Από Kubrick μέχρι Lynch: Όλες οι κινηματογραφικές αναφορές που κρύβονται στο “The Substance”

Επιτέλους έφτασε η στιγμή να δούμε και στην Ελλάδα το “The Substance” της Coralie Fargeat, την body horror ταινία που σόκαρε τους πάντες και έλαβε Βραβείο Σεναρίου στο Φεστιβάλ των Καννών. Η Demi Moore υποδύεται την Elisabeth Sparkle, μια ξεπεσμένη σταρ που μόλις γίνεται 50, την απολύουν από την εκπομπή γυμναστικής που έκανε για χρόνια. Συντετριμμένη πέφτει πάνω σε μια νέα ουσία, αγνώστου προέλευσης, που της υπόσχεται να βγάλει την καλύτερη εκδοχή του εαυτού της. Έτσι γεννιέται η Sue, την οποία υποδύεται η Margaret Qualley. Το μόνο που έχουν να προσέξουν είναι να μένει μια εβδομάδα η μια και μια η άλλη…

Από την Πέμπτη 31/10 κυκλοφόρησε στις αίθουσες ενώ υπάρχει πια και στην πλατφόρμα του MUBI για όσους από εσάς τυγχάνει να είστε συνδρομητές. Βέβαια, η εμπειρία της ταινίας στο σινεμά δεν συγκρίνεται με καμία άλλη οθόνη! Μετά την ανεπανάληπτη εμπειρία που έζησα σε μια κατάμεστη αίθουσα στην Γιορτή του Σινεμά, αποφάσισα να συγκεντρώσω όλες τις κινηματογραφικές αναφορές που γίνονται στην ταινία. Και είναι πολλές και πολύ ενδιαφέρουσες.

Και μόνο στο άκουσμα “body horror” δεν μπορεί κανένας γνώστης του υποείδους να μη σκεφτεί ακαριαία τον David Cronenberg. Το ίδιο θα έκανε και η Coralie Fargeat, σκηνοθέτις και σεναριογράφος της ταινίας. Όμως, πέραν της γενικής αναφοράς στο είδος που παραπέμπει στον συγκεκριμένο σκηνοθέτη, μπορούμε να ξεχωρίσουμε και δύο ταινίες του μέσα στην ταινία της. Το “The Fly” του 1986 ακολουθεί έναν επιστήμονα που φτιάχνει μια μηχανή τηλεμεταφοράς και αποφασίζει να την δοκιμάσει μέχρι που μια μύγα μπαίνει μέσα και σιγά-σιγά ο επιστήμονας μεταμορφώνεται σε ένα αποκρουστικό τέρας. Οι θεματικές με το “The Substance” ταιριάζουν πάρα πολύ καθώς εξετάζονται οι ακρότητες που μπορεί να συμβούν με την αλόγιστη χρήση μιας επιστημονικής ανακάλυψης αλλά και με την ίδια την ουσία της επιστήμης. Πέραν του θέματος, η Fargeat βάζει κι ένα detail πλάνο μιας μύγας στην γκροτέσκ σκηνή που ο Harvey (Dennis Quaid), το αφεντικό της Elizabeth, τρώει λαίμαργα μια στοίβα γαρίδες.

O Harvey (Dennis Quaid), το αφεντικό της Elizabeth, τρώει λαίμαργα μια στοίβα γαρίδες.

Ακόμη, γίνεται αναφορά και στο “Videodrome” (1983) του Cronenberg. Υπάρχει ένα πλάνο που τα χείλια της Sue εμφανίζονται σε δεκάδες τηλεοράσεις, όπως τα χείλια της Nikki στην τηλεόραση στην αντίστοιχη ταινία του Cronenberg. Όμως κι εδώ ταιριάζουν οι δύο θεματικές των ταινιών που εγείρουν και στις δύο περιπτώσεις ερωτήματα για τη φύση των μίντια και την επίδραση που ασκούν.

“Videodrome” (1983) του David Cronenberg

“The Substance” της Coralie Fargeat

Αυτή η αναφορά στον Stanley Kubrick είχε ακουστεί πολύ online. Πιο συγκεκριμένα, υπάρχει ένας διάδρομος στο “The Substance” που παραπέμπει -σε τι άλλο;- στον εμβληματικό διάδρομο ξενοδοχείου στο ‘The Shining” (1980) με το μοτίβο στο χαλί που το αναγνωρίζουν κι αυτοί που δεν έχουν δει ποτέ αυτό το αριστούργημα με τον Jack Nicholson και την Shelley Duvall. Της Fargeat δεν της έφτασε ο διάδρομος, ήθελε και το επικό ασπροκόκκινο μπάνιο που ο Jack συζητά με τον μπάρμαν. Αλλά κι άλλοι χώροι παραπέμπουν στους στυλιζαρισμένους χώρους που διάλεγε ο Kubrick στις ταινίες του. Και έτσι για μια ακόμη μικρή κιουμπρική στιγμή, βάζει και το “Τάδε Έφη Ζαρατούστρα” του Ρίχαρντ Στράους, που ακούγεται στο “2001: A Space Odyssey” (1968).

