Πέντε + παραστάσεις που θα θυμάμαι από το 2024

Δέκα χρόνια πριν, το Δεκέμβριο του 2015, μαζευτήκαμε για πρώτη φορά συνάδελφοι του πολιτιστικού ρεπορτάζ για να σταχυολογήσουμε τις παραστάσεις που μας άγγιξαν την περασμένη σεζόν. Δέκα χρόνια μετά, συνεχίζουμε στο ίδιο τέμπο, όπως και η ελληνική σκηνή ακάθεκτη συνεχίζει να παράγει και να φιλοξενεί παραστάσεις που χαράσσονται στη μνήμη μας ως θεατές.

Με την ισχύ ενός θεσμού πλέον, η απολογιστική, πολυφωνική στήλη «Πέντε + παραστάσεις που θα θυμάμαι από το 2024» ανατρέχει στη θεατρική περίοδο Σεπτέμβριος 2023 – Αύγουστος 2024, επεκτείνεται και σε ξένες μετακλήσεις και όπως πάντα δίνει μια μικρή παράταση μνήμης στη θνησιγενή τέχνη του θεάτρου.

Γράφουμε (σε αλφαβητική σειρά) δέκα δημοσιογράφοι, μια θεατρολόγος κι ένας φιλόλογος. Είμαστε οι:

Θα έχει τα μάτια σου (Κάμιρος, σκην.: Ηλίας Κουνέλλας). Η καλύτερη παράσταση της σεζόν. Ένα θεατρικό παιχνίδι ζωής και θανάτου, σπαρακτικό και παιγνιώδες, απλό και ιδιοφυές. Ένας συνεπής και επίμονος δημιουργός και μια σπάνια ηθοποιός: το γεγονός πως η Νάντια Κατσούρα δεν απέσπασε ακόμη κανένα από τα πολυάριθμα θεατρικά βραβεία που μοιράζονται δεξιά κι αριστερά, δείχνει «τι κούφια λόγια ήσανε αυτές οι βασιλείες».

Ορέστεια (Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου, σκην.: Θεόδωρος Τερζόπουλος). Ο Δάσκαλος παραδίδει μαθήματα ανεβάσματος τραγωδίας και σαρώνει την ημιμάθεια και το δήθεν. Η παράσταση για την οποία κάποτε θα λέμε πως ήμασταν κι εμείς εκεί και την παρακολουθήσαμε. Ο απόλυτος Χορός και το σημαντικότερο μάθημα πολιτικής: την γενεσιουργό πράξη της δυτικής Δημοκρατίας, ακολουθεί η κατάρρευση και η ξεφτίλα της.

Hecuba, not Hecuba (Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου, σκην.: Τιάγκο Ροντρίγκες). Δεν είναι τραγωδία, αλλά ένα άψογο σύγχρονο δράμα. Υπόδειγμα δραματουργικής σύνθεσης και ισορροπίας και ευτυχής γάμος ενός σημαντικού σκηνοθέτη και συγγραφέα με το παλαιότερο και πρώτο τη τάξει κρατικό θέατρο της Γαλλίας. Όταν ο θρίαμβος δεν ταυτίζεται με το sold out…

Τρεις ψηλές γυναίκες (Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, σκην:. Μπομπ Ουίλσον). Ένας από τους τελευταίους μεγάλους του 20ου αιώνα σε μια άψογη σύμπραξη με τρεις συγκλονιστικές δικές μας ηθοποιούς από τρεις διαφορετικές γενιές. Παγερός φορμαλισμός, εσωτερική φλόγα και υπόγεια έκρηξη. Ένας φωτισμός του Ουίλσον αρκεί για να σκορπίσει δεκάδες παρεξηγήσεις για το σύγχρονο θέατρο.

Η Καταρίνα και η ομορφιά να σκοτώνεις φασίστες (Στέγη, σκην.: Τιάγκο Ροντρίγκες). Πολιτικό θέατρο με πολιτικό τρόπο. Βαθιά σκέψη πάνω στο ζοφερό παρόν της Ευρώπης, την αντιεξουσιαστική δράση και την πολυδιάσπαση της Αριστεράς. Η θρυαλλίδα ανάβει στη σκηνή και προκαλεί εκρήξεις στην πλατεία στις περισσότερες χώρες όπου παρουσιάζεται η παράσταση – θλιβερή εξαίρεση η ήδη εκφασισμένη Ιταλία.

“Θα έχει τα μάτια σου”. @Μαρία Λάμπρου

Η λέξη πρόοδος στο στόμα της μητέρας μου ηχούσε πολύ φάλτσα (Θέατρο Μπέλλος, σκην: Αικατερίνη Παπαγεωργίου). Για το σπαρακτικό έργο του Ματέι Βίζνιεκ, που χώρεσε μέσα του την αιματοβαμμένη ιστορία των Βαλκανίων, και για τη σκηνοθεσία της Αικατερίνης Παπαγεωργίου που «πάτησε» στην ποίηση, το γκροτέσκο και το υπερφυσικό στοιχείο του και παρέδωσε μία έξοχη παράσταση διακριτής ταυτότητας.

