ΠΕΜΠΤΗ
30
ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ
Εν όψει της ανακοίνωσης του προσώπου που θα βρεθεί στην καλλιτεχνική διεύθυνση του Εθνικού Θεάτρου από το υπουργείο Πολιτισμού, ο απερχόμενος καλλιτεχνικός διευθυντής Γιάννης Μόσχος παρουσιάζει έναν απολογισμό στα πεπραγμένα της τριετούς θητείας του. Και, όπως τα στοιχεία μαρτυρούν, ήταν μια αποδοτική περίοδος για το Εθνικό Θέατρο.
Από το Δεκέμβριο του 2021 – έπειτα από τη μεταβατική θητεία της Έρις Κύργια – μέχρι και σήμερα, ο κ. Μόσχος σταχυολογεί τις παραμέτρους του διοικητικού του σχεδιασμού: Από τις επανιδρύσεις και επαναφορές θεσμών, τις καινοτομίες ή την ανάπτυξη επιτυχημένων δράσεων προηγούμενων διοικήσεων, την εκτόξευση των εσόδων σε βάθος δεκαετίας, τα συστηματικά βήματα για το άνοιγμα προς την διεθνή σκηνή, το χτίσιμο ενός συμπεριληπτικού προφίλ, την καθιέρωση ακροάσεων κ.α.
Βασικοί άξονεςΧρησιμοποιώντας πρώτο πληθυντικό πρόσωπο – προφανώς και σε αναφορά προς τους συνεργάτες του, την σύμβουλο διεύθυνσης, Σοφία Ευτυχιάδου, την διευθύντρια της Δραματικής Σχολής, Δηώ Καγγελάρη, τους διαδοχικά υπεύθυνους της Πειραματικής Σκηνής Γιώργο Κουτλή, Κατερίνα Γιαννοπούλου και Ελένη Ευθυμίου και τις υπεύθυνες του Μικρού Εθνικού Σοφία Βγενοπούλου και Μαρία Μαγκανάρη – ο απερχόμενος καλλιτεχνικός διευθυντής αναδεικνύει σε 14 σημεία τα επιτεύγματα που συνέβησαν επί των ημερών του:
Ο Θεόδωρος Τερζόπουλος συνεργάστηκε για πρώτη φορά με το Εθνικό Θέατρο παραδίδοντας την μνημειώδη “Ορέστεια”. @Ελίνα Γιουνανλή
Με τεχνοκρατικούς όρους, ο Μόσχος θα λέγαμε πως «αρίστευσε». Παραδίδει «τα κλειδιά» ενός οικονομικά υγιούς οργανισμού αφού την 1η Ιανουαρίου 2025 τα συνολικά ταμειακά διαθέσιμα του Εθνικού Θεάτρου ήταν 4.403.794,17 ευρώ. «Ο οργανισμός δεν φέρει κανένα χρέος, ενώ δεν υπάρχουν ληξιπρόθεσμες οφειλές», τονίζεται στον απολογισμό. Η αύξηση εσόδων του τελευταίου οικονομικού έτους – κατά σύμπτωση και έτος λήξης της θητείας του, ήταν 285% υψηλότερη από το 2021 (αν και το 2021 ήταν μια χρονιά υγειονομικής κρίσης και στιγματισμένης από τη σύλληψη και φυλάκιση του Δημήτρη Λιγνάδη). Ωστόσο, το 2024 αποτέλεσε και την πιο προσοδοφόρα χρονιά για τον οργανισμό σε σύγκριση με το second best 2014, με μια εντυπωσιακή αύξηση της τάξης του 36,7%.
Πίσω από τους αριθμούς αύξησης των εσόδων – που ασφαλώς εξασφαλίζουν οικονομική ανάσα στον οργανισμό εν μέσω μιας ‘παγωμένης’ επιχορήγησης – αποκαλύπτεται και η επιστροφή των θεατών στο Εθνικό: Όχι μόνο μετά από το τεράστιο πλήγμα στο κύρος του από την υπόθεση Λιγνάδη, αλλά και μετά τις φοιτητικές καταλήψεις των κτηρίων του που έμειναν ανενεργές επί 1.5 μήνα το χειμώνα του 2023. Περισσότεροι από μισό εκατομμύριο θεατές έχουν περάσει το κατώφλι των σκηνών του την τελευταία τριετία.