The Shining” (1980) του Stanley Kubrick

“The Substance” της Coralie Fargeat

The Shining” (1980) του Stanley Kubrick

“The Substance” της Coralie Fargeat

Ο δεύτερος David που αποτελεί πηγή έμπνευσης για την Fargeat είναι ο Lynch. Καθώς η Elizabeth δεν βλέπει ποτέ αυτοπροσώπως τον πάροχο της ουσίας, επικοινωνεί μαζί του τηλεφωνικώς. Την πρώτη φορά που τον καλεί, φορτισμένη συναισθηματικά και χωρίς να είναι σίγουρη για το ποιος θα απαντήσει στην άλλη μεριά, καδράρεται και φωτίζεται με τρόπο που δεν μπορούμε παρά να φωνάξουμε όλοι με μια φωνή “Lost Highway”. Σε αυτή την ταινία του 1997, ένα ζευγάρι δέχεται ανώνυμα τηλεφωνήματα που τους αναστατώνουν και υπάρχει ένα ολόιδιο πλάνο με την ηθοποιό Patricia Arquette να βρίσκεται στο τηλέφωνο.

Κι μια ακόμη αναφορά στον Lynch –γεμάτη spoiler, σας προειδοποιώ– είναι αυτή στο “The Elephant Man” του 1980 όπου το τελικό τέρας του “The Substance”, η Monstroelisasue, είναι ευθύς αναφορά στον John Merrick. Οι ταινίες ερευνούν ζητήματα αποδοχής από τους άλλους αλλά κι από τον ίδιο μας τον εαυτό και πώς η κοινωνία συμβάλει στην εικόνα που έχουμε για εμάς.

“Lost Highway” (1997) του David Lynch

“The Substance” της Coralie Fargeat

Στο “Psycho” (1960) του Alfred Hitchcock γίνεται μια ξεκάθαρη αναφορά στις σκηνές του μπάνιου. Πλάνα του ντουζ ή η Elizabeth ξαπλωμένη στο πάτωμα παραπέμπουν άμεσα στην πιο iconic σκηνή φόνου σε ταινία, που στοίχειωσε εκατοντάδες θεατές.

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Heart of Cinema (@heart_of_cinema)

Κάποιοι έκαναν σύνδεση και με το “Requiem for a Dream” (2000) του Darren Aronofsky. Κι εντάξει, δεν είναι πως δεν το καταλαβαίνουμε και απόλυτα. Ουσίες που εθίζουν, βελόνες, επανάληψη, όλα αυτά παίζουν. Ίσως η ιστορία της Ellen Burstyn με την εκπομπή που θέλει να πάει και να δείχνει ωραία να είναι πιο κοντά στην ιστορία της ίδιας της Elizabeth για προσοχή και προσπάθεια να διατηρήσει τη νεότητά της με κάθε κόστος.

在 Instagram 查看这篇帖子

A Shot. (@ashotmagazine) 分享的帖子

Εδώ κι αν έχουμε spoiler! Σε μια από τις τελευταίες σκηνές η Monstroelisasue ανεβαίνει πάνω στην σκηνή και σοκάρει τους θεατές που την κοιτάνε με αηδία και την φωνάζουν φρικιό. Ώσπου, το χέρι της κόβεται και πετάει αίμα σε εξωφρενική ποσότητα, περιλούζοντας όλο το κοινό σε μια από τις τοπ “τι φάση” στιγμές της ταινίας. Και δεν γίνεται να μη θυμηθούμε την τελική στιγμή της Carrie στην ομώνυμη ταινία του 1976 σε σκηνοθεσία Brian De Palma, όπου τη στιγμή που στέφεται prom queen, πέφτει ένας κουβάς με αίμα στο κεφάλι της και εξαπολύει όλη της την οργή προς κάθε έναν στην αίθουσα. Και στις δύο περιπτώσεις, η κοινωνία σταδιακά έφτασε τις πρωταγωνίστριες σε αυτό το σημείο…

Η Coralie Fargeat έκανε μια ταινία με έντονο το κοινωνικό σχόλιο απέναντι στην εικόνα που επιβάλλεται στις γυναίκες από τα μέσα επικοινωνίας αλλά κι από την ίδια την κοινωνία, για το πώς παραγκωνίζει τις γυναίκες που μεγαλώνουν για να καλωσορίσουν μόνο τις νεότερες. Και θέτει και τα ζητήματα της αποδοχής, της συμφιλίωσης με την αυτοεικόνα έναντι της διαρκούς αυτοκαταστροφής. Ευφυής ταινία, που θα σοκάρει τους ανυποψίαστούς και θα διασκεδάσει τους υποψιασμένους. Ακολουθεί το τρέιλερ για όσους δεν την έχουν δει ακόμη…