Ο Ρόζενκραντζ και ο Γκίλντενστερν είναι νεκροί (Θέατρο της Οδού Κυκλάδων, σκην: Στάθης Λιβαθινός). Για το ευφυές, αγέραστο έργο του Τομ Στόπαρντ, που πλέκει πάνω στην ιστορία του σαιξπιρικού «Άμλετ» μία κωμικοτραγική φάρσα για την εξουσία. Για τη συναρπαστική σκηνοθεσία του Στάθη Λιβαθινού, που αποθέωσε τη θεατρικότητα και την ομαδική δουλειά και σφραγίστηκε από τις ερμηνείες του πρωταγωνιστικού διδύμου, Βασίλη Ανδρέου και Νίκου Καρδώνη.

Ο πατέρας (Σύγχρονο Θέατρο, σκην: Ελένη Σκότη). Για τον τόσο έξοχο τρόπο που μεταχειρίστηκε ο Φλοριάν Ζελέρ προκειμένου να γράψει ένα έργο για την άνοια, βάζοντας τους θεατές στο μυαλό του ήρωα. Για την ευαίσθητη παράσταση με την υπογραφή της Ελένης Σκότη και την κορυφαία ερμηνεία του Περικλή Μουστάκη στον κεντρικό ρόλο.

Ο αποτυχημένος (Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ, σκην: Έκτορας Λυγίζος). Γιατί ο Έκτορας Λυγίζος κατάφερε να μετατρέψει το διήγημα ενός από τους πλέον «δύστροπους» συγγραφείς, του Τόμας Μπέρνχαρντ, σε μία ευφρόσυνη, αέρινη και σαρκαστική παράσταση, με καίριες ερμηνείες από τον ίδιο και τους Γιάννη Νιάρρο, ΄Αρη Μπαλή και Αμαλία Μουτούση.

Όλοι εμείς πουλιά (Εθνικό Θεάτρο, σκην: Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος). Για το υπέροχο σύγχρονο έργο του Ουαζντί Μουαουάντ που μετουσίωσε τη βαθιά πληγή της αραβο-ισραηλινής σύγκρουσης σε μία ερωτική ιστορία και μαζί ένα έργο για την ταυτότητα, τη θρησκεία, τις ρίζες και τις προγονικές αξίες. Για το δυνατό συναισθηματικό αποτύπωμα της ζεστής παράστασης του Οδυσσέα Παπασπηλιόπουλου, που ορίστηκε από συναρπαστική ερμηνεία της Μελίνας Πολυζώνη.

+ Oρέστεια (Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου, σκην: Θεόδωρος Τερζόπουλος). Μυσταγωγία και ιερό μεγαλείο σε μια παράσταση-σημείο αναφοράς στο ανέβασμα του αρχαίου δράματος, όπου η μέθοδος του κορυφαίου σκηνοθέτη αποκρυσταλλώθηκε στον σημαντικότερο Χορό που έχουμε δει τα τελευταία χρόνια.
++ Hecuba, not Hecuba (, Αρχαίου Θέατρο Επιδαύρου, σκην: Τιάγκο Ροντρίγκες) Εξαιρετικό παράδειγμα συνομιλίας του αρχαίου δράματος καθώς και ενεργού, πολιτικού θεάτρου από το θίασο της Comédie Française, με την υπογραφή του ριζοσπάστη Πορτογάλου σκηνοθέτη.

“Η λέξη πρόοδος στο στόμα της μητέρας μου ηχούσε πολύ φάλτσα” @Ελίνα Γιουνανλή.

Ο αποτυχημένος (Εναλλακτική Σκηνή ΕΛΣ, σκην: Έκτορας Λυγίζος). Ο Έκτορας Λυγίζος σκηνοθέτησε μοναδικά το σπουδαίο μυθιστόρημα του Τόμας Μπέρνχαρντ που εστιάζει στον πιανίστα Γκλεν Γκουλντ και σε δύο συμφοιτητές του στη Μουσική Ακαδημία της Βιέννης. Μια αξέχαστη παράσταση μουσικού θεάτρου, μια τέλεια παρτιτούρα που εκτελούν τέσσερις λαμπροί πρωταγωνιστές (Αμαλία Μουτούση, Γιάννης Νιάρρος, Άρης Μπαλής και ο σκηνοθέτης).

The Doctor (Αμφιθέατρο, σκην: Κατερίνα Ευαγγελάτου). Η Κατερίνα Ευαγγελάτου παρουσίασε στο ελληνικό κοινό το ευφυές έργο του Ρόμπερτ Άικ, που θέτει μια σειρά από κομβικά ζητήματα που μας απασχολούν όλους σήμερα. Η Στεφανία Γουλιώτη έδωσε την ερμηνεία της χρονιάς, στο ρόλο της Ρουθ Γουλφ.

Ορέστεια (Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου, σκην.: Θεόδωρος Τερζόπουλος) Η πιο σημαντική στιγμή των φετινών Επιδαυρίων από το μέγιστο Θεόδωρο Τερζόπουλο, ο οποίος διάβασε αλλιώς τις Ευμενίδες, συνδέοντάς τες ευρηματικά με το σήμερα. Για πρώτη φορά είδαμε τον Χορό σε πρωταγωνιστικό ρόλο σε παράσταση τραγωδίας, σε αληθινές σκηνές ανθολογίας.

Η καρδιά του σκύλου (Κιβωτός, σκην:Έφη Μπίρμπα). Η πιο ολοκληρωμένη πρόταση της Έφης Μπίρμπα μέχρι σήμερα, η οποία στήνει ένα γοητευτικό -πλήρως χορογραφημένο σύμπαν επί σκηνής. Ο Άρη Σερβετάλης ερμηνεύει καταπληκτικά τον Σάρικ, τον σκύλο που εξανθρωπίζεται, πλαισιωμένος από ένα πολύ καλό υποκριτικό καστ.

