Wanderlust, στο Μέγαρο Σλήμαν-Μελά: Περιπλάνηση στον χωροχρόνο

Το Μέγαρο Σλήμαν-Μελά στην Πανεπιστημίου 46 είναι το πιο κατάλληλο και ίσως και το πιο ακατάλληλο μέρος για να φιλοξενήσει  την έκθεση Wanderlust/All Passports που διοργανώνει η artefact athens σε επιμέλεια του Κώστα Πράπογλου.

Ένα κτήριο με παρελθόν και πολλές χρήσεις, πολλοί το θυμόμαστε ως κτήριο δικηγορικών και συμβολαιογραφικών γραφείων με τα τότε δικαστήρια της Σανταρόζα απέναντι, μετά ρημαγμένο, αφημένο στην τύχη του, που όμως στέγασε στο ισόγειο τον θρυλικό, αγαπημένο κινηματογράφο Ιντεάλ, το κλείσιμο του οποίου δεν θα σταματήσει να μας στοιχίζει. Λίγο πριν αλλάξει εντελώς και γίνει ένα ακόμα ξενοδοχείο στην καρδιά της Αθήνας, μας επιτράπηκε η είσοδος για να επισκεφθούμε την έκθεση. Κατάλληλο λοιπόν για τη θεματική της φιλαποδημίας, ακατάλληλο γιατί ακριβώς η απώλεια πονάει τόσο πολύ ακόμα.

Μοιάζει ας πούμε κάπως γκροτέσκο να πρέπει να διαχειριστούμε μια τόσο πρόσφατη μνήμη, όπως οι βραδιές μας στο Ιντεάλ και οι κουβέντες μετά από κάθε προβολή, όπως επιχειρεί το Μνημείο Ψιθύρων (2024) της Μαριάννας Στραπατσάκη, ένα τοτέμ από αποσυναρμολογημένα καθίσματα του κινηματογράφου που αφηγούνται ιστορίες.

Μαριάννα Στραπατσάκη, Μνημείο Ψιθύρων

Είναι ένα από τα έργα 44 καλλιτεχνών από την Ελλάδα και το εξωτερικό που συμμετέχουν στην έκθεση, τα περισσότερα από τα οποία είναι site specific. Ο καθένας και η καθεμιά τους διαχειρίζονται με το δικό τους τρόπο θέματα μνήμης, ταυτότητας, μετακίνησης, του νήματος που συνδέει το παρελθόν με το παρόν, το ρόλο των ονείρων, την εσωτερική διαδρομή. Στα μικρά δωμάτια αυτού του κτηρίου του Τσίλερ από το 1890 με τους ξεφτισμένους τοίχους, τα φαγωμένα δάπεδα και τα ξεχαρβαλωμένα παράθυρα, θα έχουμε την τελευταία μάλλον ευκαιρία να αναμετρηθούμε με τη μνήμη, συλλογική και ατομική, από το συγκεκριμένο κτήριο.

Εοζέν Αγκοπιάν, I Changed My Route to Have Your Gaze

Τα λεπτά νήματα της Εοζέν Αγκοπιάν στην εγκατάσταση I Changed My Route to Have Your Gaze συμβολίζουν τους εύθραυστους δεσμούς μεταξύ της μνήμης και της πραγματικότητας, αναδεικνύοντας την περίπλοκη ισορροπία της ύπαρξης μέσα σε έναν συνεχώς εξελισσόμενο κόσμο, αλληλεπιδρώντας παράλληλα με τις υφές και τα στρώματα των φθαρμένων τοίχων του δωματίου.

Άννα Αμπαριώτου, … the cosmos exists… at last we are free to travel… they told us…

Η εγκατάσταση της Άννας Αμπαριώτου, …the cosmos exists…at last we are free to travel…they told us… (2024), πλέκει τη βιβλική αφήγηση της Κιβωτού του Νώε με σύγχρονες ανησυχίες που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή, με τις κιβωτούς να αποτελούν μεταφορές για ένα ταξίδι προς ένα ελπιδοφόρο μέλλον, ενσωματώνοντας τόσο το καταφύγιο όσο και έναν αποθηκευτικό χώρο γνώσης.

