Φεστιβάλ Επιδαύρου 2025: Τι θα δούμε στο πιο τολμηρό πρόγραμμα των τελευταίων ετών;

Αντάξιο της ιστορίας του. Το φετινό Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου που συμπληρώνει τα 70 του χρόνια, οργανώνεται φέτος γύρω από έναν προγραμματισμό πυκνό, συνεκτικό, σε αλληλεπίδραση – όχι μόνο εντός του καθαυτού σχεδιασμού – αλλά πρωτίστως σε αλληλεπίδραση με τη συλλογική φωνή, όπως αυτή διατυπώνεται στο δημόσιο χώρο και λόγο.

Η επέτειος φαίνεται πως έχει αναδειχθεί σε μια καλή αφορμή για να συσπειρωθούν στοιχεία, ιδέες και δυνάμεις υψηλών προσδοκιών και βεληνεκούς: Έλληνες δημιουργοί κύρους με βαθιά γνώση για το αρχαίο δράμα, διάθεση ερευνητική και πειραματική απέναντι στις δραματουργίες, επί της ουσίας (κι όχι προσχηματικό) άνοιγμα σε διεθνείς καλλιτέχνες, εμπιστοσύνη σε διαφορετικά δημιουργικά σχήματα από αυτά που συναντά κανείς στις επιδαύριες ορχήστρες.

Οι οκτώ παραγωγές που θα συστήσουν τον δίμηνο σχεδιασμό του Αρχαίου Θεάτρου της Επιδαύρου αντλούν με γενναιοφροσύνη από αυτές τις περιοχές, προτείνοντας – τουλάχιστον σε επίπεδο προθέσεων – τον πιο ενδιαφέροντα και γόνιμο προγραμματισμό της διοργάνωσης, μετά από πολλά χρόνια.

«Επίδαυρος σημαίνει Φεστιβάλ. Και Επίδαυρος σημαίνει Αρχαίο Δράμα. Επίκεντρο του προγραμματισμού μας και σταθερός πρωταγωνιστής παραμένει το Αρχαίο Δράμα και η μετεξέλιξή του μέσα στα χρόνια.  Το Φεστιβάλ εγκαθιδρύει πρωτοβουλίες με στόχο την έρευνα και τον γόνιμο διάλογο γύρω από την παράδοση του είδους. Ένας θεσμός με 70 χρόνια ιστορίας οφείλει να έχει στραμμένο το βλέμμα του στο μέλλον, ακόμα κι αν χρειάζεται να παίρνει ρίσκα και να τολμάει. Αποστολή μας είναι η σύνδεση της κληρονομιάς του Αρχαίου Δράματος με τις σύγχρονες παραστατικές φόρμες και δραματουργικές αναζητήσεις, και όχι η μουσειακή αναπαράσταση μιας εικασίας για το ποια ήταν κάποτε η μορφή αυτών των έργων/παραστάσεων. Στόχος μας είναι η δημιουργία θεατρικών γεγονότων που να αφορούν τον σύγχρονο θεατή και να εξελίσσουν την οπτική του – στον κόσμο και στην τέχνη» σημειώνει χαρακτηριστικά η καλλιτεχνική διευθύντρια της διοργάνωσης, Κατερίνα Ευαγγελάτου.

O Ούρλιχ Ράσε με την Κατερίνα Ευαγγελάτου, κατά την πρώτη του επίσκεψη στο Φεστιβάλ Επιδαύρου.

Εκκινώντας από τα τέλη Ιουνίου, το Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου και το Εθνικό Θέατρο ενώνουν τις δυνάμεις τους κάτω από την καινοτόμα ματιά του Γερμανού Ούρλιχ Ράσε – ο οποίος επιστρέφει στην Ελλάδα, τρία χρόνια μετά το υπνωτιστικό έπος του «Αγαμέμνονα» – αυτή τη φορά για να σκηνοθετήσει την «Αντιγόνη» του Σοφοκλή με έναν αμιγώς ελληνικό θίασο: Γιώργο Γάλλο, Δημήτρη Καπουράνη, Κόρα Καρβούνη, Φιλαρέτη Κομνηνού, Κίττυ Παϊταζόγλου, Θάνο Τοκάκη.

Η παράσταση θα παιχτεί για τρία βράδια στην Επίδαυρο (27,28,29 Ιουνίου) και θα είναι η αρχή για μια σειρά από δημιουργικές ωσμώσεις και καλλιτεχνικά συμβάντα. Το Εθνικό θα ανοίξει και θα κλείσει τη φετινή διοργάνωση, επιφυλάσσοντας ως δεύτερη παραγωγή του την, κατά απαίτηση, επανάληψη του παραστατικού θριάμβου της «Ορέστειας» από τον Θεόδωρο Τερζόπουλο – πολιτικό και όχι μόνο καλλιτεχνικό γεγονός.

Επανάληψη για τη μνημειώδη “Ορέστεια” του Θεόδωρου Τερζόπουλου.

Στα αδιαμφισβήτητα γεγονότα της διοργάνωσης της φετινής Επιδαύρου, αναγνωρίζουμε την έλευση του Ουαζντί Μαουάντ, του Λιβανοκαναδού συγγραφέα και σκηνοθέτη που φροντίζει ασταμάτητα να δονεί την παγκόσμια δραματουργία με τους σύγχρονους κύκλους αίματος. Στο νέο, κατά παραγγελία του έργο για την ελληνική διοργάνωση, με τίτλο «Ο όρκος της Ευρώπης» (1 & 2 Αυγούστου) θα εφορμήσει, όπως πάντα από το αρχαίο δράμα, για να θέσει σε μια σύγχρονη τραγωδία ζητήματα διχασμού, δικαίου, κληρονομιάς, ξεριζωμού. Ο ερχομός της Ζιλιέτ Μπινός μαζί του, κάνει το εγχείρημα ακόμα πιο υποσχόμενο.

Αν και εξωθεατρική, διεθνούς κλίμακας θα είναι και η μια και μοναδική συναυλία (19 Ιουλίου) που θα δώσει ο Θεόδωρος Κουρεντζής με την ορχήστρα Utopia σε έργα Γκούσταβ Μάλερ – διακόπτοντας με μιαν άλλη χροιά κλασικής δύναμης το νήμα του αρχαίου δράματος.

Πίσω στη θεατρική τέχνη και στο φάσμα των ωσμώσεων δεν μπορούμε παρά να εντάξουμε και την επιστροφή του Μιχαήλ Μαρμαρινού στην «Οδύσσεια» μετά τη θρυλική του συνάντηση με το Θέατρο Νο, επί των ημερών του Γιώργου Λούκου στο Ελληνικό Φεστιβάλ. Εδώ, ο Μαρμαρινός (σε μια σύναψη συνεργασίας μεταξύ του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδας και του Θεατρικού Οργανισμού Κύπρου) θα κάνει μια νέα επίσκεψη σε τρεις Ραψωδίες του ομηρικού έπους ζ-η-θ με γενικό τίτλο «Ο ξένος» (11-12 Ιουλίου) θεωρώντας, όπως ομολογεί πως είναι ένα «έπος ανεξάντλητο και άρα εμπνευστικό»· έχοντας στο ρόλο του Οδυσσέα τον Χάρη Φραγκούλη.

Αντίστοιχα, συμπληρώνοντας πενήντα χρόνια σκηνοθεσίας δίχως αγρανάπαυση από την έρευνα, ο Γιάννης Χουβαρδάς αποφασίζει να φέρει σε συνομιλία τους «Δύο Οιδίποδες» – Οιδίποδα Τύραννο και Οιδίποδα Επί Κολωνώ – (25 και 26 Ιουλίου). Προσέρχεται, λοιπόν, με μια δική του δραματουργική σύνθεση που, όπως τονίζει, θα τοποθετήσει «το ένα έργο δίπλα στο άλλο, όπου θα συνυπάρχουν παρελθόν, παρόν και μέλλον». Πρωταγωνιστές του οι Νίκος Καραθάνος, Καρυοφυλλιά Καραμπέτη, Στεφανία Γουλιώτη, Νίκος Χατζόπουλος.  

Δέκα χρόνια μετά την επίσκεψη του στη ραψωδία της “Οδύσσειας” “Νέκυια”, ο Μιχαήλ Μαρμαρινός επιστρέφει στο ομηρικό έπος.

