Δήμητρα Βλαγκοπούλου: Δουλεύω με τον τρόπο που θέλω, ολόψυχα, ολόκληρα

Θυμάμαι, πέρυσι το χειμώνα, έναν έμπειρο αιθουσάρχη να επαινεί την ερμηνεία της στο «Animal», την ταινία της Σοφίας Εξάρχου με τις διεθνείς φεστιβαλικές βραβεύσεις και να δεσμεύεται του πως θα την αναζητήσει στις θεατρικές δουλειές της. Τόσο ενθουσιώδης ήταν. Η αλήθεια είναι πως παρά τη διακριτική παρουσία της, η Δήμητρα Βλαγκοπούλου έχει γίνει διακριτή από νωρίς – σχεδόν από τότε που θα αποφοιτούσε από τη δραματική σχολή του Εθνικού Θεάτρου.

Το διαπιστώνει κανείς κοιτάζοντας τις συνεργασίες και το βιογραφικό της την τελευταία 12ετία κοντά σε δημιουργούς όπως ο Θωμάς Μοσχόπουλος, η Κατερίνα Ευαγγελάτου, ο Νίκος Χατζόπουλος, ο Έκτορας Λυγίζος, η Μαρία Μαγκανάρη, ο Γιώργος Κουτλής και πιο πρόσφατα ο Δημήτρης Καραντζάς.

Σε όλο αυτό το διάστημα, υπήρξε απόλυτα συνεπής στο ποιοτικό της κριτήριο ακόμα κι αν δυσκολευόταν να βιοποριστεί ή να βρει τη φωνή της. Και παρότι το νήμα δεν κόπηκε μέχρι σήμερα – «υπήρξε μια ωραία ροή πραγμάτων» όπως λέει η ίδια, έχοντας εξοικειωθεί με τη σκηνή ως χορεύτρια – τα τελευταία χρόνια την συναντάμε σε εμβληματικούς ρόλους του παγκόσμιου δραματολογίου: πέρυσι η Νίνα στον τσεχωφικό «Γλάρο», φέτος η Στέλλα στο «Λεωφορείο, ο πόθος» του Τένεσι Ουίλιαμς – και τα δύο στη θεατρική στέγη του Δημήτρη Καραντζά, το «Προσκήνιο».

Ήσυχη αλλά και τολμηρή, έμαθε ιδιοσυγκρασιακά να φυλάει τον εκρηκτικό της εαυτό για τη θεατρική σκηνή, παρότι έχει αναπτύξει τις δικές της αντιστάσεις και αξίες σε έναν κόσμο που διαρκώς και αγρίως μεταβάλλεται. Η Δήμητρα Βλαγκοπούλου όσο θυμάται τον εαυτό της επέτρεπε στην ευαισθησία της να την οδηγεί και είναι περήφανη γι’ αυτό.

Εκτός σκηνής δίνεις την εντύπωση ενός εγγενώς χαμηλότονου ανθρώπου και πάνω στη σκηνή διαψεύδεις κάθε προηγούμενη βεβαιότητα. Τι ισχύει;

Είμαι… κανονικών τόνων άνθρωπος. Αλλά και οι πιο χαμηλές, οι ήπιες ποιότητες με αντιπροσωπεύουν – δεν τις έχω παραγκωνίσει λόγω της δουλειάς. Σε σχέση με τη σκηνή, αυτή η ταυτότητα αλλάζει κάθε φορά σε σχέση με το ζητούμενο. Σίγουρα, δεν με τρομάζουν οι πιο σκληρές δυναμικές στους ρόλους. Μου αρέσουν και πράγματα που μπορεί να έχουν την πρόκληση ενός δυναμισμού. Τα θεωρώ πολύ ενδιαφέροντα πεδία.

Στο θέατρο ένιωσα σχετικά γρήγορα μια ασφάλεια – ούσα ολιγαρκής

Άργησε να έρθει η αναγνώριση; Γιατί το big bang έγινε πρόσφατα: Από τη μια, η συμμετοχή σου στο πολυβραβευμένο κινηματογραφικό «Animal», από την άλλη η συνεργασία με τον Δημήτρη Καραντζά στο «Προσκήνιο».

