ΔΕΥΤΕΡΑ
13
ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ
Γέννημα – θρέμμα Πειραιώτισσα αλλά με πολωνικό – κατά το ήμισυ – αίμα να ρέει στις φλέβες της, η Μάρθα Λαμπίρη-Φεντόρουφ μεγάλωσε με επιρροές από τις διαφορετικές κουλτούρες των γονιών της, που την καθόρισαν. Αν κάτι θυμάται πιο έντονα από τον αγαπημένο της Πειραιά είναι τα μέρη που έπαιζε ως παιδί και τις εικόνες αυτές τις κουβαλά μέσα της μέχρι και σήμερα.
Η ζωή την οδήγησε στο κατώφλι του Εθνικού Θεάτρου, παρότι δεν ονειρευόταν από πάντα τον εαυτό της ως ηθοποιό. Ήθελε να γίνει πολλά περισσότερα πράγματα, διαφορετικά μεταξύ τους, και τελικά ως ηθοποιός κατάφερε να γίνει κάποια από αυτά.
Αποφοιτώντας, κι αφού είχε ήδη συμμετάσχει σε δύο θεατρικές παραστάσεις και δύο ταινίες, κουβαλώντας κι όλα τα όνειρα και τις ελπίδες που φέρει μία νεαρή γυναίκα που φιλοδοξεί να ασχοληθεί με την τέχνη, πήρε την απόφαση να φύγει για το Λονδίνο, όπου και έζησε για πέντε χρόνια. Μέχρι που ο τηλεοπτικός ρόλος της δικηγόρου Άννας Ροδίτη στη σειρά του ΑΝΤ1, «Παγιδευμένοι» την έφερε πίσω στην Ελλάδα το καλοκαίρι του 2022 και τελικά την κράτησε.
Αυτή την περίοδο, την πετυχαίνουμε στο Θέατρο Αθηνά αφού πρωταγωνιστεί στη «Λυσσασμένη Γάτα», το βραβευμένο με Πούλιτζερ έργο του Τενεσί Ουίλιαμς που ανεβάζει ο Δημοσθένης Παπαδόπουλος σε μια δική του διασκευή και σκηνοθεσία, και με αυτή την αφορμή κάνουμε μια συζήτηση μαζί της για την τέχνη της που την τροφοδοτεί, για την ανεξέλεγκτη τοξικότητα που επικρατεί γύρω μας, για την «επιβίωση» σήμερα, για όσα θα κρατήσει από αυτή τη δουλειά της στο θέατρο.
Ας τα πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Μεγάλωσες στον Πειραιά. Τι είναι αυτό που θυμάσαι πιο έντονα από εκεί;Θυμάμαι το ατελείωτο παιχνίδι δίπλα στη θάλασσα. Το σκαρφάλωμα πάνω στο άγαλμα τού ναύτη και το κρυφτό μέσα στο υποβρύχιο του Παπανικολή.
Η Πολωνία, όμως, είναι η δεύτερη πατρίδα σου από την πλευρά της μαμάς σου. Πώς επέδρασαν στο μεγάλωμά σου οι διαφορετικές αυτές κουλτούρες από το οικογενειακό σου περιβάλλον;Από πολύ μικρή έμαθα να αναγνωρίζω και να σέβομαι τη διαφορετικότητα, να δέχομαι και ν’ αποζητώ διαφορετικούς, άγνωστους για μένα, τρόπους λειτουργίας και σκέψης. Και σε αυτό βοήθησαν πολύ οι διαφορετικές αυτές κουλτούρες που λες.
Ηθοποιός ήθελες να γίνεις από μικρή;Όχι, δεν ήταν το μοναδικό μου όνειρο να γίνω ηθοποιός από μικρή. Ήθελα να γίνω κάθε μέρα άλλο πράγμα. Το οποίο μεγαλώνοντας συνειδητοποίησα ότι ίσως επιτυγχάνεται καλύτερα με το να γίνει τελικά κάποιος ηθοποιός.
