10 φορές που η μικρή και η μεγάλη οθόνη μίλησαν για την έμφυλη βία

Η 25η Νοεμβρίου είναι η Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας Κατά των Γυναικών. Και ενώ ακόμα και σήμερα η κοινωνία, η χώρα μας, ο διπλανός μας – και πολλές φορές εμείς οι ίδιες και οι ίδιοι – δεν στεκόμαστε πάντα στο πλευρό του θύματος, δεν πιστεύουμε τις γυναίκες ή, ακόμα χειρότερα, κάνουμε την καθημερινότητά τους ακόμη πιο δύσκολη από ό,τι ήδη είναι, η μικρή και η μεγάλη οθόνη, έχουν σταθεί στη «σωστή πλευρά» της ιστορίας περισσότερες φορές από όσες ίσως θα περιμέναμε. Έχουν δώσει φωνή σε μυθοπλαστικές αλλά και πραγματικές γυναίκες. Έχουν αφηγηθεί ιστορίες κακοποίησης, θάρρους, ενδυνάμωσης – αν και αυτά τα τρία είναι, στην συγκεκριμένη περίπτωση, ταυτόσημα.

Ταινίες, σειρές, ηθοποιοί, σκηνοθέτριες, σεναριογράφοι, κινηματογραφιστές, άνθρωποι που πήραν αληθινές ή εμπνευσμένες από την πραγματικότητα ιστορίες γυναικών που βίωσαν κακοποίηση (σωματική, λεκτική, κοινωνική – καθημερινή) και τους έδωσαν χώρο να ακουστούν. Τις έκαναν πιο γνωστές απ’ ό,τι ίσως ήταν. Κάποιες, ίσως άθελά τους, τις μετέτρεψαν σε παραδείγματα. Ξέρω – καμία κινηματογραφική σκηνή ή καλογυρισμένο πλάνο δεν θα αποτρέψει μια επόμενη γυναικοκτονία, τη βία που μια γυναίκα μπορεί να δεχτεί, ή την καθημερινή κακοποίηση που υφίσταται απλώς επειδή είναι γυναίκα. Το ξέρω και το ξέρεις.

Οι παρακάτω ταινίες και σειρές, από μόνες τους, δεν θα αλλάξουν τίποτα άμεσα. Όμως, εκτός από την καθημερινή μάχη, τις πορείες, και τη φωνή που ποτέ δεν σωπαίνει (αλλά και ποτέ δεν μοιάζει να είναι αρκετά δυνατή), αυτές οι ιστορίες είναι μια ακόμη υπενθύμιση. Υπενθύμιση για το θάρρος του γυναικείου φύλου. Για τη δικαίωση που, σχεδόν πάντα, έρχεται. Για τις ιστορίες που μας έφεραν έως εδώ και το μέλλον που μπορούμε να γράψουμε μαζί – εγώ και εσύ – από αύριο, ίσως και από σήμερα.

Η ταινία «Women Talking» ακολουθεί μια ομάδα γυναικών σε μια απομονωμένη θρησκευτική κοινότητα, καθώς συναντιούνται για να αποφασίσουν πώς να αντιδράσουν στις κακοποιήσεις που υπέστησαν από τους άνδρες της κοινότητας. Μέσα από έντονους διαλόγους, εξετάζουν το δίλημμα της συγχώρεσης, της αντίστασης ή της φυγής.

Την ταινία «Women Talking» (2022) μπορείτε να την βρείτε στο Apple Tv.

Μία ταινία για την υπενθύμιση του πόσο δύσκολο αλλά και απαραίτητο είναι να βρεις τη φωνή σου, ειδικά σε έναν κόσμο που συχνά σου ζητά να σωπάσεις. Βλέπουμε γυναίκες να διεκδικούν την αξιοπρέπεια και την ελευθερία τους, όχι μέσα από φωνές και συγκρούσεις, αλλά με τη δύναμη της συζήτησης και της συλλογικότητας. Μία ταινία που πάντα με κάνει να σκεφτώ τις επιλογές που έχουμε και αυτές που μας στερούν, και πως η αλλαγή ξεκινά ακόμα και από μια απλή, ειλικρινή κουβέντα – γιατί για πολλά χρόνια αυτό ήταν το μόνο όπλο των γυναικών – το να μιλούν.

Η ταινία «She Said» αφηγείται την αληθινή ιστορία των δημοσιογράφων των New York Times, Jodi Kantor και Megan Twohey, που αποκάλυψαν το σκάνδαλο σεξουαλικής κακοποίησης του Harvey Weinstein. Μέσα από την έρευνά τους, φέρνουν στο φως τις ιστορίες γυναικών που σιωπούσαν για χρόνια, ανοίγοντας τον δρόμο για το κίνημα #MeToo.

