ΠΕΜΠΤΗ
21
ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ
Το να είσαι γυναίκα, ή καλύτερα το να έχεις γεννηθεί με μήτρα, σε αυτόν τον κόσμο γνωρίζω, και εγώ και εσείς, πως δεν ήταν ποτέ εύκολο. Αυτό δεν είναι κάτι που χρήζει συζήτησης, είναι μία αντικειμενική αλήθεια. Από τότε που ο Αδάμ δάγκωσε το μήλο της Εύας ή ακόμα από τότε που στον βράχο της Ακρόπολης μπορούσαν να μιλούν μόνο άντρες, και γενικά από τότε που η ιστορία αποφάσισε πως υπάρχει “ασθενές” και “μη” φύλο ή πως συμφέρει ίσως (;), οι θηλυκότητες αυτού του κόσμου δεν περνούν και πολύ ωραία. Κάπως προσπαθώ να φέρω το χιούμορ στην εξίσωση για να το ελαφρύνουμε, και γιατί εκεί έξω υπάρχουν άνθρωποι με πολύ περισσότερη εμπειρία και γνώσεις για να μιλήσουν για το από πού προέρχεται η θέση που έχουμε τοποθετήσει τη γυναίκα και από εκείνη που έχει τοποθετηθεί ο άνδρας.
Αυτός ο κόσμος που γεννήθηκα εγώ και εσύ είναι φτιαγμένος από άνδρες για άνδρες.
Η Charlize Theron, η Nicole Kidman και η Margot Robbie, πρωταγωνιστούν στο «Bombshell», μία βιογραφική ταινία που βασίζεται στις γυναίκες στο Fox News που είχαν σκοπό να εκθέσουν τον CEO Roger Ailes για σεξουαλική παρενόχληση.
Οπότε αυτό εδώ το κείμενο δεν θα είναι μια ανάλυση της ιστορίας των φύλων, ούτε μια ιστορική αναδρομή στην πατριαρχία – κυρίως γιατί δεν είμαι η αρμόδια για να το κάνω. Είναι ένα κείμενο με απορίες κατά βάση. Γιατί ο τελευταίος ένας χρόνος, με αποκορύφωμα τις τελευταίες μέρες, και τα συμβάντα που λαμβάνουν συνεχώς χώρα κάπως με έχουν τρομάξει απίστευτα.
Με αφορμή το αποτέλεσμα των αμερικανικών εκλογών σχεδόν 10 ημέρες πριν, έπιασα τον εαυτό μου κάπως να πανικοβάλλεται. Ναι, δεν μπορώ να κάνω κάτι για αυτό – δεν μπορούσα εξαρχής να κάνω κάτι για αυτό – δεν ζω στην Αμερική και δεν έχω δικαίωμα ψήφου. Αλλά οποιοσδήποτε εκεί έξω πιστεύει πως το συγκεκριμένο αποτέλεσμα δεν τον επηρεάζει οριακά άμεσα, κατά την τρομερά ταπεινή μου άποψη, είναι το λιγότερο αδαής. Καλώς ή κακώς ζούμε σε έναν κόσμο που είναι χτισμένος πάνω σε βάθρο: υπάρχουν εκείνοι που είναι πιο ψηλά και εκείνοι που κάπως τους κοιτούν από κάτω. Αυτή η «τοποθέτηση» δεν συνέβη με βάση τις ικανότητες, τις γνώσεις ή το καλό και το κακό, αν θέλετε. Όπως και όλα τα πράγματα σε αυτόν τον κόσμο, έτσι και οι χώρες που βρίσκονται στο βάθρο της επιδραστικότητας ακολουθούν τον “νόμο της παιδικής χαράς”. Δίκαιο, ή σωστό ή κανονικό – ή όπως θέλετε -, είναι εκείνο που ορίζει ο δυνατός. Δηλαδή στην δική μας περίπτωση, δυνατός είναι εκείνος με τα περισσότερα χρήματα, αυτός δηλαδή που ορίζει την κατάσταση και κάνει κουμάντο. Και όσο και να μην μας αρέσει, η Αμερική σαν χώρα και σαν υπερδύναμη είναι σε αυτή την παιδική χαρά που ονομάζουμε πλανήτης γη – ένας από τους δυνατότερους νταήδες. Οπότε ναι, το αποτέλεσμα των αμερικανικών εκλογών μας επηρεάζει και θα μας καθορίζει, και πρακτικά αλλά και διανοητικά, γιατί ακόμα και αν δεν έχεις σε καμία εκτίμηση τους νταήδες, εκείνοι τείνουν να δίνουν τον παλμό στις μάζες – όποιες και αν είναι αυτές.
