ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ
24
ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ
“Βαριά” η καθημερινότητα, “βαριές” οι κοινωνικοπολιτικές εξελίξεις, και βασικά “βαριά” ήταν η αρχική μου στα social media αυτή την εβδομάδα. Δεν ξέρω αν ήμουν η μόνη, αλλά ειδικά στην αρχή της εβδομάδας, κάθε φορά που άνοιγα το κινητό μου πάθαινα και μία κρίση πανικού. Ίσως τελικά να φταίνε οι οθόνες, παιδιά, ή ίσως πάλι να φταίει που ορκίστηκε πλανητάρχης ένας καταδικασμένος βιαστής, ακροδεξιός, πάμπλουτος, ημίτρελος άνδρας και ένας τύπος δίπλα του χαιρέτησε ναζιστικά σε live μετάδοση – και το αναλύουμε σαν να είναι ζευγάρι διάσημων που χώρισε γιατί κάποιος κεράτωσε – δεν έχω αποφασίσει ακόμα, το σκέφτομαι.
Πέρα από την ειρωνία μου, ωστόσο, τα πράγματα είναι δύσκολα και ξεπηδάνε από παντού λόγοι που επιβεβαιώνουν πως αυτή τη φορά η προεδρία του Trump είναι πολύ διαφορετική από εκείνη 8 χρόνια πριν, και βρισκόμαστε σε τρομερά αχαρτογράφητα και σκοτεινά νερά. Εκτός από το γεγονός ότι, για πρώτη φορά στην ιστορία, οι πιο πλούσιοι άνθρωποι του πλανήτη, που κυριολεκτικά κρατούν τις ζωές όλων μας στα χέρια τους, είχαν πρώτη θέση στην ορκωμοσία ενός προέδρου – δείχνοντας ξεκάθαρα τις προτεραιότητες της κυβέρνησής του. Το TikTok, οριακά η μεγαλύτερη ανακάλυψη για τους Αμερικανούς μετά την Αμερική (ναι, κάνω πλάκα, αλλά καταλαβαινόμαστε), έριξε μαύρο για 16 ώρες και επανήλθε με το μήνυμα: «Εξαιτίας του Προέδρου Trump και των προσπαθειών του, το TikTok είναι και πάλι διαθέσιμο στις Ηνωμένες Πολιτείες» — ό,τι κι αν σημαίνει αυτό.
Κάποιοι από τους μεγαλύτερους οίκους μόδας παγκοσμίως, όπως ο Oscar de la Renta και ο Givenchy, έντυσαν τις πρώτες (και δεύτερες, και τρίτες) κυρίες της Αμερικής για την ορκωμοσία. Και, ναι, ακούω ήδη τα σχόλια του τύπου: «Ωραία, και πού κολλάει αυτό;». Θα σας πω: κατά την προηγούμενη θητεία του Trump, οι γυναίκες και οι άνδρες της κυβέρνησής του αντιμετώπιζαν τεράστιο πρόβλημα στο να βρουν ρούχα για τις δημόσιες εμφανίσεις τους, γιατί κανένας σοβαρός σχεδιαστής ή οίκος μόδας δεν δεχόταν να τους ντύσει. Fast forward 8 χρόνια μετά, τα πράγματα έχουν αλλάξει. Φαίνεται πως κάποιοι τοίχοι έχουν πέσει και κάποιες πόρτες έχουν ανοίξει διάπλατα. Για να το ξεκαθαρίσω: η μόδα αποτελεί τεράστιο μέρος της αμερικανικής (και όχι μόνο) κοινωνικής πραγματικότητας. Οπότε, αυτές οι «μικρές» διαφοροποιήσεις και τα βήματα προς τα πίσω έχουν πραγματική σημασία.
Ωστόσο, εκτός όλων των άλλων, αυτή την εβδομάδα ανακοινώθηκαν και οι υποψηφιότητες για τα βραβεία της Αμερικανικής Ακαδημίας Κινηματογράφου, κοινώς τα Όσκαρ. Και ξέρω πως, σε συνδυασμό με την (λίγο μεγάλη) εισαγωγή μου παραπάνω, αυτό το ζήτημα μοιάζει, λίγο έως πολύ, εκτός θέματος. Κι όμως, ούτε καν. Γιατί αν έχετε ρίξει έστω και μια μικρή ματιά στις υποψηφιότητες των φετινών Όσκαρ, θα παρατηρήσατε πως κάτι είναι διαφορετικό φέτος. Παρακάτω, λοιπόν, θα κάνουμε κάτι σαν σύγκριση ή, καλύτερα, cross-examination (όπως θα έλεγαν σε μία από τις αγαπημένες μου αμερικάνικες αστυνομικές σειρές), μεταξύ των οσκαρικών επιλογών της Ακαδημίας και της τρέχουσας πολιτικής πραγματικότητας στην Αμερική του Trump.
