Κώστας Νικούλι: Ως καλλιτέχνης θέλω να μιλάω για την ελευθερία των ανθρώπων

Διένυε τις τελευταίες ημέρες πρόβας πριν την πρεμιέρα της «Κληρονομιάς» του Μάθιου Λόπεζ σε σκηνοθεσία του Γιάννη Μόσχου στο Εθνικό Θέατρο. Απέμεναν λίγες εβδομάδες πριν την έξοδο στις αίθουσες της νέας (φεστιβαλικής) ταινίας «Κρέας» του Δημήτρη Νάκου στην οποία επίσης πρωταγωνιστεί. Μετρούσε τους μήνες που είναι πατέρας ενός νεογέννητου αγοριού (μητέρα του η ηθοποιός Κατερίνα Μαούτσου). Συνέβαιναν όλα αυτά, όταν συναντηθήκαμε. Κι όμως, ο Κώστας Νικούλι δεν είναι ένας άνθρωπος που αγχώνεται με τον χρόνο, τουλάχιστον με το μέλλον και τι αυτό θα φέρει. Αγαπά να εστιάζει στο τώρα του και να αφοσιώνεται εκεί. Είναι μια προσωπική τακτική που δεν τον έχει προδώσει.

Σχεδόν παιδί έκανε ένα θεαματικό ντεμπούτο υπό την σκηνοθετική καθοδήγηση του Πάνου Κούτρα στο «Xenia» του 2014 κι έκτοτε ο χρόνος κυλάει παραγωγικά γι’ αυτόν. Παραμένει μέσα στα κινηματογραφικά σετ που αποτέλεσαν (κεραυνοβόλα) τη μεγάλη του αγάπη, έχει από καιρό βρει τη θέση του με προσεκτικές επιλογές στις σκηνές της πόλης, πήρε αρκετή προβολή τα τελευταία χρόνια από την τηλεόραση και, παρόλα αυτά, τον διακρίνει μια εγκράτεια και σεμνότητα που δεν αναγνωρίζει κανείς εύκολα σε καλλιτέχνες της γενιάς του.

Είναι ωριμότητα; Ένστικτο; Ψυχραιμία; Είναι τραυματικά κατάλοιπα ενός αγοριού που μεγάλωσε στην Ελλάδα με την ετικέτα της «αλβανικής καταγωγής»; Όλα μπαίνουν στη συζήτηση με τον Κώστα Νικούλι, αν και για το τελευταίο, την καταγωγή του έχει κουραστεί να μιλάει.

Ο Κώστας Νικούλι κάνει το ντεμπούτο του στο Εθνικό Θέατρο με την παράσταση “Η κληρονομιά μας”.

Σημαίνει κάτι. Θυμάμαι όταν η Κατερίνα (Μαούτσου) έπαιζε πριν από δύο χρόνια στους «Βρικόλακες» αναρωτιόμουν «πότε θα παίξω κι εγώ στο Εθνικό;». Κι όταν το καλοκαίρι υπέγραψα τη σύμβαση μου, ένιωσα ωραία.

Δεν ξέρω. Χαρά είναι σίγουρα.

Αν μένεις στα κεκτημένα, κάνεις το μεγαλύτερο λάθος στη ζωή σου

Αυτή είναι η δουλειά μου. Τίποτα δεν είναι δεδομένο. Αν μένεις στα κεκτημένα σου, κάνεις το μεγαλύτερο λάθος στη ζωή σου· έχεις την ψευδαίσθηση ότι κάποια πράγματα σου ανήκουν και δεν είναι καθόλου έτσι. Εκτός κι αν δεν σε απασχολεί να μείνεις πίσω. Εμένα πάλι, με ενδιαφέρει να είμαι σε εγρήγορση, οπότε τίποτα δεν μου προσφέρεται χωρίς κόπο και δουλειά.

