Από τον Μαγκρίτ έως τον Βαν Γκογκ: Αυτά είναι τα δέκα ακριβότερα έργα τέχνης που πουλήθηκαν σε δημοπρασίες το 2024

Αν και για μια ακόμη χρονιά απουσιάζουν οι γυναίκες καλλιτέχνιδες από τη λίστα με τα ακριβότερα έργα τέχνης που πουλήθηκαν σε δημοπρασίες, ωστόσο, τη δεκάδα απαρτίζουν καλλιτέχνες που με το έργο και το όραμα τους έφεραν έναν σαρωτικό άνεμο αλλαγής στον εικαστικό -και όχι μόνο- χώρο.

Το 2024, η αγορά δημοπρασιών έργων τέχνης έδειξε σημάδια ανάκαμψης, αλλά απείχε πολύ από τα υψηλά επίπεδα του 2022, ή ακόμη και από τα χαμηλότερα του περασμένου έτους. Η αθροιστική αξία των δέκα κορυφαίων έργων τέχνης που πωλήθηκαν σε δημοπρασία το 2024 άγγιξε τα 512,6 εκατομμύρια δολάρια, 22,3% χαμηλότερα από το σύνολο των 660 εκατομμυρίων δολαρίων του 2023 και 53% χαμηλότερα σε σύγκριση με τα 1,1 δισεκατομμυρία δολολάρια του 2022.

Το πιο ακριβό έργο του 2024 που πωλήθηκε σε δημοπρασία, η «Αυτοκρατορία του Φωτός» (1954) του René Magritte, έφτασε τα 121,1 εκατομμύρια δολάρια, σημειώνοντας νέο ρεκόρ για τον καλλιτέχνη. Στη δεύτερη θέση με 68,2 εκατομμύρια δολάρια βρίσκεται το «Standard Station, Ten-Cent Western Being Torn in Half» (1964) του Ed Ruscha. Τη δεκάδα συμπληρώνουν οι εμβληματικοί καλλιτέχνες Κλόντ Μονέ, Ζαν Μισέλ Μπασκιά, Άντι Γουόρχολ, Βίνσεντ Βαν Γκογκ και Μαρκ Ροθκο.

Φωτογραφία: Christie’s

Έναν αιώνα αφότου ο André Breton δημοσίευσε το Μανιφέστο του Σουρεαλισμού,  «Η Αυτοκρατορία του Φωτός» (1954) του René Magritte έμελλε να γίνει το πιο ακριβό έργο τέχνης του σουρεαλισμού που πωλήθηκε ποτέ σε δημοπρασία. Δημοπρατήθηκε τον Νοέμβριο από τον Οίκο Christie’s της Νέας Υόρκης και η τιμή του έφτασε τα 121,1 εκ. δολάρια, καταρρίπτοντας, παράλληλα, το ρεκόρ δημοπρασίας έργων του μεγάλου Βέλγου σουρεαλιστή ζωγράφου.

Ο συγκεκριμένος πίνακας αποτελεί την πρώτη ελαιογραφία της περίφημης σειράς έργων με το ίδιο όνομα τους οποίους ο Magritte δημιούργησε ανάμεσα στο 1949 και το 1964. Πρόκειται για 27 παραλλαγές του ίδιου θέματος που απεικονίζουν το παιχνίδισμα μεταξύ του φωτός και της σκιάς, της μέρας και της νύχτας, ως ποιητικό σύμβολο που αντιπροσωπεύει τις αντιθέσεις του βιώματος της ανθρώπινης ύπαρξης, με βασικότερο χαρακτηριστικό του “δούναι και λαβείν” μεταξύ των απαιτήσεων που απορρέουν από την αλληλεπίδραση με τον εξωτερικό κόσμο και εκείνων που προκύπτουν από τον εσωτερικό κόσμο του ατομικού εαυτού.