Μάθε με να φεύγω (Bijoux de Kant Hood Art Space, σκην: Γιάννης Σκουρλέτης) Το θεατρικό έργο του Άκη Δήμου απογειώνεται επί σκηνής, χάρη στην σκηνοθετική μαεστρία και την ευφυΐα του Γιάννη Σκουρλέτη, που δημιουργεί μια καθηλωτική εμπειρία στο Hood. Χάρης Καζέπης, Στέλιος Δημόπουλος και Θανάσης Δήμου καταθέτουν έναν απρόσμενο ερμηνευτικό αποτέλεσμα.

+ Τρεις ψηλές γυναίκες (Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, σκην: Μπομπ Ουίλσον). Από τις σπάνιες φορές που ερμηνευτές σε παράσταση του κορυφαίου Αμερικανού φορμαλιστή επιτυγχάνουν να υπερβούν το ασφυκτικό εικαστικό πλαίσιο που τίθεται από τον σκηνοθέτη. Πολλά μπράβο στη Ρένη Πιττακή, την Καρυοφυλλιά Καραμπέτη και τη Λουκία Μιχαλοπούλου που πέτυχαν αυτόν τον υποκριτικό θρίαμβο.
++ ΜΑ (Ελευσίς 2023 Πολιτιστική Πρωτεύουσα, σκην: Ρομέο Καστελούτσι) Σκέφτομαι πολύ συχνά τη συγκλονιστική παράσταση του Ιταλού δημιουργού, όπου η αληθινή ζωή συνάντησε το θέατρο και το μαγικό αρχαιολογικό χώρο. Η διέλευση του κοινού από τους χώρους των Ελευσίνιων μυστηρίων, η ακατάλυτη σχέση μητέρας-γιου και τέλος η σιωπηρή εξιλέωση ενός μητροκτόνου μπροστά στο αναγεννησιακό τρίπτυχο μου προκαλεί ακόμη ρίγος.

“Ο αποτυχημένος” @Ανδρέας Σιμόπουλος

Κώστας Μοστράτος, παρουσιάζει εκπομπή στον «9.84»

Τρεις ψηλές γυναίκες (Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, σκην.: Μπομπ Ουίλσον) Το στυλιζάρισμα του Αμερικανού σκηνοθέτη ταίριαξε απόλυτα στον συμβολισμό του έργου του Άλμπι, δημιουργώντας -μαζί με τις υποδειγματικές ερμηνείες- ένα υποβλητικό αριστούργημα για τη ζωή και τον θάνατο, για το θολό τοπίο τού να υπάρχεις.

Ορέστεια (Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου, σκην.: Θεόδωρος Τερζόπουλος) Μια ήδη ιστορική παράσταση. Η μέθοδος του διεθνώς καταξιωμένου σκηνοθέτη παρουσιάστηκε εδώ σε μεγάλη κλίμακα και ιδανική σύζευξη φόρμας και περιεχομένου και, συνάμα, την πιο ουσιαστική δουλειά που έχει γίνει τα τελευταία χρόνια πάνω στον χορό της αρχαίας τραγωδίας.

Ο γλάρος (Προσκήνιο, σκην.: Δημήτρης Καραντζάς) Μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα νέα ανάγνωση του τσεχοφικού αριστουργήματος. Η ορμή, το χάος και η τόλμη της νεανικής ηλικίας που νομοτελειακά συντρίβονται, οδηγώντας στον συμβιβασμό και το ασφυκτικό σκηνικό του τέλους. Το σκηνοθετικό όραμα βρήκε απόλυτη εφαρμογή στο παραστασιακό αποτέλεσμα, στην ανοιχτωσιά της αρχής και τον εγκλωβισμό του φινάλε.

The Doctor (Αμφιθέατρο, σκην.: Κατερίνα Ευαγγελάτου) Φιλόδοξο, πληθωρικό κείμενο, καθώς θίχτηκαν όλα τα σύγχρονα φλέγοντα θέματα. Μια άκρως τολμηρή και σύγχρονη παράσταση όπου λάμπει ερμηνευτικά η Στεφανία Γουλιώτη.

Όρνιθες (Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου, σκην.: Άρης Μπινιάρης) Επιτέλους, η ποίηση και το πικρό χειμαρρώδες χιούμορ του Αριστοφάνη βρήκαν την κατάλληλη ισορροπία, δίνοντας την ευκαιρία σε όλους τους ηθοποιούς -χωρίς καμία εξαίρεση – να «κεντήσουν».

+ Ο αποτυχημένος (Εναλλακτική Σκηνή ΕΛΣ –σκην: Έκτορας Λυγίζος). Η σκηνική ακρίβεια και λεπτομέρεια, που θύμισε τόσο τη δουλειά του Λευτέρη Βογιατζή.
++ The humans (Μουσούρη, σκην.: Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης). Η αφήγηση μιας γήινης ιστορίας σε μια αξιοπρόσεκτη παραγωγή από ερμηνευτές πρώτης γραμμής
+++ Ο Ρόζενκραντζ και ο Γκίλντενστερν είναι νεκροί (Θέατρο Oδού Κυκλάδων, σκην:Στάθης Λιβαθινός). Άλλη μια αξιέπαινη εργασία συνόλου από τον Στάθη Λιβαθινό.

