Η Λυρική τιμά τον Γιάννη Κωνσταντινίδη – Κώστα Γιαννίδη με ένα μοναδικό αφιέρωμα στην Εναλλακτική Σκηνή

Η Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής παρουσιάζει ένα μεγάλο αφιέρωμα στο πολύπλευρο έργο του σπουδαίου συνθέτη Γιάννη Κωνσταντινίδη – Κώστα Γιαννίδη (1903-1984) με αφορμή τα σαράντα χρόνια από τον θάνατό του. Τέσσερα μοναδικά συναυλιακά προγράμματα συνθέτουν αυτό το πολύπτυχο αφιέρωμα στο έργο του σπουδαίου συνθέτη που κινήθηκε μεταξύ δύο μουσικών κόσμων και μεταξύ δύο ταυτοτήτων, τα οποία θα παρουσιαστούν στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ στο ΚΠΙΣΝ στις 10, 15, 16, 22 και 23 Νοεμβρίου 2024. Την επιμέλεια και παρουσίαση των συναυλιών του αφιερώματος έχει ο καθηγητής Εθνομουσικολογίας Λάμπρος Λιάβας, στον οποίο κληροδότησε ο ίδιος ο συνθέτης το αρχείο του που διατηρείται στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών της Φιλοσοφικής Σχολής του ΕΚΠΑ.

Ο Γιάννης Κωνσταντινίδης (Σμύρνη 1903 – Αθήνα 1984) υπήρξε μια ιδιαίτερη περίπτωση «διπλού» αλλά όχι διχασμένου συνθέτη, καθώς υπηρέτησε με την ίδια συνέπεια τόσο την «έντεχνη – λόγια – κλασική» μουσική όσο και το δημοφιλές «ελαφρό» τραγούδι (με το ψευδώνυμο Κώστας Γιαννίδης), για να αναδειχθεί σε κορυφαίο δημιουργό και στα δύο είδη. Και σίγουρα δεν είναι τυχαίο ότι ένα μεγάλο μέρος αυτής της «ευελιξίας» του, να κινείται σε διαφορετικά μουσικά είδη και ύφη, αποτελεί κληρονομιά της μουσικής ζωής στο πολυπολιτισμικό αστικό περιβάλλον της Σμύρνης.

Το Αφιέρωμα στον Γιάννη Κωνσταντινίδη – Κώστα Γιαννίδη παρουσιάζει, με τη συμμετοχή εκλεκτών συντελεστών, ορισμένες από τις πιο αντιπροσωπευτικές πλευρές του σπουδαίου έργου του μέσα από τέσσερις συναυλίες: Τα έργα για φωνή και πιάνο με τους Τάση Χριστογιαννόπουλο και Θανάση Αποστολόπουλο (10/11), Λίγα λουλούδια αν θέλεις στείλε μου με τραγούδια του Κώστα Γιαννίδη σε μεταγραφή για ορχήστρα εποχής και ερμηνευτές τους Ελένη Βουδουράκη, Άγγελο Παπαδημητρίου και Φένια Παπαδόδημα (15, 22/11), Τα έργα για τετράφωνη μικτή χορωδία a cappella με τη Μικτή Χορωδία Τμήματος Μουσικών Σπουδών Φιλοσοφικής Σχολής ΕΚΠΑ και το POLIS Ensemble (16/11) και Από τα έργα για πιάνο με τους Ευτυχία Βενιωτά, Θοδωρή Τζοβανάκη και τιμητική συμμετοχή της Νέλλης Σεμιτέκολο (23/11).

Ο Γιάννης Κωνσταντινίδης – Κώστας Γιαννίδης, ο εξαίρετος δημιουργός του «Πάμε σαν άλλοτε», υπήρξε κορυφαίος σε πολλά και ποικίλα μουσικά είδη. Μέσα από τα τέσσερα συναυλιακά προγράμματα του αφιερώματος ακολουθούμε την πορεία του από το κοσμοπολίτικο περιβάλλον της Σμύρνης στα καμπαρέ του Βερολίνου και από το μουσικό θέατρο της Αθήνας και τη δισκογραφία των 78 στροφών στη «χρυσή δεκαετία» του ’30, στα δύσκολα χρόνια της Κατοχής και στη μεταπολεμική «νέα τάξη».