Όσο και να μην μας αρέσει, η Αμερική σαν χώρα και σαν υπερδύναμη είναι σε αυτή την παιδική χαρά που ονομάζουμε πλανήτης γη – ένας από τους δυνατότερους νταήδες.
Η σειρά «The Simpsons» είναι γνωστή για την παράλογη ικανότητα της να προβλέπει το μέλλον – φαίνεται όμως πως σε αυτές τις εκλογές έπεσε έξω..
Με γνώμονα όλα αυτά λοιπόν, και τις πολλές ώρες που περνάω στο κινητό μου, και ούσα γυναίκα που θέλει να κάνει οτιδήποτε της αρέσει σε αυτή τη ζωή χωρίς να περιορίζεται από το φύλο της, δηλώνω τρομοκρατημένη με το τι έχω δει εκεί έξω από την προηγούμενη Τρίτη. Δεν ξέρω αν ήταν πάντα εκεί και εγώ τα αγνοούσα ή αν τώρα φάνηκε περισσότερο γιατί δόθηκε το βήμα. Έπεσα πάνω σε ένα βίντεο στο TikTok, όπου ένας κουστουμαρισμένος, φαινομενικά «φυσιολογικός» άνδρας φορώντας ένα καπέλο που έλεγε «AMERICA FIRST» φώναζε γελώντας με πάθος στην κάμερα: «Your body my choice!.. We will keep you down forever. You will never control your own bodies» – και κάτι μέσα μου πάγωσε.
Το 50,2% του πληθυσμού της Αμερικής πιστεύει πως αυτός ο καταδικασμένος άνδρας είναι πολύ καλύτερη επιλογή από μια μαύρη γυναίκα με πολιτική εμπειρία και καριέρα χρόνων πάνω στο νομικό και πολιτικό σύστημα της Αμερικής.
Δεν είναι πως μέχρι τώρα ζούσαμε σε ένα όνειρο. Αυτός ο κόσμος που γεννήθηκα εγώ και εσύ είναι φτιαγμένος από άνδρες για άνδρες. Πάντα είχαν «το πάνω χέρι, τον τελευταίο λόγο». Πάντα είxαν τις περισσότερες ευκαιρίες και τα περισσότερα προνόμια. Αλλά οι άνθρωποι εξελίσσονταν, διάβαζαν, μάθαιναν, κατανοούσαν ή τουλάχιστον άρχιζαν να κατανοούν. Συνειδητοποιώ πως είμαι προνομιούχα να έχω γεννηθεί σε μια εποχή που η αλλαγή είναι καν πιθανότητα (ή τουλάχιστον ήταν), αλλά μετά τις τελευταίες μέρες ένιωσα πως η γη έφυγε κάτω από τα πόδια μου. Σαν η παραίσθηση της προόδου και της ισότητας και της γνώσης να ήταν αποκλειστικά μόνο αυτό – μια παραίσθηση.
Στην ταινία «SHE SAID» η Carey Mulligan και η Zoe Kazan είναι η Megan Twohey και Jodi Kantor, δύο ρεπόρτερ των New York Times που εξέθεσαν το ιστορικό σεξουαλικής κακοποίησης του Harvey Weinstein κατά των γυναικών, και ήταν καταλύτης για το ανερχόμενο κίνημα MeToo.
Και ξέρω πως υπάρχουν συζητήσεις που μπορούμε να κάνουμε για το πώς η Αμερική είναι μια ακόμη χώρα που η εξαθλίωση και η φτώχεια των πολλών οδηγεί σε ακραίες πολιτικές και κοινωνικές επιλογές. Στην Ευρώπη αυτό το βλέπουμε να συμβαίνει τα τελευταία δύο χρόνια – και να αυξάνεται. Αλλά και πάλι σας λέω, έχει να κάνει με το βάθρο.
Αυτή τη στιγμή έχει εκλεγεί πλανητάρχης ένας άνθρωπος που είναι καταδικασμένος για βιασμό και σεξουαλικές παρενοχλήσεις και περιμένει να δικαστεί για 34 ποινικά αδικήματα. Ένας άνθρωπος που αν δεν είχε όλα τα λεφτά του κόσμου, είναι πολύ πιθανό να πέθαινε στη φυλακή ή να περνούσε την υπόλοιπη ζωή του εκεί. Μιλάμε για έναν άνθρωπο που έχει καταστήσει απίστευτα σαφείς τις προθέσεις του για την ελευθερία του λόγου, της επιλογής, για την ελευθερία γενικότερα – όχι μόνο των γυναικών. Το πολιτικό του πρόγραμμα είναι σαν σενάριο επιστημονικής φαντασίας γραμμένο για έναν «κακό» σε μια ταινία της Marvel. Κι όμως, είναι πραγματικότητα και θα συμβεί, γιατί το 50,2% του πληθυσμού της Αμερικής πιστεύει πως αυτός ο λευκός, καταδικασμένος, πλούσιος άνδρας είναι πολύ καλύτερη επιλογή από μια μαύρη γυναίκα με πολιτική εμπειρία και καριέρα χρόνων πάνω στο νομικό και πολιτικό σύστημα της Αμερικής.
