Μελέτη «αποκαλύπτει» τη μία συνήθεια που καθυστερεί τη βιολογική γήρανση

Ποιος δεν θέλει να ζήσει περισσότερα χρόνια και με καλύτερη σωματική και ψυχική υγεία; Μία νέα μελέτη, η οποία πρόκειται να δημοσιευθεί στο τεύχος Ιανουαρίου του Social Science & Medicine, διαπίστωσε ότι ο εθελοντισμός -ακόμη και για μία μόνο ώρα την εβδομάδα- συνδέεται με βραδύτερη βιολογική γήρανση, η οποία αντικατοπτρίζει το πόσο γηρασμένα είναι τα κύτταρα και οι ιστοί στο σώμα μας σε σύγκριση με την πραγματική μας ηλικία.

Οι ερευνητές εξέτασαν επίσης άλλες μεταβλητές υγείας που μπορούν να επιβραδύνουν τη βιολογική γήρανση -συμπεριλαμβανομένης της συχνότητας της φυσικής δραστηριότητας, του καπνίσματος, της κατανάλωσης αλκοόλ, της παχυσαρκίας- και μέσα σε όλα αυτά, διαπίστωσαν ότι υπάρχει σύνδεση μεταξύ του εθελοντισμού και της πιο αργής βιολογικής γήρανσης.

Οι ερευνητές ανέλυσαν αυτοαναφερόμενα στοιχεία (πληροφορίες δηλαδή κατά δήλωση των συμμετεχόντων) από 2.605 Αμερικανούς ηλικίας 62 ετών και άνω. Εξέτασαν πόσο συχνά οι συμμετέχοντες εργάζονταν εθελοντικά, σημείωσαν αν εργάζονταν ή ήταν συνταξιούχοι και προσδιόρισαν τη βιολογική τους ηλικία χρησιμοποιώντας προηγμένα εργαλεία για τη μέτρηση της γήρανσης σε κυτταρικό επίπεδο.

Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι άνθρωποι που εργάζονταν εθελοντικά για μία έως τέσσερις ώρες την εβδομάδα παρουσίαζαν πιο αργή βιολογική γήρανση σε σύγκριση με εκείνους που δεν είχαν καμία επαφή με τον εθελοντισμό. Ανάμεσα στους συμμετέχοντες, φάνηκε ότι οι συνταξιούχοι ήταν εκείνοι που είχαν το μεγαλύτερο όφελος, με ισχυρότερη συσχέτιση μεταξύ εθελοντισμού και βραδύτερης γήρανσης από ό,τι οι συμμετέχοντες που εξακολουθούσαν να εργάζονται.

Επίσης, όσο περισσότερο πρόσφερε κάποιος εθελοντικά, τόσο πιο εμφανής ήταν η θετική επίδραση στην υγεία του. Για παράδειγμα, η εθελοντική εργασία για πάνω από τέσσερις ώρες την εβδομάδα συνδέθηκε με τη μεγαλύτερη μείωση της επιτάχυνσης της βιολογικής ηλικίας, ανεξάρτητα από το αν ο συμμετέχων στην έρευνα ήταν συνταξιούχος ή εργαζόμενος.

Τα ευρήματα αυτά δεν προκαλούν έκπληξη στους ερευνητές, καθώς ταιριάζουν με εκείνα από προηγούμενες έρευνες που δείχνουν ότι ο εθελοντισμός μπορεί να μειώσει τη θνησιμότητα μεταξύ των ηλικιωμένων ενηλίκων. Μια μελέτη του 2023 χρησιμοποίησε παρόμοια μέθοδο για να εξετάσει τον αντίκτυπο του εθελοντισμού στη βιολογική γήρανση και διαπίστωσε επίσης ότι ο εθελοντισμός συνδέεται με βραδύτερη βιολογική γήρανση. Η νέα μελέτη διαπίστωσε πρόσθετες διαφορές μεταξύ συνταξιούχων και των εργαζόμενων.

Παρόλα αυτά, η νέα έρευνα έχει περιορισμούς που επισημαίνουν οι ειδικοί. «Ο εθελοντισμός δεν είναι μια μεμονωμένη πράξη», σχολίασε ο Sajad Zalzala, MD, ιατρικός διευθυντής της AgelessRx. «Προκειμένου να προσφέρει κανείς εθελοντική εργασία, πρέπει να έχει καλή υγεία, αρκετό ελεύθερο χρόνο και εισόδημα», συμπληρώνει. «Οι ερευνητές προσπάθησαν να αντισταθμίσουν όλες αυτές τις άλλες μεταβλητές που είναι γνωστό ότι βελτιώνουν την υγεία, αλλά είναι πολύ δύσκολο να το κάνεις αυτό».