Προσωπικά, έχω αισθανθεί μια ροή πραγμάτων, πως τα πράγματα κυλούν χωρίς μεγάλα σκαμπανεβάσματα. Καθώς κινούμαι μέσα στον χώρο, υπάρχει μια όμορφη ροή που μου ταιριάζει και δεν με αναγκάζει να τρέχω πίσω από κάτι. Κάποιες δουλειές ακούγονται περισσότερο – ίσως έχει να κάνει και με αυτό, ίσως με το ότι διανύεις και μια πρώτη δεκαετία στο χώρο, λες και φτιάχνεις κάποιες φέτες ζωής. Περνώντας ο χρόνος αναλαμβάνω κάποιους σημαντικούς ρόλους και η δική μου δουλειά εξελίσσεται. Πάντως, δεν αισθάνομαι ότι ειδικά πέρυσι συνέβη κάτι διαφορετικό.

Δεν χρειάστηκε όντως να κυνηγήσεις τα πράγματα;

Ναι· από την αρχή υπήρχε μια ομαλότητα και στη συνέχεια προέκυπταν δουλειές και συναντήσεις, χωρίς μεγάλα κενά. Ασφαλώς υπήρχαν και περίοδοι ανεργίας. Κάπως, παρά τις οικονομικές δυσκολίες και δεδομένων των συνθηκών και της πραγματικότητας στη θεατρική Ελλάδα, ένιωσα σχετικά γρήγορα μια ασφάλεια – ούσα ολιγαρκής, ειδικά εφόσον έχω επιλέξει το θέατρο για να βιοποριστώ.

Γιατί έβαλες το θέατρο στο κέντρο της δραστηριότητας σου;

Για μένα το θέατρο είναι το κέντρο· μου αρέσει πολύ η ζωντανή επικοινωνία της σκηνής. Την ξεχωρίζω. Χωρίς να λέω ότι ο κινηματογράφος δεν με μάγεψε – ήταν μια πολύ δυνατή εμπειρία και εύχομαι να υπάρξει ξανά. Αλλά δεν μπορώ να φανταστώ να μένω μακριά από το θέατρο όπου συνδέομαι άμεσα με την τέχνη μου.

Μπήκα στο θέατρο από μια βαθιά ανάγκη να μιλήσω, η οποία δεν ξέρω από που αναδύθηκε

Ήσουν πάντα παιδί της σκηνής. Ξεκίνησες ως χορεύτρια και μάλιστα παιδί της ΚΣΟΤ. Τι σου άφησε εκείνη η εμπειρία;

Η σύνδεση με τον χορό είναι πολύ συγγενική. Είσαι ερμηνευτής και στις δύο περιπτώσεις, είτε επικοινωνείς με το λόγο είτε με το σώμα σου. Η μετάβαση ήταν πολύ μαλακή, μάλλον ήθελα βρίσκομαι πάνω στη σκηνή. Θεωρώ ότι η σκηνή είναι ο μόνος χώρος που μπορεί να φιλοξενήσει μια προσωπική κατάθεση και να αφορά πραγματικά τον θεατή.

Γιατί όχι χορεύτρια; Πώς μπήκε η παύση;

Χαίρομαι που ρωτάς γιατί πολλές φορές ξανάρχεται στο μυαλό μου αυτό το δίλημμα -ειδικά μεγαλώνοντας καθώς η φυσική μου κατάσταση δεν μου επιτρέπει να είμαι χορεύτρια. Μπήκα, λοιπόν, στο θέατρο από μια βαθιά ανάγκη να μιλήσω, η οποία δεν ξέρω από που αναδύθηκε. Ο λόγος ήταν αυτό που φοβόμουν περισσότερο από όλα – πόσο μάλλον έχοντας περάσει μια πολύ κλειστή εφηβεία. Σιώπησα κάποια χρόνια, αλλά οι σκέψεις μου και όσα ήθελα να αρθρώσω υπήρχαν και, μάλλον, κάτι περίμεναν. Συνεπώς, εκείνο που με φόβιζε τόσο – άρα θα απαιτούσε από μένα τη μεγαλύτερη έκθεση – αποτέλεσε και το μεγαλύτερο διακύβευμα. Σαν να έπαιρνα μεγαλύτερη ασφάλεια μέσα από την κίνηση και τον χορό, ένιωθα λιγότερο εκτεθειμένη. Μάλλον, αυτό με έκανε να μεταπηδήσω στο θέατρο· και τα πολύ τελευταία χρόνια σκέφτομαι πως θα μπορούσα να επισκεφθώ ξανά αυτήν τη σιωπή, παρότι το σώμα μου δεν είναι εκεί που θα έπρεπε. Φαντάζει στο μυαλό μου πολύ ελκυστικό και συνεχίζω να θαυμάζω απεριόριστα τους χορευτές. Εύχομαι να συμβεί με κάποιο τρόπο, θα ήθελα να συνυπάρξει με τη θεατρική μου παρουσία.

