ΤΡΙΤΗ
15
ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ
Όταν μετακόμισα στην Αθήνα, το πράγμα που με γοήτευσε περισσότερο από όλα ήταν οι αμέτρητες δράσεις και διοργανώσεις τέχνης που ξεπρόβαλαν από κάθε γωνιά της πόλης. Εδώ η τέχνη υπάρχει παντού! Και ειδικά ως φοιτήτρια της Καλών Τεχνών, είχα την τύχη να δω και να υπάρξω μέσα σε πανέμορφους, ή και όχι, «χώρους» τέχνης. Κάπως έτσι γνώρισα και το Platforms Project, που για να ξεκαθαρίσω ανήκει αναμφίβολα στην πρώτη κατηγορία. Το Platforms ήταν μία από τις, πολλές, διοργανώσεις που λάμβαναν χώρα — τουλάχιστον τα πρώτα μου χρόνια στη σχολή — στην αίθουσα Κεσσανλής, στα κτήρια της Καλών Τεχνών στην Πειραιώς. Είχα δει πολλές φορές την έκθεση και έχω πολλούς φίλους που υπήρξαν μέρος της εθελοντικής της ομάδας, αλλά εγώ ποτέ δεν είχα πάρει μέρος — μέχρι φέτος. Όλοι μου οι φίλοι που γνώριζαν τη διοργάνωση ήταν πλέον εκτός Αθηνών, και ενώ γνώριζα άτομα από την κεντρική ομάδα του Platforms, δεν ήξερα ακριβώς πού πηγαίνω. Έκανα μία αίτηση για εθελοντισμό, δήλωσα τα ενδιαφέροντα και τις ικανότητές μου και βρέθηκα στο Καπνεργοστάσιο την Τετάρτη (9/10) με καλή διάθεση και όρεξη να γνωρίσω κόσμο, να δω τέχνη και να ζήσω μία ακόμα εμπειρία τέχνης στην πρωτεύουσα.
Πριν όμως ξεκινήσω να σας περιγράφω λεπτομερώς πώς είναι να είσαι μέρος μίας έκθεσης με 900 καλλιτέχνες από όλο τον κόσμο, επιτρέψτε μου να σας εξηγήσω τι ακριβώς είναι το Platforms Project. Το Platforms Project είναι το δημιούργημα της Άρτεμης Ποταμιάνου και του Μιχάλη Αργυρού, που γεννήθηκε πριν από 12 χρόνια με σκοπό να αναδείξει και να παρουσιάσει σε ένα ευρύ κοινό την ανεξάρτητη καλλιτεχνική σκηνή της σύγχρονης τέχνης και της δημιουργικής της διαδικασίας μέσα από ομάδες – πλατφόρμες. Η συνομιλία και συνύπαρξη των καλλιτεχνών αποτελούν κύριους στόχους της διοργάνωσης, όπως και η επικοινωνία και κατανόηση των επισκεπτών μεταξύ τους.
Η εμβληματική οροφή του πρώην Δημόσιου Καπνεργοστασίου.
Φέτος, για πρώτη φορά, το Platforms Project πραγματοποιήθηκε σε ένα μέρος ίσως κόντρα σε όσα κάποιος θα πίστευε πως του ταίριαζε: το κτήριο του Καπνεργοστασίου. Ένα θεσμικό κτήριο, ένα κτήριο που ανήκει στο δημόσιο – με όλα όσα αυτό πρεσβεύει και κουβαλάει. Ακριβώς αυτή η αντίθεση και η “σύγκρουση” εννοιών ήταν εκείνο που ήθελαν να αναδείξουν οι συντελεστές. Πώς μπορεί να υπάρξει μία συνδιαλλαγή και μία συνεργασία μεταξύ του “παλιού”, αν θέλετε, και του σύγχρονου – μεταξύ των ορίων που θέτει κάτι θεσμικό και των ελευθεριών που δίνει η σύγχρονη τέχνη. Στο εισαγωγικό κείμενο του καταλόγου της έκθεσης, ο Μιχάλης Αργυρού – που εκτός από τη διεύθυνση της διοργάνωσης μαζί με την Άρτεμη Ποταμιάνου, έχει και καλλιτεχνική πλατφόρμα (adARTes) – ίσως το εξηγεί καλύτερα από όλους: «Για πρώτη φορά στα δώδεκα χρόνια του Platforms Project, η ίδια η διοργάνωση γίνεται ένα εικαστικό εννοιολογικό έργο, μια εγκατάσταση. Η ανεξάρτητη εικαστική σκηνή σύγχρονης τέχνης συνομιλεί μέσα από το απόλυτα θεσμικό πλαίσιο, το Ελληνικό Κοινοβούλιο.»