Ναι – και παλεύω με τα όρια να μην είμαι work alcoholic. Προσπαθώ να διακρίνω αν δουλεύω πολύ επειδή έχω το επιχείρημα πως έχω υποχρεώσεις ή αν δουλεύω πολύ επειδή το επιδιώκω και απλώς ψάχνω δικαιολογίες.

Για το κριτήριο των επιλογών του: “Δεν κινούμαι με βάση την αγωνία γιατί μπορεί να γυρίσει μπούμερανγκ και να κάνω πράγματα μόνο για την επιβίωση: Εκεί δεν υπάρχει καμία χαρά”.

Πολλές φορές νιώθω ανησυχία γιατί η δουλειά μου είναι ταυτόσημη με το βιοπορισμό μου και θέλω να ανταπεξέρχομαι στις υποχρεώσεις μου. Ωστόσο, δεν κινούμαι με βάση την αγωνία γιατί μπορεί να γυρίσει μπούμερανγκ και να κάνω πράγματα μόνο για την επιβίωση: Εκεί δεν υπάρχει καμία χαρά, καμιά ελευθερία.

Παλεύω με τα όρια να μην είμαι work alcoholic

Μπορώ να πω ότι με οδηγούν οι ιστορίες που θέλω να αφηγηθώ. Για παράδειγμα, η ταινία το «Κρέας» του Δημήτρη Νάκου, που βγαίνει τώρα στις αίθουσες, ήταν ένα εγχείρημα στο οποίο ήξερα πως θα συμμετέχω εδώ και δύο χρόνια – οπότε όλες οι υπόλοιπες επιλογές μου χτίστηκαν γύρω από αυτό. Τοποθετώ, με μια έννοια, μια σημαδούρα. Επίσης, οι «Αθώοι» η σειρά του Mega σε σκηνοθεσία του Νίκου Κουτελιδάκη, στην οποία συμμετέχω έχει προγραμματιστεί εδώ και τρία χρόνια. Ακόμα κι αν αυτές οι επιλογές με δέσμευσαν απέναντι σε άλλες συνεργασίες, είμαι χαρούμενος που ακούω το ένστικτό μου. Και τελικά, όλο αυτό, καταλήγει σε μια προσωπική αναμέτρηση, αφού ακολουθώ την προσωπική μου αισθητική και το προσωπικό μου κριτήριο. Ακολουθώ την ανάγκη να ανακαλύψω την ιστορία από την οποία θα μάθω κάτι παραπάνω για μένα, να ερευνήσω τι είναι αυτό που με αφορά. Κι όσο πιο προσωπικό γίνεται κάτι, τόσο πιο συγγενές είναι με τον εαυτό σου. Αν δημιουργήσεις μια σχέση με το υλικό σου έρχεται κάτι άλλο στην επιφάνεια, σίγουρα πολύ διαφορετικό από το να είσαι ένα εργαλείο ερμηνείας σε μια παράσταση ή μια ταινία. Μου αρέσει να αισθάνομαι ότι συσχετίζομαι με όσα καταπιάνομαι.

Σχολιάζοντας την απόφαση του να γίνει ηθοποιός: “Από τότε που συνειδητά άρχισα να επεξεργάζομαι τι θέλω να κάνω στη ζωή μου, είπα ότι θέλω να γίνω ηθοποιός· δεν είχα άλλο σκοπό, δεν μου άρεσε κάτι άλλο”.

Νομίζω πως ναι, χωρίς να έχω οριστικοποιήσει από μικρός που θα αφιερωθώ. Η περιέργεια με συνέπαιρνε, ήμουν πολύ παρατηρητικός. Αργότερα, φυσικά την διοχέτευσα στη δουλειά μου, δεν την σκόρπιζα παντού.

