Πήγαμε σ’ ένα καθολικά προσβάσιμο “Σχολείο Γυναικών” στο θέατρο ΡΕΞ

Πολύ συχνά, τα άτομα με αισθητηριακές βλάβες λέμε ότι δεν προσβασιμοποιούνται συχνά εμπορικά θεατρικά έργα, με ευρέως γνωστούς ηθοποιούς, σε μεγάλες σκηνές. Η απάντηση μας περίμενε στο Θέατρο Rex την Παρασκευή 6 Δεκεμβρίου, εκεί όπου παρακολουθήσαμε την παράσταση “Το Σχολείο Των Γυναικών” με συνθήκες καθολικής προσβασιμότητας.

Η σωστή προσβασιμότητα από το πεζοδρόμιο φαίνεται, και αυτό έξω από το θέατρο ήταν απόλυτα άδειο και διέθετε ράμπα. Και επειδή το +1 μου ήταν χρήστης αμαξιδίου, πολύ το εκτιμήσαμε. Μπαίνοντας στον χώρο του Rex, συνειδητοποίησα αμέσως πόσο άριστα εκπαιδευμένα είναι τα άτομα στην υποδοχή, αλλά και οι ταξιθέτριες και ταξιθέτες του θεάτρου. Γνώριζαν ακριβώς πώς να με συνοδεύσουν, πώς να μου δώσουν οδηγίες, και πώς να μου μεταδώσουν οποιαδήποτε οπτική πληροφορία χρειαζόμουν.

Οι παραστάσεις καθολικής προσβασιμότητας πραγματοποιούνται από το Εθνικό Θέατρο για δεύτερη συνεχή χρονιά, σε συνεργασία με την Alpha Bank, στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας της «Πολιτισμός για όλους». @Έλλη Πουπουλίδου

Ένα ευρύχωρο ασανσέρ μας μετέφερε στον τρίτο όροφο. Στην είσοδο της σκηνής Μαρίκα Κοτοπούλη, μας υποδέχτηκε η Εμμανουέλα Πατινιωτάκη, ιδρύτρια και διευθύνουσα σύμβουλος της ATLAS E.P. – μιας εταιρείας που παρέχει υπηρεσίες προσβασιμότητας για ανάπηρα άτομα.

Τα θεμέλια για μία καθολικά προσβάσιμη εμπειρία στο θέατρο τέθηκαν κατά τη διάρκεια της απτικής ξενάγησης. Είχα την ευκαιρία να περιηγηθώ στην σκηνή, να αγγίξω τα σκηνικά, τα αντικείμενα, να γνωρίσω τους ηθοποιούς, ώστε να περιεργαστώ τα ρούχα τους και να συνδυάσω τις φωνές τους με τους χαρακτήρες που υποδύονται. Πριν κατέβω από την σκηνή, συνάντησα τον πρωταγωνιστή του έργου, Γιάννη Μπέζο, και τον ρώτησα, αν η τέχνη οφείλει να είναι προσβάσιμη και συμπεριληπτική για όλους.

Σχετικά με τη συμμετοχή ανάπηρων ηθοποιών σε θεατρικές παραστάσεις, ο Γιάννης Μπέζος αναφέρει: “Δεν θα πρέπει να αποκλείονται ανάπηροι ηθοποιοί από θεατρικές παραγωγές, αρκεί να έχουν κάτι να πουν, και να μη συμπεριλαμβάνονται από στυλ, για να κάνουμε τους καλούς”. @Έλλη Πουπουλίδου

“Κανείς δεν πρέπει να αποκλείεται από την περιπέτεια αυτή που λέγεται τέχνη. Είναι δεδομένο ότι η τέχνη οφείλει να είναι συμπεριληπτική. Το αν ένα έργο είναι συμπεριληπτικό εξαρτάται από τον θίασο και από τον χώρο διεξαγωγής του έργου αυτού. Δεν κατηγορώ κανέναν, όμως πρέπει επιτέλους να καταλάβουμε ότι είμαστε όλοι μαζί, και να μην αφήνουμε κανέναν έξω από τίποτα.”

Ένας ταξιθέτης μου υπέδειξε τη θέση μου, και μου έδωσε ένα σετ ακουστικά, μέσω του οποίου θα είχα πρόσβαση στην ακουστική περιγραφή της παράστασης. Όταν ένα θεατρικό έργο διαθέτει ζωντανή ακουστική περιγραφή, το άτομο που την πραγματώνει βρίσκεται σε έναν θάλαμο με θέα τη σκηνή, και περιγράφει σε όσους φορούν τα ακουστικά όλα τα οπτικά ερεθίσματα, πού τα τυφλά άτομα δεν θα μπορούσαν να αντιληφθούν, με στόχο να διασφαλίζεται απόλυτη συμπερίληψη και κατανόηση του έργου.