Την παρθενική έξοδο τους  στην ορχήστρα της Επιδαύρου θα δοκιμάσουν δύο έμπειροι δημιουργοί, αναδεικνύοντας μιαν άλλη πτυχή της τόλμης. Ο μεν Δημήτρης Τάρλοου θα σκηνοθετήσει την «Ηλέκτρα» (4 – 5 Ιουλίου) του Σοφοκλή, μια τραγωδία στην οποία ο ίδιος εντοπίζει «το βάρος της κληρονομιάς και την αδυναμία του ανθρώπου να ξεφύγει από τη μοίρα του». Στον ομώνυμο ρόλο θα εμφανιστεί η Λουκία Μιχαλοπούλου και μαζί της οι Αναστάσης Ροϊλός, Ιωάννα Παππά, Γιάννης Ανασταστάκης. Η δε Μαρία Πρωτόπαππα θα καταπιαστεί σκηνοθετικά και ερμηνευτικά με την σπάνια παιζόμενη τραγωδία του Ευριπίδη «Ανδρομάχη»  (8 & 9 Αυγούστου) «για μια γυναίκα ανελεύθερη, αιχμάλωτη, δούλη», πλαισιωμένη από ηθοποιούς όπως οι Αργύρης Ξάφης, Γιάννης Νταλιάνης, Δημήτρης Πιατάς.

Για τις τέσσερις από τις οκτώ παραγωγές του προγραμματισμού («Αντιγόνη», Συναυλία Θεόδωρου Κουρεντζή, «Οι δύο Οιδίποδες» και «Ο όρκος της Ευρώπης») το Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου έχει εξασφαλίσει την πολύτιμη χορηγία του Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, που συμμετέχει ως συμπαραγωγός και μέγας δωρητής του επετειακού προγράμματος στην Επίδαυρο.

Βεβαίως, ο θεατρικός προγραμματισμός δεν εξαντλείται στο «μεγάλο» θέατρο της Επιδαύρου αλλά επεκτείνεται και στη Μικρή Επίδαυρο όπου η ενότητα «Contemporary Ancients», περνάει, σύμφωνα με την Κατερίνα Ευαγγελάτου «σε μια πιο ανοιχτή και ελεύθερη φάση». Στο πλαίσιο της, η ιδιοσυγκρασιακή Όλια Λαζαρίδου παραλαμβάνει το νέο έργο του Κυριάκου Χαρίτου «Θήβα μοναξιά» (4 & 5 Ιουλίου) εμπνευσμένο από την «Αντιγόνη» του Σοφοκλή και ανοίγει απευθείας διάλογο με την έτερη παραγωγή σε σκηνοθεσία του Ούρλιχ Ράσε. Ο Χρήστος Στέργιογλου και ο Αλέξανδρος Δράκος Κτιστάκης θα παρουσιάσουν τις  «Ιαχές» (11-12 Ιουλίου) ένα υμνητικό έργο για την δραματική διαχρονία της σκλαβιάς.

Η Ελληνική Ακαδημία Κινηματογράφου κάνει μια ριζοσπαστική πρόταση με άξονα το αρχαίο δράμα που γεννάει μια αστυνομική ταινία, με θέμα τη μητροκτονία: Επτά διακεκριμένοι κινηματογραφικοί σκηνοθέτες – Αλέξανδρος Βούλγαρης, Σοφία Εξάρχου, Νεριτάν Ζιντζιρία, Χριστίνα Ιωακειμίδη, Μπάμπης Μακρίδης, Αργύρης Παπαδημητρόπουλος, Ελίνα Ψύκου – συμπράττουν σε μια ερμηνεία της «Ηλέκτρας» (18 Ιουλίου), πάνω σε σενάριο του Παναγιώτη Χριστόπουλου, γυρίζοντας έκαστος ένα κεφάλαιο από την περιπέτεια της ηρωίδας του Σοφοκλή. Και αυτό το εγχείρημα έρχεται αναπόφευκτα σε συνομιλία με την ματιά του Δημήτρη Τάρλοου, πάνω στον ίδιο μύθο.

Ο θεατρικός επίλογος για την Μικρή Επίδαυρο θα μπει με τους δύο γυναικείους μονολόγους «Δεξιά της κοίτης» και «Συνεδρία πολέμου» (25 και 26 Ιουλίου) – εμπνευσμένους αντίστοιχα από τον Οιδίποδα Επί Κολωνώ και την Λυσιστράτη – με την υπογραφή των συγγραφέων Γιάννη Παλαβού και του Άρη Αλεξανδρή σε σκηνοθεσία Γιάννη Σκουρλέτη.

Η Αμαλία Μουτούση στην “Αντιγόνη” του Λευτέρη Βογιατζή.

Στεφανώνοντας τις πλείστες προβληματικές για το αρχαίο δράμα, θα έρθει και η εικαστική έκθεση με επίκεντρο το πρόσωπο της Αντιγόνης, παρουσιάζοντας περισσότερες από 20 εκδοχές και μεταμορφώσεις της ηρωίδας σε 70 χρόνια επιδαύριας ιστορίας μέσα από πολύτιμα τεκμήρια από το αρχείο του Φεστιβάλ και πολλών ακόμη πολιτιστικών οργανισμών.

Είναι από τις σπάνιες φορές, που ο προγραμματισμός της Επιδαύρου δεν συνδέεται με την ανάγκη του “λαϊκού” θεάματος, που δεν αναζητά την ταμειακή…  λύτρωση στον Αριστοφάνη, που δημιουργεί περισσότερες προϋποθέσεις συνεργειών και που οι “νέες” αναγνώσεις αναζητώνται εντός των τειχών. Εξ ου και  λειτουργεί ως υπόσχεση για το σύνολο των παραγωγών και των δράσεων που θα παρουσιάσει φέτος ο οργανισμός – και ο οποίος αναμένεται να παρουσιαστεί έως τις αρχές Απριλίου, μέσα από 90 εκδηλώσεις.

Ulrich Rasche. Φωτογραφία: Πηνελόπη Γερασίμου

Tα τελευταία χρόνια έχει εδραιωθεί ένα ισχυρό καλλιτεχνικό στίγμα στην Επίδαυρο χάρη στις παγκόσμιες πρεμιέρες που επιδιώχθηκαν είτε σε συμπαραγωγή με κορυφαίους διεθνείς οργανισμούς (Schaubühne, Schauspielhaus Bochum, Residenztheater), είτε με τη μετάκληση σπουδαίων διεθνών θιάσων (όπως η Comédie-Française με τον Τιάγκο Ροντρίγκεζ), είτε με ανάθεση σκηνοθεσίας έργων του Αρχαίου Δράματος σε διακεκριμένους Ευρωπαίους σκηνοθέτες, όπως ο Φρανκ Κάστορφ το 2023 (Μήδεια) και ο Τιμοφέι Κουλιάμπιν το 2024 (Ιφιγένεια εν Αυλίδι), που συνεργάστηκαν με Έλληνες ηθοποιούς. Φέτος, ο Ούλριχ Ράσε, που γνωρίσαμε το 2022 με τον συγκλονιστικό Αγαμέμνονα του Αισχύλου σε συμπαραγωγή με το Residenztheater του Μονάχου, επιστρέφει στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου, για να σκηνοθετήσει αυτή τη φορά την Αντιγόνη του Σοφοκλή μ’ ένα λαμπερό καστ Ελλήνων ηθοποιών. Μια συμπαραγωγή του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου με το Εθνικό Θέατρο, σε μια παράσταση που θα δοθεί στην Επίδαυρο για τρεις ημέρες.

Ανεξίτηλος στη μνήμη όσων παρακολούθησαν τον Αγαμέμνονα μένει ακόμα ο εκστατικός παλμός των ερμηνευτών, καθώς βάδιζαν αέναα πάνω στην τεράστια μηχανοκίνητη περιστρεφόμενη σκηνή με ζωντανή μουσική υπόκρουση. Εξελίσσοντας την ανατρεπτική του σκηνική γλώσσα, ο Ράσε βασίζεται στη αξεπέραστη μετάφραση του Νίκου Παναγιωτόπουλου για να αναδείξει την αγέραστη μορφή της Αντιγόνης.

Η παράσταση θα ανοίξει το πρόγραμμα των Επιδαυρίων το τελευταίο Σαββατοκύριακο του Ιουνίου και αναμένεται να αφήσει έντονο αποτύπωμα στο επετειακό έτος 2025.