Είναι αλήθεια πως δεν διαπραγματεύτηκα ποτέ αν θα ακολουθήσω την υποκριτική. Από τότε που συνειδητά άρχισα να επεξεργάζομαι τι θέλω να κάνω στη ζωή μου, από τότε που σκεφτόμουν την επαγγελματική μου εξέλιξη, είπα ότι θέλω να γίνω ηθοποιός· δεν είχα άλλο σκοπό, δεν μου άρεσε κάτι άλλο.

Από νωρίς πήγαινα με το ένστικτο και, μέχρι στιγμής, με έχει καθοδηγήσει καλά

Οι γονείς μου, παρότι ήταν άνθρωποι καλλιεργημένοι, είχαν έρθει σε μια ξένη χώρα όπου έπρεπε να βιοποριστούν και είχαν τον προβληματισμό, από τη μια να με αφήσουν ελεύθερο να επιλέξω, και από την άλλη, είχαν το φόβο για το πως θα επιβιώσω. Ήθελαν να σπουδάσω κάτι και παράλληλα να κάνω αυτό που θέλω. Δυστυχώς, συνειδητοποίησα πως δεν μπορούσα μοιράζω την ενέργεια μου σε δύο χώρους. Αμέσως μετά το «Xenia» – όταν μπήκα στη διαδικασία να κάνω και δουλειές εκτός χώρου για να ζήσω, ως ψυκτικός ας πούμε – διαπίστωσα πως και αυτό θέλει τριβή. Αποφάσισα, λοιπόν, πως θέλω να γίνω καλός ηθοποιός, επέλεξα να κάνω βοηθητικούς ρόλους, να δουλεύω ως κομπάρσος για να βρίσκομαι στο γύρισμα, μέσα στη διαδικασία. Κατάλαβα τότε ότι εκεί ήθελα να είμαι, κι ας μην φαίνομαι. Σκεφτόμουν ακόμα και να γίνω τεχνικός, ηλεκτρολόγος, βοηθός παραγωγής στον κινηματογράφο.

Για το ξεκίνημα του στο χώρο: “Επέλεξα να κάνω βοηθητικούς ρόλους, να δουλεύω ως κομπάρσος για να βρίσκομαι στο γύρισμα, μέσα στη διαδικασία. Κατάλαβα τότε ότι εκεί ήθελα να είμαι, κι ας μην φαίνομαι. Σκεφτόμουν ακόμα και να γίνω τεχνικός, ηλεκτρολόγος, βοηθός παραγωγής στον κινηματογράφο”.

Ναι, από νωρίς πήγαινα με το ένστικτο και, μέχρι στιγμής, με έχει καθοδηγήσει καλά. Φυσικά, έχω κάνει και λάθη – άνθρωπος είμαι. Η πρώτη εμπειρία μου στο σινεμά με τον Πάνο Κούτρα ήταν μια ενστικτώδης επιλογή. Είδα τον άνθρωπο που είχα απέναντι μου, είδα πόσο δοσμένος ήταν σε αυτό και σχεδόν πήγα με κλειστά μάτια στην «Xenia». Μου αρέσει ν’ ακούω και τους ανθρώπους με τους οποίους θα συνεργαστώ. Αυτά αξιολογώ, μ’ αυτά πηγαίνω.

Αποφεύγω να κοιτάζω το μακρινό μέλλον. Δεν ξέρω τι θα κάνω σε πέντε χρόνια. Ο στόχος μου είναι τι θα γίνει αύριο, σε ένα μήνα

Η τηλεόραση με κρατάει σε επαφή με την κάμερα και αυτό είναι πολύτιμο. Επίσης, η συμμετοχή μου σε σειρές όπως ο «Σασμός» μου προσέφερε πολλά: Αναγνώριση, χρηματικές απολαβές, προτάσεις για επόμενες συνεργασίες. Αλλά τότε συνειδητοποίησα πως δεν μπορώ να συμμετέχω σε σειρές που ανοίγουν τόσο πολύ χρονικά, με φθείρει σε βαθμό που δεν μπορώ να ανταπεξέλθω. Πλέον, θέλω να επιλέγω πιο κινηματογραφικές συνθήκες και μεγαλύτερη εργασιακή πύκνωση. Προτιμώ να παίζω σε σειρές μικρότερης διάρκειας, όπου η ιστορία δεν πλατιάζει, δεν χάνει τη δυναμική της. Και αντικειμενικά σου προσφέρεται περισσότερος χρόνος να δουλέψεις πάνω στο τόξο του ήρωα.