“Ο Ρόζενκραντζ και ο Γκίλντενστερν είναι νεκροί” @Ελίνα Γιουνανλή

Hecuba, not Hecuba (Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου, σκην.: Τιάγκο Ροντρίγκες). Από τις κορυφαίες στιγμές του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου των τελευταίων χρόνων, που ξεχώρισε όχι μόνο για τις συγκλονιστικές ερμηνείες του θιάσου της Comedie Francaise και το βαθιά ιδιοσυγκρασιακό βλέμμα του δημιουργού της, αλλά κι επειδή ανέδειξε τη διαχρονικότητα του τραγικού λόγου και το πόσο γόνιμα και ουσιαστικά μπορεί να συνομιλήσει το παρελθόν με το παρόν σε μια παράσταση απόλυτα σύγχρονη και ταυτόχρονα απόλυτα κλασική που δεν άφησε κανέναν ασυγκίνητο.

The Doctor (Αμφιθέατρο, σκην.: Κατερίνα Ευαγγελάτου). Η ευφυής σκηνοθεσία αναδεικνύει με επιδεξιότητα το συναρπαστικό θρίλερ του Ρόμπερτ Άικ, που εξετάζει όλες τις παθογένειες της σύγχρονης κοινωνικής και πολιτικής πραγματικότητας,  όπως η cancel culture, οι έμφυλες ταυτότητες, η ευθανασία, το δικαίωμα στον αυτοπροσδιορισμό, τοποθετώντας το θεατή σε ένα συνεχές διανοητικό παιχνίδι αμφισβήτησης των βεβαιοτήτων του. Η καθηλωτική ερμηνεία της Στεφανίας Γουλιώτη στον κεντρικό ρόλο και ο εξαιρετικός θίασος απογειώνουν την παράσταση.

Τρεις ψηλές γυναίκες (Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, σκην.: Μπομπ Ουίλσον). Με όχημα το κείμενο του ΄Αλμπι που δομείται πάνω σε θεμελιώδη υπαρξιακά ζητήματα του εαυτού και της θνητότητας, ο διεθνούς φήμης Αμερικανός σκηνοθέτης καθοδηγεί τρεις σημαντικές Ελληνίδες ηθοποιούς δημιουργώντας με μαεστρία μια σύνθετη αφήγηση για το αποτύπωμα του χρόνου που περνά, τη μνήμη, τη ματαιότητα και την αγάπη, χαρίζοντας μας μία αξέχαστη εμπειρία.

Οδήγησε το αλέτρι σου πάνω από τα οστά των νεκρών (Στέγη Ιδρύματος Ωνάση, σκην.: Σάιμον ΜακΜπέρνι). Ο, διεθνούς κύρους, Βρετανός ηθοποιός, σκηνοθέτης και διανοητής του θεάτρου με τη θρυλική ομάδα των Complicité μετατρέπουν αριστοτεχνικά το οικολογικό θρίλερ της Πολωνής νομπελίστριας ΄Ολγκα Τοκάρτσουκ, με την αγωνιώδη αφήγηση και το παιγνιώδες χιούμορ σε συναρπαστικό θεατρικό γεγονός.

Η καρδιά του Σκύλου (Θέατρο Κιβωτός, σκην.: Έφη Μπίρμπα)  Με ιδανικό υλικό τις υψηλού επιπέδου ερμηνείες των Σερβετάλη – Μυριαγκού, η Έφη Μπίρμπα δημιουργεί μία πολυεπίπεδη παράσταση με ιδιαίτερη αισθητική και σωματική ταυτότητα καταθέτοντας ένα αιχμηρό κοινωνικό σχόλιο για την πολυπλοκότητα της ανθρώπινης ύπαρξης, τα όρια της επιστήμης, τη διαφθορά της εξουσίας και τον αγώνα για ατομική ελευθερία.

+ Embodying Pasolini (Στέγη). Ένα ιδιότυπο ντεφιλέ από την οσκαρική Τίλντα Σουίντον που αναδεικνύει την ποιητική διάσταση των κοστουμιών από τις εμβληματικές ταινίες του Παζολίνι, σε απόσταση αναπνοής από τους θεατές, δίνοντάς τους και πάλι ζωή, μέσα από το τρυφερό και αέρινο άγγιγμά της.

“Η καρδιά του σκύλου” @Γιώργος Καπλανίδης

Η καρδιά του σκύλου (Κιβωτός, σκην.: Έφη Μπίρμπα). Μια εμβυθιστική εμπειρία, με τους εξαιρετικούς Άρη Σερβετάλη και Αντώνη Μυριαγκό να αναδεικνύουν την πάλη ανάμεσα στην ατομικότητα και την επιβολή της εξουσίας.

Έγκλημα και Τιμωρία (Πορεία, σκην.: Δημήτρης Τάρλοου). Μια παράσταση όμορφα ενορχηστρωμένη που στηρίχθηκε στο κείμενο του Θανάση Τριαρίδη φωτίζοντας πολλές σύγχρονες προεκτάσεις του πρωτότυπου. Εξαιρετικές ερμηνείες με προεξάρχοντες τους δύο βασικούς πρωταγωνιστές του, τον Προμηθέα Αλειφερόπουλο και τον Δημήτρη Ήμελλο.