Σκηνοθεσία – Σκηνογραφία Ulrich Rasche • Δραματουργία Antigone Akgün • Μετάφραση Νίκος Α. Παναγιωτόπουλος • Μουσική Alfred Brooks •  Κοστούμια Άγγελος Μέντης • Φωτισμοί Ελευθερία Ντεκώ • Εκπαίδευση και καθοδήγηση χορού Yannik Stöbener • Βοηθός σκηνοθέτης David Moser • Βοηθός σκηνογραφίας Lukas Kötz • Βοηθός σκηνοθέτη Θωμαΐς Τριανταφυλλίδου • Βοηθός σκηνογράφου Ευάγγελος Αγάτσας • Παίζουν Γιώργος Γάλλος Κρέων, Δημήτρης Καπουράνης Αίμων, Κόρα Καρβούνη Αντιγόνη, Φιλαρέτη Κομνηνού Τειρεσίας, Κίττυ Παϊταζόγλου Ισμήνη, Θάνος Τοκάκης Φύλακας • Χορός (αλφαβητικά) Γιώργος Ζιάκας, Δημήτρης Καπουράνης, Βασίλης Μπούτσικος, Γκαλ Ρομπίσα, Θανάσης Ραφτόπουλος, Γιάννης Τσουμαράκης, Στρατής Χατζησταματίου και τρεις ακόμα ηθοποιοί

Μέγας Δωρητής Επετειακού Προγράμματος στην Επίδαυρο
Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ)
Η δωρεά του ΙΣΝ στηρίζει τη συμμετοχή του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου στη συμπαραγωγή.

Πάντοτε ονειρευόμουν να ανεβάσω στην Επίδαυρο την Αντιγόνη του Σοφοκλή. Ίσως ακουστεί κάπως παράξενο, αλλά η επιλογή μου δεν είχε να κάνει τόσο με τον χαρακτήρα της ίδιας της Αντιγόνης όσο με τη φιγούρα του βασιλιά Κρέοντα. Η Αντιγόνη, όπως γνωρίζουμε, είναι η ηρωίδα του έργου. Αντιστέκεται στην αυταρχική εξουσία του βασιλιά. Προτάσσει τις δικές της ιδέες για το τι πρέπει να συμβεί. Η δύναμη και η αντίστασή της απέναντι στην εξουσία είναι αξιοθαύμαστες. Αλλά μήπως δεν ζούμε σήμερα σε μια κοινωνία όπου είναι πανεύκολο για όλους να παριστάνουν τις ηρωίδες ή τους ήρωες, να μιλούν και να πράττουν με τα δικά τους μέτρα και σταθμά; Μήπως πολλές φορές ξεχνάμε ότι αποστολή του Κρέοντα ως βασιλιά είναι να υπερασπίζεται το κράτος και τους νόμους; Πιστεύω ότι είναι σημαντικό να ρίξουμε μια ματιά στον βασιλιά και στα επιχειρήματά του, που διατυπώνονται τόσο εύστοχα από τον Σοφοκλή στην τραγωδία.

Όπως ξέρουν καλά οι Έλληνες, η δημοκρατία είναι μια κατάκτηση που σφυρηλατήθηκε μέσα στους αιώνες, θεμελιωμένη σε ατομικές ελευθερίες αλλά και υποχρεώσεις. Στην Αντιγόνη, ο Κρέων είναι εκείνος που υπερασπίζεται αυτό το πολίτευμα. Έστω κι αν τελικά ακολουθεί εσφαλμένη πορεία, έστω κι αν αποδεικνύεται ανίκανος να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων που επιτάσσει η λειτουργία ενός τέτοιου πολιτεύματος, αξίζει τον κόπο να εξετάσουμε πιο προσεκτικά τα επιχειρήματα του Σοφοκλή εστιάζοντας στον χαρακτήρα του Κρέοντα.

Σε κάθε περίπτωση, χαίρομαι αφάνταστα για την ευκαιρία που μου δίνεται να διερευνήσω εις βάθος τις διαστάσεις και την επιχειρηματολογία του τραγικού ποιητή στην Επίδαυρο με έναν θίασο Ελλήνων ηθοποιών.
Ulrich Rasche
(Μετάφραση από τα γερμανικά: Γιάννης Καλιφατίδης)

Δημήτρης Τάρλοου @Θανάσης Καρατζάς

Τι σημαίνει «αποκαθιστώ το δίκαιο»; Μπορεί κανείς να ζήσει με τις συνέπειες της βίας; Είναι η βία αναπόφευκτη; Θα κλείσει η εκδίκηση τον κύκλο του αίματος; Είναι η λύτρωση ποτέ δυνατή; Και, τελικά, ποιος είναι ο ρόλος της αντίστασης όταν όλα φαίνονται χαμένα;

Το θέατρο Πορεία επανέρχεται στην Επίδαυρο, αυτή τη φορά με τον Καλλιτεχνικό Διευθυντή του Δημήτρη Τάρλοου στην πρώτη του σκηνοθεσία στο αργολικό θέατρο με τη σοφόκλεια εκδοχή της Ηλέκτρας.

Σε έναν κόσμο που μαστίζεται από ολοκληρωτισμούς και κοινωνική αδικία, σε μια εποχή όπου η βία και η εκδίκηση παρουσιάζονται συχνά ως «αναγκαίο κακό», η Ηλέκτρα του Σοφοκλή αποκτά ανατριχιαστική επικαιρότητα. Η τραγωδία αυτή δεν είναι απλώς μια αφήγηση εκδίκησης, αλλά ένας καθρέφτης των ανθρώπινων διλημμάτων, της διαχρονικής σύγκρουσης ανάμεσα στη δικαιοσύνη και την ηθική.

Η Ηλέκτρα, μέλος της καταραμένης οικογένειας των Ατρειδών, μια γυναίκα παγιδευμένη σε αυτόν τον κύκλο αίματος και φρίκης, είναι κάτι περισσότερο από τραγικός χαρακτήρας, αφού προσωποποιεί το δίλημμα ανάμεσα στην ανάγκη για δικαιοσύνη και την ηθική επιταγή της αποφυγής της βίας. Δεν είναι μόνο ένα τραγικό πλάσμα της μοίρας, αλλά και ένα δημιούργημα του χαρακτήρα της, ενός χαρακτήρα ολόψυχα δοσμένου στον αγώνα για δικαιοσύνη. Είναι άραγε και η ίδια θύμα της εμμονής της με την εκδίκηση ή μια φωνή αντίστασης απέναντι στη βαρβαρότητα της εξουσίας; Και γιατί όταν το παλάτι απαλλάσσεται πλέον από τους τυράννους, εκείνη δεν περνάει το κατώφλι του; Μένει απλώς έξω από τον Οίκο που μισεί ή αρνείται να γίνει μέρος του συστήματος που πολέμησε με πάθος; Είναι ακόμα δέσμια των ακραίων συναισθημάτων που την καθόρισαν – του πόνου για τον θάνατο του πατέρα, του μίσους για τη μητέρα, της νοσταλγίας για τον χαμένο αδερφό; Το πάθος της –είναι βέβαιο– δεν σιγάζει ούτε μετά την κάθαρση.

Στην Ηλέκτρα, ο ποιητής δεν δίνει απαντήσεις, οι θεοί απουσιάζουν, οι χρησμοί απλώς συμπίπτουν με τις ανθρώπινες αποφάσεις, η συνείδηση περνά σε δεύτερη μοίρα, οι Ερινύες δεν εμφανίζονται. Παρ’ όλα αυτά, το τίμημα για τους επιζώντες είναι βαρύ. Αυτό το τίμημα της επιλογής και την ανθρώπινη ανάγκη για κάθαρση με κάθε κόστος μάς καλεί να αναλογιστούμε η σοφόκλεια Ηλέκτρα. Εξάλλου, ο Σοφοκλής δεν θα μας δώσει άλλη ευκαιρία, δεν θα γράψει τριλογία: το δικό του έργο τελειώνει εδώ – εντός αυτών των 1.510 στίχων θαυμαστής συμμετρίας και λιτότητας θα διευθετηθεί κάθε μία από τις αμφιβολίες και τα ερωτήματα που έχει θέσει.

