Bouche fermée: Ένα εικαστικό αλφαβητάριο της Έλενας Παπαδημητρίου για τη γυναικεία καταπίεση στην Πινακοθήκη Δήμου Αθηναίων
Η έκθεση με τίτλο «Bouche fermée», η οποία παρουσιάζεται στην Πινακοθήκη Δήμου Αθηναίων, αποτελεί ένα αλφαβητάριο – ανθολόγιο για τη γυναικεία καταπίεση και απαρτίζεται από 24 ζωγραφικά έργα της καλλιτέχνιδας Έλενας Παπαδημητρίου.
Από τις 21 Φεβρουαρίου έως τις 23 Μαρτίου 2025 η Πινακοθήκη Δήμου Αθηναίων θα φιλοξενήσει την έκθεση της εικαστικού Έλενας Παπαδημητρίου με τίτλο «Bouche fermée» («Κλειστό Στόμα»), η οποία πραγματοποιείται με την υποστήριξη του Οργανισμού Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας του Δήμου Αθηναίων.
Η έκθεση αποτελεί ένα αλφαβητάριο – ανθολόγιο για τη γυναικεία καταπίεση και απαρτίζεται από 24 ζωγραφικά έργα της καλλιτέχνιδας.
Α: Ασιατικοί κρίνοι για μια ασήμαντη αφορμή. (198 × 43 εκ., λάδια, ακρυλικά, φύλλα χρυσού σε καμβά). Β: Βιολέτες της βροχερής μέρας. (198 × 41 εκ., λάδια, ακρυλικά, φύλλα χρυσού σε καμβά). Γ: Γιασεμί από τη γιορτή του γάμου. (198 × 53 εκ., λάδια, ακρυλικά, φύλλα χρυσού σε καμβά).
Λίγα λόγια για την έκθεση
Ο όρος της χορωδιακής μουσικής «Bouche fermée» αναφέρεται σε οδηγία προς τους χορωδούς να παράγουν σιγανό ήχο με κλειστά στόματα κατά την αναπαραγωγή μιας νότας. Η Έλενα Παπαδημητρίου, μεταφέροντας εικαστικά τον μουσικό όρο, αναδεικνύει έναν ποιητικό και συνάμα σκληρό συμβολισμό, που αφορά τα βιώματα που, ακόμη και σήμερα, οδηγούν γυναίκες ανεξαρτήτως ηλικίας να κραυγάζουν εσωτερικά, αλλά η φωνή τους να μην ακούγεται.
Η εικαστικός χρησιμοποιεί τα γράμματα της αλφαβήτου ως εργαλείο έκφρασης, τα οποία αντιστοιχούν σε λουλούδια που σφραγίζουν τα στόματα 24 γυναικών, στερώντας τους τη φωνή.
Χ: Χαμομήλι για τον χαμένο χρόνο. (198 × 57 εκ., λάδια, ακρυλικά, φύλλα χρυσού σε καμβά). Ψ: Ψευδονάρκισσος στο ψέμα. (198 × 47 εκ., λάδια, ακρυλικά, φύλλα χρυσού σε καμβά). Ω: Ωρολόγια πριν τις ωδίνες. (198 × 52 εκ., λάδια, ακρυλικά, φύλλα χρυσού σε καμβά).
Οι γυναικείες φιγούρες τοποθετήθηκαν με αλφαβητική σειρά, βάσει του αρχικού γράμματος του άνθους-φίμωτρου, και συνδέονται μέσω εξελισσόμενων ενδυματολογικών μοτίβων. Τα στόματά τους καλύπτονται από τα λουλούδια που κρατούν και επιλέγουν ως προστασία για την επιβίωσή τους. «Τα άνθη καταργούν την εξωλεκτική έκφραση της απελπισίας και μεταβάλλονται σε μεγάφωνα της ηχηρής γυναικείας σιωπής», όπως σημειώνει η Έλενα Παπαδημητρίου. Παράλληλα, τα έργα αναδεικνύουν, με αφαιρετική λιτότητα, την εσωτερική έκφραση των εικονιζόμενων προσώπων μέσω της έντονης έμφασης στη συμβολική απόδοση των μορφών και στη χρήση του επιμήκους σχήματος που χαρακτηρίζει τις μορφολογικές αναλογίες της βυζαντινής παράδοσης.
Όπως αναφέρει η ιστορικός τέχνης Λουΐζα Καραπιδάκη, η οποία υπογράφει την επιμέλεια της έκθεσης, «η Παπαδημητρίου καταφέρνει να οπτικοποιήσει την έννοια της σιωπής, όχι ως απουσία ήχου, αλλά ως κραυγή που παραμένει ανεπίλυτη. Τα έργα της ισορροπούν ανάμεσα στη βυζαντινή παράδοση και τη σύγχρονη εικαστική γλώσσα, δημιουργώντας έναν εικαστικό χώρο όπου η σιωπή γίνεται φωνή».
Η έκθεση συνοδεύεται από δίγλωσσο κατάλογο (στα ελληνικά και στα αγγλικά) με κείμενα της Λουΐζας Καραπιδάκη και της Αγγέλικας Ψαρρά, μεταφράσεις από τη Φωτεινή Πίπη, φωτογραφίες των έργων από τον Χρίστο Σιμάτο, σχεδιασμό καταλόγου από τη Μαριάννα Πόγκα και τον Χρίστο Σιμάτο (ps.design) και εκτύπωση από την εταιρεία Γ. Κωστόπουλος Γραφικές Τέχνες ΑΕ.
Επιμέλεια έκθεσης: Λουΐζα Καραπιδάκη, ιστορικός τέχνης | Αρχιτεκτονική επιμέλεια: Έλενα Ζερβουδάκη | Ηχητική εγκατάσταση: Αντώνης Παλάσκας |Γραφιστικές εφαρμογές Μαριάννα Πόγκα |Επικοινωνία: Γιάννης Ασδραχάς
Τα εγκαίνια της έκθεσης θα πραγματοποιηθούν την Παρασκευή 21 Φεβρουαρίου 2025 στις 19:00.