Σκέφτηκα πως αν είμαι κουρασμένος από τη μεγάλη διάρκεια ενός σίριαλ, δεν θα αποδίδω ικανοποιητικά και θα χάσω το κέντρο μου. Οπότε πήρα κάποιες αποστάσεις για να δω πραγματικά τι θέλω να κάνω, χωρίς να ανακυκλώνομαι, χωρίς να κάνω πράγματα επειδή «πρέπει».

Ότι πρέπει φροντίσω και να διαφυλάξω δικά μου πράγματα, να τους δώσω χώρο και χρόνο για να… αναρρώσουν από την πίεση και την έκθεση και να μπορέσουν να εξελιχθούν γιατί με αυτά θα πορευτώ παρακάτω.

Καθώς θυμάται την πρώτη του κινηματογραφική εμπειρία: “Η πρώτη εμπειρία μου στο σινεμά με τον Πάνο Κούτρα ήταν μια ενστικτώδης επιλογή. Είδα τον άνθρωπο που είχα απέναντι μου, είδα πόσο δοσμένος ήταν σε αυτό και σχεδόν πήγα με κλειστά μάτια στην «Xenia»”.

Όντως, αλλά έχει άλλες δυσκολίες αυτό.

Με υπομονή και ψυχραιμία. Γενικά, αποφεύγω να κοιτάζω το μακρινό μέλλον. Δεν ξέρω τι θα κάνω σε πέντε χρόνια. Ο στόχος μου είναι τι θα γίνει αύριο, τι έχω να κάνω σε ένα μήνα: Πως μπορώ να προετοιμάσω τον εαυτό μου για να αποδώσει καλύτερα μέσα σε αυτή τη χρονιά. Φέτος, λόγου χάρη, είναι μια δύσκολη χρονιά – από πλευράς διαθεσιμότητας – και δεν σκέφτομαι τι θα κάνω του χρόνου. Σκέφτομαι πως αν λειτουργήσουν καλά τα πράγματα αυτή τη χρονιά, θα είναι κέρδος. Οπότε, πηγαίνω βήμα – βήμα. Και είναι μια τακτική που με αφήνει να ζήσω καλύτερα το κάθε πράγμα με το οποίο καταπιάνομαι. Λέω, «πάμε να κάνουμε καλά αυτό».

Δεν θέλω να τα ξέρω όλα και καλό είναι να μην τα ξέρω

Διαρκώς, ανακάλυπτα και μάθαινα τον εαυτό μου. Ξέρεις, η κοινωνία, ο κόσμος απαιτεί να ενηλικιωθούμε γρήγορα, να είμαστε σταθεροί στις απόψεις και τις πεποιθήσεις μας. Αλλά μου αρέσει να τραβάω το χαλί κάτω από τα πόδια μου γιατί δεν θέλω ακριβώς να ενηλικιωθώ. Ξέρω πως πρέπει, αλλά θέλω να διατηρήσω μια αθωότητα, έναν Κώστα που να τον ξαφνιάζουν και να τον ενθουσιάζουν τα πράγματα. Δεν θέλω να τα ξέρω όλα και καλό είναι να μην τα ξέρω.

Πως μυήθηκε στο σινεμά; “Από τα βράδια που περνούσα μαζί με τη μητέρα μου βλέποντας ταινίες σε dvd. Με κέρδιζε το σινεμά και την ίδια ώρα έχτιζα κάτι πολύ προσωπικό, έπαιρνα χρόνο με τη μητέρα μου”.