Η βιολογική ηλικία είναι μια μέτρηση της ηλικίας των κυττάρων και των ιστών που αποκαλύπτει πόσο αργά ή γρήγορα γερνάμε σε σύγκριση με τη χρονολογική μας ηλικία, η οποία είναι απλά ο αριθμός της ηλικίας μας. Υπάρχουν διάφορες εξετάσεις που μπορούν να προσδιορίσουν τη βιολογική ηλικία, από την εξέταση βιοδεικτών όπως η αρτηριακή πίεση και ο καρδιακός ρυθμός μέχρι την παρατήρηση της φυσικής εμφάνισης όπως οι ρυτίδες και τα γκρίζα μαλλιά.

Μια κοινή μέθοδος για την εκτίμηση της βιολογικής ηλικίας -που χρησιμοποιήθηκε στη νέα μελέτη- είναι οι επιγενετικές εξετάσεις, οι οποίες εξετάζουν πώς οι συμπεριφορές και το περιβάλλον μας προκαλούν αλλαγές στην έκφραση του DNA μας. «Καθώς γερνάμε, υπάρχει φθορά στο γενετικό υλικό του DNA μας», εξηγεί ο Gary Small, MD, πρόεδρος ψυχιατρικής στο Hackensack University Medical Center. «Έτσι, πλέον, εκτός από τη χρονολογική ηλικία μπορούμε να μετρήσουμε τη λεγόμενη βιολογική ηλικία, η οποία εξετάζει πώς γερνούν τα κύτταρα και οι ιστοί, η οποία αποτελεί προγνωστικό παράγοντα θνησιμότητας».

Για παράδειγμα, είπε ο Zalzala, αν η βιολογική ηλικία ενός 40χρονου είναι τα 60 χρόνια, αυτό θα μπορούσε να είναι δείκτης κακής υγείας και μειωμένης μακροζωίας. Από την άλλη πλευρά, αν η βιολογική ηλικία κάποιου είναι μικρότερη από τη χρονολογική του ηλικία, αυτό είναι σημάδι καλύτερης υγείας και δυνητικά μεγαλύτερου προσδόκιμου ζωής. Ωστόσο, αξίζει να σημειωθεί ότι η επιστήμη των επιγενετικών εξετάσεων μπορεί να μην είναι αρκετά ώριμη ώστε να δοθεί μεγάλη βαρύτητα στα δεδομένα ακόμη, προειδοποίησε ο Zalzala.

Γιατί λοιπόν ο εθελοντισμός έχει τόσο βαθιά επίδραση στην υγεία και τη μακροζωία; Οι ειδικοί επισημαίνουν τον συνδυασμό σωματικών, κοινωνικών και ψυχολογικών οφελών. Πρώτον, ο εθελοντισμός περιλαμβάνει συχνά σωματική δραστηριότητα, όπως το περπάτημα, η οποία συμβάλλει στο να μεγαλώνουμε με καλύτερη υγεία.

Οι κοινωνικές επαφές παίζουν επίσης σημαντικό ρόλο. «Ζούμε σε μια κοινωνία όπου τείνουμε να μην είμαστε τόσο συνδεδεμένοι όσο θα έπρεπε», δήλωσε ο Zalzala. «Ο εθελοντισμός μπορεί να μας προσφέρει αυτό το κοινωνικό δίκτυο». Η κοινωνική αλληλεπίδραση έχει βρεθεί ότι μπορεί να μειώσει το άγχος και να βελτιώσει τις γνωστικές μας λειτουργίες. «Γνωρίζουμε ότι οι μοναχικοί άνθρωποι δεν γερνούν καλά», πρόσθεσε ο Small. «Αν είσαι απομονωμένος, δεν κάνεις πολλές συζητήσεις. Δεν έχεις τη συναισθηματική σύνδεση με τους άλλους. Δραστηριότητες όπως ο εθελοντισμός μας βοηθούν να παρατείνουμε το προσδόκιμο ζωής».

Ο εθελοντισμός μπορεί επίσης να δημιουργήσει μια αίσθηση σκοπού, βελτιώνοντας την ψυχική υγεία και αντισταθμίζοντας τυχόν απώλεια σημαντικών ρόλων, όπως του συζύγου ή του γονέα, καθώς γερνάμε, σύμφωνα με τους συγγραφείς της μελέτης. «Ο εθελοντισμός μπορεί να μας δώσει μια μικρή ψυχολογική ανάταση και να κάνει το άτομο να αισθάνεται ότι προσπαθεί να κάνει κάτι για να κάνει τον κόσμο καλύτερο», δήλωσε ο Zalzala.

Είτε πρόκειται για καθοδήγηση, οργάνωση κοινοτικών εκδηλώσεων ή μοίρασμα γευμάτων, ο εθελοντισμός μπορεί να μας βοηθήσει να ζήσουμε περισσότερο – και καλύτερα. Και προφανώς δεν χρειάζεται να φτάσουμε σε ηλικία συνταξιοδότησης για να δοκιμάσουμε τα οφέλη του. Μήπως είναι καλή ιδέα να αναζητήσουμε πώς μπορούμε να προσφέρουμε εθελοντική εργασία στην περιοχή μας;