Και έρχεται η στιγμή που μπαίνεις στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου. Με ποια όνειρα και ποιες ελπίδες θυμάσαι να περνάς την πόρτα εκείνη;Από τότε ήμουν αρκετά προσγειωμένη. Δεν άφηνα τα όνειρα να γίνουν ψευδαισθήσεις, για να μην επέλθει μετά η ελεύθερη πτώση. Μέσα στα όνειρα και τις ελπίδες ωστόσο, ήταν σίγουρα το να μη σταματήσω ποτέ να φαντάζομαι, να μαθαίνω, να έχω συνθήκες και περιβάλλοντα δημιουργίας με αγάπη, σεβασμό και νοιάξιμο.
Τελικά, τι καλό έφερε η τέχνη στη ζωή σου;Πραγματική τριβή με την ανθρώπινη ψυχή και βαθιά και ειλικρινή όρεξη για την εξερεύνηση και κατανόησή της, θα έλεγα. Επί κι εκτός σκηνής.
Περίμενες τα πράγματα να πάνε όπως τελικά αυτά πήγαν ή πήγαν καλύτερα από όσο ήλπιζες τότε;Νομίζω σχεδόν ποτέ δεν έρχονται τα πράγματα έτσι όπως νομίζεις ή περιμένεις. Όχι, η αλήθεια είναι πως δεν περίμενα σχεδόν τίποτα από αυτά που έχω ζήσει τα τελευταία οχτώ χρόνια που έχω αποφοιτήσει. Έχω ζήσει ανέλπιστα όμορφες εμπειρίες αλλά και πράγματα τα οποία δεν υπήρχαν ούτε στη σφαίρα τής φαντασίας μου. Αυτές είναι οι εκπλήξεις της ζωής, όμως.
Υπήρξε, πιστεύεις κάποια βαθύτερη ανάγκη σου που σε έσπρωξε να ασχοληθείς με την υποκριτική; Κάτι που ενδεχομένως συνειδητοποιείς σήμερα.Συνειδητοποιώ πως με γοήτευσε η σπουδαιότητα του να αφήνει κάποιος πίσω τον εγωισμό του και τα «πιστεύω» του και να δίνει χώρο και βήμα στη φωνή και τη ματιά του χαρακτήρα.
Είναι αλήθεια πως τελειώνοντας το Εθνικό το 2016 και αφού έκανες καποιες δουλειές στον χώρο εδώ, έφυγες για το Λονδίνο; Πώς το είχες σκεφτεί τότε;Οι άνθρωποι δεν ξεβολευόμαστε πια για να αντιδράσουμε απέναντι στη βία.
Όντως, πάντα ήθελα να συνεχίσω τις σπουδές μου στο εξωτερικό. Να γνωρίσω και να μάθω τον κόσμο, πώς ζουν, πώς σκέφτονται, πώς λειτουργούν, πώς δουλεύουν οι άνθρωποι έξω από εμάς. Αρχικά ήθελα να κάνω μεταπτυχιακό για υποκριτική στην κάμερα. Τα οικονομικά όμως δεν έβγαιναν, οπότε εστίασα σε μεταπτυχιακά σεμινάρια, εύρεση ατζέντη, ταινίες μικρού μήκους, καμπάνιες κλπ.
Κι ύστερα επέστρεψες στην Ελλάδα το καλοκαίρι του 2022 για να συμμετάσχεις στους «Παγιδευμένους» στον ΑΝΤ1. Πώς προέκυψε αυτή η δουλειά στην τηλεόραση;Είχα έρθει στην Ελλάδα για να ανανεώσω το διαβατήριό μου, το οποίο έληγε σύντομα. Όσο ήμουν εδώ, σκέφτηκα να επικοινωνήσω ξανά με δυο τρεις casting directors που είχα κάνει βίντεο πριν χρόνια για να τα ανανεώσω κι αυτά. Τελικά έκανα ακροάσεις για αρκετές δουλειές και μετά από καιρό, μπήκε στη ζωή μου και επίσημα η Άννα των «Παγιδευμένων».
Για την σχέση της με το θέατρο αναφέρει: “Ένα από τα πιο γοητευτικά πράγματα στη σκηνή, είναι η μαγεία τής ανεπανάληπτης και χωρίς επιστροφή στιγμής· για δυο -ή όσες- ώρες, γινόμαστε όλοι κοινωνοί κάτι ιερού.”