The Doctor (Αμφιθέατρο, σκην.: Κατερίνα Ευαγγελάτου). Μία έξοχη επιλογή κειμένου, μία νευρώδης σκηνοθεσία και ένα ensemble 11 ηθοποιών με προεξάρχουσα τη Στεφανία Γουλιώτη. Ένα επί σκηνής διαλεκτικό θρίλερ που απευθύνεται σε όλα τα είδη κοινού και το φέρνει αντιμέτωπο με τις βεβαιότητές του.

Τρεις ψηλές γυναίκες (Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, σκην.: Μπομπ Ουίλσον). Μία από τις ωραιότερες και αρτιότερες παραστάσεις των τελευταίων ετών με υπέροχες ερμηνείες από τρεις Ελληνίδες πρωταγωνίστριες: Καραμπέτη, Μιχαλοπούλου και Πιττακή.

Ορέστεια (Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου, σκην.: Θεόδωρος Τερζόπουλος). Μια παράσταση που σχεδόν αυτόματα πέρασε στην ιστορία ως μια από τις πιο σημαντικές στιγμές του αρχαίου ελληνικού δράματος, καθώς έθεσε καίρια ερωτήματα για την ανθρώπινη φύση, την εξουσία και την κοινωνική δικαιοσύνη, προσφέροντας μια νευραλγικά σύγχρονη ματιά σε ένα κλασικό έργο.

+ Ηecuba, not Ηecuba (Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου, σκην.: Τιάγκο Ροντρίγκες). Ο Ροντρίγκες μετά το εξαιρετικό «Η Καταρίνα και η ομορφιά να σκοτώνεις φασίστες», συνδύασε την αρχαία τραγωδία με τη σύγχρονη πραγματικότητα, φέρνοντας τον μύθο της Εκάβης σε σπαρακτική σύγκρουση με την προσωπική οδύνη.

++ Όρνιθες (Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου, σκην.: Άρης Μπινιάρης). Μετά το ιδιοφυές «Salo» στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ που μας έφερε αντιμέτωπους με τον ιστορικό και τον εσωτερικό φασισμό, ο Άρης Μπινιάρης έστησε τη δική του ουτοπία στην αργολική ορχήστρα . Στο επίκεντρο του ενδιαφέροντός του παραμένει η εξουσία, το ερώτημα της κοινωνικής συμβίωσης και της ιδανικής πολιτείας, μόνο που αυτή τη φορά περιέβαλε το σκεπτικό του με ζεστασιά, τρυφερότητα και προπάντων με ποίηση.

“΄Εγκλημα και τιμωρία” @Μαρίζα Καψαμπέλη

Νίκος Ρουμπής, γράφει στο debop

Η καρδιά του σκύλου (Κιβωτός, σκην.: Έφη Μπίρμπα). Υψηλή αισθητική και σαγηνευτική ερμηνεία από τον Άρη Σερβετάλη. Σωματικό θέατρο σε μια πιο καλλιτεχνική και δεκτική, αλλά επί της ουσίας, προσέγγιση στο βαρύ κείμενο του Μπουλγκάκοφ.

Salo, 120 μέρες στα Σόδομα (ΕΛΣ, σκην.: Άρης Μπινιάρης). Ουσιώδης συμπύκνωση της ταινίας του Παζολίνι. Τρομακτικές εικόνες, καθηλωτικό κλίμα, άριστη κινησιολογία. Σκηνικό, κοστούμια, ερμηνείες -ειδικά τα θύματα του σαδισμού-, ένα συνολικό αποτέλεσμα γενναίο, που επιβεβαίωσε τις υπερβατικές συλλήψεις του Μπινιάρη.

Ορέστεια (Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου, Θόδωρος Τερζόπουλος). Τελετουργική παράσταση με εμφανή τη θεατρική γλώσσα του δημιουργού: συντονισμένες κινήσεις, υπάκουα σώματα, ασκημένα και πειθαρχημένα στην ευκαμψία και την αντοχή, λειτουργώντας από το όλο ως ένα. Σύμπαν ποιητικής ομορφιάς, γεμάτο συμβολικές εικόνες, ταυτόχρονα γήινες. Παρά το διχαστικό finale το στοίχημα κερδήθηκε πολύ πριν από αυτό.

Ο Γλάρος (Προσκήνιο, σκην.: Δημήτρης Καραντζάς). Σε μόνιμη σχεδόν βάση ο Δημήτρης Καραντζάς στα top της σεζόν δεν διέψευσε τις -υψηλές- προσδοκίες. Αν και η βάση ήταν ένα κλασικό κείμενο, χωρίς αυτό να προδίδεται, παρουσίασε κάτι φρέσκο και ουσιώδες. Μια ολοκληρωμένη, εξέχουσα πρόταση, με σπουδαίες ερμηνείες.

Τρεις ψηλές γυναίκες (Δημοτικό Πειραιά, σκην.: Ρόμπερτ Γουίλσον). Με τη γνώριμη ολιστική διαχείριση του χώρου και του χρόνου, ο Γουίλσον έστησε σε πλαίσιο υψηλής αισθητικής ένα τελετουργικό παραμύθι: τρεις «πορσελάνινες» κούκλες ζωντανεύουν και εξιστορούν την πορεία του χρόνου, με τις προσδοκίες, τις διαψεύσεις, την κατάληξη. Σπάνια δουλειά ήρεμης δύναμης, γοητευτικός συνδυασμός εικαστικού σύμπαντος και άρτιων ερμηνειών.