Ναι, με μάγεψε αυτός ο κόσμος. Αλλά πρέπει να πω ότι είχα αγαπήσει το σινεμά πολύ νωρίτερα, από τα βράδια που περνούσα μαζί με τη μητέρα μου βλέποντας ταινίες σε dvd. Με κέρδιζε το σινεμά και την ίδια ώρα έχτιζα κάτι πολύ προσωπικό, έπαιρνα χρόνο με τη μητέρα μου. Κι όταν έφτασε η ώρα της ταινίας, αισθανόμουν ότι ανήκω εκεί. Ήταν σαν να ξαναζούσα το ίδιο οικείο συναίσθημα – από άλλη πλευρά πια.

Όταν ολοκληρώσαμε τα γυρίσματα του «Xenia» και μας ανακοινώθηκε πως θα πάμε στις Κάννες, αιφνιδιάστηκα. Ποτέ δεν είδα φανταστεί ότι θα μπορούσαμε να φτάσουμε μέχρι εκεί. Καλά – καλά δεν ήξερα ποια είναι τα μεγάλα κινηματογραφικά φεστιβάλ. Ήμουν λίγο απροετοίμαστος για μια τόσο σημαντική διοργάνωση. Δεν το βίωσα όσο θα ήθελα και έκτοτε είχα στόχο να ξαναπαίξω σε μια ταινία που θα αξίζει να ταξιδέψει σε διεθνή φεστιβάλ. Χρειάστηκαν οκτώ χρόνια για να έρθει μια ταινία όπως το «Κρέας» και να ζήσουμε κάτι παρόμοιο στο Φεστιβάλ του Τορόντο.

Κουράστηκα να μιλάω για την καταγωγή μου. Χωρίς να επιρρίπτω την ευθύνη στους άλλους, γιατί και εγώ – τουλάχιστον μέχρι πρόσφατα – το έφερνα στη συζήτηση

Είναι μια ταινία που έχει μια πολύ καλή σεναριακή βάση, διαρκείς ανατροπές και στο τέλος συμβαίνει πάλι κάτι εντελώς απρόσμενο. Είναι σαν να υπάρχουν τρεις ταινίες μέσα σε μια αφήγηση. Το ενδιαφέρον είναι ότι το φινάλε της ταινίας προέκυψε λίγο πριν αρχίσουμε τις πρόβες: Ο Δημήτρης (Νάκος) ήταν ακόμα σε φάση μελέτης και έρευνας και όντας ανοιχτός, ένας άνθρωπος που επικοινωνεί τις ιδέες του, επέτρεψε στη δουλειά του να πάρει μια άλλη μορφή. Κινήθηκε χωρίς τον εγωϊσμό του «θέλω να υπηρετήσω την ιδέα μου». Δουλέψαμε πολύ ωραία.

Στη νέα ταινία του Δημήτρη Νάκου “Κρέας” υποδύεται ένα νεαρό εργάτη σφαγείου αλβανικής καταγωγής.

Αισθάνομαι πως, σε τέτοιες προσπάθειες, έχει αξία να μπαίνουμε με τα προσωπικά μας βιώματα: Με τα χαρακτηριστικά της ελληνικής επαρχίας, τη σκληρότητα των ανθρώπων. Πρέπει να αποδεχτούμε αυτό που έχει μέσα της η ελληνική κοινωνία και να δούμε τι μπορούμε να αλλάξουμε.

