Θεατής: «Δον Ζουάν» στο Θέατρο Βεάκη

«Δεν είμαι το απόλυτο κακό, αλλά το αναγκαίο κακό». Αυτή είναι μία φράση που θα μπορούσε να δικαιολογήσει πολλές από τις επιλογές που κάνουμε και τις αποφάσεις που παίρνουμε σήμερα – κυρίως τις χειρότερες. Επίσης, είναι η φράση που ο Γιαννάκης, ή αλλιώς «Δον Ζουάν», ή αλλιώς Πάνος Βλάχος, χρησιμοποίησε για να περιγράψει τον χαρακτήρα του και, κατ’ επέκταση, τον χαρακτήρα κάθε “τέρατος”, στο τέλος της παράστασης «Δον Ζουάν» στο Θέατρο Βεάκη.

Και, ναι, ίσως είναι λίγο ανορθόδοξο να ξεκινώ από το τέλος της ιστορίας και όχι από την αρχή, αλλά πιστεύω, έχοντας δει την παράσταση, πως η κατανόηση αυτής της φράσης είναι αρκετά σημαντική, κυρίως για να απολαύσετε την ίδια την ιστορία. Θα επιστρέψω, όμως, στη φυσιολογική ροή τους προγράμματος και θα ξεκινήσω από την αρχή – από την ιστορία.

Το κείμενο της Λητώς Τριανταφυλλίδου, που σκηνοθετεί, και του Πάνου Βλάχου, που πρωταγωνιστεί, σύμφωνα με τα λόγια των ίδιων, αποτελεί μια «πολύ ελεύθερη απόδοση» της ιστορίας του θρυλικού αντιήρωα που ακούει στο όνομα Δον Ζουάν. Αυτή η μυθική περσόνα μάς “συστήνεται” ήδη από τα σκαλιά του φουαγιέ του Θεάτρου Βεάκη, όταν στα ηχεία, πριν καν μπούμε στην αίθουσα, ακούγεται μαζί με το κουδούνι η ηχογραφημένη φωνή του να μας ενημερώνει, σχεδόν αγχωμένος, πως «το ΙΚΧ 2530 εμποδίζει και χρειάζεται ο ιδιοκτήτης του να το μετακινήσει». Κάπου εδώ να σημειώσω πως, μετά το δεύτερο κουδούνι-ανακοίνωση, κατάλαβα ότι ήταν μέρος της παράστασης και όχι πραγματική ενημέρωση…

Όπως και να έχει, τον συναντάμε για πρώτη φορά “κανονικά” στη σκηνή, που αυτή τη φορά έχει μεταμορφωθεί σε ένα συνοικιακό νυχτερινό μαγαζί αμφιβόλου ποιότητας – μπαρ. Θα το έλεγα “κωλάδικο” για να συνεννοηθούμε, αλλά ο ιδιοκτήτης και πατέρας του Δον Ζουάν, κύριος Λούις – τον οποίο υποδύεται εξαιρετικά ο Κώστας Φιλίππογλου – δεν εγκρίνει αυτή τη λέξη για το μαγαζί του. Ο Γιαννάκης, ή αλλιώς Δον Ζουάν, μόλις το έχει σκάσει από την εκκλησία γιατί η νύφη του, την οποία υποδύεται η τρομερά ψύχραιμη (δεν έχω ιδέα πώς) Ηλέκτρα Φραγκιαδάκη, τον έπιασε επ’ αυτοφώρω να κάνει σεξ με την αδερφή της. Και κάπου εκεί ξεκινάει η αφήγηση της ιστορίας της ζωής του: μια ιστορία γεμάτη γυναίκες, σεξ, στερεότυπα για τις γυναίκες, σεξ, αναφορές στην pop κουλτούρα και στις γυναίκες, σεξ, TikTok, σεξ, φιλοδοξίες, σεξ, διάλυση κάθε φεμινιστικής αλήθειας ή ψέματος, σεξ και, φυσικά, αποποίηση ευθυνών. Α, και σεξ.

Η ζωή που επιλέγει καθημερινά τον έχει φέρει εδώ: απένταρο, σε έναν συνεχή τσακωμό με τον πατέρα του, να φλερτάρει χωρίς αύριο και με μοναδική προίκα ένα κωλάδικο – συγγνώμη, συνοικιακό νυχτερινό μαγαζί αμφιβόλου ποιότητας, μπαρ. Ωστόσο, η πραγματική του κληρονομιά δεν είναι το μαγαζί, αλλά οι ιδέες, οι απόψεις, τα πιστεύω του και, κυρίως, το χάρισμά του να κάνει τους άλλους να τον ακούν, ανεξάρτητα από το τι έχει να πει – να αποκτά ακολούθους.