Ποιος αποφάσισε πως ο εχθρός είναι οι γυναίκες, το σώμα τους, η αυτοδιάθεση και η δύναμη και το κουράγιο τους;
Ας μην ξεφεύγω όμως, γιατί σας είπα παραπάνω πως βασικά αυτό είναι ένα κείμενο με απορίες. Ορίστε λοιπόν μία: Γιατί; Γιατί είναι εντάξει ένας μισογύνης καταδικασμένος άνδρας να γίνει πρόεδρος της Αμερικής; Γιατί να θέλει κάποιος να ψηφίσει έναν άνθρωπο που πιστεύει πως το χειρότερο ή και κατώτερο πράγμα στον κόσμο είναι να είσαι γκέι/trans/queer – ή γυναίκα, και όχι, ας πούμε, δολοφόνος; Γιατί ο κόσμος πιστεύει πως όλο το μίσος της γης είναι κάτι το οποίο του αξίζει η πιο επιδραστική θέση που υπάρχει σε αυτόν τον πλανήτη; Γιατί κάποιος να πιστεύει πως η γυναικεία ζωή είναι κατώτερη από την ικανότητά της για αναπαραγωγή; Γιατί ο Τραμπ έχει έστω και μία γυναίκα ψηφοφόρο;
Σκηνή από την σειρά «Fleabag» όπου η Kristin Scott Tomas μιλάει στην Phoebe Waller-Bridge για το γεγονός πως “Οι γυναίκες γεννιόμαστε με τον πόνο ήδη μέσα μας, είναι η φυσική μας μοίρα…τον κουβαλάμε μέσα μας. Οι άνδρες πρέπει να εφεύρουν πράγματα όπως θεούς και δαίμονες… δημιουργούν πολέμους για να μπορούν να αισθάνονται πράγματα”.
Γιατί πιστεύουμε πως είναι οκ να πούμε σε έναν άνθρωπο πώς θα ζήσει τη ζωή του; Γιατί είναι εντάξει να απαγορεύσουμε την βασική φροντίδα σε κάποιον επειδή έχει μήτρα; Γιατί να μην μπορεί μία γυναίκα να επιλέξει το μέλλον της; Γιατί αυτός ο κόσμος καθημερινά λειτουργεί σαν να θέλει να αφανίσει κάθε θηλυκότητα; Γιατί αυτός ο κόσμος μισεί τις γυναίκες; Πότε ξεκίνησε αυτό – και πότε θα σταματήσει; Πότε το αποφασίσαμε πως είναι λογικό και κανονικό το μίσος; Πότε αποφασίσαμε πως το να είσαι γυναίκα είναι μειονέκτημα και καταδίκη;
Μπορώ να συνεχίσω για ώρες αυτό το παραλήρημα ερωτήσεων, αλλά κατά πάσα πιθανότητα το αποτέλεσμα αυτού θα είναι μία κρίση πανικού δική μου και μία κίνηση δική σας για να βγείτε από αυτό το άρθρο. Που, για να είμαι τελείως ξεκάθαρη, αυτό θα ήταν πολύ οκέι, γιατί κανείς και καμία δεν είναι σε κατάσταση να έρθει αντιμέτωπος/-η με τις επερχόμενες επιπτώσεις αλλά και το παρελθόν που κουβαλάμε σχεδόν σιωπηλά σαν είδος. Παρ’ όλα αυτά, αν είστε ακόμη εδώ, ίσως υπάρχει ελπίδα – ίσως πάλι και όχι.
Η ημέρα της εξάλειψης της βίας κατά των γυναικών είναι 25 Νοεμβρίου.
