Θεατής: «Μέρες ολόκληρες στα δέντρα» στο θέατρο Εκστάν

Δραματικό, κωμικό, μελαγχολικό, βαθιά ανθρώπινο. Αυτοί είναι μερικοί σύντομοι χαρακτηρισμοί για το θεατρικό έργο της Μαργκερίτ Ντυράς, «Μέρες ολόκληρες στα δέντρα», το οποίο βασίζεται στο ομώνυμο μυθιστόρημα του 1954, που το 1977 μεταφέρθηκε και στον κινηματογράφο από την ίδια την Ντυράς.

Στο επίκεντρο της ιστορίας βρίσκονται δύο πρόσωπα. Μία ηλικιωμένη μάνα που ήθελε όσο τίποτα να δει τα παιδιά της να «πετυχαίνουν» με τους δικούς της όρους, κι ένας γιος που βαριέται τα «σπουδαία». Σε δευτερεύοντες, μα κομβικούς, ρόλους βρίσκονται μία νεαρή πόρνη χωρίς ιδιαίτερους σκοπούς στη ζωή κι ένας μπάρμαν.

Ο Γάλλος σκηνοθέτης, ηθοποιός και συγγραφέας Ζαν – Πωλ Ντενιζόν σκηνοθετεί τους Ελένη Παπαχρηστοπούλου (η οποία ανέλαβε και τη διασκευή), Πέτρο Αποστολόπουλο, Λουκία Λαγού και Λουκά Τζιάννη σε αυτή την ιστορία της Ντυράς – ωδή στη σημασία της ελευθερία της έκφρασης και κάπως έτσι συνεχίζει την 15χρονη συνεργασία του με το Εκστάν.

Ο διεθνούς φήμης Ντενιζόν όλα αυτά τα χρόνια έχει δώσει το δικό του, εντελώς προσωπικό, στίγμα στο ελληνικό θέατρο. Στα έργα που παρουσιάζει – ορισμένα μάλιστα για πρώτη φορά στην χώρα μας – αναζητά την ουσία στον τρόπο που οι ίδιοι οι ηθοποιοί θα αναδείξουν την εσωτερική αλήθεια των ηρώων τους, ερχόμενοι σε μια ουσιαστική σύνδεση με το κοινό που έχουν απέναντί τους. Το ενδιαφέρον του δεν βρίσκεται ούτε στα εντυπωσιακά κοστούμια ούτε στους περίτεχνους φωτισμούς, ρίχνοντας ουσιαστικό «φως» στις διακυμάνσεις της ανθρώπινης ψυχής.

Εδώ παίρνει στα χέρια του ξανά ένα θεατρικό της Ντυράς – μετά την «Αγγλίδα Ερωμένη» με την οποία καταπιάστηκε πέρσι – το οποίο στηρίζεται γενικά στον Λόγο, και προκαλεί για ακόμη μία φορά το κοινό να ανακαλύψει τις βαθύτερες εννοιολογικές διαστάσεις της ιστορίας.

Μία μάνα κι ένας γιος. Δηλαδή μία μάνα με υπέρμετρη αγάπη για τον γιο, αν και «αποτυχημένος» στα μάτια της, και ένας αιρετικός γιος που βαριέται τη δουλειά, βαριέται στη σκέψη να γίνει κάτι το «σπουδαίο». Μικρός όταν ήταν, θυμάται η μάνα, σχεδίαζε τρένα στους τοίχους του σπιτιού, αλλά μηχανικός δεν έγινε. Έπαιζε όμως και στα δέντρα. Θυμάται ότι σκαρφάλωνε σαν αγρίμι και έψαχνε φωλιές. Το παιδί αυτό μεγάλωσε, έγινε πλέον άνδρας. Δεν αναζητά τη χαρά στα δέντρα αλλά χορεύει και ψυχαγωγεί τους θαμώνες ενός κλαμπ.

Το χάσμα ανάμεσα στους δύο, αλλά και ανάμεσα σε προσδοκίες και διαψεύσεις, μεγάλο. Μία σχέση που έχει καταλήξει να είναι κυρίως οικονομικά εξαρτητική – εκτός από εξουθενωτική – αφού και οι δύο είναι καταδικασμένοι σε διαρκείς απογοητεύσεις. Υπάρχει στ’ αλήθεια τρόπος διαφυγής από έναν ομφάλιο λώρο που σε καταδυναστεύει;

Ένας τέτοιος συναισθηματικά φορτισμένος δεσμός αναπόφευκτα δημιουργεί συγκρούσεις. Από τη μία πλευρά της σύγκρουσης η μάνα που δεν κατάφερε ποτέ να να επιβάλει στο παιδί της τις δικές της αξίες και «θέλω». Και από την άλλη το παιδί, που όμως δεν είναι πια παιδί, και που νιώθει συχνά παγιδευμένο και γεμάτο ενοχές για το αν πρέπει να απομακρυνθεί ή να «εκδικηθεί» τον γονιό του με εκείνο που ξέρει πως τον πονάει περισσότερο. Ταυτόχρονα αναζητά τον δικό του σκοπό σε αυτή τη ζωή.

Ξεσπάσματα αγάπης αλλά και απέχθειας την ίδια στιγμή με έναν τρόπο που σε αγγίζει και σε συγκινεί, μέσα από μια τέχνη ζωντανή και άμεση. Πόσο εύκολο είναι να γλιτώσει κανείς από την παιδική του ηλικία; Με μια βαθύτατη ψυχολογική διορατικότητα, η Ντυράς ερευνά το τι θα πει στ’ αλήθεια «επιτυχημένη ζωή» και πόσο δυνατό είναι να τροφοδοτείς το όνειρο για μια ιδανική, τέλεια ζωή.

Ο Ντενιζόν συνδυάζει εδώ τον πειραματισμό με τη βαθιά συναισθηματική σύνδεση που επιδιώκει με το κοινό και το πετυχαίνει με έναν εξαιρετικό μινιμαλισμό στα πάντα, που αφήνει την ανθρώπινη ψυχή να κυριαρχήσει, τις διακυμάνσεις της, τις τόσο γνώριμες, που θα βρουν να ακουμπήσουν κάπου στο μέσα σου. Ουσιαστικό μέσα στην απλότητά του, σ’ ένα «δωμάτιο» του οποίου το σαλόνι νιώθεις να κάθεσαι με έναν τρόπο κι εσύ, φέρνοντας στο μυαλό σου ένα παιδί που ξέρεις καλά και που ποτέ δεν έμοιαζε με όλα τα άλλα…