Τι συνέβη σε αυτήν την κλειστή εφηβεία;

Δεν συνέβη κάτι. Απλώς θυμάμαι τον εαυτό μου να αφαιρεί, για κάποιο λόγο, τις λέξεις. Επεξεργαζόμουν πολύ πιο εσωτερικά τα πράγματα. Μετά ήρθε και η επιθυμία της εξωστρέφειας, επιλέγοντας τότε τον χορό. Είναι αυτές οι υπαρξιακές συστολές και διαστολές που μας εκτινάσουν αλλά τότε, για μια φάση, τα πράγματα συνέβαιναν πιο πολύ εντός μου.

Στην εφηβεία θυμάμαι τον εαυτό μου να αφαιρεί, για κάποιο λόγο, τις λέξεις

Τι σχέση έχεις ακόμα μ’ εκείνο το κορίτσι;

Στενή. Αισθάνομαι πως είμαι και αυτό το παιδί, το φέρνω μαζί μου σε όλες τις δοκιμές που κάνω στη ζωή μου. Το παρελθόν και η μνήμη είναι περιοχές από τις οποίες αντλώ – και φαντάζομαι το κάνουν πολλοί άνθρωποι, σίγουρα οι καλλιτέχνες. Υπάρχει υλικό στις παλιές μνήμες και θέλω να το κρατώ κοντά μου, να το κουβαλώ και να το επισκέπτομαι.

Να γιατί, λοιπόν, μου δίνεις την εντύπωση του ανθρώπου που μετράει τα λόγια του.

Πλέον αφήνομαι στον αυθορμητισμό και την αμεσότητα, αλλά μάλλον θέλω περισσότερο χρόνο. Δεν είμαι καχύποπτη στα ερεθίσματα και τους ανθρώπους, ωστόσο μου αρέσει να πλησιάζω τα πράγματα μαλακά και όταν αισθανθώ ασφάλεια – όπως και ο συνομιλητής μου – τότε ανοίγομαι. Τότε, η ανταλλαγή είναι πιο βαθιά και έντονη.

Αφήνομαι στον αυθορμητισμό και την αμεσότητα, αλλά μάλλον θέλω περισσότερο χρόνο

Παρότι ανήκεις στην γενιά της κρίσης, η πορεία σου είχε μια συνέχεια. Από την στιγμή που αποφοίτησες – κακό timing για τη γενιά σου και όχι μόνο – έχεις μια συνεπή παρουσία. Που πιστεύεις πως οφείλεται αυτό;

Μου αρέσει να σκέφτομαι πως έχει να κάνει και με την τύχη. Κι ενώ πραγματικά δουλεύω με επιμονή και πιστεύω στην εργασία, στον κόπο και στην προσπάθεια που θα καταβάλεις, αισθάνομαι πως πολλά πράγματα είναι και θέμα τύχης. Πολλοί άνθρωποι προσπαθούμε εξίσου και έχουμε τελικά διαφορετικές τύχες. Άρα τα πράγματα είναι και τυχαία. Συνεχίζω να δουλεύω, να προσπαθώ με τον τρόπο που θέλω, ολόψυχα, ολόκληρα αλλά δεν μπορώ να κλείσω τα μάτια στην τύχη. Κι αυτό με απελευθερώνει πάρα πολύ. Μπορεί να κουβαλάω και μια ενοχή του τύπου «σε μένα πάνε καλά τώρα τα πράγματα»· γιατί ενώ βλέπω ένα συνάδελφο που θαυμάζω και που ξέρω πως μάχεται, τελικά κάτι στραβώνει στη δική του πορεία. Τότε συνειδητοποιώ πως όλα είναι σχετικά. Και είμαι ευγνώμων γι’ αυτήν την τύχη.