Λυδία Ανδριώτη, Beyond

Ο πλανήτης της Λυδίας Ανδριώτη στην εγκατάσταση Beyond (2024) μας θυμίζει λίγο τον Μικρό Πρίγκηπα, ενώ παραδίπλα οι αστρικοί ήχοι και ο ανεστραμμένος καθρέφτης με το φίδι του ουροβόρου που συμβολίζει την αιώνια επανάληψη, σχολιάζει τον αιώνιο κύκλο της δημιουργίας και της καταστροφής, της ζωής και του θανάτου.

Άννα Αντάρτη, Manuport

Η περίπλοκη κατασκευή της Άννας Αντάρτη, Manuport (2024) είναι μια σύνθεση ακατέργαστων φυσικών υλικών με ανθρώπινα αντικείμενα κι εργαλεία, όλα αριθμημένα με σημειωμένο τον τόπο προέλευσής τους, όπως δηλαδή στην ανασκαφική διαδικασία, σε μια  αλληλεπίδραση μεταξύ παρελθόντος και παρόντος, φύσης και ανθρωπότητας.

Κλίτσα Αντωνίου, O human race, born to fly upward, wherefore at a little wind dost thou so fall?

Η εγκατάσταση της Κλίτσας Αντωνίου O human race, born to fly upward, wherefore at a little wind dost thou so fall? (2024) εμπνέεται από τη Θεία Κωμωδία του Δάντη Αλιγκέρι και το ταξίδι μέσα από την Κόλαση, το καθαρτήριο και τον παράδεισο, καθώς παρατηρούμε, σε λήψη από ψηλά, τη μετάβαση ανθρώπων σε μια γέφυρα.

Κλίτσα Αντωνίου, O human race, born to fly upward, wherefore at a little wind dost thou so fall?

Στα επόμενα δυο δωμάτια ξανασυναντάμε τα κίτρινα ρούχα τους σε μεταλλικές δοκούς αυτή τη φορά, μεταφορά για την ανθρώπινη φιλοδοξία που δοκιμάζεται ανάμεσα στην άνοδο και την πτώση.

Asaf Gam Hacohen, The 2060’s – Memories of a Forgotten Future

Ενδιαφέρον το έργο του Asaf Gam Hacohen, The 2060’s – Memories of a Forgotten Future (2024), ένα είδος πειράματος για το πώς κατασκευασμένες αναμνήσεις μπορούν να συγχωνευτούν με πραγματικές εμπειρίες κάνοντας δυσχερή τη μεταξύ τους διάκριση, σε μια μελλοντική αρχαιολογία που συνδυάζει την τεχνητή νοημοσύνη και τη γνωσιακή νευροεπιστήμη.

Κλειώ Γκιζελή, Sonatina 2084

Συγκεχυμένα θραύσματα μνήμης συναντάμε και στην εγκατάσταση Sonatina 2084 (2024) της Κλειούς Γκιζελή. Ένα παράξενο όνειρο, η ελληνική επαρχία, ένα ταξίδι στο φεγγάρι και το παλιό κτήριο συνάμα συνθέτουν έναν μονόλογο ενός επίσης ιδιαίτερου πλάσματος που δεν ξέρουμε από τι έχει επιβιώσει.

Susan Daboll, A Journey to Presence

Συγκινητικό το έργο της Susan Daboll, A Journey to Presence (2024), που εκτυλίσσεται σε 4 συνεχόμενα δωμάτια του μεγάρου απεικονίζοντας την κουζίνα τα γιαγιάς της, η οποία αποτελούσε το πρότυπο της Daboll.

Susan Daboll, A Journey to Presence

Στα επόμενα δωμάτια θα δούμε τη ζωή όπως συνεχίζεται και τελειώνει: Το γραφείο της, τον καρδιακό παλμό- γραμμή της ζωής και τέλος την έξοδο-κάθαρση.

Ισμήνη Σαμανίδου, all we need is light and time, a cosmic dance, look up

Η Ισμήνη Σαμανίδου στην εγκατάσταση all we need is light and time, a cosmic dance, look up (2024) μας ταξιδεύει σε ένα σύμπαν φτιαγμένο από γυάλινους φακούς και μικροσκόπια παρατήρησης.