+ Ιφιγένεια, η εν Αυλίδι (Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου, σκην.: Τιμοφέϊ Κουλιάμπιν). Ουσιαστική αξιοποίηση του αρχαίου δράματος με κώδικες του παρόντος. Αναγάγοντας το τότε στο σήμερα, το πρωτότυπο κείμενο συνομίλησε εύστοχα με τη σύγχρονη πολιτική και πολεμική επικαιρότητα.
++ O Άσχημος (Θέατρο Βασιλάκου, σκην.: Γιώργος Κουτλής). Σύγχρονο έργο, μοντέρνα σκηνοθετική προσέγγιση, με απήχηση στο νεανικό, κυρίως, κοινό. Και αυτό δεν επιτεύχθηκε με εύκολα μέσα, αλλά με πολυεπίπεδη δουλειά, εντυπωσιακά συντονισμένη.

“Τρεις ψηλές γυναίκες” @Julian Momment

Όλγα Σελλά, γράφει στον Αναγνώστη και στο kreport.gr

Ήταν μόνο 5+3 οι παραστάσεις που θα θυμάμαι και παίχτηκαν από τον Σεπτέμβριο του 2023 ως τον Αύγουστο του 2024; Όχι. Ευτυχώς ήταν περισσότερες απ’ όσες ακολουθούν. Είτε γιατί μας χάρισαν σπουδαία κείμενα, είτε γιατί φώτισαν άλλα, λιγότερο γνωστά, και σε κάθε περίπτωση το έκαναν με αγάπη, πάθος και έμπνευση. Όμως θα αναφερθούμε στις οκτώ που μας ζητήθηκαν, σ’ εκείνες που έκαναν ένα παραπάνω πέταγμα στην τέχνη του θεάτρου. Που καθήλωσαν, μάγεψαν, συγκίνησαν, γοήτευσαν για ό,τι έστησαν επί σκηνής και το έκαναν με αφοσίωση, γνώση, τέχνη, ταλέντο.

Ορέστεια (Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου, σκην.: Θεόδωρος Τερζόπουλος). Παράσταση-σταθμός και συμπύκνωση της διαδρομής του σκηνοθέτη της.

Τρεις ψηλές γυναίκες (Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, σκην.: Μπομπ Ουίλσον) Ιδανική συνύπαρξη της αισθητικής Ουίλσον με τρεις κορυφαίες Ελληνίδες ηθοποιούς: Ρένη Πιττακή, Καρυοφυλλιά Καραμπέτη, Λουκία Μιχαλοπούλου.

Οδήγησε το αλέτρι σου πάνω από τα οστά των νεκρών (Στέγη, σκην.: Σάιμον Μακμπέρνι) Μια σπάνια συνύπαρξη θεάτρου και λογοτεχνίας.

Ο αποτυχημένος (Εναλλακτική ΕΛΣ, σκην.: Έκτορας Λυγίζος). Ένας συναρπαστικός «χορογραφημένος» μονόλογος για τέσσερις φωνές κι ένα πιάνο.

Περιμένοντας τον Γκοντό (Στέγη, σκην.: Θεόδωρος Τερζόπουλος). Με Ιταλούς ηθοποιούς, τη μουσικότητα της ιταλικής γλώσσας, τις μουσικές του Παναγιώτη Βελιανίτη και το μπονζάι της ελπίδας επί σκηνής, φώτισαν ξανά αυτό το τεράστιο θεατρικό έργο.

+ Hecuba, not Hecuba (Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου, σκην.: Τιάγκο Ροντρίγκες). Από τις πιο ειλικρινείς και δημιουργικές προσεγγίσεις αρχαίου δράματος από ξένο σκηνοθέτη, που ενέταξε το θέατρο μέσα στο θέατρο και το θέατρο μέσα στη ζωή.
++ Ο Γλάρος (Προσκήνιο, σκην.: Δημήτρης Καραντζάς). Μια παράσταση που αφουγκράστηκε με έγνοια και ευαισθησία όλες τις πλευρές του έργου, το αναποδογύρισε και μας έδειξε τη φόδρα του.
+++ Salo, 120 μέρες στα Σόδομα (Εναλλακτική ΕΛΣ, σκην.: Άρης Μπινιάρης). Εμπνευσμένη και εξαιρετικά δουλεμένη συμπύκνωση της ταινίας του Παζολίνι και των αφηγήσεων του Μαρκήσιου ντε Σαντ.

“Περιμένοντας τον Γκοντό” @Πηνελόπη Γερασίμου

Mάρη Τιγκαράκη, γράφει στο monopoli.gr

Ορέστεια (Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου-Εθνικό Θέατρο, σκην: Θεόδωρος Τερζόπουλος). Η ιστορική στιγμή που η περίφημη «μέθοδος» του Τερζόπουλου άγγιξε και συγκίνησε το ευρύ κοινό. Νομίζω ότι όλοι όσοι μοιραστήκαμε στην Επίδαυρο αυτή τη μυσταγωγική θεατρική εμπειρία θα την έχουμε για πάντα σαν σημείο αναφοράς.

Hecuba, not Hecuba (Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου, σκην: Τιάγκο Ροντρίγκες). Μια παράσταση που δικαιώνει απόλυτα το άνοιγμα του Φεστιβάλ Επιδαύρου σε ξένους σκηνοθέτες που μας προτείνουν και σύγχρονους τρόπους ανάγνωσης των αρχαίων κειμένων.