Το «ολόψυχα, ολόκληρα» είναι κάτι που σε χαρακτηρίζει ή το επαναδιαπραγματεύεσαι;

Δεν το διαπραγματεύομαι, δεν μπορώ αλλιώς να χαρώ τη δουλειά. Και όσο μεγαλώνω με απασχολεί πολύ να έχει χαρά η δουλειά. Σαφέστατα είναι δουλειά, ευθύνη, υποχρέωση, βιοπορισμός, μα καθώς καταλαμβάνει πολύ χρόνο στο καθημερινό βίωμα μου, θέλω ο χρόνος αυτός να είναι ποιοτικός και όμορφος. Το βάζω πολύ ψηλά αυτό, δεν θέλω η δουλειά να προκύπτει με βάσανο, με σκοτάδι και ζόφο – παρότι αυτές είναι οι περιοχές που, συχνά, συνδυάζουμε με τους καλλιτέχνες και την τέχνη. Το να μπεις σε κάτι με όλη σου την ψυχή για μένα κάνει πολύ πιο απολαυστική αυτή τη δουλειά. Κρατώ και τη σοβαρή έννοια του παιχνιδιού, δεν την ξεχνάω.

Συνάντησες δυσκολίες; Εκεί όπου το βάσανο ήταν προϋπόθεση;

Σίγουρα, μέσα σε αυτά τα χρόνια, έχουν υπάρξει μη ιδανικές συνθήκες εργασίες, περιπτώσεις που ήθελαν διαχείριση από μένα ταυτόχρονα με το ότι έπρεπε να εργαστώ και να εκτεθώ. Κι αυτό το έκανε πολύ κουραστικό: ήταν σαν να κάνω δύο δουλειές μαζί. Αυτές οι εμπειρίες με δυνάμωσαν, με βοήθησαν να επιλέξω καθαρότερα την επόμενη φορά ή και να αποφύγω όσα μπορούσα να αποφύγω. Αναγκάζεσαι να ζυγίζεις τα πράγματα και, με τα χρόνια, είναι πολύ σημαντικό να βρίσκομαι σε περιβάλλοντα με συνεργάτες που πρωτίστως εκτιμώ ως ανθρώπους για να στηρίξω τελικά όραμα τους. Σε δεύτερο επίπεδο βάζω άλλους παράγοντες.

Όσο μεγαλώνω με απασχολεί πολύ να έχει χαρά η δουλειά, δεν θέλω να προκύπτει με βάσανο

Είναι ένα τέτοιο παράδειγμα ο Δημήτρης Καραντζάς;

Ναι. Συναντηθήκαμε πολύ ωραία στο «Γλάρο» και καλλιτεχνικά και ανθρώπινα – κάτι που δεν είναι αυτονόητο, ειδικά όταν συμβαίνει από την πρώτη φορά. Εκτιμώ τον Δημήτρη για την ανθρώπινη ποιότητα του και γι’ αυτό που πρεσβεύει, τις θέσεις που παίρνει. Είναι σημαντικό να ξέρω ότι μπορώ με αυτόν τον άνθρωπο να συνομιλήσω σε πολύ περισσότερα επίπεδα και να πορευτώ και καλλιτεχνικά μαζί του. Γιατί αυτή η επικοινωνία θα αναδειχθεί και μέσα στη συνεργασία μας.

Θα ήθελες να είσαι κι εσύ ο άνθρωπος που διατυπώνει δημόσιο λόγο με παρρησία;

Με το δημόσιο ομολογώ πως έχω μια δυσκολία. Δεν έχω αναπτύξει την πιο ανοιχτή θέση στα πράγματα, κάτι με τρομάζει με τα social media. Προσπαθώ να έχω μια σχέση παρατήρησης, αλλά διαρκώς διστάζω να ανοιχτώ περισσότερο. Κι επειδή το επιχειρεί πολύς κόσμος, δεν πειράζει, ας μην το κάνουν μερικοί άλλοι. Άλλωστε, αν κάποια στιγμή θελήσω να τοποθετηθώ για κάτι, φαντάζομαι θα το κάνω. Πάντως, οι άνθρωποι που είμαστε πιο συγκρατημένοι στο δημόσιο λόγο, δεν ακυρώνουμε τη θέση μας μέσα στη δουλειά ή στην κοινωνία. Στη δουλειά μου, ας πούμε, τοποθετούμαι στα πράγματα, έχω θέση και είναι υποχρέωση μου να διεκδικήσω και να εκφράσω κάτι. Πιστεύω ότι έχει αξία να τοποθετείσαι και σε πιο μικρές περιοχές.

