική, ότι συνυπάρχει με το δράμα (και το αντίστροφο), ότι είναι πολύ δύσκολο είδος σε σχέση με το δράμα κι ότι τελικά μπορεί να στοχεύει στο να παράξει γέλιο αλλά μετράει και η ποιότητα του αστείου που θα το προκαλέσει. «Γελάμε γιατί ξέρουμε να κλαίμε» είπε κάποιος και ήταν αρκετό για να συνοψίσει την συλλογική μας ανάγκη και αναζήτηση των εύθυμων συναισθημάτων στις τέχνες αλλά και τη ζωή γενικά!

Θα ήθελα να αναφερθώ και στα q&a, που λάμβαναν χώρα ανεξαιρέτως μετά το τέλος κάθε παράστασης με τους ηθοποιούς και τους συντελεστές. Υπήρχε η άμεση δυνατότητα για το κοινό να διαλευκάνει ζητήματα και απορίες που του είχαν προκύψει σχετικά με την υποκριτική, τη διαδικασία της συγγραφής της παράστασης ή την σκηνοθεσία ή να τοποθετηθεί πάνω στο έργο.  Για ακόμη μια φορά, φάνηκε η ανταπόκριση της κοινότητας σε κάθε θεατρική παράσταση και η ανάγκη της για έκφραση των σκέψεων και των προβληματισμών που της γεννήθηκαν. Μπορεί να περνούσε και σχεδόν μια ώρα χωρίς να το καταλαβαίνουμε με το μικρόφωνο να “ταξιδεύει” σε κάθε γωνιά της αίθουσας και τους ηθοποιούς ακόμη ντυμένους με τα ρούχα της παράστασης και βαμμένους ανάλογα να απαντούν με τεράστια ευχαρίστηση όλες τις ερωτήσεις. Για όσους βέβαια είχαν κι άλλες απορίες ή δίστασαν να τις εκφράσουν δημόσια, έβρισκαν ηθοποιούς και συντελεστές στο βραδινό στέκι του φεστιβάλ, όπου πάνω από ποτά και κρέπες, πλάι στη θάλασσα, οι θεατρικές συζητήσεις και οι κοινωνικές συναναστροφές συνεχίζονταν.

Το κοινό του Θεατρικού Φεστιβάλ Ιθάκης συμμετέχει ενεργά στο Q&A μετά το τέλος κάθε παράστασης. Φωτογραφία: Τηλέμαχος Μαρκαντώνης

Το Θεατρικό Φεστιβάλ Ιθάκης ήταν ένα “απαλό χάδι” πριν την προσγείωση στην πραγματικότητα του Σεπτεμβρίου και την επιστροφή στην χαοτική πρωτεύουσα. Μέσα από την εμπειρία και την συμμετοχή μου σε αυτά τα σεμινάρια και τις συζητήσεις, πέρα από γνώσεις που έλαβα απλόχερα, ένιωσα και έναν καταιγισμό συναισθημάτων με κορωνίδα όλων την συγκίνηση. Είναι πραγματικά πολύ γλυκό να βλέπεις έναν μικρό τόπο, όπως η Ιθάκη, με την μεγάλη ιστορία του Θεατρικού Φεστιβάλ που φέρει στις πλάτες της (υπήρξε σπουδαίο από το 1975 έως το 1998, με επισκέπτες όπως ο Ευγένιος Ιονέσκο και ο Κάρολος Κουν), να αγκαλιάζει με τόση θέρμη την αναβίωσή του και να συμμετέχει ενεργά στις δράσεις του. Αν θέλατε κάποτε να επισκεφτείτε το νησί του Οδυσσέα κι αν αγαπάτε ή θέλετε να αγαπήσετε το θέατρο, το επόμενο Θεατρικό Φεστιβάλ Ιθάκης θα σας καλωσορίσει και θα σας μαγέψει…