“Emilia Perez”
Το «Emilia Perez», μία κωμωδία/crime/musical ταινία που έχει ως κεντρική ηρωίδα μία τρανς γυναίκα και κύρια γλώσσα τα ισπανικά, παίρνει την πρωτιά με 13 υποψηφιότητες – σε όλες τις μεγάλες, μικρές και ενδιάμεσες κατηγορίες. Δεκατρείς υποψηφιότητες: αριθμός-ρεκόρ που έχουν συγκεντρώσει ελάχιστες ταινίες (όπως το “Όσα Παίρνει ο Άνεμος”). Κι αυτό δεν είναι καν το πιο σοκαριστικό στοιχείο. Το διαδίκτυο και, γενικά, η κοινή γνώμη έχουν, εν ολίγοις, «κατακρεουργήσει» τη συγκεκριμένη ταινία για πολλούς λόγους. Ωστόσο, η κατά τα άλλα τυπική Ακαδημία Κινηματογράφου, που αποφεύγει συνήθως τις αμφιλεγόμενες επιλογές, έδωσε σε μία τουλάχιστον μέτρια – όπως φαίνεται – ταινία, που «αλλού πατάει κι αλλού βρίσκεται», έναν αριθμό-ρεκόρ υποψηφιοτήτων (!). Επίσης η πρωταγωνίστρια του Κάρλα Σοφία Γκασκόν γίνεται η πρώτη τρανς γυναίκα που είναι υποψήφια για βραβείο Α’ γυναικείου ρόλου.
“Conclave”
Ταυτόχρονα, δύο μέρες πριν, ο Πρόεδρος Trump, αμέσως μετά την ορκωμοσία του, υπέγραψε, μεταξύ άλλων, εκτενές διάταγμα που απαιτεί από τις ομοσπονδιακές υπηρεσίες να κάνουν διακρίσεις κατά των τρανς ατόμων, αρνούμενοι την ταυτότητα φύλου τους και απειλώντας την ελευθερία αυτοδιάθεσης και έκφρασης για όλους. Υπογραμμίζει ξεκάθαρα, δηλαδή, πως «υπάρχουν μόνο δύο φύλα». Κάπου εδώ θα προσθέσω πως το «Conclave», μία ιστορία για έναν ίντερσεξ καρδινάλιο, συγκεντρώνει 8 υποψηφιότητες. “Πατρίς, θρησκεία, οικογένεια” σε αμερικανικό έδαφος – αλλά φαίνεται πως οι ψηφοφόροι της Ακαδημίας είχαν διαφορετική άποψη.
“The Brutalist”
Το «Brutalist», μια ταινία που στο επίκεντρό της έχει έναν Ούγγρο μετανάστη, συγκεντρώνει 10 υποψηφιότητες. Αν δεν ζείτε κάτω από μια πέτρα ή χωρίς σύνδεση στο ίντερνετ (ένα και το αυτό δηλαδή), πιθανότατα θα έχετε ακούσει και δει στην πράξη τις απόψεις και τις επιπτώσεις της σκληρής (το λιγότερο) και αδικαιολόγητης πολιτικής «μαζικών απελάσεων» και των αντιμεταναστευτικών νόμων που υποσχέθηκε και υπέγραψε ο Trump, ξανά την πρώτη του μέρα ως πρόεδρος. Όλα αυτά συμβαίνουν σε μια χώρα που, στην πραγματικότητα, έχει στη βάση της ανθρώπους από διαφορετικά μέρη του κόσμου – με άλλα λόγια, όλοι είναι μετανάστες (όπως άλλωστε είμαστε όλοι μας, σε έναν βαθμό).
“Anora”
Το «Anora», με 6 υποψηφιότητες, δίνει χώρο στην ιστορία μιας σεξεργάτριας με ρωσική καταγωγή, την ώρα που ο Trump θέλει να τελειώσει κάθε πόλεμο με κάθε κόστος. Το «I Am Still Here», μια πολιτική βιογραφία, στήνει το σκηνικό του γύρω από μια καταγγελία για τη δικτατορία της Βραζιλίας (γκουχού γκουχού). Όλα αυτά συμβαίνουν τη στιγμή που ένας έξαλλος (με κάθε σημασία που έχει αυτή η λέξη) Elon Musk κάνει ναζιστικό χαιρετισμό σε live παγκόσμια μετάδοση. Το ίντερνετ ακόμα συζητάει αν ήταν «Nazi salute» ή «Roman salute». Το προσφάτως «αναγεννημένο» TikTok, ωστόσο, δεν σου αφήνει περιθώρια να αναρωτηθείς, καθώς όταν πατάς στην αναζήτηση «Elon Musk…», η πρώτη και μόνη επιλογή που εμφανίζεται είναι «Roman salute». Αν όμως γράψεις «Elon Musk Nazi salute», η οθόνη μαυρίζει και σου πετάγεται ειδοποίηση: «Get your facts right». (Ρε τι ωραία που περνάμε…).