Ισμήνη Σαμανίδου, all we need is light and time, a cosmic dance, look up

Η καλλιτέχνις έχει μεγαλώσει ανάμεσα σε όργανα μικροβιολογίας και πετυχαίνει πραγματικά να μας μεταφέρει σε ένα μαγικό κόσμο σκοτεινού θαλάμου και αλληλεπίδρασης του έξω, του μέσα, του πραγματικού και του φανταστικού.

Σοφία Ζαράρη, Fragments of a Glorious Past

Η Σοφία Ζαράρη στο Fragments of a Glorious Past (2014) έχει δημιουργήσει μια εντυπωσιακή σύνθεση «κοσμημάτων» από άχρηστα οικοδομικά υλικά που βρήκε στο κτήριο, μαζί με πέτρες, φυτά, υφάσματα κλπ, εμπνευσμένη από τη γνωστή φωτογραφία της Σοφίας Εγκαστρωμένου-Σλήμαν, που απεικονίζεται στολισμένη με κοσμήματα από τον αμφιλεγόμενο Θησαυρό του Πριάμου της Τροίας, ένα από τα ζητήματα για τα οποία έχει ασκηθεί ιδιαίτερη κριτική από τους αρχαιολόγους στον Σλήμαν.

Σοφία Ζαράρη, Fragments of a Glorious Past

Για την ιστορία αξίζει να αναφέρουμε ότι ερχόμενος στην Ελλάδα ο Σλήμαν ζήτησε να παντρευτεί κάποια πολύ νεότερή του κοπέλα και τελικά παντρεύτηκε 17χρονη κόρη ευκατάστατων εμπόρων, που θα μπορούσε να τη «διαπλάσει», ώστε να στέκεται κοινωνικά. Με τη Σοφία και τον Ερρίκο Σλήμαν καταπιάνονται κι άλλα έργα της έκθεσης, όπως το Looking for Sophia (2024) της Michal Heiman ή το Τρία Ψέματα, μία αλήθεια (2024) της Ελένης Ζερβού.

Pipilotti Rist, Open my Glade (Flatten)

Ένα δυνατό σχόλιο για την καταπίεση της γυναίκας κάνει και η Pipilotti Rist στο Open my Glade (Flatten) (2000-2017). Σε μια μικρή οθόνη 4Χ3 γινόμαστε μάρτυρες της εγκιβωτισμένης καλλιτέχνιδας που κολλάει το πρόσωπό της στην οθόνη προσπαθώντας μάταια να αποδράσει.

Γιώργος Κοντονικολάου, Πέρασμα

Στο Πέρασμα του Γιώργου Κοντονικολάου (2024), πατάμε πάνω σε ακανόνιστες μαρμάρινες πλάκες όπου βρίσκονται λαξεμένες παραστάσεις, σημειώσεις, ίχνη και φράσεις κι ανάμεσά τους φρέσκο χώμα σαν να είναι ένα έργο ατελείωτο ακόμα, που διαπλέκει την ιστορία, τη μνήμη και τον τόπο.

Stevie Love, Uncharted Territories

Εντυπωσιακά τα έργα της Stevie Love, Uncharted Territories (2024) σε έναν από τους διαδρόμους του μεγάρου, συμβολίζοντας την εξερεύνηση, την περιπλάνηση στο άγνωστο, την περιέργεια, την ανάγκη για γνώση και ανακάλυψη.

Νεφέλη Μασία, Κοσμικές Πτήσεις και Αυτοαναφλέξεις

Με τα ονειρικά φτερά της η Νεφέλη Μασία στην εγκατάστασή της Κοσμικές Πτήσεις και Αυτοαναφλέξεις (2024) συνδέει το μύθο του Δαίδαλου και του Ίκαρου με τη ραγδαία ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης, υπενθυμίζοντας την ανάγκη για μεγαλύτερη αυτογνωσία, αναζήτηση και γείωση.