Είναι πολύ σημαντικό να βρίσκομαι σε περιβάλλοντα με συνεργάτες που πρωτίστως εκτιμώ ως ανθρώπους

Είναι εύκολο να μην είσαι ηθοποιός που ακολουθεί οδηγίες, αλλά να είσαι και ηθοποιός που δημιουργεί τον χώρο της;

Πόσο μου αρέσει αυτό! Εξαρτάται φυσικά κι από τον σκηνοθέτη που κατευθύνει το έργο. Χαίρομαι να δουλεύω με σκηνοθέτες που ζητούν την συμβολή του ηθοποιού ως συνδημιουργού μιας παράστασης. Με ενδιαφέρει πολύ περισσότερο από το να εκτελέσω σωστά κάτι – χωρίς να αναιρώ πως και αυτό είναι μέρος της δουλειάς μου. Προτιμώ να εκτεθώ περισσότερο και να πάρω το ρίσκο που αυτό συνεπάγεται ώστε να μιλήσω πιο προσωπικά.

Έχεις μπει στη φάση που μπορείς να επιλέγεις;

Θα πω, ναι. Εξάλλου, όσο περνούν τα χρόνια έχω περισσότερες προτάσεις από αυτές που είχα ξεκινώντας. Επίσης, μπορώ να επιλέξω αφού και οικονομικά στέκομαι καλύτερα στα πόδια μου. Κι αυτό ενέχει ρίσκο, μα έχει τη σημασία να το πάρεις.

Τι σε φέρνει στη Στέλλα στο «Λεωφορείο, ο πόθος»; Ποια ήταν τα κριτήρια;

Πάντα πίστευα πως είναι ένα πολύ δυνατό έργο το «Λεωφορείο, ο πόθος». Μπαίνοντας στη μελέτη του ένιωσα πως είναι ακόμα πιο συγκλονιστικό. Ο Τένεσι Ουίλιαμς γράφει εμβληματικούς χαρακτήρες, δεν λείπει τίποτα στην κατασκευή τους, είναι ανάγλυφοι και ανοιχτοί, είναι πεδία ολόκληρα για να συνθέσεις πάνω τους. Η Στέλλα μου αρέσει γιατί έχει διαφορετικά στοιχεία από άλλους ρόλους που έχω προσεγγίσει, είναι πολύ πιο γειωμένη και πυκνή, χωρίς να εκτονώνει τις εμπειρίες της αλλά διαρκώς να τις μεταβολίζει. Το γεγονός ότι μένει έγκυος αισθάνομαι πως αποκτά συμβολική διάσταση: μέσα της κάτι γεννιέται, φουσκώνει. Έχει κάτι εσωτερικό αλλά τελικά κάτι πολύ ισχυρό και γήινο. Βρίσκεται στο μέσον δύο συγκρουσιακών δυνάμεων, κλυδωνίζεται αλλά δεν καταρρέει. Και στη δική μας παράσταση αυτό το πρόσωπο της αναδεικνύουμε. Είναι ένας ρόλος που όσο κι αν του αφαιρείς, έχει μια πολύ στέρεη γραμμή για να ακολουθήσεις και να πατήσεις. Μου φαίνεται μια φοβερή πρόκληση.

Ζούμε μέσα σε μια κοινωνική κατασκευή που ζητάει από εμάς να γινόμαστε όλο και πιο ανθεκτικοί, άτρωτοι. Και όσο προσπαθούμε να ανταποκριθούμε σε αυτό τόσο η ευαισθησία της ανθρώπινης ύπαρξης καταπιέζεται

Ο μύθος, η βαρύτητα του έργου έχει αξία για σένα ή περισσότερο το κέλυφος όπου εργάζεσαι;

Το πλαίσιο έχει μεγάλη σημασία. Γιατί μπορεί να έχεις στα χέρια σου ένα πολύ σημαντικό έργο και έναν πολύ σημαντικό ρόλο, αλλά το τι θα κάνεις με αυτά σχετίζεται με τη ματιά και την κατεύθυνση. Οπότε δεν μπορώ να πω ότι ένας ρόλος προηγείται, όσο το με ποιους συνεργάζεσαι πάνω στο συγκεκριμένο υλικό.