Την ταινία «SHE SAID» (2022) μπορείτε να την βρείτε στο Apple Tv & Netflix.

Το «She Said» δείχνει τη δύναμη που μπορεί να έχει το να πεις την αλήθεια, ακόμα κι όταν όλα μοιάζουν εναντίον σου. Είναι η απόδειξη ότι, όταν οι γυναίκες ενώνουν τις φωνές τους, μπορούν να φέρουν στο φως ό,τι κρύβεται στη σκιά και να διεκδικήσουν τη δικαιοσύνη που τους αξίζει – πάντα μέσα από την δημοσιογραφική έρευνα. Η ταινία υπενθυμίζει τη σημασία της φωνής κάθε γυναίκας και τονίζει πως καμία ιστορία δεν είναι μικρή, όταν γίνεται μέρος ενός μεγαλύτερου αγώνα για δικαιοσύνη και ισότητα. Αυτή η ιστορία στάθηκε η αφορμή για να γίνει ευρέως γνωστό πως όσο σημαντικός και να είναι, όσα χρήματα και να έχεις, η γυναικεία σιωπή είναι κάτι που δεν μπορείς να εξαγοράζεις ή να εκβιάζεις για πάντα.

Η ταινία «Speak» ακολουθεί τη Melinda, μια έφηβη που απομονώνεται από τους γύρω της αφού καταγγέλλει έναν βιασμό που υπέστη σε ένα σχολικό πάρτι. Καθώς παλεύει με τη σιωπή και την ενοχή, βρίσκει τη φωνή της μέσα από την τέχνη και τη δύναμη να αντιμετωπίσει την αλήθεια.

Την ταινία «Speak» (2004) μπορείτε να την βρείτε στο Hulu.

Μία ακόμα ιστορία κακοποίησης, αλλά σε μικρότερη ηλικία. Ένα κορίτσι που βρίσκει διέξοδο στη ζωγραφική για να εκφράσει όσα δεν μπορεί να αρθρώσει, υπενθυμίζει ότι η δημιουργικότητα είναι ένα πανίσχυρο εργαλείο ανθεκτικότητας. Το «Speak», και η Melinda της Kristen Steward, είναι ένα παράδειγμα της τέχνης ως διαφυγής και διεξόδου. Όταν οι λέξεις δεν φτάνουν ή δεν υπάρχουν και η φωνή είναι αδύνατο να βγει, η πραγματική ανάγκη για επούλωση, λύτρωση και δικαίωση ίσως να μπορεί να έρθει και ζωγραφίζοντας – κυρίως όταν είσαι 14 χρονών.

Το «The Color Purple» αφηγείται τη συγκλονιστική ιστορία της Celie, μιας Αφροαμερικανίδας γυναίκας στον αμερικανικό Νότο του 20ού αιώνα, που παλεύει να επιβιώσει μέσα σε κακουχίες, κακοποίηση και φυλετικές ανισότητες. Μέσα από τη δύναμη της γυναικείας φιλίας, τη συντροφικότητα και την ανακάλυψη της δικής της αξίας, η Celie διεκδικεί την ελευθερία και την αξιοπρέπειά της.

Την ταινία «The Color Purple» (2023) μπορείτε να την βρείτε στο Apple Tv.

Ένα βιβλίο του 1982 που έγινε πρώτη φορά ταινία το 1985 και ανέβηκε ως musical στο Broadway το 2005 και ξαναεμφανίστηκε στην μεγάλη οθόνη, ως musical, το 2023. Η μεταφορά του βιβλίου στην οθόνη αλλά και στην σκηνή αποδείχθηκε δυσκολότερο εγχείρημα απ’ ότι φαινόταν αρχικά. Παρόλα αυτά είναι μια ταινία-ορόσημο για τις γυναίκες. Φέρνει στο προσκήνιο τις εμπειρίες εκείνων που έχουν ζήσει στο περιθώριο – λόγω φύλου, φυλής και κοινωνικής τάξης.  Μια ωδή στην αναγέννηση και τη λύτρωση που πηγάζει από τη γυναικεία ενδυνάμωση και φιλία, καθιστώντας τη διαχρονικά συγκινητική και επίκαιρη.

Το «Moxie» αφηγείται την ιστορία μιας έφηβης μαθήτριας που εμπνέεται από το φεμινιστικό παρελθόν της μητέρας της και δημιουργεί ένα ανώνυμο περιοδικό, προκαλώντας την ανισότητα και τον σεξισμό στο σχολείο της. Με τη βοήθεια συμμαθητών της, αρχίζει να δίνει φωνή στις αδικίες που βιώνουν τα κορίτσια στην καθημερινότητά τους.

