Η Ρούλα Πατεράκη διαβάζει το “Ορλάντο”, στο πλαίσιο του φεστιβάλ WOW

Την Παρασκευή 4 Απριλίου στις 20:00, στο πλαίσιο του φεστιβάλ WOW – Women of the World Athens 2025, παρουσιάζεται στον Φάρο του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΚΠΙΣΝ) o θεατρικός μονόλογος Ορλάντο, βασισμένος στη διασκευή του κορυφαίου μυθιστορήματος της Βιρτζίνια Γουλφ από τον Darryl Pinckney, σε μετάφραση Θανάση Χατζόπουλου. Πρόκειται για μία νέα προσέγγιση αναλογίου στο έργο, από την κορυφαία Ελληνίδα σκηνοθέτιδα, Ρούλα Πατεράκη. Επί σκηνής μαζί της θα είναι ο μουσικός Νίκος Βελιώτης.

Η Ρούλα Πατεράκη, μία από τις πιο διακριτές και διακεκριμένες παρουσίες της ελληνικής θεατρικής σκηνής, ξανασυναντιέται σήμερα με τη Βιρτζίνια Γουλφ και παρουσιάζει ένα σκηνοθετημένο αναλόγιο, ειδικά για το φεστιβάλ WOW Athens 2025. Η πρώτη της σκηνοθεσία στο έργο ήταν το 1998, στο Απλό Θέατρο, σε μια παράσταση με τη Μάνια Παπαδημητρίου που άφησε εποχή.

Ερωτικό μυθιστόρημα, υπαρξιακή αναζήτηση, φεμινιστικός συλλογισμός, έργο φαντασίας ή μαγικού ρεαλισμού, σάτιρα, ακόμα και έργο πολιτικό έχει χαρακτηριστεί, από την πρώτη του έκδοση -το 1928- έως και σήμερα, το αριστούργημα της Βιρτζίνια Γουλφ, Ορλάντο – Μια βιογραφία. Το πολυεπίπεδο αυτό μυθιστόρημα αναγνωρίζεται, ομόφωνα, ως το πλέον εμβληματικό πάνω στην έννοια της ρευστότητας του φύλου και ως τέτοιο, εδώ και εκατό σχεδόν χρόνια, δεν έχει πάψει να απασχολεί αναγνώστες και μελετητές, προσφέροντας, παράλληλα, ανεξάντλητα ερεθίσματα στις εικαστικές τέχνες, τη φωτογραφία, τη μόδα, τον κινηματογράφο και το θέατρο.

«Ο καθένας από εμάς κουβαλάει όλα τα φύλα», δήλωνε η Βιρτζίνια Γουλφ. Ο ήρωάς της ξεκινά το ταξίδι του από την ελισαβετιανή Αγγλία, ως δεκαεξάχρονος γοητευτικός νεαρός και καταλήγει μία θελκτική, απελευθερωμένη τριανταεξάχρονη γυναίκα στις αρχές του 20ού αιώνα. Στη διάρκεια αυτών των 400 σχεδόν ετών, θα βιώσει το ερωτικό πάθος, την προδοσία, θα ζήσει μεγαλοπρεπώς ως πρόξενος στην Κωνσταντινούπολη, θα ξυπνήσει ως γυναίκα και θα ζήσει με μία φυλή Τσιγγάνων στα βάθη της Τουρκίας, θα επιστρέψει στην Αγγλία, όπου θα απολαμβάνει τον έρωτα και με τα δύο φύλα, ενώ ως Λαίδη Ορλάντο θα παντρευτεί έναν Λόρδο.

Πρόκειται για ένα έργο-βαθύ στοχασμό πάνω στη ρευστότητα του φύλου και την ανθρώπινη ταυτότητα και που η Γουλφ δήλωνε πως έγραψε σαν «παρεκτροπή» στο έργο της, αφιερώνοντάς το στην ερωμένη της, Βίτα Σάκβιλ-Γουεστ. Ο ήρωας/Η ηρωίδα επιλέγει να ζήσει με γνώμονα την εμπειρία και τη συνείδηση. Μέσα από αλλεπάλληλες μεταμορφώσεις του προσώπου, των εποχών και όσων το περιβάλλουν, αναζητά και, τελικά, βιώνει την ευτυχία πέρα από κάθε όριο. Η συγγραφέας καταργεί τις έννοιες του φύλου και του χρόνου, για να αναρωτηθεί πόσο θαυμάσια θα μπορούσε να είναι η ζωή αν έλειπαν τα στεγανά που μας ορίζουν.

Το Ορλάντο, θεωρείται δικαίως ένα έργο-σταθμός, με ανεξάντλητες ερμηνείες και τεράστια επιρροή όχι μόνο στους ομότεχνους της Γουλφ, αλλά και σε όλες τις τέχνες. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι η ομώνυμη ταινία της Sally Potter με πρωταγωνίστρια την Tilda Swinton (1992), οι έντονες επιρροές στις φωτογραφίες της Cindy Sherman και της Annie Leibovitz, οι ευθείες αναφορές σε σύγχρονα έργα όπως στο installation MS Orlando της εικαστικού Trisha Baga (2015), ενώ θεματικές εκθέσεις που αναδεικνύουν τη διαχρονική επιρροή του έργου ήταν η “Orlando at the Present Time”, που διοργανώθηκε στο Charleston (άλλοτε έδρα του Κύκλου του Bloomsbury, στον οποίο ανήκε και η Γουλφ) με αφορμή τα 90 χρόνια του Orlando (2018) και η φωτογραφική έκθεση “Orlando”, που επιμελήθηκε η Tilda Swinton στη Νέα Υόρκη (2019). Στο θέατρο, τη σκηνική εκδοχή των Robert Wilson και Darryl Pinckney, ερμήνευσαν μεταξύ άλλων η Isabelle Hupert (1993) και η Miranda Richardson (1996). Το 2010 παρουσιάστηκε για πρώτη φορά η διασκευή της Αμερικανίδας συγγραφέως Sarah Ruhl, ενώ πιο πρόσφατα, το 2022, η Emma Corin αποθεώθηκε ως Orlando στο Garrick Theatre του Λονδίνου. Στη χώρα μας, το έργο έχουν μεταφέρει στο θέατρο πολλοί σκηνοθέτες, μεταξύ των οποίων ο Σταύρος Τσακίρης, η Λίλλυ Μελεμέ, ο Νίκος Καμτσής και η Ιώ Βουλγαράκη, η οποία επιμελήθηκε και τη σκηνοθεσία της ανάγνωσης της Λυδίας Φωτοπούλου, στη σειρά του ΚΠΙΣΝ «Πρόσωπα του ήρωα: Αναγνώσεις».

Βιρτζίνια Γουλφ, Ορλάντο