Ταυτόχρονα, στην Ελλάδα, εδώ δηλαδή που εγώ και εσύ ζούμε – όχι κάπου μακριά σε μία άλλη ήπειρο – οι γυναίκες καθημερινά παλεύουν να επιβιώσουν. Και δεν θα ασχοληθώ με τις οικονομικές ανισότητες στους μισθούς, τον ρατσισμό, το bullying, τον σεξισμό ή τόσα άλλα που σε καθημερινή βάση οι θηλυκότητες έχουν να ξεπεράσουν. Θέλω να μιλήσω για το πιο απλό, και όπως φαίνεται όχι τόσο εύκολο, δικαίωμα. Εκείνο του να ζεις. Την Τρίτη (12/11), πάλι, μετρήσαμε άλλες δύο γυναικοκτονίες. Η 43χρονη γυναίκα στο Αγρίνιο, που περίμενε τη δίκη σε τρεις ημέρες για την ενδοοικογενειακή βία που υπέστη από τον πρώην σύζυγό της, και η Γαρυφαλλιά στην Πάτρα, που εξέπνευσε το απόγευμα της ίδιας ημέρας καθώς βρισκόταν στο ΚΑΤ μετά τον άγριο ξυλοδαρμό από τον πρώην σύζυγό της. Έντεκα οι γυναικοκτονίες, που γνωρίζουμε, για το 2024. Και κάποιοι ακόμα απορούν γιατί χρειαζόμαστε τον όρο – τι διάκριση είναι αυτή – και πώς αυτά πάντα γίνονταν, απλά τώρα τα βλέπουμε περισσότερο. Ξέρετε κάτι; Μπορεί, ναι. Αλλά δεν ξέρω γιατί παρεκκλίνουμε τόσο πολύ από το ζήτημα – γιατί αγνοούμε τα σημαντικά και ανοίγουμε τη συζήτηση σε άσχετα θέματα; Σκοτώνονται γυναίκες ακριβώς επειδή είναι γυναίκες, επειδή έχουν αυτό το φύλο, αυτή την κοινωνική και πολιτική θέση, και επειδή η κοινωνία που ζούμε δίνει στο αρσενικό το «δικαίωμα» και την «κανονική» ανάγκη να επιβάλλεται πάνω τους. Για αυτό χρειαζόμαστε τον όρο «γυναικοκτονία», για να ξεκαθαρίσουμε και να περιορίσουμε το ζήτημα, μήπως και κάποια στιγμή το λύσουμε. Και όσο για το timing, ναι, πολύ πιθανόν πάντα να συνέβαιναν όλα αυτά. Όμως δεν καταλαβαίνω γιατί αυτό αποτελεί δικαιολογία για το γεγονός πως ακόμα συμβαίνουν – αλήθεια…
Αν δεν είσαι γυναίκα/queer/trans ή γενικά άνθρωπος με θηλυκό αναπαραγωγικό σύστημα, οι πιθανότητες είναι πως όσο και αν καταλαβαίνεις όλα αυτά που συμβαίνουν και είσαι εναντίον τους, στην πραγματικότητα ποτέ δεν θα ξέρεις όντως τι σημαίνουν. Το δυσκολότερο πράγμα σε αυτόν τον κόσμο είναι να έχεις μήτρα. Κάτι τρομερά γελοίο και αστείο, καθώς είναι και το σημαντικότερο πράγμα ταυτόχρονα, για κάποιους εκεί έξω, καθώς μόνο εκείνη μπορεί να φέρει ζωή στη ζωή. Πώς γίνεται να μισούμε τόσο τις γυναίκες; Τις μητέρες μας, τις αδερφές μας, τις γιαγιάδες μας ή ακόμα και, αν όχι τις δικές μας, του διπλανού. Ακόμα και στον πάτο της εξαθλίωσης, της φτώχειας, της κατάντιας και του πόνου – ποιος αποφάσισε πως ο εχθρός είναι οι γυναίκες, το σώμα τους, η αυτοδιάθεση και η δύναμη και το κουράγιο τους;
Σκοτώνονται γυναίκες ακριβώς επειδή είναι γυναίκες, επειδή έχουν αυτό το φύλο, αυτή την κοινωνική και πολιτική θέση.
Δεν έχω την παραμικρή ιδέα. Αυτό που ξέρω είναι πως σήμερα φοβάμαι λίγο περισσότερο από χθες και νομίζω αύριο θα φοβάμαι λίγο περισσότερο από σήμερα. Σίγουρα όμως δεν θα σταματήσω να ρωτάω γιατί, ούτε και να θαυμάζω το κουράγιο και την ψυχή κάθε θηλυκότητας εκεί έξω, που ενώ ο κόσμος της δίνει χίλιους λόγους να εξαφανιστεί και να σωπάσει, εκείνη ουρλιάζει. Γιατί πλέον η φωνή δεν φτάνει, δεν την ακούει κανείς. Πρέπει να ουρλιάξουμε!