• Τα έργα για φωνή και πιάνο
10 Νοεμβρίου 2024 / Ώρα έναρξης: 20.30

Τάσης Χριστογιαννόπουλος βαρύτονος
Θανάσης Αποστολόπουλος πιάνο

O διακεκριμένος βαρύτονος Τάσης Χριστογιαννόπουλος, συνοδευόμενος από τον Θανάση Αποστολόπουλο στο πιάνο, ερμηνεύουν Τα έργα για φωνή και πιάνο, που σηματοδοτούν την έναρξη του αφιερώματος της Εναλλακτικής Σκηνής της ΕΛΣ στον Γιάννη Κωνσταντινίδη – Κώστα Γιαννίδη.Παράλληλα με την προβεβλημένη καριέρα του ως «Κώστας Γιαννίδης», ο Γιάννης Κωνσταντινίδης ξεκίνησε αθόρυβα και διακριτικά, ήδη από τη δεκαετία του 1930, την ενασχόλησή του με τη λόγια μουσική δημιουργία. Αφετηρία για τα Πέντε τραγούδια της αγάπης (1930-31) και τα Είκοσι τραγούδια του ελληνικού λαού (1937-47) για φωνή και πιάνο στάθηκαν οι διάφορες συλλογές ελληνικών δημοτικών τραγουδιών και η προσπάθεια εναρμόνισής τους σύμφωνα με τις συνθετικές αρχές και το εθνομουσικολογικό έργο του Μπέλα Μπάρτοκ.Το πρόγραμμα της συναυλίας περιλαμβάνει, επίσης, τα έργα: Μοιρολόι (1946), Η καλόγρια και ο τραγουδιστής (1950) και Πέντε τραγούδια της προσμονής, σε ποίηση Ραμπιντρανάτ Ταγκόρ και μετάφραση του συνθέτη (1924/1980)

• Λίγα λουλούδια αν θέλεις στείλε μου
Τραγούδια του Κώστα Γιαννίδη σε μεταγραφή για ορχήστρα εποχής
15, 22 Νοεμβρίου 2024 / Ώρα έναρξης: 20.30

Μεταγραφή: Γιάννης Λουπάκης
Μουσική διεύθυνση: Νίκος Βασιλείου
Ερμηνεύουν: Ελένη Βουδουράκη, Άγγελος Παπαδημητρίου, Φένια Παπαδόδημα
Συμμετέχουν οι μουσικοί: Άγγελος Πολίτης (κλαρινέτο), Κώστας Παναγιωτίδης (βιολί I), Βανέσσα Αθανασίου (βιολί II), Έλλη Φιλίππου (βιολοντσέλο), Γιώργος Αρνής (κοντραμπάσο), Κώστας Αργυρόπουλος (κρουστά), Κώστας Ζιγκερίδης (ακορντεόν), Χρήστος Σακελλαρίδης (πιάνο)

Έτσι είν’ η ζωή, μικρό μου, πάντα έτσι είν’ η ζωή
κι όποιος δεν τη ζει πικρά μετανοεί…

Η δεύτερη συναυλία του αφιερώματος με τίτλο Λίγα λουλούδια αν θέλεις στείλε μου προτρέπει το κοινό να ανακαλέσει τα «ρεφρέν που επιμένουν» και άντεξαν στον χρόνο μέσα από μια επιλογή από τα κοσμαγάπητα τραγούδια του Κώστα Γιαννίδη που αντιστέκονται στην ετικέτα του «ρετρό» κι επανέρχονται με τη διαχρονική τους δύναμη και αλήθεια για να τα ανακαλύψουν και οι νεότερες γενιές. Ο «Γιαννίδης» ακολούθησε μια λαμπρή πορεία στο μουσικό θέατρο και στο «ελαφρό» τραγούδι, που έμελλε να κρατήσει τριάντα χρόνια, έως τις αρχές της δεκαετίας του ’60. Έγραψε μουσική για περισσότερες από πενήντα οπερέτες, επιθεωρήσεις, μουσικές κωμωδίες, ηθογραφίες, κινηματογραφικές ταινίες, καθώς και πολλά κοσμαγάπητα τραγούδια που ερμήνευσαν οι σημαντικότεροι καλλιτέχνες της περιόδου (Σοφία Βέμπο, Δανάη, Νίκος Γούναρης, Πέτρος Κυριακός, Άννα και Μαρία Καλουτά, Κάκια Μένδρη, Στέλλα Γκρέκα, Νάνα Μούσχουρη κ.ά.). Τα τραγούδια του Κώστα Γιαννίδη σε μεταγραφή για ορχήστρα εποχής από τον Γιάννη Λουπάκη ερμηνεύουν οι Ελένη Βουδουράκη, Άγγελος Παπαδημητρίου και Φένια Παπαδόδημα με τη συμμετοχή οκταμελούς μουσικού συνόλου υπό τη μουσική διεύθυνση του Νίκου Βασιλείου. Σε αυτή την ξεχωριστή συναυλία, οι ήρωες των τραγουδιών του Γιαννίδη χορεύουν βαλς-εζιτασιόν και βαλς-μιζέτ, ταγκό, σουίνγκ, τσάρλεστον, σάμπα, ρούμπα και μπολέρο.