Ακριβώς αυτή η επικοινωνία και η συνομιλία είναι ο μόνος τρόπος να πραγματοποιηθεί στην πραγματικότητα ένα τόσο μεγάλο “έργο”. Φέτος παρουσιάστηκαν 900 καλλιτέχνες σε 61 εικαστικές ομάδες από 25 διαφορετικές χώρες – όλες μαζί, στον ίδιο (τεράστιο) χώρο. Δεν χρειάζεται, πιστεύω, να χρησιμοποιήσω καμία μεταφορά ή παρομοίωση γιατί από τους αριθμούς και μόνο αντιλαμβάνεστε τη δυσκολία ενός τέτοιου εγχειρήματος. Σε αυτό ακριβώς το σημείο έρχονται οι εθελοντές, η κινητήριος δύναμη της διοργάνωσης, κατά την ταπεινή μου γνώμη.
Η Χαρά, ο Αντώνης και ο Θοδωρής είναι εκείνοι οι τρομερά ικανοί και υπομονετικοί (ναι Χαρά, σε είπα υπομονετική) άνθρωποι που είναι υπεύθυνοι για τους εθελοντές. Δεν είχα ιδέα, αλλά υπάρχει ολόκληρη διαδικασία πίσω από την επιλογή του κάθε εθελοντή και το πόστο στο οποίο θα ήταν πιο παραγωγικός και χρήσιμος. Η Κατερίνα είναι εκείνη που είναι υπεύθυνη για το «Kids Lab», γιατί εκτός όλων των υπολοίπων, το Platforms έχει και εκπαιδευτικό πρόγραμμα (για παιδιά 4-16 ετών) το οποίο κάθε χρόνο συνεργάζεται και με μία καλλιτεχνική πλατφόρμα για να μεταδοθεί αυτή η καλλιτεχνική εμπειρία και στους μικρότερους επισκέπτες της έκθεσης. Φέτος αυτή η πλατφόρμα ήταν τα «Εργαστήρια Λάθους» που προσκαλεί μικρούς και μεγάλους να ανακαλύψουν τη δημιουργική διαδικασία και την τέχνη μέσα, και πίσω, από το (υποτιθέμενο) λάθος. Η Άρτεμις “η μικρή” (όπως την λένε για να την ξεχωρίζουν από την Άρτεμις “μεγάλη” – την Ποταμιάνου), η Μαρία και η Λίλυ είναι υπεύθυνες για την υποδοχή, το πωλητήριο, το μπαρ και γενικότερα για τον κόσμο που μπαίνει και βγαίνει από την έκθεση. Είμαι σίγουρη πως έχω ξεχάσει κάποιον (και ζητώ συγγνώμη), αλλά πάνω κάτω νομίζω πιάσατε το νόημα. Μερικοί άνθρωποι, μία σταθερή ομάδα, που κάνουν οι περισσότεροι αυτό το πράγμα τουλάχιστον 6 χρόνια και ξέρουν τι χρειάζεται για να λειτουργήσει.
Και όμως προλάβαμε και βγάλαμε και φωτογραφίες. Φωτογραφία: Σταυρινή Κωνσταντίνου
Μετά λοιπόν από όλη αυτή τη δουλειά και την προεργασία που ποτέ δεν φαίνεται, φτάσαμε στην Τετάρτη (9/10), την ημέρα του στησίματος της έκθεσης και την ημέρα που όλοι εμείς οι εθελοντές θα δούμε πού ακριβώς θα βρισκόμαστε για τις επόμενες τέσσερις μέρες. Οι περισσότεροι εθελοντές δηλώνουν το πόστο που θα ήθελαν να βρίσκονται (π.χ. ξεναγήσεις, είσοδος, social media κ.ά.) και διαλέγουν και μία πλατφόρμα, στην οποία θα είναι υπεύθυνοι να βοηθήσουν τους καλλιτέχνες σε ό,τι χρειαστούν. Βέβαια, στο τέλος της ημέρας, όλοι πάμε εκεί που μας χρειάζονται και είμαστε εκεί για να βοηθήσουμε.
Θέλω κάπου εδώ να ενημερώσω πως ίσως φανεί από τις περιγραφές μου πως οι συγκεκριμένες μέρες έχουν κάτι παραπάνω από 24 ώρες, πράγμα που φυσικά δεν ισχύει. Απλά τα πράγματα που χρειάζεται να γίνουν, τα προβλήματα και ευτράπελα που ξεπροβάλλουν είναι, θα το πω ευγενικά, αρκετά. Επίσης, όλες οι μέρες μας ξεκινούσαν στις 11:30 περίπου κάθε πρωί και τελείωναν χονδρικά στις 1:30 το βράδυ (ή πρωί) – ανεξαρτήτως των ωρών που ήταν ανοιχτή η έκθεση. Έτσι ακριβώς ήταν και η μέρα των προετοιμασιών. Έπρεπε να έρθουν όλοι οι καλλιτέχνες και οι εθελοντές να πάρουν όλα τους τα διαπιστευτήρια και τις πληροφορίες και ταυτόχρονα να στήσουν τις πλατφόρμες τους.