Ο αποτυχημένος (Εναλλακτική Σκηνή ΕΛΣ, σκην.: Έκτορας Λυγίζος). Ένα άψογα συντονισμένο κουαρτέτο εξαιρετικών ερμηνευτών, μας απέδειξε πόσο ένα ωραίο μυθιστόρημα μπορεί να αποδοθεί απολαυστικά με όρους μουσικού θεάτρου.

The Doctor (Αμφιθέατρο, σκην: Κατερίνα Ευαγγελάτου). Ένα αιχμηρό κείμενο που θίγει καίρια ζητήματα, αναδείχθηκε σε κορυφαία παράσταση χάρη στη σκηνοθετική ματιά της Κατερίνας Ευαγγελάτου και την ευθύβολη ερμηνεία της Στεφανίας Γουλιώτη.

Ο γλάρος (Προσκήνιο, σκην.: Δημήτρης Καραντζάς). Άλλη μια επιτυχημένη συνάντηση του Δημήτρη Καρατζά με τον Τσέχοφ. Μια παράσταση που είχε κερδίσει τη θέση της στην 5άδα μου από την αρχή της σεζόν.

+Θα έχει τα μάτια σου (Κάμιρος, σκην.: Ηλίας Κουνέλλας). Η πιο «ταπεινή» και low budget παράσταση που είδα πέρσι ήταν και αυτή που με συγκίνησε περισσότερο από κάθε άλλη. Δεν θυμάμαι να έχω κλάψει τόσο πολύ σε θέατρο όσο σ’ αυτό το «χειροποίητο» διαμαντάκι του Ηλία Κουνέλα, που ξεχείλιζε από αλήθεια, ευαισθησία και αγάπη.

++ Respublica (Μαλακάσα – Στέγη, σκην.: Λούκας Τβαρκόφσκι). Δεν θα μπορούσα να τη χαρακτηρίσω παράσταση γι’ αυτό και δεν εντάσσεται στην παραπάνω λίστα. Ωστόσο, αυτή η νέα παραστασιακή συνθήκη που μας πρότεινε ο χαρισματικός Πολωνός στο ξέφωτο της Μαλακάσας, ήταν από τις κορυφαίες εμπειρίες της περσινής σεζόν.

“The Doctor” @Βάσια Αναγνωστοπούλου

Χριστίνα Φαραζή, γράφει στο «Oneman»

Η Καταρίνα και η ομορφιά να σκοτώνεις φασίστες (Στέγη, σκην.: Τιάγκο Ροντρίγκες). O Πορτογάλος σκηνοθέτης και καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ της Αβινιόν έγραψε ένα έργο που μοιάζει με κοινωνικό πείραμα. Μία παράσταση με προβοκατόρικο τίτλο και πραξικοπηματικό φινάλε: ένα 30λεπτό φασιστικό παραλήρημα που κατάργησε τη θεατρική σύμβαση, κάνοντας άνω-κάτω το κοινό και τα πέντε βράδια που παρουσιάστηκε.

Το πιο όμορφο σώμα που έχει βρεθεί ποτέ σε αυτό το μέρος (Θησείον, σκην.: Ζωή Ξανθοπούλου). Ο Αργύρης Ξάφης σε μία βαθιά συγκινητική και πολυεπίπεδη ερμηνεία, παίζοντας και τους επτά ρόλους του μονολόγου του Ζουζέπ Μαρία Μιρό. Η Ξανθοπούλου σε μία καθαρή σκηνοθεσία που με όπλο το σώμα και τον λόγο εκθέτει όλη την παθογένεια της κλειστής κοινωνίας μιας επαρχιακής πόλης, όταν ένας έφηβος βρίσκεται δολοφονημένος.

Τα Σκυλιά (Πειραιώς 260-Φεστιβάλ Αθηνών, σκην.: Ανέστης Αζάς). Ο Αζάς επέδειξε πρωτόγνωρα αντανακλαστικά για το ελληνικό θέατρο, δομώντας ένα έργο πάνω σε ένα θέμα επικαιρότητας: τον σοδομισμό και τη δολοφονία του χάσκι Όλιβερ στην Αράχοβα. Το αποτέλεσμα ήταν μία παράσταση σωματικού θεάτρου με ειλικρίνεια στην ερμηνεία και στη σκηνοθεσία. Μία αλληγορία για την κοινωνική βία που εκδηλώνεται, ολοένα και περισσότερο, εναντίον των πλέον αδύναμων.

Μαύρη μαγεία ή Άσε τους νεκρούς να πεθάνουν (Θέατρο Μπέλλος, σκην: Γιάννης Αποσκίτης). Το δεύτερο θεατρικό έργο του Αποσκίτη ήταν η πιο φρέσκια παράσταση της χρονιάς. Μία μαύρη κωμωδία που εξελίχθηκε σε εφιάλτη και σε έκανε να κλαις από τα γέλια για τα χάλια της ελληνικής κοινωνίας. Ένας μαραθώνιος επί σκηνής για τους ηθοποιούς που έπαιζαν, αυτοσχεδίαζαν, σάρωναν μες στον ιδρώτα επί δύο ώρες παρά κάτι τη σκηνή, κάνοντας τα προβαρισμένα και μη λόγια τους να μοιάζουν με ρίμες.