Φωτογραφία: Christies

Το έργο του Ed Ruscha, ενός από τους μεγαλύτερους εν ζωή Αμερικανούς καλλιτέχνες, με τίτλο «Standard Station, Ten-Cent Western Being Torn in Half» (1964), έσπασε το ρεκόρ δημοπρασίας έργων του συγκεκριμένου δημιουργού, όταν πωλήθηκε έναντι 68,26 εκατομμυρίων δολαρίων από τον οίκο Christie’s, στη Νέα Υόρκη, τον Νοέμβριο.

Το έργο απεικονίζει ένα πρατήριο βενζίνης της Standard Oil, θέμα το οποίο, μετά από ένα road trip, το 1962, από τη γενέτειρα του στην Οκλαχόμα έως το Λος Άντζελες, θα συμπεριλάβει σε πολλούς από τους διάσημους πίνακες του. Ο καλλιτέχνης της ποπ αρτ γοητεύτηκε από την τόλμη του σχεδιασμού τους σε σχέση με την απεραντοσύνη του αμερικάνικου τοπίου. Το «Standard Station, Ten-Cent Western Being Torn in Half»  θεωρείται ένας σχολιασμός του Ruscha πάνω στον αμερικάνικο υπερκαταναλωτισμό και τη νοσταλγία.

Λίγα θέματα στην ιστορία της σύγχρονης τέχνης είναι τόσο διάσημα όσο τα “νούφαρα” του σπουδαίου ιμπρεσιονιστή ζωγράφου Claude Monet. Μια παραλλαγή του θέματος αυτού, που δημιουργήθηκε από τον καλλιτέχνη μεταξύ 1914-1917, πωλήθηκε από τον Οίκο Sotheby’s, το Νοέμβριο, στη Νέα Υόρκη, έναντι 65,5 εκ. δολαρίων.

Όταν ο Monet μετακόμισε στην κατοικία του, στο Ζιβερνί, το 1883, προχώρησε στη διαμόρφωση μιας μικρής φυσικής λίμνης, εντός της ιδιοκτησίας του, σε έναν εκτεταμένο υδάτινο κήπο εμπνευσμένο από τα Ιαπωνικές ξυλογραφίες «ukiyo-e». Ο κήπος αυτός έγινε το υπαίθριο εργαστήρι του ζωγράφου όπου και θα δημιουργήσει την εμβληματική σειρά έργων του με τίτλο «Νούφαρα», η οποία περιλαμβάνει 250 ελαιογραφίες. Το έργο που πωλήθηκε τον Νοέμβριο από τον Sotheby’s σηματοδοτεί μια ριζοσπαστική, πρώιμη εισβολή στην αφαίρεση, καθώς ο καλλιτέχνης εστιάζει εξ’ ολοκλήρου στην επιφάνεια του νερού, χρησιμοποιώντας τη λίμνη ως τεχνητό μέσο για να αμβλύνει τα όρια μεταξύ πραγματικού και αντανακλώμενου.

Τον περασμένο Μάιο ο μνημειώδης πίνακας του Jean-Michel Basquiat, «Untitled» (ELMAR, 1982), πωλήθηκε 46,4 εκ. δολάρια από τον οίκο δημοπρασιών Phillips στη Νέα Υόρκη.

Το έργο, το οποίο απεικονίζει την φιγούρα του Ικάρου να πέφτει από τον ουρανό ενώ ένας τοξότης εκτοξεύει δύο βέλη προς το μέρος του, αποτελεί μια εξερεύνηση της μυθολογίας και της ανθρώπινης πάλης. Εμβληματικό των καλύτερων έργων του Basquiat, το «Untitled» (ELMAR) είναι πλούσιο σε ιστορική και μυθική εικονογραφία, συνυφασμένη με τα επινοημένα σύμβολα και τα γραφικά σημάδια του καλλιτέχνη που τονίζουν τη φυσική, χειρονομιακή φύση της δημιουργικής διαδικασίας του καλλιτέχνη.