• Τα έργα για τετράφωνη μικτή χορωδία a cappella
16 Νοεμβρίου 2024 / Ώρα έναρξης: 20.30

Μικτή Χορωδία Τμήματος Μουσικών Σπουδών Φιλοσοφικής Σχολής ΕΚΠΑ
Μουσική διεύθυνση: Νίκος Μαλιάρας
Τα πρωτότυπα δημοτικά τραγούδια αποδίδει το POLIS Ensemble: Νίκος Παραουλάκης (νέυ), Γιώργος Κοντογιάννης (λύρα), Στέφανος Δορμπαράκης (κανονάκι), Αλέξανδρος Καψοκαβάδης (λαούτα), Θεόδωρος Κουέλης (κοντραμπάσο), Μανούσος Κλαπάκης (κρουστά)
Μεταγραφή: Αλέξανδρος Καψοκαβάδης
Συμμετέχουν οι τελειόφοιτες φοιτήτριες του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών του Τμήματος Μουσικών Σπουδών Φιλοσοφικής Σχολής ΕΚΠΑ: Σεβαστιανή Βλέτση, Εμμέλεια Δαμανάκη, Μαριάνθη-Ιππολύτη Κατσάρη, Χρυσή Τζάβλα, Δήμητρα Τσαγκαράκη, Βαρβάρα Τσιβίκη

H τρίτη συναυλία του αφιερώματος περιλαμβάνει τα έργα Οκτώ δωδεκανησιακά τραγούδια (1972) και Οκτώ μικρασιατικά τραγούδια (1972), τα οποία θα ερμηνεύσει η Μικτή Χορωδία Τμήματος Μουσικών Σπουδών Φιλοσοφικής Σχολής ΕΚΠΑ υπό τη μουσική διεύθυνση του Νίκου Μαλιάρα. Στη συναυλία τα πρωτότυπα δημοτικά τραγούδια σε μεταγραφή Αλέξανδρου Καψοκαβάδη αποδίδει το μουσικό σύνολο POLIS Ensemble. Ο Γιάννης Κωνσταντινίδης μυήθηκε «εξ απαλών ονύχων» και στα ακούσματα της μικρασιατικής λαϊκής παράδοσης, από τις υπηρέτριες του σπιτιού και τις καπνεργάτριες στα προάστια της Σμύρνης που άκουγε στις καλοκαιρινές εξορμήσεις της οικογένειας. Οι ζωηρές αυτές μνήμες αποτέλεσαν πηγή έμπνευσης και για τα Οκτώ μικρασιατικά τραγούδια. Τα Οκτώ δωδεκανησιακά τραγούδια βασίζονται στη συλλογή Τραγούδια των Δωδεκανήσων του Ελβετού εθνομουσικολόγου και διευθυντή ορχήστρας Σαμυέλ Μπω-Μποβύ. Σχετικά με τις βασικές επιλογές που διακρίνουν το συνθετικό του ύφος, ο ίδιος ο συνθέτης δηλώνει «αντίθετος με κάθε θεματική επεξεργασία του δημοτικού τραγουδιού», αφήνοντας αντίθετα «τις μελωδίες έτσι όπως τις έδωσε ο λαός. Την ποικιλία στη σύνθεση προσπάθησε να επιτύχει μόνο με την αρμονική επένδυση και τη ρυθμική υπογράμμιση του υλικού που είχε στα χέρια του».

• Από τα έργα για πιάνο
23 Νοεμβρίου 2024 / Ώρα έναρξης: 20.30

Ευτυχία Βενιωτά, Θοδωρής Τζοβανάκης πιάνο
Τιμητική συμμετοχή: Νέλλη Σεμιτέκολο

Το αφιέρωμα στον Γιάννη Κωνσταντινίδη – Κώστα Γιαννίδη ολοκληρώνεται με ένα ξεχωριστό πρόγραμμα που περιλαμβάνει σπουδαία έργα του συνθέτη για πιάνο με τη συμμετοχή των Ευτυχίας Βενιωτά και Θοδωρή Τζοβανάκη. Στη συναυλία συμμετέχει τιμητικά η καταξιωμένη πιανίστα Νέλλη Σεμιτέκολο. Η Ευτυχία Βενιωτά θα ερμηνεύσει το β΄ τεύχος από το έργο 22 τραγούδια και χοροί από τα Δωδεκάνησα (1943-46), το α΄ και β΄ τεύχος από τα 44 παιδικά κομμάτια πάνω σε ελληνικούς λαϊκούς σκοπούς (1949-51) καθώς και τις Έξι σπουδές πάνω σε ελληνικούς ρυθμούς (1956-58).Στο πρόγραμμά του, ο Θοδωρής Τζοβανάκης θα ερμηνεύσει το α΄ τεύχος από το έργο 22 τραγούδια και χοροί από τα Δωδεκάνησα (1943-46), το γ΄ τεύχος από τα 44 παιδικά κομμάτια πάνω σε ελληνικούς λαϊκούς σκοπούς (1949-51) και τη Σονατίνα αρ. 1, πάνω σε κρητικούς λαϊκούς σκοπούς (1952). Τέλος, οι Νέλλη Σεμιτέκολο και Ευτυχία Βενιωτά θα ερμηνεύουν το έργο Οκτώ νησιωτικοί ελληνικοί χοροί για δύο πιάνα (1954 / 1971).

* Κατά την έναρξη κάθε συναυλίας θα πραγματοποιείται σύντομη εισήγηση του Λάμπρου Λιάβα για τον συνθέτη και τα έργα του, με προβολή οπτικού υλικού από το Αρχείο Γ. Κωνσταντινίδη – Κ. Γιαννίδη, Τμήμα Μουσικών Σπουδών, Φιλοσοφική Σχολή ΕΚΠΑ.