Η Λυγερή: Η πρώτη νουβέλα του Ανδρέα Καρκαβίτσα γίνεται παράσταση στο Εθνικό

Η «Λυγερή», η πρώτη νουβέλα ενός από τους σημαντικότερους εκπρόσωπους της νεοελληνικής λογοτεχνίας, του Ανδρέα Καρκαβίτσα, ανεβαίνει από τις 24 Οκτωβρίου στην Πειραματική Σκηνή Νέων Δημιουργών του Εθνικού, σε σκηνοθεσία Ειρήνης Λαμπρινοπούλου. Μια ποιητική παράσταση για το τραύμα και τη διαχρονική καταπίεση των γυναικών, αλλά και μια ωδή στη γυναικεία αυτοδιάθεση, το δικαίωμα στην αγάπη, την αποδοχή και τη συγχώρεση.

Στη «Λυγερή» παρακολουθούμε τον έρωτα της Ανθής Στριμμένου, κόρης εμπόρου, με τον Γεώργιο Βρανά, έναν νεαρό ιδιοκτήτη κάρου. Ο πατέρας της, θέλοντας να εξασφαλίσει την οικονομική του ευμάρεια και τη διαδοχή της επιχείρησής του, αποφασίζει να παντρέψει την κόρη του με τον δαιμόνιο υπάλληλό του, τον Νικολό. Ο νεαρός Γεώργιος προτείνει στην Ανθή να το σκάσουν και να ξεφύγει από τη μοίρα που της όρισαν, όμως αυτή αρνείται και παντρεύεται τον Νικολό. «Η Ανθή δεν είνε πλέον όχι, η ονειροπόλος ερωμένη του Γεωργίου Βρανά, είνε η θετική σύζυγος, η γυναίκα του Νικολού Πικόπουλου.»

Κι ενώ εκείνη ζει συμβιβασμένη με την επιλογή που κάποιοι άλλοι έκαναν για την ίδια, ο Βρανάς βρίσκει παρηγοριά σε  έναν νέο έρωτα. Η Ανθή αλλάζει μέσα από τη νέα της πραγματικότητα: από ερωτευμένη νέα μεταμορφώνεται σε σύζυγο και μητέρα. Η έλευση του μωρού ανα-νοηματοδοτεί τη σχέση της με τον σύζυγό της και την οδηγεί να αφοσιωθεί πλήρως στον νέο της ρόλο.

Είτε ως ωδή στον συμβιβασμό είτε ως ελεγεία στην αποδοχή, το τέλος της ιστορίας του Καρκαβίτσα επιτρέπει μία διττή ανάγνωση. Εξερευνώντας τα όρια ανάμεσα στα δύο, η παράσταση αποσκοπεί σε μία επαν-αφήγηση της ζωής μιας γυναίκας, η μοίρα της οποίας πάντα οριζόταν από το βλέμμα της κοινωνίας. Αναδημιουργείται ένα κολλάζ μνήμης. Ο θίασος της παράστασης ανακαλεί τις ανομολόγητες επιθυμίες και τους φόβους μιας γυναίκας, τις αμφιβολίες για τις επιλογές της και τις ευκαιρίες της για αυτοδιάθεση. Πώς και από ποιον ορίζεται η μοίρα ενός ανθρώπου;

Η «Λυγερή» γράφτηκε το 1896 από τον Ανδρέα Καρκαβίτσα (1865-1922) και είναι η πρώτη του νουβέλα. Από τους σημαντικότερους εκπρόσωπους της ηθογραφίας, ο κατ’ εξοχήν εκπρόσωπος του νατουραλισμού στη νεοελληνική λογοτεχνία, ασχολήθηκε με όλα τα είδη του γραπτού λόγου εκτός από το θέατρο. Τα πιο διάσημα έργα του είναι το μυθιστόρημα Ο ζητιάνος και η συλλογή διηγημάτων Λόγια της πλώρης.

Η «Λυγερή» διαδραματίζεται σε ένα μικρό χωριό της Ηλείας, τα Λεχαινά, τον τόπο καταγωγής του Καρκαβίτσα. Ο συγγραφέας εμπνέεται την ηρωίδα του, την Ανθή (Η Λυγερή είναι ένας όρος που συναντάται στα δημοτικά τραγούδια και τους θρύλους) από τον δικό του ανεκπλήρωτο έρωτα, εκείνον με την Ιολάνθη Βασιλειάδη. Κόντρα στον έρωτά τους, οι γονείς της αποφάσισαν να την παντρέψουν με κάποιον άλλο, εκείνη υποτάχθηκε στην απόφασή τους και ο Καρκαβίτσας δεν ερωτεύτηκε ποτέ ξανά.

Με τη «Λυγερή» ο Καρκαβίτσας μας προσφέρει μια καθαρή ματιά στην επαρχία της εποχής του, αποτυπώνοντάς την ανάγλυφα: ζωντανοί διάλογοι, λεπτομερείς περιγραφές, καταγραφή των ιδεών και των αντιλήψεων των μικρών αυτών κοινωνιών, συνήθειες και έθιμα της περιοχής. Με μια ποιητικότητα που μοιάζει να έρχεται μέσα από τις δημοτικές παραδόσεις, ο συγγραφέας καταφέρνει, με αφορμή μια ερωτική ιστορία, να αναδείξει τη σύγκρουση ανάμεσα στις προσωπικές επιθυμίες του ατόμου και τις κοινωνικές επιταγές, τους ρόλους και τις συμπεριφορές που επιβάλλουν οι κοινωνίες. Ειδικά όταν πρόκειται για μία νεαρή γυναίκα και το ζήτημα του γάμου της.