Το Σπίτι (Στέγη, σκην.: Δημήτρης Καραντζάς). Ο Καραντζάς έγραψε και σκηνοθέτησε ένα έργο στα όρια του θεάτρου, της περφόρμανς και της εικαστικής εγκατάστασης για να μιλήσει για έναν κόσμο που καταρρέει και είναι ο κόσμος μας· για το πώς όσο κι αν κλεινόμαστε στον μικρόκοσμό μας και αποστρέφουμε το βλέμμα και το μυαλό από τον ζόφο της εποχής, αργά ή γρήγορα, η πραγματικότητα θα μας συντρίψει.

+ Ο αποτυχημένος (Εναλλακτική Σκηνή ΕΛΣ, σκην.: Έκτορας Λυγίζος). Άρτια εκτελεσμένη θεατρική παρτιτούρα σκηνοθετικά και ερμηνευτικά.
++ Η λέξη πρόοδος στο στόμα της μητέρας μου ηχούσε πολύ φάλτσα (Μπέλλος, σκην.: Αικατερίνη Παπαγεωργίου) ΄Ωριμη σκηνοθεσία, εξαιρετικές ερμηνείες.
+++ Respublica (Μαλακάσα – Στέγη, σκην.: Λούκας Τβαρκόφσκι). Μια αποκαλυπτική εμπειρία για το πώς μπορεί να αναθεωρηθεί η λειτουργία του θεάτρου όταν το όχημα και ο προορισμός είναι η ελευθερία.

“Η Καταρίνα και η ομορφιά να σκοτώνεις φασίστες” @Πηνελόπη Γερασίμου

The Doctor (Αμφιθέατρο, σκην.: Κατερίνα Ευαγγελάτου). Με διαύγεια και αμεσότητα, η Κατερίνα Ευαγγελάτου διαχειρίζεται την ευφυϊή δραματουργία του Ρόμπερτ Άϊκ και αποσπά ρεσιταλική ερμηνεία από τη Στεφανία Γουλιώτη.

Η καρδιά του σκύλου (Κιβωτός, σκην.: Έφη Μπίρμπα). Το πολυεπίπεδο υπαρξιακό σατιρικό δοκίμιο του Μπουλγκάκοφ ευτυχεί, από κάθε άποψη, στα χέρια της Μπίρμπα που οδηγεί ένα σφιχτό θίασο με επικεφαλής τον Άρη Σερβετάλη.

Τρεις ψηλές γυναίκες (Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, σκην: Μπομπ Γουίλσον). Η πιο ολοκληρωμένη σκηνοθεσία του Μπομπ Γουίλσον που έχουμε δει στην Ελλάδα. Η εικονοκλαστική εντέλεια σε ισότιμη σχέση με το λόγο και τη δραματουργία και τρεις αριστοτεχνικές ερμηνείες από τις Ρένη Πιττακή, Καρυοφυλλιά Καραμπέτη, Λουκία Μιχαλοπούλου.

Ορέστεια (Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου-Εθνικό Θέατρο, σκην.: Θεόδωρος Τερζόπουλος). Μια ιστορική στιγμή για το Φεστιβάλ Επιδαύρου επιφύλασσε ο Θεόδωρος Τερζόπουλος ‘ανακαινίζοντας’ το είδος της τραγωδίας και επανιδρύοντας το θεσμό του Χορού – το καλύτερο σχήμα που έχουμε δει την τελευταία 20ετία στο αρχαίο θέατρο. Κι όλα αυτά, μόλις δύο μήνες μετά το αριστουργηματικό «Περιμένοντας τον Γκοντό» (Στέγη) έναν ακόμα φιλοσοφικό συναγερμό επί σκηνής.

Hecuba, not Hecuba (Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου, σκην: Τιάγκο Ροντρίγκες). Έχοντας μας συστηθεί με πάταγο στην «Καταρίνα και την ομορφιά να σκοτώνεις φασίστες» (Στέγη) – ένα από τα πιο άρτια δείγματα συμμετοχικού πολιτικού θεάτρου στη νεότερη ελληνική σκηνή – ο Πορτογάλος σκηνοθέτης επέστρεφε με το θίασο της Comedie Francaise στην Επίδαυρο με μια υποδειγματική συγγραφική πρόταση για το πως η αρχαία τραγωδία μπορεί να μεταφράσει το σημερινό βίωμα και να αφυπνίσει μια καθαρτήρια οδό σκέψης και δράσης. Χωρίς αμφιβολία πια, ένας από τους αγαπημένους ξένους του θεατρικού κοινού.

+ «Οδήγησε το αλέτρι σου πάνω από τα οστά των νεκρών» (Στέγη, σκην.: Σάιμον ΜακΜπέρνι). Μαγική θεατροποίηση του βραβευμένου με Νόμπελ μυθιστορήματος της Τορκάτσουκ από τους μάγους Complicite.
++ «Ο αποτυχημένος» (Εναλλακτική Σκηνή ΕΛΣ, σκην.: Έκτορας Λυγίζος) Mια εντελής θεατρική παρτιτούρα πάνω στο στριφνό έργο του Μπέρχαρντ.
+++ «Lacrima» (Πειραιώς 260, σκην.: Καρολίν Γκιγελά Εγκιγιέν). Βαθιά συγκίνηση για τον θεατρικό ανθρωπισμό της Ενγκιγέν στην πιο γόνιμη επίσκεψη της στην Ελλάδα.

“Οδήγησε το αλέτρι σου πάνω από τα οστά των νεκρών” @Ανδρέας Σιμόπουλος