Απτική ξενάγηση πριν την παράσταση. @Έλλη Πουπουλίδου

Στην προκειμένη περίπτωση, το έργο της Εμμανουέλας Πατινιωτάκη ήταν ιδιαιτέρως απαιτητικό, καθώς ο λόγος των ηθοποιών ήταν γρήγορος και δεμένος, την στιγμή που η ακουστική περιγραφή πρέπει πάντα να πέφτει σε στιγμές σιωπής, ώστε οι τυφλοί παρευρισκόμενοι να μη χάνουν κομμάτια από τους διαλόγους. Φυσικά, το αποτέλεσμα υπογράμμισε για ακόμα μία φορά τον επαγγελματισμό και την αξιοπιστία της ATLAS E.P.

Μία ακόμα διαθέσιμη και άκρως σημαντική υπηρεσία προσβασιμότητας ήταν η ταυτόχρονη διερμηνεία στην ελληνική νοηματική γλώσσα και ο ζωντανός υπερτιτλισμός του προφορικού λόγου και άλλων ακουστικών ερεθισμάτων.

Spoiler alert: ο λόγος καθόλη τη διάρκεια της παράστασης είναι ομοιοκαταληκτικός. Επομένως, η λογική απορία που μου γεννήθηκε ήταν, πως μεταφράζεται η ομοιοκαταληξία στη νοηματική; Δε μεταφράζεται. Για την ακρίβεια, η ομοιοκαταληξία δεν είναι ένα φαινόμενο που συναντάται στη νοηματική γλώσσα. Από τη στιγμή που το συγκεκριμένο έργο είναι τόσο βασισμένο στην ομοιοκαταληξία, μειώνεται έστω και λίγο ισότιμη εμπειρία των κωφών θεατών; Τροφή για σκέψη.

@Έλλη Πουπουλίδου

Καθώς αξιοποιούσα όλες αυτές τις υπηρεσίες προσβασιμότητας, αναρωτήθηκα κατά πόσο θα απολάμβανα ισότιμη συμμετοχή, αν βρισκόμουν πάνω στη σκηνή. Κατά πόσο οι ανάπηροι ηθοποιοί έχουν ίσες ευκαιρίες συμμετοχής σε θεατρικά έργα; Υπάρχει προσβασιμότητα στις θεατρικές σκηνές; Ρώτησα τον κύριο Μπέζο.

“Δεν θα πρέπει να αποκλείονται ανάπηροι ηθοποιοί από θεατρικές παραγωγές, αρκεί να έχουν κάτι να πουν, και να μη συμπεριλαμβάνονται από στυλ, για να κάνουμε τους καλούς. Βέβαια, υπάρχουν πολλές θεατρικές αίθουσες, και λίγες έχουν τις απαραίτητες συνθήκες προσβασιμότητας. Και αυτό είναι κάτι που δεν βλέπω να αλλάζει πολύ σύντομα.”

@Έλλη Πουπουλίδου

Λίγο πριν πέσει η αυλαία, ο θίασος και οι διερμηνείς καταχειροκροτήθηκαν από ένα κατάμεστο θέατρο. Από θεατές με πλατιά χαμόγελα ζωγραφισμένα στα πρόσωπά μας. Με νέες σκέψεις και πρόβληματισμούς να ψάχνουν τη θέση τους στις συνειδήσεις μας, με την ελπίδα πώς θα μετουσιωθούν σε κάτι ουσιαστικό και γόνιμο. Στην ερώτηση, γιατί να επιλέξει κανείς να παρακολουθήσει το “Σχολείο των Γυναικών” ο Γιάννης Μπέζος είχε την απόλυτα κατατοπιστική απάντηση.

“Ο Μολιέρος είναι ένας ποιητής που διαβαθμίζεται ως κλασικός, και όχι τυχαία, διότι με το έργο του καυτηριάζει καταστάσεις και συμπεριφορές και όχι πρόσωπα. Το έργο αυτό μας αφορά και μας θυμίζει κάτι από τον εαυτό μας. Όλοι έχουμε τα προβλήματα των ηρώων. Δεν είναι κάτι που έπεσε από τον Άρη. Το έργο αυτό θα παραμένει επίκαιρο, γιατί δεν εξυπηρετεί κάποια μόδα. Χτυπάει κατευθείαν στην ψυχή.”