Λία Πέτρου, Supermoon

Η Λία Πέτρου στο Supermoon (2024) συνθέτει το ανάγλυφο της Σελήνης σε κεραμικά πλακάκια, εμπνευσμένη από τη χαρτογράφηση του Johann Friedrich Julius Schmidt, γνωστού αστρονόμου, διευθυντή του Αστεροσκοπείου Αθηνών (1858-84) και φίλου του Σλήμαν.

Λία Πέτρου, Supermoon

Το φαινόμενο supermoon παρατηρείται όταν το φεγγάρι είναι πολύ κοντά στη γη. Μάλιστα, το 2024 έχουμε τέσσερις υπερπανσέληνους, μία εκ των οποίων συμπίπτει με τα εγκαίνια της έκθεσης Wanderlust στις 17 Οκτωβρίου.

Στέλλα Μελετοπούλου, Timeless Imprints

Ένα είδος χρυσής ταπισερί φτιαγμένης από χρυσαφί λεπτά φύλλα αλουμινίου απλώνεται στους τοίχους ενός από τα δωμάτια, έργο της Στέλλας Μελετοπούλου με τίτλο Timeless Imprints (2024) με υπαινιγμούς σε ζωφόρους αρχαίων μνημείων αλλά και την αισθητική των νεκρικών προσωπείων από τις ανασκαφές των Μυκηνών.

Μανώλης Μπαμπούσης, Mon Repos – H ξεκούρασή μου

Ξεσκονόπανα με λευκά φτερά (θα μπορούσαν να είναι και φτερωτά πιγκάλ) κρεμασμένα σαν πολυέλαιοι, αντικείμενα, φωτογραφίες και πινακίδες που παραπέμπουν σε διακοπές αποτελούν το ενδιαφέρον έργο του Μανώλη Μπαμπούση Mon Repos – H ξεκούρασή μου (2024), που προβάλει την αντίθεση μεταξύ εργασίας και ελεύθερου χρόνου και κάνει ίσως κι έναν υπαινιγμό για τις συνθήκες εργασίας του προσωπικού καθαριότητας.

Sandra Osborne, Souvenir

Οι πορσελάνινες καρτ ποστάλ της Sandra Osborne στο έργο της Souvenir (2024), υπενθυμίζουν τη δύναμη των προσωπικών ιστοριών πάνω σε ένα άψυχο υλικό, μια αναμνηστική κάρτα, και μας καλούν να τις γεμίσουμε με τις δικές μας ιστορίες και αναμνήσεις.

Κρίτων Παπαδόπουλος, Mental Mapping

Ξεκάθαρο και ενδιαφέρον και το μήνυμα του Κρίτωνα Παπαδόπουλου στο έργο του Mental Mapping (2024), μια ‘μακέτα’ που αναπαριστά μια «ευημερούσα» πόλη και μια καμένη, κατεστραμμένη, σκοτεινή πόλη, ως «χρησμός» για τους κινδύνους από την ταχύτητα της εξέλιξης.

Άντα Πετρανάκη, Αναζητώντας τον Χαμένο Χρόνο

Η παιδική χαρά της Άντας Πετρανάκη στο έργο της Αναζητώντας τον Χαμένο Χρόνο (2024), τίτλος δανεισμένος από τον Προυστ, φαντάζει ζοφερή μέσα στο σκοτεινό, μισογκρεμισμένο δωμάτιο του μεγάρου, αποτελεί πάντως ένα σχόλιο για την απόσταση μεταξύ ωραιοποιημένης μνήμης και παιδικών τραυμάτων, την υποκειμενικότητα, την υπενθύμιση του πεπερασμένου της ανθρώπινης ζωής.

Κλαίρη Τσαλουχίδη-Χατζημηνά, Check-in

Ένα βουνό από βαλίτσες με ταμπέλες από διάφορες πόλεις του κόσμου αντικρίζουμε στο έργο Check-in της Κλαίρης Τσαλουχίδη-Χατζημηνά (2024), που μιλά για την αέναη αναζήτηση, κυρίως εσωτερική, του ταξιδευτή.

