Η Γίδα, του Έντουαρντ Άλμπι στο Artbox Fargani

Η ισοπεδωτική, μαύρη κωμωδία του Έντουαρντ Άλμπι «Η Γίδα», σε σκηνοθεσία Παύλου Δανελάτου, ανεβαίνει στο «Artbox Fargani» από το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, σε συμπαραγωγή με την Πολιτεία Πολιτισμού.

Πρόκειται για ένα από τα πιο τολμηρά (και πολυβραβευμένα) έργα του γνωστού συγγραφέα όπου το καυστικό χιούμορ και οι συναισθηματικές εναλλαγές κρατούν αμείωτο το ενδιαφέρον των θεατών.

Κατά τη διάρκεια της παράστασης αποδομείται, σε χρόνο dt, η αστική και οικογενειακή ευτυχία μέσα στην οποία ζουν οι ήρωες. Ο… τρελός έρωτας του απόλυτα επιτυχημένου Μάρτιν για μια Γίδα φέρνει καταστροφικές συνέπειες στην οικογένεια τα μέλη της οποία έρχονται αντιμέτωπα με τον ίδιο τους τον εαυτό.

Τελικά δεν είναι όλα και τόσο «τακτοποιημένα» όσο φαίνονται; Την απάντηση την δίνει η ίδια η παράσταση όπου η κωμωδία συνυπάρχει με το τραγικό θέτοντας ερωτήματα για την ίδια μας την κοινωνία.

Ο Μάρτιν και η Στήβι, χρόνια παντρεμένοι, φαίνεται, μαζί με τον gay έφηβο γιο τους, να είναι η τέλεια οικογένεια, με αλληλοσεβασμό, αγάπη και έρωτα που διαρκεί στο χρόνο. Ο Μάρτιν είναι αρχιτέκτονας που έχει μόλις βραβευτεί με το βραβείο Πρίτσκερ ενώ παράλληλα του ανατίθεται ο σχεδιασμός της παγκόσμιας πόλης, που κοστίζει δισεκατομμύρια δολάρια. Στο απόγειο ωστόσο της καριέρας του, ο Μάρτιν που μόλις έχει συμπληρώσει τα πενήντα, ερωτεύεται μια γίδα. Ένας έρωτας, απόλυτος, απίστευτα δυνατός και συνάμα βασανιστικός και δυσνόητος που δείχνει να τον κλονίζει. Μετά την αποκάλυψη στο δημοσιογράφο και φίλο του Ρος, όλα μοιάζουν να γκρεμίζονται και συνάμα όλοι γύρω του νιώθουν να οδηγούνται στην καταστροφή.

Είναι ικανός ο άνθρωπος να ζει μια τέλεια ζωή ή μήπως η τελειότητα αποτελεί ύβρι και η πτώση είναι μονόδρομος; Πώς ξεπηδούν οι δυνάμεις της φύσης μέσα από το έλλογο σχέδιο του ανθρώπου για τη ζωή του; Εξημερώνονται τα ένστικτα και πώς αντεπιτίθενται οι πρωτόγονες επιθυμίες; Πού σταματάει η δύναμη του ανθρώπου πάνω στα ζώα; Πόσο δικαίωμα έχει να τα ονοματοδοτεί, να τα νοηματοδοτεί, να τα βιάζει ή να τους αφαιρεί τη ζωή;

Το πολυβραβευμένο έργο Η Γίδα ή ποια είναι η Σύλβια του Έντουαρντ Άλμπι, γραμμένο το 2000, αποτελεί γροθιά στην κανονικότητα και στην «υγιή», «επιτυχημένη» ζωή του δυτικού ανθρώπου, δημιουργώντας εκείνες τις ρωγμές, μέσα από τις οποίες ξεπηδούν οι άλογες δυνάμεις της φύσης. Ο Άλμπι  τοποθετεί τους ήρωές του μεταξύ γελοίου και τραγικού, αναδεικνύοντας με τον τρόπο αυτό τα όρια του ανθρώπου και των δυνατοτήτων του.

Η σχέση μου με τον Άλμπι ξεκινάει από το 2000, όταν σε συμπαραγωγή των ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Βέροιας και Σερρών σκηνοθέτησα το Παιχνίδι του Γάμου με δυο αγαπημένους ηθοποιούς, τον Τάκη Μόσχο και τη Θάλεια Σκαρλάτου. Ήταν μια παράσταση που το κοινό αγκάλιασε με θέρμη όπου παίχτηκε, στις Σέρρες, στη Βέροια και τελικά στη Θεσσαλονίκη όπου ήταν για περίπου ένα μήνα στο Θεατράκι του Μύλου. Από τότε τον αγάπησα ακόμη περισσότερο, τόσο ώστε να κάνω τη μετάφραση του (Θαλασσογραφία), ένα έργο που περιμένει στο συρτάρι ακόμη, αγάπησα αυτή την άμεση γλώσσα του που κρύβει τόσα πολλά, τα παράλογα παιχνίδια του και την ειλικρινή σκληρότητα για τους ανθρώπους και τις σχέσεις τους. Σήμερα σκέφτομαι ότι ακριβώς τότε, το 2000, ο Άλμπι έγραφε το τελευταίο μεγάλο έργο του, τη Γίδα, που πάλι σε μια συμπαραγωγή σκηνοθετώ φέτος και πάλι με έναν εξαιρετικό θίασο από ηθοποιούς του ΚΘΒΕ. Πολλές φορές ο Άλμπι έχει δηλώσει πως δεν κάνουμε θέατρο για να ευχαριστήσουμε αλλά για να αναστατώσουμε κι εδώ, στη Γίδα, βάζει φωτιά όχι θέτοντας επί σκηνής (όπως στα περισσότερα έργα του) κατεστραμμένα ζευγάρια αλλά την τέλεια, την ιδανική οικογένεια.

Σ’ αυτό λοιπόν, το τελευταίο μεγάλο έργο του, ο Άλμπι επιλέγει να τρυπώσει τη Σύλβια, την πιο ακραία ερωμένη όλων των εποχών, για να διαλύσει τη μεγαλοαστική ευτυχία και να αναγκάσει άπαντες να αποκαλύψουν αυτό που πραγματικά σκέφτονται και πιστεύουν.

Κάποτε είπα στους μαθητές μου ότι τα μεγάλα έργα έχουν, κατά την ταπεινή γνώμη μου, ένα κοινό χαρακτηριστικό: φέρνουν τους ήρωες μπροστά σε άγρια, αδυσώπητα διλήμματα. Από την τραγωδία μέχρι σήμερα αυτό συμβαίνει.

Αυτό κάνει ο Άλμπι, αυτός ο κύριος που χαμογελάει πονηρά, στα παρασκήνια βλέποντας το κοινό να παρασύρεται με τους κωμικοτραγικούς του ήρωες και στο τέλος να μένει μετέωρο στην πλατεία όπως εκείνοι επί σκηνής, κι ύστερα να φεύγει με σκέψεις που ποτέ δε θα ήθελε να κάνει…

Παύλος Δανελάτος