Μετάφραση Γιώργος Χειμωνάς • Σκηνοθεσία Δημήτρης Τάρλοου • Σκηνικά – Κοστούμια Πάρις Μέξης • Μουσική σύνθεση Φώτης Σιώτας • Σχεδιασμός φωτισμού Αλέκος Αναστασίου • Χορογραφίες Μαρκέλλα Μανωλιάδη • Συνεργάτις δραματολόγος Έρι Κύργια • Βοηθοί σκηνοθέτη Δήμητρα Κουτσοκώστα, Αρίστη Τσέλου • Βοηθός σκηνογράφου – ενδυματολόγου θ.α. • Βοηθός χορογράφου Μάρω Σταυρινού • Βοηθοί φωτιστή Χάρης Δάλλας, Ναυσικά Χριστοδουλάκου • Παίζουν Γιάννης Αναστασάκης Παιδαγωγός, Γρηγορία Μεθενίτη Χρυσόθεμις, Λουκία Μιχαλοπούλου Ηλέκτρα, Νικόλας Παπαγιάννης Αίγισθος, Ιωάννα Παππά Κλυταιμνήστρα, Αναστάσης Ροϊλός Ορέστης, Περικλής Σιούντας Πυλάδης • Χορός (αλφαβητικά) Μαργαρίτα Αλεξιάδη, Ασημίνα Αναστασοπούλου, Ελένη Βλάχου, Ιωάννα Δεμερτζίδου, Ιωάννα Λέκκα, Ελένη Σίστη, Λυδία Στέφου, Άννα Συμεωνίδου, Χαρά Τζόκα • Ζωντανή ερμηνεία της μουσικής Φώτης Σιώτας, Τάσος Μισυρλής

Μιχαήλ Μαρμαρινός @Ελίνα Γιουνανλή

Μετά τη ΝΕΚΥΙΑ με το ιαπωνικό θέατρο ΝΟ το 2015 και τους Ιχνευτές του Σοφοκλή το 2021, παραστάσεις που θα μας μείνουν αξέχαστες, ο Μιχαήλ Μαρμαρινός επανέρχεται στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου με μια ακόμα αναπάντεχη δραματουργική πρόταση καθοδηγώντας μια επιστροφή στις πηγές. Μια επίσκεψη σε τρεις ραψωδίες του έπους που αποκαλύπτει πώς αυτό το ατελεύτητο μυστήριο της προφορικής Αφήγησης (το βαθύ μυστήριο του θεάτρου) έχει τη δυνατότητα να μας εξακοντίζει συναρπαστικά «εκεί που η ιστορία ακόμα συμβαίνει».

Μετάφραση Δημήτρης Μαρωνίτης • Σκηνοθεσία Μιχαήλ Μαρμαρινός • Δραματουργική επεξεργασία Ελένη Μολέσκη – Μιχαήλ Μαρμαρινός • Σκηνικά Γιώργος Σαπουντζής • Κοστούμια Ελευθερία Αράπογλου • Μουσική Andys Skordis • Χορογραφία Gloria Dorliguzzo • Φωτισμοί Ελευθερία Ντεκώ • Μάσκες Μάρθα Φωκά • Α΄ βοηθός σκηνοθέτη Ελένη Μολέσκη • Β΄ βοηθός σκηνοθέτη Αλεξία Παραμύθα

Θεόδωρος Κουρεντζής ©Olya Runyova

Η ανακοίνωση κάθε νέας συναυλίας του Θεόδωρου Κουρεντζή δημιουργεί υψηλές προσδοκίες και αδημονία: για το παγκόσμιο μουσικόφιλο κοινό οι ερμηνείες του χαρισματικού αρχιμουσικού εγγυώνται μεγάλες συγκινήσεις. Πόσο μάλλον όταν η πληθωρική μουσική προσωπικότητα του Κουρεντζή αναμετριέται με το μεγαλείο του Μάλερ, που προκαλεί τον διανοητικό και συναισθηματικό κόσμο του ακροατή με τις υπαρξιακές αναζητήσεις και τις μεταφυσικές αγωνίες του.

Σε μια μοναδική συναυλία στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου, ο πολυβραβευμένος Έλληνας αρχιμουσικός θα διευθύνει τη Utopia, την ανεξάρτητη ορχήστρα που ίδρυσε το 2022, στην Τέταρτη συμφωνία του Μάλερ, τη δημοφιλέστερη του Αυστριακού μουσουργού. Το τραγούδι του δ΄ μέρους θα ερμηνεύσει η εξαιρετική Ελβετή σοπράνο Ρέγκουλα Μίλεμαν, από τις κορυφαίες της γενιάς της.

Στο δεύτερο μέρος της βραδιάς, η μεσόφωνος Εβ-Μοντ Ιμπό θα ερμηνεύσει τα σπαρακτικά Τραγούδια για τα νεκρά παιδιά (Kindertotenlieder), τον κύκλο τραγουδιών που συνέθεσε ο Μάλερ (1901-1904) σε φόρμα ορχηστρικών λίντερ, μελοποιώντας πέντε ποιήματα του Φρίντριχ Ρίκερτ.
Μέγας Δωρητής Επετειακού Προγράμματος στην Επίδαυρο Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ)

Γιάννης Χουβαρδάς @Θανάσης Καρατζάς

Γιορτάζοντας 50 χρόνια συνεχούς επαγγελματικής παρουσίας στο θέατρο, ο Γιάννης Χουβαρδάς μεταφράζει, διασκευάζει και σκηνοθετεί τον Οιδίποδα Τύραννο και τον Οιδίποδα επί Κολωνώ του Σοφοκλή σε μία παράσταση ως ενιαίο έργο. Υπό από την καθοδήγηση του έμπειρου Έλληνα σκηνοθέτη, μια ομάδα σημαντικών ηθοποιών και συντελεστών θα αφηγηθούν, με ζωντανή μουσική, τη συγκλονιστική ιστορία του Οιδίποδα ξεκινώντας από το τέλος και πηγαίνοντας προς τα πίσω, στην αρχή του κακού. Ο τυφλός και σε προχωρημένη πλέον ηλικία Οιδίπους μαζί με τους στενούς του συγγενείς φτάνουν σε έναν τόπο μυστηρίου διάσπαρτο με ιερά ταφικά μνημεία, τον αρχαίο Κολωνό, όπου θα γνωρίσουν μέσω θεϊκής αποκάλυψης τα ιερά απόκρυφα που θα τους δώσουν την απάντηση στο γιατί έζησαν μια τόσο βασανισμένη ζωή. Στη διάρκεια αυτής της μετάβασης, τα πρόσωπα αναβιώνουν μαζί με τον Οιδίποδα τα συνταρακτικά συμβάντα του «Τυράννου» και, περνώντας μέσα από τα στάδια προσέγγισης του θεϊκού πνεύματος όπως παρατίθενται στον «Επί Κολωνώ», παρακολουθούν την τελική ανύψωση και ανάληψη του ήρωα στους ουρανούς.

Στόχος του Γιάννη Χουβαρδά είναι τα δύο έργα ‒πολύ διαφορετικά μεταξύ τους σε σύλληψη και ύφος, και γραμμένα με μεγάλη χρονική απόσταση το ένα από το άλλο‒ να είναι απολύτως αναγνωρίσιμα στη διάρκεια της παράστασης, με τρόπο που να αποδίδει αρμονικά την αίσθηση μιας ενιαίας ιστορίας, πιστής στο πνεύμα του Σοφοκλή, του κορυφαίου τραγικού.

Μετάφραση – Διασκευή – Σκηνοθεσία Γιάννης Χουβαρδάς • Σκηνικά Εύα Μανιδάκη • Κοστούμια Ιωάννα Τσάμη • Μουσική Άγγελος Τριανταφύλλου • Κίνηση Ερμίρα Γκόρο • Φωτισμοί Νίκος Βλασόπουλος • Α΄ βοηθός σκηνοθέτη Δέσποινα Λάρδη • Βοηθοί σκηνοθέτη Ηλιάνα Καλαδάμη, Ναυσικά Κίρκη • Πρωταγωνιστούν (αλφαβητικά) Στεφανία Γουλιώτη, Νίκος Καραθάνος, Καρυοφυλλιά Καραμπέτη, Κωνσταντίνος Μπιμπής, Πηνελόπη Τσιλίκα, Ορέστης Χαλκιάς, Νίκος Χατζόπουλος • Χορός Γιάννης Κότσιφας, Έκτορας Λυγίζος (κορυφαίοι), Πολυξένη Παπακωνσταντίνου, Θεόβη Στύλλου, Άγγελος Τριανταφύλλου
Μέγας Δωρητής Επετειακού Προγράμματος στην Επίδαυρο – Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ)