Η αλήθεια είναι πως αυτή ήταν η εκκίνηση. Κι ενώ πίστευα ότι έχω ξεπεράσει τα βιώματα ρατσισμού ή έχω αποδεχτεί την καταγωγή μου και το ποιος είμαι, τελικά συνειδητοποίησα ότι είναι μια κατάσταση που δεν έχει τελειώσει κοινωνικά. Κι ενώ νόμιζα ότι είχαν κλείσει πολλά τραύματα, ήρθαν και με βρήκαν σκέψεις που με τάραξαν και με επαναπροσδιόρισαν. Υποδύομαι ένα παιδί αλβανικής καταγωγής, παραπαίδι μιας ελληνικής οικογένειας για την οποία τρέφει ευγνωμοσύνη αλλά τελικά είναι ένας ήρωας που ο ίδιος μπαίνει στη θέση ενός ανθρώπου που οφείλει. Από μόνος του οικειοποιείται το στερεότυπο, το ανακυκλώνει και το φέρει.

Eίναι αλήθεια πως θέλω να είμαι χρήσιμος, αρεστός, αποδεκτός, ενσωματωμένος

Μπήκα στη διαδικασία να μελετήσω αυτή τη συμπεριφορά. Γιατί κι εγώ ο ίδιος κουβαλούσα διαρκώς την ετικέτα της αλβανικής καταγωγής. Στην πορεία, κατάλαβα ότι είμαι πρωτίστως ένας άνθρωπος, η καταγωγή μου είναι δευτερεύουσας σημασίας. Αν τροφοδοτώ αυτήν την πληροφορία, συνεχώς θα αναπαράγεται και διαρκώς θα φέρνω τον εαυτό μου σε μια απολογητική θέση. Συνειδητοποίησα, λοιπόν, ότι ήταν λάθος αυτό που έκανα. Και μετά από το «Κρέας» άρχισα να σκέφτομαι πιο έντονα πόσα άλλα πράγματα είμαι, εκτός από ένας άνδρας αλβανικής καταγωγής.

Σχολιάζοντας την καταγωγή του: “Στην πορεία, κατάλαβα ότι είμαι πρωτίστως ένας άνθρωπος, η καταγωγή μου είναι δευτερεύουσας σημασίας. Αν τροφοδοτώ αυτήν την πληροφορία, συνεχώς θα αναπαράγεται και διαρκώς θα φέρνω τον εαυτό μου σε μια απολογητική θέση”.

Ομολογώ πως κουράστηκα να μιλάω γι’ αυτό. Χωρίς να επιρρίπτω την ευθύνη στους άλλους, γιατί και εγώ – τουλάχιστον μέχρι πρόσφατα – το έφερνα στη συζήτηση. Κι επειδή δεν μπορώ να αλλάξω το πως λειτουργεί το σύστημα, θεώρησα σωστό να αλλάξω το πως αντιμετωπίζω τον εαυτό μου.

Βέβαια, κι αυτό μπορεί να μην σχετίζεται αποκλειστικά με την καταγωγή, αλλά με τραύματα της παιδικής ηλικίας. Και ναι, είναι αλήθεια πως θέλω να είμαι χρήσιμος, αρεστός, αποδεκτός, ενσωματωμένος.

Μόνο δύναμη μου δίνει ότι έχω ξεκινήσει από μια άλλη χώρα, πως φέρω κι έναν άλλο κόσμο. Δεν νιώθω ιδιαίτερος, νιώθω ότι έχω κι άλλα εφόδια. Και με αυτά προσπαθώ να δημιουργήσω ρίζες

Είναι συνειδητό πως αυτές οι θεματικές με απασχολούν· όπως και κάθε καλλιτέχνης εστιάζει σε θέματα που τον κινούν ως άτομο. Κατασταλάζω ολοένα και με μεγαλύτερη βεβαιότητα ότι ο ρατσισμός είναι το δικό μου θέμα, γι’ αυτό θέλω να μιλήσω και μπορεί να θέλω να το κάνω για πολύ καιρό ακόμα – ακριβώς επειδή δεν τελειώνει ο ρατσισμός, μόνο αλλάζει πρόσωπα. Και ίσως αν τοποθετήσω τον προβληματισμό μου μέσα στο πλαίσιο του ρατσισμού, θα τον περιορίσω. Θέλω να μιλάω για την ελευθερία του ατόμου να υπάρχει. Θέλω να μιλάω για τη δικαιοσύνη γιατί όταν βρίσκομαι μπροστά σε μια αδικία πνίγομαι, ασφυκτιώ.