Φυσικά και ήταν. Επέστρεφα από την άλλη άκρη τής Ευρώπης, όπου ήδη είχα αρχίσει να δημιουργώ ένα «σπίτι», έναν κύκλο, και κάποια πρώτα βήματα στη δουλειά μου. Εδώ δεν ήξερα τι θα αντιμετώπιζα. Είχα να μπω με τα μούτρα σε μια τελείως άγνωστη συνθήκη σε ένα τελείως άγνωστο περιβάλλον, σε μια χώρα απ’ όπου έλειπα 5 χρόνια, και που αν και πατρίδα μου, σίγουρα δεν ήταν όπως την είχα αφήσει.
Κοιτώντας τώρα πίσω, αυτή η εμπειρία της τηλεόρασης τι σου έμαθε;Κάτι καθόλου καινούργιο, απλά βοήθησε να εγγραφεί ακόμη καλύτερα μέσα μου ότι τίποτα δεν είναι δεδομένο και τίποτα δεν είναι όπως φαίνεται.
Πώς βίωσες, όμως, όλο αυτό το κομμάτι της αναγνωρισιμότητας που φέρνει μαζί της -καμιά φορά αναπόφευκτα – η τηλεόραση; Είναι κάτι που απολαμβάνεις γενικά;Σίγουρα δεν είναι κάτι που επεδίωκα να συμβεί. Όταν έρχεται με θετικό, διακριτικό και ευγενικό πρόσημο, ασφαλώς το εκτιμώ και με συγκινεί. Αν και όταν όμως πάει να έρθει με παρεμβατικό τρόπο, εκεί οφείλω στον εαυτό μου να βάλω όρια.
Πώς διαχειρίζεσαι γενικά την όποια πίεση μπορεί να φέρει η έκθεση;Νοιώθω ότι η πίεση επέρχεται συνήθως όταν ζορίζονται τα όρια κάποιου. Όσο πιο σαφή όρια υπάρχουν, όσο λιγότερο επιτρέπει κανείς να επηρεαστεί από κάτι, τόσο πιο διαχειρίσιμη θα είναι η πίεση. Ακόμη το βρίσκω.
Είναι κάτι που σε απασχολεί παραπάνω ή το έχεις απλώς αποδεχτεί ως μέρος της δουλειάς σου;Στην αρχή, ναι, ήταν κάτι πρωτόγνωρο και κάποιες φορές δυσκόλως διαχειρίσιμο το πόσο παρεμβατική μπορούσε να γίνει αυτή η έκθεση σε ορισμένες στιγμές και περιπτώσεις. Κι αυτό είναι κάτι τελείως κόντρα στις προσωπικές μου αρχές. Όταν δεν γίνονται σεβαστά τα όρια τής ελευθερίας του ατόμου. Νομίζω πως με τον καιρό βρίσκω πιο εύκολα κι εγώ τους τρόπους μου. Γνωρίζω ότι είναι μέρος τής δουλειάς μου, αλλά αρνούμαι να αποδεχτώ οτιδήποτε πριν το φιλτράρω μέσα από το δικό μου πρίσμα και πριν το επιλέξω συνειδητά. Αυτό που σίγουρα έχω αρχίσει να αποδέχομαι είναι ότι δεν μπορώ να αγχώνομαι ή να ανησυχώ περίσσια για πράγματα που δεν περνάνε από το χέρι μου.
Σε ανησυχεί αυτή η σημερινή, ανεξέλεγκτη τοξικότητα στον κόσμο του internet;Με ανησυχεί και με προβληματίζει η ανεξέλεγκτη τοξικότητα παντού γύρω μας. Όπως και η έλλειψη αλληλεγγύης ενάντιά της.
Με ανησυχεί και με προβληματίζει η ανεξέλεγκτη τοξικότητα παντού γύρω μας. Όπως και η έλλειψη αλληλεγγύης ενάντιά της. Στο σπίτι, στο σχολείο, στον χώρο εργασίας. Η θρασυδειλία τής τοξικότητας στο internet είναι το τελευταίο νομίζω. Το ότι όμως οι άνθρωποι πια δε θα ξεβολευτούν προκειμένου να μιλήσουν ή να δράσουν απέναντι στην αδικία, τη βία -είτε σωματική, είτε λεκτική, είτε συναισθηματική, είτε ψυχολογική- είναι από τις μεγαλύτερες κατρακύλες της ανθρωπότητας. Η ανοχή και συγκάλυψη αυτών των καταστάσεων είναι που με ανησυχεί περισσότερο. Το πόσο πιο ψηλά έχει μπει το προσωπικό συμφέρον και βόλεμα, κόντρα στην ανθρωπιά μας.