Wajdi Mouawad ©Tuong Vi Nguyen

Ο Λιβανοκαναδός συγγραφέας, σκηνοθέτης και ηθοποιός Ουαζντί Μουαουάντ, καλλιτεχνικός διευθυντής τα τελευταία χρόνια του Théâtre National de la Colline, έγινε γνωστός στην Ελλάδα κυρίως ως ο σεναριογράφος του υποψήφιου για Όσκαρ ξενόγλωσσης ταινίας Μέσα από τις φλόγες (σκην. Denis Villeneuve, 2010), που βασίστηκε στο θεατρικό έργο του Πυρκαγιές (Incendies). Το σκοτεινό αυτό οδοιπορικό στον Λίβανο του εμφυλίου, που ξετυλίγεται μέσα από μια τραυματική οικογενειακή ιστορία, έχει στη ρίζα του μια βαθιά σύνδεση με την αρχαία τραγωδία, η οποία αποτελεί την κυριότερη πηγή έμπνευσης του Μουαουάντ: ο διχασμός στην καρδιά της οικογένειας, η πάλη των δύο φύλων, ο ξεριζωμός, η ολέθρια κληρονομιά της προηγούμενης γενιάς στις επόμενες και η αναζήτηση κάθαρσης είναι θέματα που επανέρχονται στα θεατρικά του έργα, τα περισσότερα σε διάλογο με ήρωες του Αρχαίου Δράματος. Θέατρο πολιτικό σε συνομιλία με τη σύγχρονη ιστορία, εμβαθύνει ταυτόχρονα στον Μύθο επιδιώκοντας να αναδείξει τις αρχετυπικές διαστάσεις της ανθρώπινης περιπέτειας, ανεξαρτήτως τόπου και χρόνου. Από την άλλη, εστιάζει στην αναζήτηση ταυτότητας πέρα από φυλετικά, θρησκευτικά, οικογενειακά όρια, και ο φωτισμός των προσώπων μ’ έναν έντονα λυρικό λόγο προσδιορίζει μια ιδιαίτερα σύγχρονη προσέγγιση, όπως το είδαμε και στο τελευταίο του έργο Όλοι εμείς πουλιά, που ανέβηκε στο Εθνικό Θέατρο πέρσι.

Ο Μουαουάντ είχε έρθει στο Ηρώδειο το 2011 με τον κύκλο Γυναίκες, σπονδυλωτή σκηνοθεσία των έργων του Σοφοκλή Αντιγόνη, Ηλέκτρα και Τραχίνιαι, με γαλλοκαναδικό θίασο σε μια διεθνή συμπαραγωγή.

Από τους πλέον ενδιαφέροντες σύγχρονους δραματουργούς διεθνώς, επανέρχεται φέτος στο Φεστιβάλ, πρώτη φορά όμως στην Επίδαυρο, με ένα νέο έργο εμπνευσμένο από αρχαίες ηρωίδες που γράφει με δική μας ανάθεση στο πλαίσιο του Κύκλου Contemporary Ancients. Θα το παρουσιάσει το πρώτο Σαββατοκύριακο του Αυγούστου μ’ έναν πολυεθνικό θίασο σε μια πολύγλωσση παράσταση, διεθνή συμπαραγωγή και από τα highlights του καλοκαιριού.
Κείμενο – Σκηνοθεσία Wajdi Mouawad
Μέγας Δωρητής Επετειακού Προγράμματος στην Επίδαυρο – Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ)

Το ταξίδι επιστροφής είναι πάντα ταξίδι αλλά ποτέ επιστροφής. Είναι πένθος, εσωτερικός νεκροθάλαμος όπου εισερχόμαστε για να αναγνωρίσουμε το πτώμα ενός πράγματος που θεωρούσαμε ακόμα ζωντανό. Αυτό συμβαίνει για κείνες που θεωρούν ότι θα ξαναβρούν κάποτε τη μητέρα τους αλλά και για τη μητέρα που θεωρεί ότι κάποτε θα ξαναβρεί τις κόρες της. Είναι μια αρχαία ιστορία που επαναλαμβάνεται διαρκώς από τα βάθη του χρόνου: ένα κορίτσι παίζει στην ακρογιαλιά όταν ξαφνικά βλέπει να εμφανίζεται ένας λευκός ταύρος. Θαμπωμένη από την ομορφιά και τη δύναμή του, η κοπέλα καβαλά ανυποψίαστη τον ταύρο που, μεμιάς, ξαναγυρνά προς τη θάλασσα παρασύροντάς την μια για πάντα μακριά από την πατρίδα της.

Αιώνες, χιλιετίες αργότερα, μέσα απ’ την ίδια τη σάρκα των παιδιών και των παιδιών των παιδιών των παιδιών εξακολουθούν να αντηχούν τα τραγούδια, τα κλάματα και οι χοροί των αρχαίων τραυμάτων, που κανείς ποτέ δεν είπε και κανείς ποτέ δεν αφηγήθηκε. Κι από συμφορά σε συμφορά, από βιαιότητα σε βιαιότητα, οι πηγές των βασάνων χάνονται στο πηγάδι του χρόνου. Πρέπει, λοιπόν, κάποια στιγμή, αφού δεν μπορείς να μιλήσεις, δεν μπορείς να αναπνεύσεις, όταν όλα αρχίζουν ψελλίζοντας να επανέρχονται, με υπομονή, να μπεις στον λαβύρινθο της μνήμης ακολουθώντας το αόρατο νήμα του έρωτα, όσο οδυνηρό κι αν είναι, για να ξαναβρείς το πρωταρχικό τραύμα που αιμορραγεί ακόμα και να δοκιμάσεις να το επουλώσεις. Να επινοήσεις έναν χαρακτήρα για να ψηλαφίσεις τη φρίκη των συμφορών του δικού σου παρελθόντος.
Wajdi Mouawad
(Μετάφραση από τα γαλλικά: Δήμητρα Κονδυλάκη)

Μαρία Πρωτόπαππα ©Σταύρος Χαμπάκης

Μεταφερόμαστε μακριά από τα μεγάλα κέντρα, στην ελληνική επαρχία. Θεσσαλία, Φθιώτιδα, Θετίδειον. Στον οίκο του γιου του Αχιλλέα, του Νεοπτόλεμου. Ο βίαιος, σκληρός, ασεβής ήρωας της Ιλιάδας, που πάνω του στηρίχθηκε η νίκη των Ελλήνων στην Τροία, είναι ανίκανος να ανταποκριθεί στις ευθύνες του πατέρα, του συζύγου, του ηγέτη. Φεύγει για να βρει θεραπεία στο μαντείο του Απόλλωνα στους Δελφούς. Ο πολεμικός παροξυσμός του έχει μολύνει το κρεβάτι, το σπίτι, την πόλη του. Μπροστά στα μάτια της γυναίκας που αδίκησε ανεπανόρθωτα, θα λάβει το είδος της τιμωρίας που ονομάστηκε νεοπτολέμειος τίσις. Η χώρα, η επαρχία, αποδεκατισμένη, αντιπροσωπεύεται από έναν γκροτέσκο Χορό γυναικών, εγκαταλελειμμένων, φοβισμένων, υποταγμένων μέσα στην απορία τους.

Σε μιαν αντιστροφή της ηρωικής Ιλιάδας, στην Ανδρομάχη ο Ευριπίδης στηλιτεύει την αλαζονεία των Ελλήνων και την ψευδαίσθηση της ανωτερότητας του πολιτισμού τους. Οι προπολεμικές υποσχέσεις για μια ενωμένη, ισχυρή χώρα διαψεύδονται σε ένα τοπίο φθοράς, γήρατος, φόβου και φθόνου. Η ευθύνη βαρύνει όχι μόνο τους πρωτεργάτες, αλλά και όσους τους πίστεψαν και συνέβαλαν στον ευτελισμό των αξιών με την ανοχή τους. Η νέα γενιά πληρώνει το τίμημα.

Μετάφραση Γ. Β. Τσοκόπουλος • Σκηνοθεσία – Απόδοση – Δραματουργική επεξεργασία Μαρία Πρωτόπαππα • Συνεργασία στη δραματουργική επεξεργασία Έλενα Τριανταφυλλοπούλου • Καλλιτεχνική συνεργασία Ελένη Σπετσιώτη • Σκηνικά – Κοστούμια Εύα Νάθενα • Μουσική σύνθεση Λόλεκ •  Φωτισμοί Σάκης Μπιρμπίλης • Κίνηση Αλέξανδρος Βαρδαξόγλου • Φωνητική διδασκαλία Άννα Παγκάλου • Βοηθός σκηνοθέτιδας Εύη Νάκου • Παίζουν (αλφαβητικά) Δημήτρης Γεωργιάδης, Στέλλα Γκίκα, Τάσος Λέκκας, Δημήτρης Μαμιός, Γιάννης Νταλιάνης, Αργύρης Ξάφης, Δημήτρης Πιατάς, Μαρία Πρωτόπαππα, Γιώργος Φασουλάς και 5 ακόμα ηθοποιοί • Διεύθυνση & εκτέλεση παραγωγής Kart Productions • Παραγωγή Τεχνηχώρος

Θεόδωρος Τερζόπουλος. Φωτογραφία: Θεόφιλος Τσίμας

Η εμβληματική τριλογία του Αισχύλου Ορέστεια σε σκηνοθεσία Θεόδωρου Τερζόπουλου, στην πρώτη συνεργασία του διεθνώς καταξιωμένου Έλληνα σκηνοθέτη και δασκάλου με το Εθνικό Θέατρο, αποτέλεσε από τις σπουδαιότερες στιγμές στην πρόσφατη ιστορία του ελληνικού θεάτρου. Μετά τη θριαμβευτική της πορεία σε ξεχωριστούς σταθμούς, η παράσταση επιστρέφει στις 22 & 23 Αυγούστου στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου, ολοκληρώνοντας τον φετινό επιδαύριο κύκλο του Φεστιβάλ.