Το «Wicked» φυσικά βρίσκεται κάπου εκεί, όπως και η Ariana Grande και η Cynthia Erivo, η οποία βρίσκεται ένα «O» πριν από το EGOT. Μία ταινία που έγινε παγκόσμιο φαινόμενο, κυριάρχησε στο box office και όχι μόνο. Ένας ύμνος στη διαφορετικότητα με υπόγεια αντιπολεμικά μηνύματα για την εξέγερση απέναντι σε ολοκληρωτικά καθεστώτα (ακόμα και αν πρόκειται για τον μυθοπλαστικό κόσμο του Οζ), κερδίζει επίσης 10 υποψηφιότητες. Την ίδια στιγμή, ο Sebastian Stan είναι υποψήφιος για Α’ Ανδρικό Ρόλο ως Donald Trump στο «The Apprentice». Μια ταινία που δεν παρουσιάζει τον Αμερικανό πρόεδρο με τα πιο ωραία και κολακευτικά χρώματα (το λιγότερο) και που, λόγω του θέματος της, δεν φάνηκε να είχε υποστήριξη για προώθηση από κανέναν.
“The Apprentice”
Πάνω-κάτω, λοιπόν, και για να μην μακρηγορώ, φαίνεται πως η πολύ τυπική και «κουστουμαρισμένη» Ακαδημία Κινηματογράφου της Αμερικής είναι διατεθειμένη να ξεφύγει – με ένα όριο βέβαια – από τα καλούπια που η ίδια έχει θέσει για τον εαυτό της. Επιλέγει να δώσει ενός τύπου βήμα και «αξία» σε ταινίες που, ασχέτως αν είναι καλές ή όχι, αν το αξίζουν ή όχι, κάνουν μια πολιτική δήλωση. Την ίδια στιγμή, οσκαρικοί ηθοποιοί, όπως ο Sylvester Stallone και ο Mel Gibson, είναι οι νέοι “Special Ambassadors” του Trump – whatever that means. Φαίνεται πως η Ακαδημία θέλει να πάρει μία πολιτική θέση και να σταθεί στο φως, ακόμα κι αν αυτό σημαίνει να δώσει 13 υποψηφιότητες σε μία όχι τόσο καλή ταινία, μόνο και μόνο επειδή έχει μια τρανς γυναίκα πρωταγωνίστρια; Είναι λίγο βαριά «κατηγορία», αν με ρωτάτε, και νομίζω ότι δίνουμε σε έναν θεσμικό κολοσσό, όπως τα Όσκαρ, λίγα παραπάνω credits από όσα τους αρμόζουν.
Θέλω, όμως, να είμαι ξεκάθαρη. Δεν είμαι σε θέση να κρίνω αν μια ταινία άξιζε υποψηφιότητα ή όχι, αν ήταν καλή ή όχι. Ωστόσο, δεν μπορώ να μη διερωτώμαι, ειδικά εφόσον ζούμε στην εποχή του ίντερνετ και της «ελεύθερης» (;) πληροφορίας και απόψεων. Ίσως κάτι να έχει να μας πει το γεγονός ότι ακόμα και τα Όσκαρ ζυγίζουν τις επιλογές τους με πολιτική ζυγαριά. Ανεξαρτήτως, ανοίγουν μια συζήτηση, σαν αυτή που αναλύω παραπάνω. Το ερώτημα είναι: έχει αντίκτυπο και νόημα αυτή η στάση, όταν η Meta και ο Zuckerberg, που βρίσκονταν απέναντι στον Trump στην προηγούμενη θητεία του, υιοθετούν τις πολιτικές απορρήτου του X του Elon Musk; Και όταν ο τελευταίος δηλώνει ξεκάθαρα την πρόθεσή του να επεκτείνει την επιρροή του στην Ευρώπη, έναν μήνα πριν από τις πολυαναμενόμενες και κρίσιμες για το μέλλον της ηπείρου γερμανικές εκλογές;
Τα ερωτήματα είναι τόσα πολλά, που ακόμα κι αν έχεις γνώσεις στον εκάστοτε κλάδο, το χάος δεν το γλιτώνεις. Ο επίσημος εκπρόσωπος του παγκόσμιου κινηματογράφου (αν αυτός ο χαρακτηρισμός είναι σωστός) φαίνεται, τουλάχιστον, να έχει πάρει περήφανα θέση. Και ξέρετε κάτι; Αυτό, για μένα, είναι αρκετό. Για τώρα τουλάχιστον. Είδατε πώς πήγε αυτή η εβδομάδα; Ας μην ζητάμε και πολλά, μόνο τα αυτονόητα (!).