Τον Μάρτιο, το έργο του René Magritte «L’ami intime» έκανε την επανεμφάνιση του σε δημοπρασία μετά από 44 χρόνια και πωλήθηκε έναντι 42,12 εκ. δολαρίων από τον οίκο Christie’s στο Λονδίνο. Ο χαρακτηριστικός αυτός άνδρας με το καπέλο αποτελεί ίσως το διασημότερο επαναλαμβανόμενο μοτίβο του καλλιτέχνη το οποίο και υιοθέτησε από τα μέσα της δεκαετίας του 1920 έως τον θάνατο του το 1967.

Ο πίνακας είναι ένα από τα ελάχιστα παραδείγματα των πορτρέτων του Μαγκρίτ με τον χαρακτηριστικό άνδρα με το καπέλο του μπόουλινγκ που παραμένει σε ιδιωτικά χέρια. Το έργο αυτό απεικονίζει την πλάτη του άνδρα με το καπέλο με το μπόουλινγκ και μια μπαγκέτα και ένα ποτήρι κρασί να αιωρούνται πίσω του. Στο «L’ami intime», βλέπουμε την πλάτη του άντρα, ο οποίος στέκεται σε ένα μπαλκόνι ατενίζοντας το ηλιόλουστο τοπίο. Μια μπαγκέτα και ένα ποτήρι νερό φαινομενικά αιωρούνται από πίσω του. Ο πίνακας αυτός προσφέρει μια συγχώνευση τριών καλλιτεχνικών ειδών -προσωπογραφία, νεκρή φύση και τοπίο- με τη σουρεαλιστική πινελιά των δύο αντικειμένων που δείχνουν να αψηφούν τους νόμους της βαρύτητας.

Η διαχρονική απήχηση της εμβληματικής σειράς έργων «Flowers» του Andy Warhol επιβεβαιώθηκε όταν, τον περασμένο Μάιο, ένας πίνακας από τη συγκεκριμένη σειρά («Flowers», 1964) πωλήθηκε από τον Christie’s για 35,4 εκ. δολάρια.

Ο πάπας της pop art δημιούργησε τα «Flowers» ως απάντηση στη δολοφονία του Αμερικανού Προέδρου Τζον Φ. Κένεντι, αντιπαραβάλλοντας ζωηρές απεικονίσεις λουλουδιών με την ζοφερή πραγματικότητα της θνησιμότητας.  Ο Warhol, ο οποίος είναι γνωστός για τις απόψεις του σχετικά με τη φευγαλέα φύση της φήμης και τη συσχέτισή της με τη ζωή, γοητευόταν από την κόψη του ξυραφιού που χωρίζει τόσο τη φήμη από την αφάνεια όσο και τη ζωή από το θάνατο. Όπως και οι νεκρές φύσεις της ολλανδικής χρυσής εποχής, τα ανθισμένα λουλούδια αποτελούν μια τέλεια απεικόνιση της αποκορύφωσης της ομορφιάς και της ζωής που συλλαμβάνονται την εκθαμβωτική στιγμή πριν καταδικαστούν να ξεθωριάσουν και να μαραθούν.

Ένας από τους τελευταίους πίνακες ζωγραφικής του Claude Monet, με τίτλο «Meules à Giverny» (1893), έκανε το ντεμπούτο του σε δημοπρασία τον περασμένο Μάιο κατά τη διάρκεια δημοπρασίας του Sotheby’s αποφέροντας 34,8 εκ. δολάρια.

Το 1893 ο Κλοντ Μονέ έστησε το καβαλέτο του στο λιβάδι, νότια της “λίμνης με τα νούφαρα” και δημιούργησε το «Meules à Giverny», έναν από τους τελευταίους πίνακες της περίφημης σειράς έργων του με τις θημωνιές. Γεμάτο φως, σκιά, χρώμα και κίνηση, αυτή η ελαιογραφία αποτελεί άριστο παράδειγμα βουκολικού ιμπρεσιονισμού, έχοντας ως θέμα του ένα από τα πιο αγαπημένα μοτίβα του καλλιτέχνη, που συνεχίζει τη μακρά παράδοση απεικόνισης της γαλλικής υπαίθρου παίρνοντας τη σκυτάλη από καλλιτέχνες όπως ο Jean-François Millet και η Σχολή της Μπαρμπιζόν.