Ανθρώπινα μάλλον. Θυμώνω αρχικά, αναγνωρίζω τα συναισθήματα μου, τα μοιράζομαι και πλέον προσπαθώ να βγάζω κάτι δημιουργικό από το θυμό – όχι βία προφανώς – αλλά να τον μετασχηματίζω σε δράση ωφέλιμη.

Ποιά είναι η κληρονομιά σου Κώστα Νικούλι; “Οι αναμνήσεις μου. Η μνήμη έχει επιδραστικό χαρακτήρα στις ζωές μας, διαγράφονται μέσα μας, είτε είναι καλές ή κακές – πάντως είναι πλούτος”, απαντά.

Νομίζω ότι το πρόβλημα είναι ριζωμένο. Η ανεκτικότητα είναι μια οικεία ορολογία πια, όμως αλλάζει στόχο. Μπορεί, στις μέρες μας, να μην κεντράρει πολύ έντονα για παράδειγμα στον Αλβανό και να έχει μετατοπιστεί αλλού, στις σεξουαλικές πεποιθήσεις, στις θρησκευτικές. Αυτό το ζήτημα θέτει και το έργο του Λόπεζ. Όταν προβάρουμε την ανεκτικότητα μας σε κάτι, δεν σημαίνει ότι το έχουμε αφομοιώσει κιόλας. Το έργο μας υπενθυμίζει πως δεν πρέπει να ξεχνάμε από που ερχόμαστε, τι έχει συμβεί μέχρι να κατακτήσουμε κάποιες ελευθερίες, ελευθερίες για να αρθρώσουμε με λιγότερο φόβο πως είμαι από την τάδε χώρα, πως είμαι gay ή ο,τιδήποτε άλλο. Και για να μιλήσω προσωπικά, μόνο δύναμη μου δίνει ότι έχω ξεκινήσει από μια άλλη χώρα, πως φέρω κι έναν άλλο κόσμο. Όχι, δεν νιώθω ιδιαίτερος, νιώθω ότι έχω κι άλλα εφόδια. Και με αυτά προσπαθώ να δημιουργήσω ρίζες.

Όταν αγωνιούμε για τα παιδιά μας νομίζω ότι φοβόμαστε πρώτα τα αντιμετωπίσουμε οι ίδιοι τον κόσμο και διστάζουμε να πάμε πιο αγωνιστικά στις καταστάσεις

Οι αναμνήσεις μου. Η μνήμη έχει επιδραστικό χαρακτήρα στις ζωές μας, διαγράφονται μέσα μας, είτε είναι καλές ή κακές – πάντως είναι πλούτος. Η μνήμη σε σχηματίζει· κι αν κάποιες φορές είναι κοινή με κάποιους άλλους, σε δυναμώνει. Θυμάμαι, ας πούμε, τα καλοκαίρια μου που περνούσα όταν ήμουν μικρός στους Αγίους Σαράντα μαζί με τους παππούδες μου. Κι ύστερα, όταν οι γονείς μου έπαιρναν άδεια, φεύγαμε όλοι μαζί για διακοπές. Αυτός ο κοινός χρόνος μας συνέδεσε· κοιτάζω τις φωτογραφίες μας όταν ήμασταν παιδιά και μου δίνουν χαρά, σκέφτομαι τι μας είχε ενώσει κάτω μια ξέγνοιαστη συνθήκη.