Εύη Σαββαΐδη, Αρχαιολατρία

Λίγο πριν βγούμε από το κτήριο, αναμετρώμενοι κι εμείς με τη μνήμη μας, το παρελθόν, το μέλλον και την απώλεια, βγαίνουμε στη μικρή εσωτερική αυλή του μεγάρου Σλήμαν-Μελά και συναντάμε τις πέτρινες κολόνες της Αρχαιολατρίας (2024) της Εύης Σαββαΐδη, πιστά αντίγραφα αρχαίων γλυπτών, ένα σχόλιο στην αρχαιοκαπηλία και την παράνομη διακίνηση, παράλληλα με την καπηλεία της ταυτότητας, αλλά και την διαφύλαξη της πολιτιστικής κληρονομιάς.

Νίκος Τρανός, Χειμερία Νάρκη

Παραδίπλα, στο μικρό εργαστήρι με την ξεχαρβαλωμένη ταμπέλα «Τυπογραφείο» να μας θυμίζει άλλους καιρούς, βλέπουμε το έργο του Νίκου Τρανού, Χειμερία Νάρκη (2024), με 150 κεραμικές αρκούδες βαμμένες σε χρώματα αυτοκινήτων και κάποιες με ανθρώπινες μάσκες.

Νίκος Τρανός, Χειμερία Νάρκη

Έναυσμα αποτέλεσε μια μικρή καφέ αρκούδα, είδος προστατευόμενο, που χάνοντας το δρόμο της βρέθηκε στην Εγνατία οδό, ως ένα σχόλιο για την υπέρμετρη εκμετάλλευση και έλλειψη σεβασμού του ανθρώπου στο φυσικό και ζωικό περιβάλλον.

Ως ανθρώπινα απροστάτευτα είδη βγαίνουμε στην Πανεπιστημίου για να φτιάξουμε το συλλογικό μας μέλλον. Τι, όχι;

Όλες οι φωτογραφίες των έργων είναι του Χρίστου Σιμάτου εκτός του έργου του Μανώλη Μπαμπούση που είναι του ιδίου.

Εοζέν Αγκοπιάν (Ελλάδα), Άννα Αμπαριώτου (Ελλάδα), Λυδια Ανδριώτη (Ελλάδα), Άννα Αντάρτη (Ελλάδα), Κλίτσα Αντωνίου (Κύπρος), Θωμάς Βαλιανάτος (Ελλάδα), Απόστoλoς Φ. Βέττας (Ελλάδα), Robert Cahen (Γαλλία), Asaf Gam Hacohen (Ισραήλ), Κλειώ Γκιζελή (Ελλάδα), Ειρήνη Γκόνου (Ελλάδα), Λυδία Δαμπασίνα (Ελλάδα), Susan Daboll (ΗΠΑ), Άντζη Δρακοπούλου (ΗΠΑ), Σοφία Ζαράρη (Ελλάδα), Μάρω Ζαχαρογιάννη (Ελλάδα), Ελένη Zερβού (Αγγλία), Harriet Hedden (Αγγλία), Michal Heiman (Ισραήλ), Daniel Hill (ΗΠΑ), Αννίτα Καλημέρη (Ελλάδα), Γιώργος Κοντονικολάου (Ελλάδα), Stevie Love (ΗΠΑ), Χάρη Μαρίνη (Ελλάδα), Νεφέλη Μασία (ΗΠΑ), Jonas Mekas (ΗΠΑ), Στέλλα Μελετοπούλου (Ελλάδα), Μανώλης Μπαμπούσης (Ελλάδα), Δημήτρης Μυλωνάς (Ελλάδα), Sandra Osborne (ΗΠΑ), Κρίτων Παπαδόπουλος (Αγγλία), Άντα Πετρανάκη (Ελλάδα), Λία Πέτρου (Ελλάδα), Λίνα Πηγαδίωτη (Ελλάδα), Pipilotti Rist (Ελβετία), Δημήτρης Σάββα (Κύπρος), Εύη Σαββαΐδη (Ελλάδα), Ισμήνη Σαμανίδου (Αγγλία/Ελλάδα), Δήμητρα Σκανδάλη (Ελλάδα), Jesse Leroy Smith (Αγγλία), Μαριάννα Στραπατσάκη (Ελλάδα), Tonoptik (Μαυροβούνιο), Κλαίρη Τσαλουχίδη – Χατζημηνά (Ελλάδα), Νίκος Τρανός (Ελλάδα).

INFO