Τι παρατηρείς για την ανθρώπινη ψυχή μελετώντας ήρωες στην πτώση τους; Αισθάνεσαι ότι ζούμε σε μια κοινωνία που τρέφει πάση θυσία δυνατούς ανθρώπους οι οποίοι μέσα τους είναι εύθραυστοι;

Ακριβώς έτσι αισθάνομαι. Ζούμε μέσα σε μια κατασκευή που ζητάει από εμάς να γινόμαστε όλο και πιο ανθεκτικοί, ασταμάτητοι, άτρωτοι – κάτι πέρα από την ανθρώπινη φύση – και όσο προσπαθούμε να ανταποκριθούμε σε αυτό για να είμαστε μέρος της κοινωνίας και της πραγματικότητας, τόσο η ευαλωτότητα και η ευαισθησία της ανθρώπινης ύπαρξης συρρικνώνεται, καταπιέζεται, πολεμάται, μεταφράζεται σε αδυναμία, οδηγείται στο περιθώριο και στην απομόνωση. Είναι μια διαρκής μάχη. Κι εκεί πολλοί άνθρωποι αναγκαζόμαστε να φορέσουμε ένα προσωπείο με το οποίο θα βγούμε στον κόσμο για να προστατευθούμε και να επιβιώσουμε. Φυσικά, κάτω από αυτό το προσωπείο κρύβεται το τραύμα του κάθε ανθρώπου. Και είναι πολύ δύσκολο να το φανερώσεις και να το γιατρέψεις, γιατί ζητάει φροντίδα, αγκαλιά, αποδοχή, θέλει έναν κόσμο φτιαγμένο από εντελώς άλλες ποιότητες, με αποτέλεσμα να συσσωρεύονται τα τραύματα που μπορούν να τον διαλύσουν έναν άνθρωπο – όπως την Μπλανς. Στο «Λεωφορείο» βλέπουμε την αρχή της πτώσης της, την πορεία ενός ανθρώπου που διαλύεται μπροστά μας. Είναι μια τρομακτική περιοχή και ο καθένας μπορεί να την προσεγγίσει με όποιο τρόπο αντέχει. Γιατί είναι δύσκολο να συλλάβεις πως εσύ είσαι αυτός που καταρρέει. Η Μπλανς είναι ένας άνθρωπος που έρχεται σε άμεση σύγκρουση με την πραγματικότητα, σαν ένα λεωφορείο που συγκρούεται μετωπικά με ένα τοίχο. Αυτή είναι η επίδραση που έχει στον καθημερινό άνθρωπο η επαφή με την πραγματικότητα. Φαντάζομαι πως κι εγώ, αν δεν είχα βρει τη διέξοδο του θεάτρου και της φαντασίας, θα βίωνα την πραγματικότητα με μεγαλύτερη δυσκολία.

Αν κάθε πρωί που ξυπνάς κάνεις ένα reset σκεπτόμενος τι συμβαίνει δίπλα σου μπορεί να ακινητοποιηθείς, να σκεφτείς πως δεν έχει κανένα νόημα να αγωνίζεσαι μέσα από την ταπεινότητα σου

Τι επίδραση σου ασκεί η πραγματικότητα; Κοιτάζεις γύρω και ο Τραμπ είναι πρόεδρος των ΗΠΑ, η ακροδεξιά καλπάζει στην Ευρώπη, ο πόλεμος συνεχίζεται στη Μέση Ανατολή και στην Ουκρανία, φτώχεια, καταπίεση, βία…

Έχω μεγάλο θέμα με την αποδοχή της πραγματικότητας. Όλα αυτά που αναφέρεις – και είναι μόνο μερικά από αυτά που διαδέχονται το ένα το άλλο – συνειδητοποιείς πως συνιστούν μια κατάσταση που δεν παλεύεται. Αν κάθε πρωί που ξυπνάς, κάνεις ένα reset σκεπτόμενος τι συμβαίνει δίπλα σου, μακριά σου, παντού, μπορεί να ακινητοποιηθείς, να σκεφτείς πως δεν έχει κανένα νόημα να αγωνίζεσαι μέσα από την ταπεινότητα σου. Όμως, το να κρατηθείς εσύ έχει μεγάλη αξία και για μένα, ώστε κάπως έτσι να υπάρξει ένα σύνολο που θα μας τροφοδοτήσει με την ομορφιά της εσωτερικής γαλήνης· από κάπου θα έχουμε να αντλήσουμε και να μοιραστούμε μια δύναμη. Χρειαζόμαστε να κάνουμε μοίρασμα στην ελπίδα μας και η ζεστασιά μιας μικρής αλλαγής θα αποκτήσει τεράστια αξία.