Μεταξύ των έργων υποδομών που έγιναν μέσα στην τριετία και η ανακαίνιση του Ανοιχτού Θεάτρου στο Σχολείον της Πειραιώς.
Την ίδια ώρα, η διοίκηση Μόσχου αφήνει αποτύπωμα και στην βελτίωση των κτηριακών υποδομών με βασική την ανακαίνιση του Rex που έχει ήδη ξεκινήσει. Στο ίδιο πλαίσιο, έχει δημιουργηθεί πολυχώρος για τη φιλοξενία των εργαστηρίων του Μικρού Εθνικού, έχει ανακαινιστεί το Ανοιχτό Θέατρο στο Σχολείον της Πειραιώς, όπως και οι υπόλοιποι χώροι του συγκροτήματος όπου λειτουργεί η Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου, το Φουαγιέ της Πειραματικής Σκηνής, έχουν βελτιωθεί οι υποδομές της Νέας Σκηνής «Νίκος Κούρκουλος» κ.α.
Στο προσωπικό του σημείωμα, ο Γιάννης Μόσχος υπογραμμίζει τη συγκυρία στην οποία κλήθηκε να ανταποκριθεί ως επικεφαλής του θεάτρου. «Παραλάβαμε το Εθνικό Θέατρο σε μια δύσκολη στιγμή του. Μετά την καθοριστική μεταβατική καλλιτεχνική διεύθυνση της Έρις Κύργια, κάναμε μια προσπάθεια την τελευταία τριετία να θωρακίσουμε τον οργανισμό. Οι προκλήσεις ήταν πολλές, η διαχείριση κρίσεων καθημερινότητα. Το Εθνικό Θέατρό μας, όμως, βγήκε αλώβητο, η Δραματική Σχολή συνέχισε την ελπιδοφόρα δραστηριότητά της, το κοινό αγκάλιασε τις παραστάσεις και τις δράσεις του οργανισμού. Παραδίδουμε ένα θέατρο χωρίς οικονομικά βαρίδια, ένα θέατρο που απολαμβάνει την εμπιστοσύνη του κοινού, ένα θέατρο εξωστρεφές, φωτεινό, συμπεριληπτικό».
Η σκηνοθεσία του Μάριο Μπανούσι στο “Goodbye Lindita” σημάδεψε την επανεκίνηση της Πειραματικής Σκηνής. @Θεόφιλος Τσιμάς
Είναι γεγονός πως το κεφάλαιο της εξωστρέφειας – μια σημαντική πτυχή της ταυτότητας του θεάτρου που, μέχρι σήμερα, αντιμετωπιζόταν αποσπασματικά – μπορεί να πιστωθεί στον Γιάννη Μόσχο: Από το θεσμό του ετήσιου Showcase που θεσπίστηκε την Άνοιξη του 2023 και φέτος θα γίνει για τρίτη χρονιά, την ένταξη του Εθνικού Θεάτρου στην European Theatre Convention το 2022 – στο μεγαλύτερο δικτύου θεάτρων της Ευρώπης – την επαναφορά του Διεθνούς Εργαστηρίου Αρχαίου Δράματος (επίσης από το 2022), έως τους κύκλους residencies για 18 Έλληνες και ξένους καλλιτέχνες. Αποκορύφωμα θα είναι το αναμενόμενο Διεθνές Θεατρικό Συνέδριο της European Theatre Convention, που θα γίνει από 3 – 7 Απριλίου για πρώτη φορά με το Εθνικό Θέατρο σε ρόλο οικοδεσπότη, φιλοξενώντας εκπροσώπους θεατρικών οργανισμών από 30 χώρες.
Στο χορό της εξωστρέφειας πρωτοστατούν δύο παραστάσεις του ρεπερτορίου του Εθνικού: Καταρχάς, η μνημειώδης «Ορέστεια» σε σκηνοθεσία του Θόδωρου Τερζόπουλου που θα επαναληφθεί και φέτος στο Φεστιβάλ Επιδαύρου ενώ θα ακολουθήσει διεθνή περιοδεία. Και κατά δεύτερον, η «ανακάλυψη» του Εθνικού στο πρόσωπο του νεαρού σκηνοθέτη Μάριο Μπανούσι με το «Goodbye Lindita». Αυτές ήταν και δύο από τις κορυφαίες στιγμές στο ρεπερτόριο της τελευταίας τριετίας, συνδυάζοντας σε (διαφορετική κλίμακα) το υψηλό καλλιτεχνικό αποτέλεσμα και την αποδοχή του κοινού.
