Στην πρόβα του REDUNDANCes – Ο Δημήτρης Μυτιληναίος στήνει ένα χορογραφικό κολάζ στο ΠΛΥΦΑ

Η ώρα είναι 9 παρά κάτι κι εγώ περπατώ στα σοκάκια του Βοτανικού για να φτάσω στο Πλύφα, το πρώην βιομηχανικό πάρκο και νυν καλλιτεχνικό χώρο που φιλοξενεί περισσότερο εναλλακτικά και underground, πρότζεκτ. Σπρώχνω την αυλόπορτα που είναι μισόκλειστή και περπατώ μέχρι την είσοδο του πίσω χώρου, εκεί όπου γίνονται οι πρόβες.

Σε λίγες μέρες από τώρα, στις 27 και 28 Νοεμβρίου η παράσταση χορού «REDUNDANCes» θα παρουσιαστεί σε αυτόν τον ανήσυχα καλλιτεχνικά χώρο και μάλλον θα προσελκύσει και “ανήσυχο” κοινό που ψάχνεται και θέλει να γνωρίσει ένα διαφορετικά “ανήσυχο” είδος χορού, που βασίζεται σε τεχνικές του μπαλέτου, όμως επιδιώκει να ξεφύγει από τα στενά όριά του.

Ο δημιουργός του, ο χορογράφος Δημήτρης Μυτιληναίος είναι ήδη εκεί, κάνει ζέσταμα μαζί με τoυς υπόλοιπους χορευτές της παράστασης, Κωνσταντίνα Μπάρκουλη, Παγώνα Μπουλμπασάκου, Σπύρο Ντόγκα και Μυρσίνη Πετρούτσου. Το REDUNDANCes είναι η νέα του δουλειά και είχα την ευκαιρία να πάρω μια γεύση από την πρόβα της, λίγο πριν αυτή παρουσιαστεί στο κοινό με διπλές παραστάσεις μέσα σε μόλις δύο μέρες. Πραγματικός άθλος, όπως θα μου αποκαλυπτόταν αργότερα.

Ο Δημήτρης Μυτιληναίος σπούδασε στην Κρατική Σχολή Ορχηστικής Τέχνης και έπειτα συνέχισε τις σπουδές του στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα MA exerce στο Πανεπιστήμιο Πωλ-Βαλερύ-Μονπελιέ-ΙΙΙ το 2018, με υποτροφία, μάλιστα, του Ιδρύματος Ωνάση. Κι αυτή ήταν μόνο η αρχή. Εδώ και περίπου 12 χρόνια δραστηριοποιείται στον τομέα του σύγχρονου χορού και της χορογραφίας έχοντας έκτοτε μία σταθερή πορεία και παρουσιάζοντας μία σειρά από δουλειές με κοινό τόπο τους τη συνεχή εξερεύνηση της τέχνης του χορού, μέσα από νέες μορφές έκφρασής του.

Με το «REDUNDANCes», ο Δημήτρης Μυτιληναίος επιμένει για ακόμη μία φορά στον πειραματισμό και στο “σπάσιμο” του σκηνικού κώδικα του μπαλέτου και ανεβάζει ένα χορογραφικό κολάζ από 16 διασκευασμένες variations. O ίδιος έχει επιμεληθεί και το libretto (ο ίδιος βέβαια το χαρακτηρίζει “κατ’ επίφαση” τέτοιο), το οποίο μάς εισάγει στην ιστορία που εκτυλίσσεται σε συνολικά τέσσερις πράξεις. “Κατ’ επίφαση” γιατί προσπαθεί να ακολουθήσει τη δομή ενός κανονικού libretto, καθοδηγώντας χορευτές και θεατές ως προς την πλοκή της ιστορίας, αλλά όχι και απόλυτα. Θα μάς το εξηγήσει καλύτερα ο ίδιος.

Και τα φώτα σβήνουν και «η κλεψύδρα σιγά, σιγά αδειάζει και το μαγικό ταξίδι ξεκινά» και μάς μεταφέρει σε μια μαγική χώρα που ζει ένας Πρίγκιπας, μια Παραμάνα, μια Μαγείρισσα, ένας Βασιλιάς και μια Πριγκίπισσα. Το παράθυρό μας έχει ανοίξει πια διάπλατα στη φαντασία και οι ήρωες του παραμυθιού είναι πανέτοιμοι να μάς αφηγηθούν με κίνηση την ιστορία τους.