Φοβάσαι τη μοναξιά;

Αναζητώ και αγαπώ πολύ τις μοναχικές εκδοχές μου. Η μοναξιά είναι μια άλλη κατάσταση. Με στενοχωρεί η σκέψη των ανθρώπων που ζουν πάρα πολύ μόνοι. Φοβάμαι τη μοναξιά ειδικά όσο μεγαλώνω και φροντίζω να επενδύω ακόμη περισσότερο και πιο ουσιαστικά στους δικούς μου ανθρώπους. Νιώθω πως λειτουργούν σαν ένα προστατευτικό πλέγμα στη ζωή μου.

Η ευαισθησία μου σε οποιαδήποτε έκφραση βίας προς τον άνθρωπο, τα ζώα, σε ο,τιδήποτε ευάλωτο, είναι η κόκκινη γραμμή μου

Αναγνωρίζεις τα τρωτά σου σημεία; Είσαι συμφιλιωμένη με αυτά;

Δεν είμαι απόλυτα συμφιλιωμένη, αλλά ναι, τα αναγνωρίζω πια. Κάνω μια πιο εντατική δουλειά με τον εαυτό μου, είμαι έτοιμη να τον βοηθήσω. Φυσικά, ξέρω ότι πολλά από αυτά τα τρωτά σημεία έχουν τροφοδοτήσει τη φαντασία μου και τη δουλειά μου – και ίσως κάποια χρόνια φοβόμουν να τα αντιμετωπίσω λες και θα έχανα το kit πρώτων βοηθειών. Είναι πολύτιμη περιοχή κι όταν το ξεκαθάρισα αυτό μέσα μου, ησύχασα. Κατάλαβα ότι κάποια πράγματα μπορώ να τα φροντίσω χωρίς να φοβάμαι πως κάτι θα χάσω.

Θέλεις να μου δώσεις ένα παράδειγμα;

Η ευαισθησία μου σε οποιαδήποτε έκφραση βίας – τόσο προς τον άνθρωπο, προς τα ζώα, σε ο,τιδήποτε ευάλωτο που χρήζει προστασίας – είναι η κόκκινη γραμμή μου. Απέναντι σε τέτοια συμβάντα, γίνομαι ένας από τους ανθρώπους που, δυστυχώς, παγώνουν. Προσπαθώ να φεύγω από αυτό και να μην μένω ψυχικά αγκυλωμένη. Νομίζω με βοήθησε πολύ ότι απέκτησα κι εγώ ένα σκύλο και μπήκα σε μια διαδικασία να προστατεύσω μιαν άλλη ψυχή.

Φυσικά, αυτό που μου περιγράφεις ως τρωτό στοιχείο είναι δείγμα ανθρωπιάς.

Ακριβώς! Πιστεύω πως η ευαλωτότητα, η ευαισθησία είναι αρετή, ενοχοποιημένες από την κοινωνία. Δεν πρέπει να φοβόμαστε αυτές τις ποιότητες μας, όσο κι αν η προσοχή στρέφεται στο δυναμικό, στο επιτυχημένο και το ισχυρό. Είμαι μια αρρωστημένη κατάσταση που δημιουργεί μια ψυχικά άρρωστη κοινωνία. Όλοι, με κάποιο τρόπο, νοσούμε εντός της. Γιατί είναι αδύνατον να παραμείνεις αλώβητος μέσα σε αυτήν την αρένα. Πρέπει να αντισταθούμε σε αυτό· αν μας πειργράφουν τέτοιες ποιότητες δεν πρέπει να τις αφήσουμε να στεγνώσουν μέσα μας γιατί εκεί γεννιέται η ψυχή. Η ευαισθησία, η ανθρωπιά, η ενσυναίσθηση είναι αντίσταση, είναι όπλο. Και το ξέρουν αυτό, εξ ου και το πολεμούν. Ας μην χάνουμε τη σύνδεση με ότι έχει διασωθεί από τα μικρά παιδιά που ήμασταν. Ας μην χάσουμε τη μνήμη της αθωότητας και της σοφίας που κρύβει. Αυτή η περιοχή μου θυμίζει και τα γηρατειά, πριν το τέλος της ζωής, όπου υπάρχει μια σοφία και μια αγνότητα.