Η Ορέστεια του Τερζόπουλου συνιστά ένα έργο διανοητικού και φιλοσοφικού βάθους, που κατορθώνει με τη συνταρακτική του ενέργεια να διευρύνει τα όρια της τέχνης, και να αφηγηθεί, εντέλει, την ιστορία της ίδιας της ανθρωπότητας. Ως πράξη αδιαμφισβήτητα πολιτική και εμπειρία πολυδιάστατα πνευματική, η παράσταση έτυχε διθυραμβικής υποδοχής τόσο από τους χιλιάδες θεατές που την παρακολούθησαν όσο και από τα εγχώρια και διεθνή μέσα μαζικής ενημέρωσης.

Μετά την πρεμιέρα της στην Επίδαυρο το 2024, την περιοδεία που ακολούθησε στην Ελλάδα και την Κύπρο, και την παρουσίασή της στη Βιτσέντσα της Ιταλίας, όπου άνοιξε τον 77ο Κύκλο Κλασικών Παραστάσεων στο ιστορικό θέατρο Olimpico, η μοναδική αυτή παράσταση επιστρέφει στον τόπο από όπου ξεκίνησε το συναρπαστικό της ταξίδι, για να προσφέρει σε όλους μας τη δυνατότητα να τη ζήσουμε για ακόμα μια φορά.

Μετάφραση Ελένη Βαροπούλου • Σκηνοθεσία – Δραματουργική επεξεργασία Θεόδωρος Τερζόπουλος • Συνεργάτης σκηνοθέτης Σάββας Στρούμπος • Σκηνικά – Κοστούμια – Φωτισμοί Θεόδωρος Τερζόπουλος • Πρωτότυπη μουσική σύνθεση Παναγιώτης Βελιανίτης • Σύμβουλος δραματολόγος Μαρία Σικιτάνο • Δραματολόγος παράστασης Ειρήνη Μουντράκη • Βοηθός σκηνοθέτη Θεοδώρα Πατητή • Συνεργάτης σκηνογράφου Σωκράτης Παπαδόπουλος • Συνεργάτιδα ενδυματολόγου Παναγιώτα Κοκκορού • Συνεργάτης φωτιστή Κωνσταντίνος Μπεθάνης • Καλλιτεχνική συνεργάτιδα Μαρία Βογιατζή • Βίντεο Νίκος Πάστρας • Φωτογραφίες Johanna Weber • Παίζουν (αλφαβητικά) Μπάμπης Αλεφάντης Πυλάδης, Έβελυν Ασουάντ Κασσάνδρα, Τάσος Δήμας Φύλακας / Κορυφαίος / Προπομπός, Κωνσταντίνος Ζωγράφος Ορέστης, Έλλη Ιγγλίζ Τροφός, Δαυίδ Μαλτέζε Αίγισθος), Άννα Μαρκά Μπονισέλ Προφήτις, Νίκος Ντάσης Απόλλων, Ντίνος Παπαγεωργίου Κήρυκας, Αγλαΐα Παππά Αθηνά, Μυρτώ Ροζάκη  Ηλέκτρα, Σάββας Στρούμπος Αγαμέμνων, Αλέξανδρος Τούντας Οικέτης, Σοφία Χιλλ Κλυταιμνήστρα / Το Είδωλον της Κλυταιμνήστρας • Χορός Μπάμπης Αλεφάντης, Κατερίνα Αμπλιανίτη,  Έβελυν Ασουάντ, Χριστόφορος Βογιατζής, Ναταλία Γεωργοσοπούλου, Κατερίνα Δημάτη, Πύρρος Θεοφανόπουλος, Έλλη Ιγγλίζ, Βασιλίνα Κατερίνη, Θάνος Μαγκλάρας, Ελπινίκη Μαραπίδη, Άννα Μαρκά Μπονισέλ, Λυγερή Μητροπούλου, Ρόζυ Μονάκη, Ασπασία Μπατατόλη, Νίκος Ντάσης, Ντίνος Παπαγεωργίου, Βαγγέλης Παπαγιαννόπουλος, Σταύρος Παπαδόπουλος, Μυρτώ Ροζάκη, Γιάννης Σανιδάς, Αλέξανδρος Τούντας, Κατερίνα Χιλλ, Μιχάλης Ψαλίδας

Με αφορμή την παγκόσμια πρεμιέρα της παράστασης της Αντιγόνης σε σκηνοθεσία του Ούλριχ Ράσε (συμπαραγωγή του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου και του Εθνικού Θεάτρου), ο εκθεσιακός χώρος του Αρχαίου Θεάτρου της Επιδαύρου φιλοξενεί μια νέα περιοδική έκθεση, με τίτλο Αντιγόνη. Νόμος και Ανυπακοή.

Ανοιχτή για το κοινό καθ’ όλη τη διάρκεια των παραστάσεων στο αργολικό θέατρο, η έκθεση παρουσιάζει τις μεταμορφώσεις που γνώρισε στα 70 χρόνια των Επιδαυρίων ένα από τα πιο εμβληματικά έργα της αρχαίας δραματουργίας, που καθόρισε τη δυτική νεωτερική συνείδηση.

Πολύτιμα τεκμήρια από το αρχείο του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου και πολλών ακόμη πολιτιστικών οργανισμών και θιάσων της Ελλάδας και του εξωτερικού (φωτογραφίες, κοστούμια, μακέτες, παρτιτούρες και οπτικοακουστικό υλικό) ανακαλούν στη μνήμη του επισκέπτη σημαντικές στιγμές του θεσμού των Επιδαυρίων και αναδεικνύουν το παλίμψηστο της θεατρικής ερμηνείας μέσα σε μια ιστορική προοπτική, καλώντας τον θεατή να αποπειραθεί τον δικό του αναστοχασμό πάνω στα θεμελιώδη ερωτήματα του έργου: την έννοια του νόμου και την ανυπακοή ως προσωπική και πολιτική επιλογή, τις τραγικές εσωτερικές αντιφάσεις της έννοιας της δικαιοσύνης, τη σύγκρουση του εθιμικού και του πολιτικού δικαίου, της οικογένειας και του κράτους, τα εξουθενωτικά προσωπικά διλήμματα μπροστά στον εμφύλιο σπαραγμό.

Σύλληψη – Γενική εποπτεία Κατερίνα Ευαγγελάτου • Επιστημονική επιμέλεια Παναγιώτης Μιχαλόπουλος • Έρευνα – Τεκμηρίωση Κωνσταντίνα Νικολοπούλου • Συνεργάτιδα στην έρευνα και την τεκμηρίωση Εύα Γεωργουσοπούλου • Εικαστική επιμέλεια Θάλεια Μέλισσα
Στο πλαίσιο του Διεθνούς Δικτύου Αρχαίου Δράματος.

Το επιτυχημένο θεατροπαιδαγωγικό πρόγραμμα «Μικροί Ιχνευτές» συνεχίζεται και φέτος, φέρνοντας κοντά στα παιδιά το υπέροχο και μυστηριώδες σύμπαν των αρχαίων μύθων. Ενώ οι μεγάλοι παρακολουθούν την παράσταση στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου απερίσπαστοι, τα παιδιά απασχολούνται δημιουργικά προσεγγίζοντας το περιεχόμενο του ίδιου έργου. Στο πρόγραμμα συμμετέχει ομάδα έμπειρων θεατροπαιδαγωγών και δασκάλων μουσικοκινητικής και αισθητικής αγωγής.

Κάθε Παρασκευή και Σάββατο κατά τη διάρκεια των παραστάσεων στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου. Για παιδιά 5-12 ετών.