Θραύσματα αναφορών από το κλασικό μπαλέτο ενώνονται και μπερδεύονται σε μια χορογραφία που περιλαμβάνει αποσπάσματα από τα Études, Ωραία Κοιμωμένη, Καρυοθραύστη, Σύλβια, Λίμνη των κύκνων, Συλφίδα, Πετρούσκα, Λορέντσια, Ζιζέλ, Ντιάνα και Ακταίων, Ρωμαίο και Ιουλιέτα και την Ιστορία της Μανόν και μια ομάδα χορευτών-τριών δοκιμάζεται σε όλους τους συνδυασμούς – σόλι, ντουέτα, τρίο, κουαρτέτα και κουιντέτα.

Η μουσική εδώ θεμελιώδες στοιχείο της παράστασης, με τον συνθέτη Άντη Σκορδή να έχει ενορχηστρώσει εκ νέου τα κλασικά, γνωστά ορχηστρικά αποσπάσματα και να έχει παραδώσει τις κρουστές εκδοχές τους – ένας ακόμη ενδιαφέρων πειραματισμός συνύπαρξης και αλληλεπίδρασης με την κίνηση, συνθέτοντας ένα όμορφο σύνολο που αποφεύγει να δείχνει “ωραιοπαθές”, όπως συμβαίνει με τη σκηνική γλώσσα του κλασικού μπαλέτου.

Σε μια προσπάθεια αποδόμησης των πιο παραδοσιακών προσεγγίσεων στην κίνηση, με έναν τρόπο που να προκαλεί – ίσως και να διεγείρει – την αισθητική αντίληψη του θεατή, δεν γίνεται να μην εστιάσεις στην πλαστικότητα των σωμάτων που δίνουν την ιδιαίτερη αίσθηση μιας ελευθερίας.

Μετά το τέλος της πρόβας, μίλησα με τον Δημήτρη Μυτιληναίο, θέλοντας να μάθω περισσότερα για τη φόρμα που ακολουθεί στη δουλειά του και τι επιζητά να εξερευνά κάθε φορά μέσα από κάθε νέο του πειραματισμό, για το νέο του αυτό έργο, τον τρόπο που επιδιώκει να επικοινωνηθεί στο κοινό, για τον τίτλο «REDUNDANCes» με την διττή σημασία.

«Οι variations που περιέχει μέσα το έργο ξεκινούν από το πιο παλιό, μέχρι και το πιο πρόσφατο – ένα μεγάλο φάσμα αναφορών, μέσα σε ένα χρονικό διάστημα που ο σκηνικός κώδικας άλλαξε. Πάντα, βέβαια στο μπαλέτο υπάρχουν κάποιες σταθερές, όπως το να μην φαίνεται η προσπάθεια», μου είπε εξηγώντας πως γύρω από αυτή την αίσθηση της προσπάθειας επικεντρώνεται και διαφοροποιείται ο δικός του πειραματισμός και θέληση για μια πιο ουσιαστική σύνδεση με το έργο κατ’ επέκταση.

«Σίγουρα υπάρχει βηματολόγιο που είναι 100% κλασικό, αλλά ο τρόπος με τον οποίο προσπαθώ να το προσεγγίσω και που το κάνουμε μετά ως ομάδα σίγουρα δεν είναι για να πούμε ‘α, τι ωραίο που είναι αυτό το βήμα’. Είναι περισσότερο μια εγκεφαλική διαδικασία αυτή που με ενδιαφέρει όταν προσπαθώ να φτιάξω μία παρτιτούρα για τον χορευτή. Βάζουμε εμπόδια για να μην καταλήξουμε να είμαστε ωραιοπαθείς πάνω στη σκηνή. Η δυσκολία ανεβαίνει πιο πολύ για να σε ξεγυμνώσει και ό,τι βγει τελικά από εσένα, τον ίδιο τον performer, να είναι πιο ειλικρινές από το ‘κοίτα τι καλά που τα κάνω’».

«Όποιος παρακολουθήσει την παράσταση, θα ήθελα να την αντιμετωπίσει ως ένα πνευματικό, διανοητικό challenge».