Κι αυτό περνάει από μια διαρκή δοκιμασία. Προσπαθούμε να βρισκόμαστε όλοι μαζί σε γιορτές. Προχθές, για παράδειγμα, ο πατέρας μου είχε γενέθλια, όμως επειδή ο αδερφός μου ήταν άρρωστος δεν πήγα, φοβούμενος μήπως κολλήσω το μωρό. Κι αυτό με πίκρανε κάπως. Το δέσιμο θέλει συντήρηση, δεν θέλει να το αφήνεις, αν και πιο πολύ μετράνε μέσα μου οι συναντήσεις χωρίς λόγο, έτσι στα ξαφνικά.

Για τον ερχομό του γιου, λέει: “Με έχει φορτίσει πολύ συναισθηματικά. Με κάνει να σκέφτομαι πως εγώ δημιουργώ τις συνθήκες, πως όσο δίνεσαι στα πράγματα τόσο αυτά θα ανθίσουν. Και άρα πρέπει να οργανώνω τον εαυτό μου γύρω από τα γεγονότα που με σημαδεύουν. Θέλω να είμαι καλά για να τον φροντίζω”.

Ναι, καταρχάς ανήκω στον εαυτό μου και στις ανάγκες μου να χτίσω κάτι. Μέχρι στιγμής, οι ρίζες μου σχετίζονται με τις επιλογές και τις προσπάθειες μου. Αν και φοβάμαι ότι μπορεί κάτι να συμβεί και να τα ξεριζώσει όλα.

Νομίζω από το φόβο θανάτου και από την επισφάλεια μου έχουμε ζήσει τα τελευταία χρόνια: Πως κάτι που ξέρουμε ως δεδομένο, ανά πάσα στιγμή, μπορεί να μην είναι. Και ενώ δεν θέλω να ζω με αυτό τον φόβο, την ίδια ώρα αναγνωρίζω πως με κρατάει ζωντανό. Κάπου ενδιάμεσα ζούμε, στη γέννηση, στη ρίζα και στο τέλος, στο θάνατο.

Όσο φοβάσαι, τόσο ανέχεσαι· ο φόβος σε κάνει παθητικό, σε παγώνει

Με έχει φορτίσει πολύ συναισθηματικά. Με κάνει να σκέφτομαι πως εγώ δημιουργώ τις συνθήκες, πως όσο δίνεσαι στα πράγματα τόσο αυτά θα ανθίσουν. Και άρα πρέπει να οργανώνω τον εαυτό μου γύρω από τα γεγονότα που με σημαδεύουν, όπως είναι η γέννηση του παιδιού μας. Θέλω να είμαι καλά για να τον φροντίζω.

Να είναι ελεύθερος, ψυχικά, πνευματικά και σωματικά. Και δεν είναι τυχαίο που αυτό θα είναι το όνομα του, Λευτέρη θα τον πούμε. Να μην σέρνει τα δικά μου τραύματα, τις δικές μου δυσκολίες, θέλω να δημιουργήσω ένα ασφαλές περιβάλλον γι’ αυτόν, ώστε να μπορεί να σκέφτεται χωρίς δεσμεύσεις τη δική του ζωή.

Όταν αγωνιούμε για τα παιδιά μας νομίζω ότι φοβόμαστε πρώτα τα αντιμετωπίσουμε οι ίδιοι τον κόσμο και διστάζουμε να πάμε πιο αγωνιστικά στις καταστάσεις. Βλέπω το πως κινείται ο πλανήτης μετά την εκλογή Τραμπ και σκέφτομαι πως όχι δεν θα το αφήσω να με φοβίσει, δεν θα «φορέσω» αυτό το ρούχο, δεν θα ασπαστώ την ακρότητα. Θα κάνω ό,τι περνάει από το χέρι μου για να μην συμβούν όλα αυτά. Όσο φοβάσαι, τόσο πιο ευάλωτος είσαι στο να επιτρέψεις να συμβεί κάτι. Όσο φοβάσαι, τόσο ανέχεσαι· ο φόβος σε κάνει παθητικό, σε παγώνει.