Να σε πάω στο θέατρο. Πόσο διαφορετική είναι αυτή η εμπειρία για εσένα σε σχέση με την τηλεόραση;Εκ φύσεως το θέατρο έχει τη θεμελιώδη διαφορά τού παρόντα κοινού συγκριτικά με την κάμερα. Η δική μου μελέτη θα είναι η ίδια σε οποιονδήποτε ρόλο και σε οποιοδήποτε μέσο. Αλλά η ενέργεια που πρέπει να διαχέεται μέχρι την τελευταία σειρά τού θεάτρου, θα συμπυκνώνεται μπροστά στην κάμερα.
Τι είναι αυτό που σε γοητεύει στη σκηνή;Ένα από τα πιο γοητευτικά πράγματα στη σκηνή, είναι η μαγεία τής ανεπανάληπτης και χωρίς επιστροφή στιγμής· για δυο -ή όσες- ώρες, γινόμαστε όλοι κοινωνοί κάτι ιερού. Αυτό δε θα το ξαναζήσουμε ποτέ ξανά και με κανέναν άλλο. Ο σεβασμός στο τώρα είναι στάση ζωής πρώτα και μετά διοχετεύεται στην τέχνη.
Αυτή τη σεζόν, ο Δημοσθένης Παπαδόπουλος διασκευάζει και σκηνοθετεί ένα από τα κορυφαία έργα της παγκόσμιας δραματουργίας τη «Λυσσασμένη Γάτα» του Τενεσί Ουίλιαμς και είσαι μέρος του. Ποιες είναι εκείνες οι αρετές του έργου που σε γοητεύουν προσωπικά;Όλα τα θέματα που τολμάει να θίξει. Το πληγωμένο παιδί μέσα μας και πόσο επίμονα κατασπαράζεται κοινωνικά. Η αγάπη που πολλές φορές εκφράζεται με τον πιο λάθος τρόπο. Το ψέμμα και η ανοχή του ως αντίτιμο της παραδοχής μιας αλήθειας που πονάει. Η υποκρισία σαν παυσίπονο στην αδυναμία της ειλικρινούς και ουσιαστικής επικοινωνίας. Η ουσία ενός εθισμού ως συνάλλαγμα. Άνθρωποι-κτήματα. Η «μη φυσιολογική ομοφυλοφιλία».
Για τον ρόλο της στη “Λυσσασμένη Γάτα” αναφέρει: “Η Μάγκι είναι ένας άνθρωπος που έχει στερηθεί πολλά πράγματα στη ζωή του. Υλικά, πνευματικά, ψυχικά. Δεν είναι όμως θύμα και ούτε κατά διάνοια σκοπεύει να θυματοποιηθεί.”
Όσο εμείς επαναλαμβάνουμε τα ίδια λάθη, όσο εμείς αρνούμαστε να κοιτάξουμε κατάματα και να επεξεργαστούμε προβληματικές πυρηνικές πεποιθήσεις και συμπεριφορές μας, αυτό το έργο και άλλα τόσα της κλίμακάς του, θα είναι διαχρονικά. Δυστυχώς όλα όσα ήδη ανέφερε στην προηγούμενη ερώτησή σου, ζουν και βασιλεύουν ακόμη και τώρα, σχεδόν 70 χρόνια μετά τη γραφή του έργου.
Εσείς ενσαρκώνεις στο έργο τον ρόλο της Μάγκι. Πώς θα την περιέγραφες;Η Μάγκι είναι ένας άνθρωπος που έχει στερηθεί πολλά πράγματα στη ζωή του. Υλικά, πνευματικά, ψυχικά. Δεν είναι όμως θύμα και ούτε κατά διάνοια σκοπεύει να θυματοποιηθεί. Αντιθέτως μάχεται, πεισμώνει, διεκδικεί. Κι ας εξακολουθεί να στερείται, ποτέ δεν παραιτείται. Αγαπάει, λατρεύει, απλά ίσως με τον λάθος τρόπο.