Δεν γινόταν να μην αναφερθώ στην παρουσία του libretto, που εδώ η λειτουργία του αλλά και ο χαρακτηρισμός “κατ’ επίφαση” μου φάνηκε να κρύβει έναν σαρκασμό. Ή και όχι να τον κρύβει και τόσο. «Το libretto υπάρχει για να σχολιάσει αυτό το πολύ πυρηνικό και βασικό χαρακτηριστικό του μπαλέτου που όλο δομείται πάνω στην αφήγηση. Ήθελα να δοκιμάσω να δω τι θα κάνει η ύπαρξη της γλώσσας σε μια δική μου παράσταση- κάτι που δεν έχω ξανά κάνει αλλά και να κάνω μία νύξη πως για εμένα το libretto είναι περιττό. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει πως δεν μπορώ να το χρησιμοποιήσω για να πετύχω τον σκοπό μου. Έτσι το βάζω εδώ πιο έντονο στην αρχή, να κάνει πιο αισθητή την παρουσία του, ενώ στην πορεία φθίνει. Κι εμείς που χορεύουμε δεν ασχολούμαστε και ιδιαίτερα με όσα η αφήγηση λέει ότι κάνουμε. Τελικά μάς κάνει να αναρωτηθούμε αν χρειαζόταν ή όχι». 

Τον ίδιο τον ενδιαφέρει σίγουρα ο θεατής να φύγει με μια ερώτηση, παρά με μια αίσθηση πως αυτό που είδε ήταν μαγικό. «Θα ήθελα να αντιμετωπίσει την παράσταση ως ένα πνευματικό, διανοητικό challenge. Την ώρα που παρακολουθεί να είναι σε εγρήγορση. Θέλω να τον διεγείρει, να μην κάθεται απλώς αναπαυτικά στην καρέκλα του και να απολαμβάνει παθητικά. Τη δουλειά την κάνουν οι performers αλλά για να πετύχει για εμένα η σύμβαση αυτή του θεάτρου πρέπει και ο θεατής να είναι ενεργός». 

Η κοινή προσέγγιση στις 16 variations επιτυγχάνεται ταυτόχρονα με τους κοινούς ήχους και όργανα στις κρουστές διασκευές γνώριμου ρεπερτορίου, με απώτερο στόχο τη δημιουργία ενός εντελώς νέου χορευτικού έργου. «Μεθοδολογικά δεν είναι η πρώτη φορά που κάνω κολάζ, έτσι στήνω πάντα τα έργα μου. Αυτό που με ενδιαφέρει είναι πώς είναι οργανωμένη η κίνηση στον σκηνικό χώρο και η σχέση της με τη μουσική. Ήταν πολύ οργανική αυτή η συνέχεια και για εμένα πρέπει να ακολουθείς πάντα τη δική σου καλλιτεχνική ανάγκη». 

Ο τίτλος REDUNDANCes εδώ, μου κέντρισε, ομολογώ, το ενδιαφέρον. «Ο τίτλος παλινδρομεί ανάμεσα στα ‘redundant dances’ και ‘redundancies of dance’, δηλαδή ‘περιττοί χοροί’ και ‘περιττολογίες του χορού’», μου εξήγησε ο χορογράφος, ως μία επιπλέον απόπειρα να αναρωτηθεί κανείς τι μπορεί να θεωρηθεί περιττό ή όχι σε μια καλλιτεχνική διαδικασία. «Θεωρώ περιττό να ξέρεις τι είχα κατά νου πριν στήσω την παράσταση. Δεν με αφορά να διαβάσεις τι ήθελα να σχολιάσω μέσω της παράστασής μου. Θέλω να το πάρει ο καθένας όπως θέλει. Θεωρώ περιττή, προσωπικά, την αφήγηση. Όλα αυτά, θεωρώ ο τίτλος τα δένει». 

Εν κατακλείδι, εγώ πήρα όλα όσα χρειαζόμουν από την ξεχωριστή αυτή αισθητική εμπειρία ενός είδους χορού που δύσκολα χωράει σε καλούπια, που περισσότερο αναρωτιέται παρά παρουσιάζει και βρίσκεται σε μια εν εξελίξει αναζήτηση για το πώς ο χορός μπορεί να πάει παρακάτω. Εγώ τουλάχιστον αυτό ένιωσα και εστίασα στο REDUNDANCes σε όσα δεν πρωταγωνιστούν στις πρωτότυπες μπαλετικές εκδοχές. Σίγουρα αναρωτήθηκα, σίγουρα έκανα συσχετισμούς με τη σημερινή ζωή, σίγουρα γνώρισα μία διαφορετική τεχνική που είχε όμως πράγματα να πει, σίγουρα ένιωσα την αλληλεπίδραση.