Στο πλαίσιο του Διεθνούς Δικτύου Αρχαίου Δράματος

Η Πάροδος, το διακαλλιτεχνικό ερευνητικό πρόγραμμα (studio residency) που εγκαινιάσαμε το 2021, έχει στόχο να δώσει τη δυνατότητα σε καλλιτέχνες*ιδες από ένα ευρύ φάσμα τεχνών να προχωρήσουν, υπό ιδανικές συνθήκες, την έρευνά τους πάνω στη δραματουργία του Αρχαίου Δράματος in situ. Η ερευνητική διαδικασία έχει πρακτικό χαρακτήρα και αναπτύσσεται σε δύο στάδια: το πρώτο στάδιο (έρευνα) πραγματοποιείται στην Αθήνα, ενώ το δεύτερο στάδιο (εφαρμογή) στο Μικρό Θέατρο της Αρχαίας Επιδαύρου. Τον γενικό συντονισμό και την καθοδήγηση φέτος έχει αναλάβει ο σκηνοθέτης Δημήτρης Καραντζάς.
Στο πλαίσιο του Διεθνούς Δικτύου Αρχαίου Δράματος

Όλια Λαζαρίδου. Φωτογραφία: Υπαπαντή Ευσταθίου

Η μνήμη δεν είναι τίποτε άλλο πέρα από γλώσσα. Σε μια επαρχία ξεγραμμένη εδώ και χρόνια, μια φωνή ψάχνει εκείνο το κορίτσι που το λέγαν Αντιγόνη. Η πόλη ξυπνά. Θυμάται. Μπαινοβγαίνει στο όνειρο. Τα θραύσματά της αντηχούν. Μένουν για λίγο. Μετά γίνονται σκόνη.

Βραβευμένος συγγραφέας και σεναριογράφος, ο Κυριάκος Χαρίτος (Κρατικό Βραβείο Παιδικού Λογοτεχνικού Βιβλίου 2023) γράφει μια λαϊκή παραλογή εμπνευσμένη από τον μύθο της Αντιγόνης που σκηνοθετεί η Όλια Λαζαρίδου. Αποφεύγοντας τη γραμμικότητα ενός κειμένου που οι θεατές γνωρίζουν απέξω κι ανακατωτά, το Θήβα μοναξιά κινείται τόσο προς τα μπρος όσο και προς τα πίσω. Έχει τη μορφή ενός παραμιλητού. Ενός τραγουδιού.

Η αφήγηση, άλλοτε σε έμμετρο κι άλλοτε σε πεζό λόγο, συνομιλεί με τη μουσική που ερμηνεύεται ζωντανά επί σκηνής. Ηθοποιοί και μουσικοί συνθέτουν μια ονειρική μπάντα που πότε μιλά, πότε τραγουδά και πότε ψάλλει και μας μεταφέρει στα χώματα ενός τόπου γεμάτου θραύσματα μνήμης σαν κτερίσματα.

Η παράσταση συνομιλεί με την εναρκτήρια παραγωγή του Φεστιβάλ στην Επίδαυρο (Αντιγόνη του Σοφοκλή σε σκηνοθεσία Ulrich Rasche).

Σκηνοθεσία Όλια Λαζαρίδου • Μουσική σύνθεση Γιαν Βαν Αγγελόπουλος • Σκηνικά – Κουστούμια Άγγελος Μέντης • Φωτισμοί Ελίζα Αλεξανδροπούλου • Κίνηση Νικολέττα Ξεναρίου • Διδασκαλία φωνών Γιάννης Ψαλιδάκος • Βοηθός σκηνοθέτιδας Αριάδνη Κωσταντακοπούλου • Ηχοληψία Νίκος Κόλλιας • Παίζουν Όλια Λαζαρίδου, Αλεξάνδρα Καζάζου, Βασίλης Τρυφουλτσάνης, Γιάννης Ψαλιδάκος • Εκτέλεση παραγωγής Apparat Athen / Νικόλας Χανακούλας

Πώς θα μπορούσε άραγε να ηχήσει μουσική από τη σκέψη του πρόσφυγα τη σκέψη του αιχμάλωτου τη σκέψη του ανθρώπου σαν κατάντησε κι αυτός πραμάτεια, όπως γράφει ο Σεφέρης στον «Τελευταίο σταθμό»· από τον θρήνο της Εκάβης που πάει να γίνει σκλάβα μετά την άλωση της Τροίας στις Τρωάδες του Ευριπίδη· από τον πόνο των ανθρώπων που έχουν βιώσει τη σκλαβιά σε όλη τους τη ζωή;

Ερωτήματα σαν αυτό αποτέλεσαν οδηγό σε μια σύνθετη έρευνα που επιχειρεί να οδηγήσει την αρχαία και νεότερη ποίηση και τη μουσική σε νέα, αχαρτογράφητα μονοπάτια, με απώτερο στόχο να δημιουργηθεί ένα ενιαίο μουσικό έργο που ασχολείται με διαχρονικά και πανανθρώπινα ζητήματα.

Οι Ιαχές είναι μια παράσταση που, με άξονα τη σκλαβιά, τον ξεριζωμό και τη μετανάστευση ανά τους αιώνες, διερευνά τα σημεία τομής και την οργανική συγγένεια ανάμεσα στην ποίηση, το Αρχαίο Δράμα και το μέλος, τη μουσική.

Αποσπάσματα από αρχαίες τραγωδίες, στίχοι από τη δημοτική και νεότερη ελληνική και παγκόσμια ποίηση και πρωτότυπα κείμενα συνενώνονται και ενσωματώνονται σ’ ένα πρωτότυπο μουσικό έργο σε σύνθεση του Αλέξανδρου Δράκου Κτιστάκη. Το έργο ερμηνεύει το Alex Drakos Quartet, σε μια επί σκηνής μουσική συνομιλία με χαρισματικούς ερμηνευτές τον Χρήστο Στέργιογλου, που σκηνοθετεί την παράσταση, και τον λυρικό τραγουδιστή Γιώργο Ιατρού.

Σκηνοθεσία Χρήστος Στέργιογλου • Δραματουργική επεξεργασία Ταξιάρχης Δεληγιάννης, Βασίλης Τσιουβάρας • Μουσική σύνθεση Αλέξανδρος Δράκος Κτιστάκης • Ερμηνευτές Χρήστος Στέργιογλου ερμηνεία, τραγούδι, Γιώργος Ιατρού τραγούδι • Ζωντανή ερμηνεία της μουσικής Αλέξανδρος Δράκος Κτιστάκης ντραμς, Γιάννης Παπαδόπουλος πιάνο, Γιώργος Γεωργιάδης μπάσο, Δημήτρης Τσάκας σαξόφωνο • Σύμβουλος δραματουργίας Ελένη Σπετσιώτη • Επιμέλεια κίνησης Ζωή Χατζηαντωνίου • Σκηνικά – Κοστούμια Ιωάννα Τσάμη • Φωτισμοί Ελίζα Αλεξανδροπούλου • Ηχοληψία Νίκος Κόλλιας • Βοηθοί σκηνοθέτη Ταξιάρχης Δεληγιάννης, Βασίλης Τσιουβάρας • Εκτέλεση παραγωγής Apparat Athen / Νικόλας Χανακούλας
Διάρκ. 65΄

Ηλέκτρα ©DESPINA_SPYROU

Άλλη μια αναπάντεχη σύμπραξη στο πλαίσιο των εορτασμoύ των 70 χρόνων του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου! Το Φεστιβάλ ενώνει φέτος τις δυνάμεις του με την Ελληνική Ακαδημία Κινηματογράφου για τη δημιουργία μιας ταινίας που αποτελεί πρόταση της ΕΑΚ η οποία αντλεί την έμπνευσή της από την Ηλέκτρα του Σοφοκλή. Μέρος του επιτυχημένου κύκλου Contemporary Ancients, που φέτος ανοίγεται και στην τέχνη του κινηματογράφου, η ταινία σε σενάριο Παναγιώτη Χριστόπουλου, θα αποτελείται από 7 κεφάλαια, το καθένα σκηνοθετημένο από διαφορετικό *ή σκηνοθέτη *τιδα.. Επτά διακεκριμένες και διακεκριμένοι δημιουργοί, με συμμετοχές σε κινηματογραφικά φεστιβάλ εντός και εκτός Ελλάδος, επιλέχθηκαν ώστε να εκπροσωπούν το ευρύ φάσμα της σύγχρονης ελληνικής κινηματογραφίας και να συμβάλουν με τη δική τους ματιά σ’ αυτή την πρωτότυπη κινηματογραφική σκυταλοδρομία. Είναι (με αλφαβητική σειρά) οι: Αλέξανδρος Βούλγαρης, Σοφία Εξάρχου, Νεριτάν Ζιντζιρία, Χριστίνα Ιωακειμίδη, Μπάμπης Μακρίδης, Αργύρης Παπαδημητρόπουλος και Ελίνα Ψύκου. Την εκτέλεση της παραγωγής έχει αναλάβει η εταιρεία Marni Films με παραγωγό τη Μίνα Ντρέκη. Θα συνεργαστούν με διαφορετικούς διευθυντές φωτογραφίας και μοντέρ, ενώ οι υπόλοιποι συντελεστές και ηθοποιοί θα είναι κοινοί.