“Τα φώτα της πόλης” σε σκηνοθεσία της Αμάλιας Μπένετ παρουσιάστηκαν για δύο σεζόν. @Κάρολ Γιάρεκ
Οι ρεπερτοριακές επιλογές της θητείας Μόσχου (61 παραγωγές στο σύνολο τους) είχαν αρκετές ασφαλείς στιγμές – προφανώς σε μια προσπάθεια να προσεγγίσει όλες τις κατηγορίες κοινού. Εντούτοις, υπερίσχυσαν οι αξιοσημείωτες παραστάσεις: «Σπασμένη στάμνα» σε σκηνοθεσία Νίκου Χατζόπουλου και Ακύλλα Καραζήση, «Ρωμαίος και Ιουλιέττα» σε σκηνοθεσία Δημήτρη Καραντζά, «Ο άνθρωπος από το Παντόλσκ» σε σκηνοθεσία Γιώργου Κουτλή, «Τα φώτα της πόλης» σε σκηνοθεσία Αμάλιας Μπένετ, «Μήδεια» σε σκηνοθεσία Γιάννη Καλαβριανού, «Ο ιμπρεσάριος από τη Σμύρνη» σε σκηνοθεσία Βασίλη Παπαβασιλείου, «Όλοι εμείς πουλιά» σε σκηνοθεσία του Οδυσσέα Παπασπηλιόπουλου, «Στο σώμα της» σε σκηνοθεσία Ελένης Ευθυμίου, ενώ ακόμα το ρεπερτόριο της σεζόν 2024-2025 βρίσκεται σε εξέλιξη.
Σε μια προσπάθεια να επουλωθεί το τραύμα στην εικόνα του Εθνικού, ο Γιάννης Μόσχος έκανε πολλές χειρονομίες συμπερίληψης – αναθέτοντας περισσότερες σκηνοθεσίες σε γυναίκες καλλιτέχνιδες, παρουσιάζοντας παραστάσεις με οικεία θεματολογία στην LGBTQ+ κοινότητα, οργανώνοντας συζητήσεις για τα έμφυλα δικαιώματα – αν και η σπουδαιότερη πρωτοβουλία αυτού του πλαισίου αφορά στις καθολικά προσβάσιμες παραστάσεις που έχουν αρχίσει να συστηματοποιούνται τα δύο τελευταία χρόνια (και οφείλουν να θεσμοθετηθούν).
Εν αναμονή της νέας διεύθυνσης«Ανατρέχοντας στους στόχους που θέσαμε στην πρώτη συνέντευξη Τύπου για την τριετία», καταλήγει ο Γιάννης Μόσχος, «διαπιστώνω ότι μείναμε πιστοί σε όσα ονειρευτήκαμε και είμαι περήφανος για όσα κάναμε πράξη. Φεύγω από το Εθνικό ικανοποιημένος για όσα καταφέραμε, αλλά και αναπόφευκτα με μια χαρμολύπη, καθώς κλείνει ένας μεγάλος κύκλος ζωής για μένα. Είμαι βέβαιος ότι η επόμενη καλλιτεχνική διεύθυνση –στην οποία, όπως έχω δηλώσει, θα σταθώ δίπλα για μια ομαλή μετάβαση– θα αξιοποιήσει όσα θα παραλάβει και θα δώσει νέα πνοή στο Εθνικό Θέατρο».
Το έργο της Ειδικής Επιτροπής, που έχει συσταθεί στο πλαίσιο του διαγωνισμού για την θέση της καλλιτεχνικής διεύθυνσης, έχει ολοκληρωθεί από την προηγούμενη Παρασκευή. Πληροφορίες αναφέρουν πως το πρόκριμα ανάμεσα στους υποψήφιους έχει η σκηνοθέτρια Αργυρώ Χιώτη. Βάσει της διαδικασίας, η επιτροπή έχει ξεχωρίσει συνολικά πέντε υποψηφίους με σειρά αξιολόγησης, αλλά η τελική απόφαση ανήκει στην υπουργό Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη.