Την ταινία «Moxie» (2021) μπορείτε να την βρείτε στο Netflix.

Μία φεμινιστική επανάσταση που ξεκίνησε μέσα από ένα σχολείο – όπως όλα θα έλεγε κάποιος. Η σημασία της αλληλεγγύης μεταξύ των γυναικών και της διεκδίκησης ίσων δικαιωμάτων σε έναν κόσμο που συχνά τις περιορίζει. Ταυτόχρονα, η δύναμη της τέχνης και της αυτοέκφρασης, υπενθυμίζει πως ακόμη και ένα απλό περιοδικό μπορεί να γίνει καταλύτης για κοινωνική αλλαγή. Μία μάχη που ξεκίνησε πριν η πρωταγωνίστρια γεννηθεί, μία μάχη που η μαμά της έδινε πριν από εκείνη και μία μάχη που ακόμα, εγώ και εσύ δίνουμε.

Το «The Handmaid’s Tale» διαδραματίζεται σε ένα δυστοπικό μέλλον, όπου μια θεοκρατική δικτατορία έχει καταλύσει τα δικαιώματα των γυναικών, μετατρέποντάς τες σε ιδιοκτησία του κράτους. Η ιστορία ακολουθεί τη ζωή της Offred, μιας γυναίκας που εξαναγκάζεται να υπηρετήσει ως “Υπηρέτρια,” μια αναπαραγωγική σκλάβα για την ελίτ.

Την σειρά «The Handmade’s Tale» (2017-2025) μπορείτε να την βρείτε στο Hulu.

Χαρακτηρίζεται ως μια σειρά “ορόσημο” για τις γυναίκες, καθώς αποτυπώνει με συγκλονιστικό τρόπο τον κίνδυνο της απώλειας βασικών δικαιωμάτων όταν οι ελευθερίες θεωρούνται δεδομένες. Η ιστορία της Offred δεν είναι μόνο ένας δυστοπικός εφιάλτης, αλλά και μια κραυγή αφύπνισης για το πώς η καταπίεση μπορεί να εδραιωθεί μέσω της εξουσίας και του φανατισμού. Η σειρά προσεγγίζει ζητήματα όπως η αυτονομία του σώματος, η ελευθερία επιλογής και η σημασία της αντίστασης. Το 2017 ο δημοσιογράφος Nick Bilton έγραψε ένα άρθρο για το Vanity Fair με τίτλο “Είναι το The Handmaid’s Tale η αλληγορία της εποχής του Τραμπ;”. Το 2024 μάλλον η απάντηση στην ερώτηση είναι ξεκάθαρη – και απολύτως τρομακτική.

Το «Angela Black» αφηγείται την ιστορία μιας γυναίκας που φαινομενικά ζει μια τέλεια ζωή, με έναν γοητευτικό σύζυγο και δύο παιδιά, αλλά στην πραγματικότητα είναι θύμα ενδοοικογενειακής βίας. Όταν ένας μυστηριώδης άνδρας την προσεγγίζει και της αποκαλύπτει κρυμμένες αλήθειες για τον σύζυγό της, η Angela αναγκάζεται να αμφισβητήσει τα πάντα για τη ζωή της.

Την σειρά «Angela Black» (2021) μπορείτε να την βρείτε στο Prime Video.

Μία ιστορία ενδοοικογενειακής βίας που αποτυπώνει με ωμότητα και ειλικρίνεια τη φρίκη, αλλά και τη σύνθετη ψυχολογία που καθηλώνει τα θύματα σε καταστάσεις κακοποίησης. Μέσα από την πορεία της Angela, αποκαλύπτεται ο εσωτερικός της αγώνας να σπάσει τα δεσμά του φόβου και της χειραγώγησης, αναζητώντας τη δύναμη να ξαναβρεί τον εαυτό της. Η σειρά δεν είναι απλώς μια ιστορία για τη βία, αλλά ένας καθρέφτης που καλεί σε ενσυναίσθηση και προβληματισμό, αναδεικνύοντας τη σημασία της αλληλεγγύης και της πίστης ότι καμία γυναίκα δεν είναι μόνη στον αγώνα της.

Το «Maid» αφηγείται την ιστορία της Alex, μιας νεαρής μητέρας που εγκαταλείπει μια κακοποιητική σχέση και παλεύει να χτίσει μια νέα ζωή για εκείνη και την κόρη της. Εργαζόμενη ως καθαρίστρια, προσπαθεί να ξεπεράσει τα εμπόδια της φτώχειας, της γραφειοκρατίας και των προκαταλήψεων, ενώ ανακαλύπτει τη δύναμη και την ανθεκτικότητά της.