Το έργο του Vincent van Gogh «Coin de jardin avec papillons» (1887) πωλήθηκε τον περασμένο Μάιο από τον Christie’s έναντι 33,1 εκ. δολαρίων.

Ο εμβληματικός Ολλανδός ζωγράφος δημιούργησε τον συγκεκριμένο πίνακα κατά τη διάρκεια του δεύτερου χρόνου διαμονής του στο Παρίσι. Θαμπωμένος από τις τελευταίες εξελίξεις στον χώρο της παριζιάνικης πρωτοπορίας και ιδιαίτερα από τις ριζοσπαστικές πινελιές και τους γεμάτο φως καμβάδες των ιμπρεσιονιστών καθώς και τις ακριβείς τεχνικές του πουαντιγισμού των Georges Seurat και Paul Signac, ο Van Gogh εισήλθε σε μια κομβική περίοδο πειραματισμών που έμελλε να μεταμορφώσουν το ζωγραφικό του ύφος. Αφήνοντας πίσω του τους σκοτεινούς, γήινους τόνους των ρεαλιστικών πινάκων του, αγκάλιασε μια φωτεινότερη παλέτα και ο χειρισμός του πινέλου του έγινε πιο εκλεπτυσμένος και λεπτός, με τη φύση και το τοπίο να τίθενται στο επίκεντρο.

Το έργο του Mark Rothko «Untitled (Yellow and Blue)» (1954) πωλήθηκε έναντι 32,4 εκ. δολαρίων από τον οίκο Sotheby’s στο Χονγκ Κονγκ τον Νοέμβριο και αποτέλεσε την πρώτη ελαιογραφία του καλλιτέχνη που παρουσιάστηκε σε δημοπρασία στην Ασία.

Το έργο θεωρείται ως σύνοψη της βαθιάς φιλοσοφικής πρακτικής του δημιουργού του. Ως καλλιτέχνης ο Rothko στόχευε στην υπέρβαση της εγκόσμιας ύπαρξης και την πρόσβαση σε μια εναλλακτική διάσταση επιθυμώντας να απελευθερώσει τον εαυτό του και τον θεατή του έργου του από αυτό που περιέγραφε ως χαοτική εμπειρία της καθημερινής ζωής. Στο «Untitled (Yellow and Blue)» (1954), μέσα από την απρόσκοπτη ροή του χρώματος και του φωτός αναδύεται μια ατμόσφαιρα αιθέρια. Καθώς βυθιζόμαστε πλήρως μέσα στη φωτεινή του επιφάνεια, η αντίληψή μας για τα φυσικά όρια ή τις οριοθετήσεις του υλικού χώρου διαλύεται και μας κυριεύει μια αίσθηση αέναης συνέχειας.

[relart 1]

Το έργο «Les canots amarrés» (1887) του Vincent van Gogh, το ένα μέρος από ένα σπάνιο τρίπτυχο πινάκων ζωγραφικής του που φιλοτεχνήθηκαν στο Asnières της Γαλλίας, απέφερε 32,19 εκ. δολάρια όταν βγήκε σε δημοπρασία τον περασμένο Σεπτέμβριο στον Οίκο Christie’s στο Χονγκ Κονγκ.

Ζωγραφισμένο κατά τη διάρκεια της μεταμορφωτικής διετούς παραμονής του καλλιτέχνη στο Παρίσι, το «Les canots amarrés» είναι μια από τις τοπιογραφίες που δημιούργησε ο Van Gogh το καλοκαίρι του 1887 στο Asnières, ένα μοντέρνο προάστιο στις όχθες του Σηκουάνα, βορειοδυτικά της γαλλικής πρωτεύουσας. Εκεί ήταν που ο πλούτος των μαθημάτων που είχε απορροφήσει από το διάστημα που έζησε στην πόλη ήρθε σε πέρας, καθώς σφυρηλάτησε το ιδιαίτερο ζωγραφικό του ύφος στη δημιουργία μιας σειράς γραφικών τοπίων.