Εγώ λοιπόν βρήκα τη θέση μου στην είσοδο να βοηθάω σε όλο αυτό και οι 10 ώρες πέρασαν σαν ψέμα. Δεν θα σας πω ψέματα, επικρατούσε ένα μικρό χάος. Ήταν η πρώτη φορά που καλλιτέχνες και εθελοντές είχαν έρθει όλοι μαζί και ήταν πάρα πολλοί. Αλλά τα βγάλαμε πέρα και η αλήθεια είναι πως το δύσκολο κομμάτι είχε περάσει. Οι περισσότερες πλατφόρμες αλλά και τα Open Studios (χώρος για έργα μαθητών των εργαστηρίων της Καλών Τεχνών) ήταν σχεδόν έτοιμα για το απόγευμα της επόμενης μέρας – τα εγκαίνια.
Έργο της πλατφόρμας adARTes. «CITIZENS OF NOLAND». Φωτογραφία: Σταυρινή Κωνσταντίνου
Όλες οι υπόλοιπες μέρες, από τα εγκαίνια την Πέμπτη (10/10) μέχρι την Παρασκευή (13/10) και το ξε-στήσιμο, κύλησαν – θέλω να πω ομαλά, αλλά θα ήταν ψέμα. Κύλησαν έντονα και κουραστικά, αλλά βασικά κύλησαν με πολύ, πολύ γέλιο, πολλή μουσική, πολλά αστεία στις ενδοεπικοινωνίες και πολλά σου-σου στα διαλείμματα για τσιγάρο. Είναι ωστόσο αξιοθαύμαστο για όλους μας το πώς, ανάμεσα σε ένα γεμάτο πρόγραμμα ομιλιών, 52 performances και ούτε θυμάμαι πόσες ξεναγήσεις, είχαμε χρόνο για όλα τα παραπάνω – αλλά είχαμε. Τα ευτράπελα, οι παρεξηγήσεις και τα παράλογα δεν έλειπαν φυσικά, αλλά ακόμα και αν δεν λύθηκαν όλα, κάναμε όλοι το καλύτερο που μπορούσαμε. Και αυτό είναι που κρατάω από το Platforms Project του 2024.
Το μυστήριο του φετινού Platforms ήταν αυτά τα κίτρινα χαρτάκια που εμφανίζονταν κολλημένα στο χώρο και ακόμα και τώρα δεν ξέρουμε ποιος τα κόλλησε – ή ξέρουμε;
Γνωρίζω πως ο κάθε άνθρωπος έχει διαφορετική εμπειρία από κάθε συνθήκη και αναγνωρίζω πως είχα το προνόμιο να βρίσκομαι σε έναν χώρο που, αν και δεν ήξερα πολύ κόσμο, ήταν οικείος. Με γνώμονα ακριβώς αυτά, οφείλω να παραδεχτώ πως για τέσσερις μέρες υπήρξα τρομερά περήφανη για όλους αυτούς τους ανθρώπους. Ναι, κάνουν αυτή την “δουλειά” πολλά χρόνια και για κάποιους είναι και μέρος της καριέρας τους, αλλά δεν μπορώ να παραβλέψω την ευγένεια, τον σεβασμό και την καλή διάθεση με την οποία αντιμετώπιζαν το οτιδήποτε και τον οποιονδήποτε – ασχέτως αν το άξιζε ή όχι. Τρέφω απίστευτο σεβασμό για καθέναν από αυτούς τους ανθρώπους που διέθεσαν τον χρόνο τους και τον εαυτό τους για να γίνει πραγματικότητα το όραμα κάποιου άλλου. Οι σχέσεις που δημιουργήθηκαν, οι αγκαλιές που δόθηκαν, οι γνωριμίες που έγιναν δεν θα ήταν εφικτές αν δεν υπήρχε η ασφάλεια ενός τέτοιου πλαισίου. Και φυσικά αν δεν υπήρχε η ίδια η Άρτεμης “η μεγάλη”, η οποία δεν έφυγε στιγμή από τον χώρο για αυτές τις τέσσερις μέρες, ζητούσε από όλους να της μιλούν στον ενικό και ήταν πάντα εκεί για οτιδήποτε χρειαστεί – και αυτό κάτι σημαίνει.
Μπήκα σε μία συνθήκη και σε ένα περιβάλλον γνωρίζοντας ήδη κάποια πράγματα. Μετά από σχεδόν μία εβδομάδα με πολλή κούραση και πολλή τρέλα, ξέρω κάποια άλλα. Δηλώνω θαυμάστρια του τσαγανού και της σκληρής δουλειάς που κάνουν όλοι οι άνθρωποι στο Platforms, τυχερή για τους καλλιτέχνες που γνώρισα και την τέχνη που είδα και ευγνώμων για το γεγονός πως, αν και δεν έχω ξανά υπάρξει εθελόντριά τους, με έκαναν να αισθάνομαι σπίτι μου. Ραντεβού του χρόνου το φθινόπωρο, λοιπόν, για να γεμίσουμε και πάλι κάποιον χώρο της Αθήνας με υπέροχους ανθρώπους, πολλά γέλια και πολλή – μα πολλή – τέχνη!