Και ποιος λογικός άνδρας στη θέση του δεν θα εκμεταλλευόταν ένα τέτοιο ταλέντο; Κανένας, φυσικά. Έτσι, το μπαρ μετατρέπεται σε «Εκκλησία Ελευθερίας», και ο Γιαννάκης γίνεται ο δάσκαλος, ο Δον Ζουάν, που υποστηρίζει μια ελευθερία χωρίς κανόνες – ενώ ο ίδιος γίνεται ο μοναδικός κανόνας.

Το ζήτημα για τους φανατικούς ακολούθους του (εκτός από τον πατέρα του και την παρ’ ολίγον γυναίκα του, ο Απόστολος – Τολάρα (Παναγιώτης Κατσώλης), η Βίκυ (Μελίνα Βαμπούλα), και η Λάουρα (Ειρήνη Μπούνταλη), που πληθαίνουν μέρα με τη μέρα, δεν είναι πια το τι λέει. Θέλουν απλώς κάποιον να ακούν, κι εκείνος κάποιον να τον ακούει – ασχέτως αν τα λόγια του έχουν αξία ή σημασία. Όμως, αυτά που λέει μπορεί να αποδειχθούν μοιραία, καταστροφικά και επικίνδυνα, όχι μόνο για όσους τον πιστεύουν αλλά και για τον ίδιο. Όχι ότι έχει σημασία, γιατί, όπως λέει και η πατριαρχία, και ο πατέρας, που τον ανέθρεψε, «οι άνδρες δεν κλαίνε, οι άνδρες δεν πονάνε, οι άνδρες λύνουν τα προβλήματα και δεν τρέχουν πίσω από γυναίκες – το αντίθετο πρέπει να συμβαίνει». Και, συγγνώμη κιόλας, αλλά ποιος δεν θα ήθελε να τον ακούσει με τέτοιες ιδέες και απόψεις; Άλλωστε, τι θα μπορούσε να πάει στραβά με ένα «New Age Cult» αυτού του είδους;

Και καθώς οι πρωταγωνιστές τραγουδούν τα κομμάτια που έγραψε για την παράσταση ο Πάνος Βλάχος (στίχοι) σε μουσική του Αλέξανδρου Κούρου, με μια αίσθηση που ισορροπεί μεταξύ μουσικοχορευτικού διαλείμματος και ορίων musical, ο θεατής μένει να ανασυνθέσει τις σκέψεις του. Τι ήταν αυτό που μόλις είδε; Τι ήθελε να πει, να δείξει, να υπογραμμίσει; Μήπως σατίριζε ή κατέκρινε;

Μία παράσταση με πολλή πληροφορία, πολύ ταλέντο, αλλά και έννοιες και ζητήματα που, ευτυχώς, συζητούνται πλέον ανοιχτά. Σίγουρα, έχει κάτι να πει στον καθένα μας – το θέατρο έχει πάντα κάτι να πει. Και νιώθω κάπως αισιόδοξη που έχουμε φτάσει σε αυτό το σημείο ως κοινωνία: να μπορούμε να δούμε μια τέτοια παράσταση και να γελάμε. Πριν από δέκα χρόνια, ίσως να μην ήταν εφικτό. Και αυτό κάτι σημαίνει.

«Είναι πολύ δύσκολο να είσαι άνδρας», λέει και ξαναλέει ο Πάνος Βλάχος ως «Δον Ζουάν» – και δεν έχει άδικο. Σε αυτήν την πατριαρχική κοινωνία που ζούμε, όπου όλα τα βάρη και τα κακά του κόσμου πέφτουν στις γυναίκες, οι άνδρες ταυτόχρονα μένουν να κουβαλούν φορτία και ευθύνες, χωρίς να έχουν ποτέ ερωτηθεί αν μπορούν να τα σηκώσουν – και τι κόστος μπορεί να έχει ψυχικά για τους ίδιους. Γιατί η πατριαρχία πλήττει τα πάντα στη ρίζα της, ανεξαρτήτως φύλου, δημιουργώντας κενά και ρωγμές. Και αυτές τις ρωγμές γεμίζουν άνθρωποι σαν τον «Δον Ζουάν» της Τριανταφυλλίδου και του Βλάχου – άνθρωποι που δεν μπορούν να ξεχωρίσουν το σωστό από το λάθος, που δεν έχουν τη δυνατότητα να αλλάξουν γνώμη, αλλά μόνο να υιοθετούν φανατικές αντιλήψεις. Άνθρωποι που δεν αγγίζουν ούτε λίγο το «απόλυτο καλό», αλλά πλησιάζουν επικίνδυνα το «αναγκαίο κακό».