Ποια ήταν για εσένα η μεγαλύτερη πρόκληση εδώ;Κάθε νέος ρόλος είναι μια νέα πρόκληση. Ίσως η μεγαλύτερη πρόκληση εδώ να ήταν ότι έπρεπε να προσαρμοστώ σε έναν νέο τρόπο διδασκαλίας και σκηνοθεσίας.
“Βρίσκομαι σε μια φάση που μαθαίνω επιτέλους να εκτιμώ την ηρεμία, την ξεκούραση και τη φροντίδα του εαυτού μου.”
Όχι απλά δεν φοβάμαι τις προκλήσεις, με ιντριγκάρουν κιόλας, ειδικά όταν ο σκοπός και προορισμός τους είναι ένας πανέμορφος κοινός τόπος επικοινωνίας.
Τι είναι αυτό που θα κρατήσεις από αυτή τη δουλειά;Σίγουρα θα κρατήσω τη συνεργασία με όλους τους συναδέλφους μου, το πώς τους χαζεύω στις πρόβες και στις παραστάσεις, όλα όσα μου έμαθαν απλά με το να τους παρατηρώ, καθώς και το αίσθημα του να ανυπομονείς να πας να παίξεις.
Κατά τη γνώμη σου το θέατρο έχει τη δύναμη να μας αλλάξει την αντίληψη για τον κόσμο όπως τον έχουμε φτιάξει στο σήμερα;Δυστυχώς κανείς δεν έχει τη δύναμη να αλλάξει κανέναν αν ο άλλος δεν το θέλει. Ούτε είναι το θέατρο – ή η τέχνη γενικότερα – απόλυτα υπεύθυνα γι’ αυτό. Ναι, η τέχνη έχει πυροδοτήσει επαναστάσεις και μακάρι να το κάνει ξανά. Όμως είναι δική μας ευθύνη να αντιληφθούμε επιτέλους τι έχει κάνει η κατά βάση δυτική κοινωνία στον πλανήτη, τον άνθρωπο, τα ζώα, και δική μας ευθύνη να τα αλλάξουμε.
Πώς βλέπεις να επιβιώνει η τέχνη μέσα στην κρίση;Είναι πολύ βαθιά ριζωμένη η αντίληψη του «χομπίστα» καλλιτέχνη.
Το θέμα δεν είναι πώς επιβιώνει η τέχνη, αλλά για αρχή οι καλλιτέχνες. Και η αλήθεια είναι πως αν δεν αλλάξει ριζικά η πολιτειακή αντιμετώπιση προς τους καλλιτέχνες τα πράγματα δε θα βελτιωθούν. Ακόμη και «μικρο-κοινωνικά» υπάρχει πολύ βαθιά ριζωμένη η αντίληψη του «χομπίστα» καλλιτέχνη που πρέπει να περάσει από 40.000 κύματα και για να τον λάβουν υπόψιν ως επαγγελματία, αλλά και για να μπορεί να έχει την τέχνη του ως βασικό του επάγγελμα εάν το θέλει.
Πώς φαντάζεσαι ιδανικά το μέλλον του σύγχρονου ελληνικού θεάτρου;Ως αισιόδοξη θέλω να το φαντάζομαι να ανθίζει, να είναι χώρος ελεύθερης έκφρασης για όλους, χώρος ομαδικής και ειλικρινούς δημιουργίας, με σεβασμό και αγάπη για τον άνθρωπο και την ψυχή του.