Η ανθρωπιά, η ενσυναίσθηση είναι αντίσταση, είναι όπλο

Με την αποδοχή πως τα πας; Την έχεις ανάγκη;

Καταλαβαίνω πως χρειάζομαι οι άνθρωποι με τους οποίους δουλεύω, οι συνεργάτες μου, οι άνθρωποι του χώρου γενικότερα να με εκτιμούν γι’ αυτό που προσφέρω. Με αφορά, με την έννοια να λειτουργεί η συνάντηση μας. Συναντηθήκαμε και ψυχικά; Θέλω αυτή την απάντηση. Δεν συμβαίνει πάντα, αλλά όταν συμβαίνει, παίρνω ένα κουράγιο. Από αυτή την άποψη είναι σημαντική η αποδοχή, δεν είσαι μόνος σου. Με ενδιαφέρει να καταλάβω αν αυτό που έχουμε φτιάξει, έχει αποδέκτη, συνομιλεί με τον άνθρωπο του σήμερα.

Η εκτίμηση του κοινού σε απασχολεί;

Ναι. Όσο μεγαλύτερη εμβέλεια έχει αυτό που κάνεις, τόσο ανοίγει και ο διάλογος.

Τα βραβεία που ήρθαν, τα βραβεία του «Animal» και πιο πριν η καρφίτσα της Μελίνας Μερκούρη ήταν μια απόδειξη εκτίμησης;

Η ταινία έλαβε διεθνή βραβεία λόγω των φεστιβάλ που συμμετείχε και χάρηκα πολύ γιατί κατάλαβα πως αυτό που είχαμε φτιάξει είχε ανταπόκριση. Στο θέατρο έχεις άμεση γνώση του τι και αν επικοινώνησε· στην ταινία δεν έχεις αυτήν την πολυτέλεια. Βέβαια, στο σινεμά η δουλειά σου είναι τόσο εξαρτώμενη από τον άλλο, οπότε ακόμα κι αν το βραβείο έχει προορισμό εμένα, ξέρω πως δεν είναι ακριβώς έτσι. Ωστόσο, εννοείται – για να είμαστε ρεαλιστές αφού το θέμα ρεαλισμός και μαγεία θα με απασχολήσει για πολλούς μήνες – πως και τα βραβεία μπορεί να βοηθήσουν για ένα διάστημα.

Καταλαβαίνω πως σε μια κοινωνία σαν την ελληνική, μόνο όταν τα πράγματα συμβαίνουν τόσο απροκάλυπτα, ίσως αλλάξει κάτι. Αυτό εύχομαι, ακόμα κι αν θυσιαστεί κάτι που αξίζει

Είσαι υποστηρίκτρια της θέσης της Μπλανς που λέει «δεν θέλω ρεαλισμό, θέλω μαγεία»;

Θέλω να έχω σχέση με την πραγματικότητα για να μπορώ να κάνω κι αυτή την δουλειά που έχει κάτι υπερβατικό καθημερινά. Θέλω το θέατρο να έρχεται σε άμεση συνάντηση με όσα συμβαίνουν γύρω μου. Σαν να λέμε πως για να φτάσεις στην ποίηση, πρέπει να περάσεις από το ρεαλισμό. Για να γίνουν υπερβάσεις, είναι προϋπόθεση να ξέρεις τι συμβαίνει γύρω σου και μέσα σου. Τα δύο αυτά άκρα είναι επικίνδυνες περιοχές, πρέπει να αναγνωρίζεις ότι κάτι άπιαστο και αδιερεύνητο, συνοδεύει την πραγματικότητα αλλά να μην πιάνεσαι μόνο από αυτό.

Πώς αισθάνθηκες όταν ο ρεαλισμός σκότωσε τη μαγεία στην περίπτωση του «Animal» που αναγκάστηκε να αποσύρει την υποψηφιότητα του από τις επίσημες διαδικασίες επιλογής της ταινίας η οποία θα μας εκπροσωπήσει στο βραβείο Όσκαρ Ξενόγλωσσης ταινίας;

Ήταν μια κακή στιγμή για τον πολιτισμό γενικότερα. Το φοβερό είναι πως δεν με εκπλήσσει κάτι. Δεν είναι ένα πράγμα που έχει πάει λάθος, είναι άλλο ένα κι άλλο ένα. Και ήταν ένα λάθος οφθαλμοφανές. Ωστόσο, καταλαβαίνω πως σε μια κοινωνία σαν την ελληνική, μόνο όταν τα πράγματα συμβαίνουν τόσο απροκάλυπτα, ίσως αλλάξει κάτι. Αυτό εύχομαι, ακόμα κι αν θυσιαστεί κάτι που αξίζει.