Έχοντας ως ενιαίο κορμό μια υποθετική μητροκτονία στη σύγχρονη Ελλάδα, η ταινία αντλεί στοιχεία και θεματικές από την Ηλέκτρα του Σοφοκλή και χτίζει μια ιστορία σε επτά μέρη, που αντιστοιχούν σε επτά οπτικές γωνίες πάνω στο έγκλημα. Αντίθετα απ’ ό,τι στην τραγωδία του Σοφοκλή, εδώ οι βασικοί πρωταγωνιστές του μύθου μιλούν ελάχιστα ή καθόλου. Για κείνους και εξ ονόματός τους μιλούν τα ΜΜΕ, οι Αρχές, η κοινωνία, τα ψηφιακά ίχνη με την αναζήτηση και ανασύνθεση της αλήθειας να καθίσταται εντέλει ανέφικτη.
Παναγιώτης Χριστόπουλος

Σκηνοθεσία Αλέξανδρος Βούλγαρης, Σοφία Εξάρχου, Νεριτάν Ζιντζιρία, Χριστίνα Ιωακειμίδη, Μπάμπης Μακρίδης, Αργύρης Παπαδημητρόπουλος, Ελίνα Ψύκου • Σενάριο Παναγιώτης Χριστόπουλος • Διεύθυνση Φωτογραφίας Σίμος Σαρκετζής, Χρήστος Καραμάνης, Δημήτρης Λαμπρίδης, Νικόλας Καρανικόλας, Μανού Τιλίνσκι • Casting Director Σοφία Δημοπούλου • Κοστούμια Μάρλι Αλιφέρη, Ελισάβετ Ζαχαράκη • Σκηνογραφία Σταύρος Λιόκαλος •  Μακιγιάζ Ιωάννα Λυγίζου • Ηχολήπτης Στέφανος Ευθυμίου • Παίζουν Αγγελική Παπαθεμελή Κλυταιμνήστρα, Κώστας Κορωναίος Αγαμέμνων, Αυγουστίνος Κούμουλος Αίγισθος, Μαρία Φιλίνη Αξιωματικός ΔΕΕ, Έλσα Λεκάκου Ηλέκτρα, Στέφανος Καλτζίδης Ορέστης, Κατερίνα Ζησούδη Χρυσόθεμις, Νίκος Χανακούλας Φύλακας, Μαρία Καλλιμάνη Γυναίκα, Φίλιππος Σαλάτας Μωρό Χρυσόθεμις, Θάνος Αλεξίου Βουλευτής, Λαέρτης Μαλκότσης Παιδαγωγός, Δανάη Δεληγεώργη Παιδοψυχολόγος, Ευγενία Σαμαρά Παρουσιάστρια, Γιώργος Κουβαράς Ρεπόρτερ, Ιωάννα Ραμπαούνη Αστυνομικός Ηλέκτρα, Σεραφείμ Ράδης Αστυνομικός Ορέστης, Βασίλης Δημητρούλιας Πραγματογνώμων  • Εκτέλεση παραγωγής Μίνα Ντρέκη | Marni Films

Η ταινία είναι μια παραγωγή του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου, με την Ελληνική Ακαδημία Κινηματογράφου και πραγματοποιείται με την ευγενική χορηγία της ΔΕΗ.

Η ΔΕΗ, η μεγαλύτερη εταιρεία ενέργειας στη ΝΑ Ευρώπη, υποστηρίζει όλους και όσα μας οδηγούν σε ένα μέλλον γεμάτο πολιτισμό, ενισχύει τον πολιτιστικό πλούτο και στηρίζει κάθε μορφή δημιουργικής έκφρασης ως μέσου κοινωνικής ευαισθητοποίησης και αλλαγής.
Διαρκ. 50΄

Άρης Αλεξανδρής και Γιάννης Παλαβός

Δύο γυναικείους μονολόγους εμπνευσμένους από το Αρχαίο Δράμα με την υπογραφή σύγχρονων Ελλήνων συγγραφέων, του Γιάννη Παλαβού και του Άρη Αλεξανδρή, παρουσιάζουμε και φέτος στο πλαίσιο του Κύκλου Contemporary Ancients σε σκηνοθεσία Γιάννη Σκουρλέτη. Γραμμένοι με ανάθεση του Φεστιβάλ, αντλούν και οι δύο ελεύθερα από τους αρχαίους μύθους αποκαλύπτοντας σύγχρονες πτυχές τους σε πρωτότυπα, ανατρεπτικά έργα.

Συγγραφέας των συλλογών διηγημάτων Αστείο (Κρατικό Βραβείο Διηγήματος 2013) και Το παιδί (2019), ο Γιάννης Παλαβός αντλεί από τον Οιδίποδα επί Κολωνώ για να φωτίσει την αρχετυπική σχέση πατέρα-κόρης μέσα από τον μονόλογο μιας γυναίκας που σκιαγραφεί το πορτρέτο του πατέρα της, περιπλανώμενου λαϊκού οργανοπαίκτη στην ελληνική επαρχία, διωγμένου και κατατρεγμένου, όπως ο ήρωας αναφοράς, μ’ εκείνη μοναδικό στήριγμά του.

Από την πλευρά του, ο Άρης Αλεξανδρής (Κρατικό Βραβείο Πρωτοεμφανιζόμενου Συγγραφέα 2023 για το μυθιστόρημα Πώς ο Ιγνάτιος Καραθοδωρής έχασε τα πάντα), έχοντας μόλις εκδώσει το δεύτερο βιβλίο του Τρία επί ψυχής (2024), εμπνέεται από τη Λυσιστράτη δίνοντας έναν σπαρταριστό μονόλογο για την παρακμή του σεξ στην εποχή των ψηφιακών μέσων κι έναν νέο, ιδιότυπο πόλεμο με πεδίο μάχης το ανθρώπινο σώμα.

Στο έργο Δεξιά της κοίτης, με πηγή έμπνευσης τον Οιδίποδα επί Κολωνώ του Σοφοκλή, ο Γιάννης Παλαβός ξετυλίγει την ιστορία δύο προσώπων, ενός πατέρα και μιας κόρης. Ο πατέρας, λαϊκός οργανοπαίκτης που διά της τέχνης του λύνει τα αινίγματα των άλλων αλλά αδυνατεί να λύσει το δικό του, περιπλανιέται διωγμένος κι ανήμπορος με μόνο στήριγμα την κόρη του. Έναν χρόνο μετά τον θάνατό του, η κόρη τελεί στη μνήμη του ένα άτυπο μνημόσυνο, ιχνηλατώντας την προσωπικότητά του και κάνοντας παράλληλα έναν απολογισμό της σχέσης τους, πικρό και τρυφερό μαζί.

Μπορεί η αποχή από το σεξ σήμερα να σταματήσει έναν πόλεμο; Η Λυσιστράτη του Άρη Αλεξανδρή είναι μια αγανακτισμένη ψυχολόγος που έχει κουραστεί να ακούει τις θεραπευόμενες και τους θεραπευόμενούς της να κλαυθμυρίζουν για τα στραβά των σχέσεων και των επιλογών τους. Πεπεισμένη πως βρισκόμαστε στο μέσο ενός ιδιότυπου πολέμου με πεδίο μάχης το ανθρώπινο σώμα, οργανώνει μια ομαδική διαδικτυακή συνεδρία για να δώσει στους συμμετέχοντες την πιο κρίσιμη συμβουλή: να απέχουν από το σεξ. Σε μια εποχή υπερδιάθεσης του σεξ, τι θέση έχει στην πραγματική ζωή των ανθρώπων; Ένας σπαρταριστός μονόλογος όπου η αποφασιστικότητα συγκρούεται με την αμφιβολία και οι παραδοσιακές αντιλήψεις για τον έρωτα συνομιλούν με τα άβολα δεδομένα της ψηφιακής εποχής.