Από την άλλη, ως γυναίκα και καλλιτέχνις, πώς νιώθεις ζώντας στο σήμερα και στην κοινωνία έτσι όπως αυτή έχει διαμορφωθεί;Νοιώθω πως έχουμε αφήσει πολύ πίσω τους φυσικούς ανθρώπινους ρυθμούς και ανάγκες. Χαιρόμαστε και βολευόμαστε με τις γρήγορες παραδόσεις δεμάτων, μηνυμάτων, αγορών, πώς όμως αξιοποιούμε τον κερδισμένο αυτόν χρόνο; Μόνο δουλεύοντας ακόμη περισσότερο και σκρολάροντας ακόμη παραπάνω στο internet, ή τον εκτιμάμε πραγματικά; Ψυχαγωγούμαστε ή μόνο «διασκεδάζουμε για να ξεσκάσουμε και να ξεχάσουμε»;
Τι έχει χρειαστεί να υπερνικήσεις εσύ για την «επιβίωση»;Αυτό που προσωπικά έχω υπερνικήσει για «επιβίωση» είναι – όπως φαντάζομαι και πολλοί άλλοι άνθρωποι – το να βρίσκομαι σε χώρο εργασίας που δεν θα ήθελα να είμαι.
Υπάρχει κάτι που σε αγχώνει περισσότερο;Αυτό που με φοβίζει περισσότερο είναι μην αρχίζουμε να «συνηθίζουμε το τέρας».
Πιο πολύ με αγχώνω εγώ.
“Αυτό που προσωπικά έχω υπερνικήσει για «επιβίωση» είναι – όπως φαντάζομαι και πολλοί άλλοι άνθρωποι – το να βρίσκομαι σε χώρο εργασίας που δεν θα ήθελα να είμαι.”
Βρίσκομαι σε μια φάση που μαθαίνω επιτέλους να εκτιμώ την ηρεμία, την ξεκούραση και τη φροντίδα του εαυτού μου.
Και τι εύχεσαι να σου συμβεί σύντομα σε επαγγελματικό αλλά και προσωπικό επίπεδο;Η ευχή μου μένει η ίδια και σε επαγγελματικό και σε προσωπικό επίπεδο. Να βρίσκομαι με ανθρώπους που μαζί να θέλουμε και να αποζητάμε κοινή πορεία για κοινούς τόπους με αγάπη και σεβασμό.
Υπάρχει κάτι που σε φοβίζει περισσότερο σήμερα, μέσα σε όλα αυτή τη δυστοπία που κατακλύζει την επικαιρότητα;Αυτό που με φοβίζει περισσότερο είναι μην αρχίζουμε να «συνηθίζουμε το τέρας». Η ανοχή και η απάθεια που βλέπω πολλές φορές γύρω μου. Ταυτόχρονα όμως είναι ελπιδοφόρο το ότι υπάρχουν και κύματα ανθρωπιάς σε ατομικό ή συλλογικό επίπεδο.
Εκτός από την Τέχνη τι άλλο «φωτίζει» τη ζωή σου;Οτιδήποτε έχει αγάπη μέσα κι έξω του, αυτό φωτίζει τη ζωή μου.
Η φωτογράφιση έγινε στους χώρους του εργοστασίου Κλωστοϋφαντουργία Ελ. Δ. Μουζάκης ΑΕΒΕΜΕ – «Πεταλούδα».
Η Μάρθα Λαμπίρη-Φεντόρουφ πρωταγωνιστεί στην παράσταση «Λυσσασμένη Γάτα» που παρουσιάζεται στο Θέατρο Αθηνά (Δεριγνύ 10, Αθήνα), σε σκηνοθεσία-διασκευή Δημοσθένη Παπαδόπουλου.
Παίζουν: Πέτρος Λαγούτης, Μάρθα Λαμπίρη Φεντόρουφ, Γιάννης Βούρος, Μαρία Κατσανδρή, Κώστας Ανταλόπουλος, Μένη Κωνσταντινίδου
Παραστάσεις: Πέμπτη στις 21:00, Παρασκευή στις 21:00, Σάββατο στις 18:00 και στις 21:00, Κυριακή στις 19:00
Τιμές εισιτηρίων: Διακεκριμένες θέσεις: 22€, γενική είσοδος: 20€, εξώστης: 18€, μειωμένο εισιτήριο (φοιτητικό, ανέργων, άνω των 65): 16€. Προπώληση: https://www.more.com/us-el/tickets/theater/i-lyssasmeni-gata/
Ευχαριστούμε θερμά την διοίκηση του εργοστασίου Κλωστοϋφαντουργία Ελ. Δ. Μουζάκης ΑΕΒΕΜΕ – «Πεταλούδα» για την φιλοξενία της φωτογράφισης.