Την σειρά «Maid» (2021) μπορείτε να την βρείτε στο Netflix.

Μία mini σειρά που βρέθηκε στο top 10 του Netflix σχεδόν αμέσως μετά την κυκλοφορία της και για πολύ καιρό σε πάρα πολλές χώρες ανά το κόσμο. Μία ακόμη αληθινή ιστορία μίας γυναίκας που πρώτα έγινε βιβλίο και μετά μπήκε στην οθόνη για να μιλήσει σε ακόμα περισσότερο κόσμο – που ήθελε πραγματικά να την ακούσει. Μία σειρά που αναδεικνύει την ανθεκτικότητα και την δύναμη που απαιτείται για να ξεπεράσει κανείς την κακοποίηση, αλλά όχι μόνο. Βασικά αυτή η σειρά είναι μία απάντηση (από τις πολλές) στην ερώτηση “γιατί δεν έφυγε νωρίτερα;”. Γιατί για πολλές εκεί έξω, σωματική και λεκτική κακοποίηση δεν σημαίνει μόνο φόβος και αποστροφή. Ειδικά όταν υπάρχουν παιδιά, οικογένεια και φτώχεια, η ενδοοικογενειακή βία μπορεί να σημαίνει και σπίτι, φαγητό και επιβίωση – με κόστος.

Το «I May Destroy You» ακολουθεί την ιστορία της Arabella, μιας νεαρής συγγραφέως που προσπαθεί να επαναπροσδιορίσει τη ζωή και την ταυτότητά της, αφού βιώνει μια τραυματική σεξουαλική επίθεση.

Την σειρά «I May Destroy You» (2020) μπορείτε να την βρείτε στο HBO Max.

Μία σειρά που φωτίζει με αφοπλιστική ειλικρίνεια την εμπειρία της σεξουαλικής βίας και των ψυχολογικών συνεπειών της. Με την Arabella ως κεντρικό πρόσωπο, η σειρά εξερευνά τη δύναμη της γυναικείας ανθεκτικότητας, την πολυπλοκότητα της συναίνεσης και τη σημασία της αυτονομίας. Η δημιουργός και πρωταγωνίστρια Michaela Coel ενσωματώνει προσωπικές της εμπειρίες, προσφέροντας μια αφήγηση αυθεντική και ακατέργαστη που προκαλεί συζητήσεις. Μέσα από τολμηρές αφηγηματικές επιλογές, το I May Destroy You αναδεικνύει τη σημασία του να δίνεται χώρος στις γυναίκες να αφηγούνται τις δικές τους ιστορίες, προωθώντας την κατανόηση και τη διεκδίκηση δικαιοσύνης – όσο αδύνατο και να το κάνει καθημερινά η ίδια η δικαιοσύνη.

Η σειρά «Fleabag» ακολουθεί την ζωή μιας νεαρής γυναίκας που προσπαθεί να αντιμετωπίσει τις προσωπικές της αποτυχίες, τις σχέσεις και την απώλεια, ενώ προσπαθεί να ισορροπήσει τη ζωή της σε μια πόλη γεμάτη προκλήσεις και συναισθηματικά αδιέξοδα.

Την σειρά «Fleabag» (2016-2019) μπορείτε να την βρείτε στο Disney+.

Αυτή εδώ δεν είναι μία ιστορία σωματικής κακοποίησης. Είναι όμως η ιστορία μίας γυναίκας που κακοποιείται κοινωνικά από την στιγμή που γεννήθηκε σχεδόν. Από της απαιτήσεις του πατέρα της, της κοινωνίας, της ηλικίας της και βαθύτερα του ίδιου της του εαυτού. Το πόσο δύσκολο ή εύκολο είναι να ευημερήσουμε ως γυναίκες σε αυτό το κόσμο, που είναι εκ διαμέτρου αντίθετος με την περίπλοκη φύση μας, είναι το βασικό θέμα αυτής της σειράς. Στην πραγματικότητα η Fleabag είναι όλες μας – μέσα και έξω. Αλλά βασικά ήθελα να κλείσω αυτή την ‘λίστα’ με μία ιστορία ξεκάθαρης και ιδιαίτερης γυναικείας ενδυνάμωσης αλλά και της πιο μακροχρόνιας μορφής βίας που δέχονται οι γυναίκες – εκείνη της πατριαρχικής κοινωνίας που έχουν να αντιμετωπίσουν κάθε μέρα.