ΔΕΥΤΕΡΑ
07
ΑΠΡΙΛΙΟΥ
Την εβδομάδα που πέρασε πήγαμε θέατρο και σινεμά, ακούσαμε μουσική, κάναμε βόλτες στην πόλη, παρακολουθήσαμε την επικαιρότητα – και όσα κρατήσαμε θέλουμε να τα μοιραστούμε μαζί σας. Συγκεντρώσαμε ότι μάς κέντρισε το ενδιαφέρον και μάς ενθουσίασε ή μας απογοήτευσε!
(-) Where is Acropolis, Yorgos?Ακούστε τώρα να δείτε τι γίνεται. Το ΚΑΣ (Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο) απέρριψε λέει, την αίτηση του Γιώργου Λάνθιμου για γυρίσματα στον Ιερό Βράχο της Ακρόπολης για την επερχόμενη ταινία του «Bugonia», με πρωταγωνίστρια την Emma Stone. Δεν δίνουμε, λέει, στον Γιώργο την Ακρόπολη για γυρίσματα, παιδιά! Ο “σκηνοθέτης της καρδιάς μας”, ο “άνθρωπος που δοξάζει την Ελλάδα στα εξωτερικά” – και γενικά διάφορες άλλες βαρύγδουπες φράσεις που οικειοποιούνται τη σκληρή δουλειά ενός ανθρώπου, βαφτίζοντάς την «ελληνική υπερηφάνεια» – την ίδια στιγμή που η ίδια η ελληνική κοινωνία, όταν βγήκε ο «Κυνόδοντας», δεν ήταν και πάρα πολύ σίγουρη για τον – τώρα αγαπημένο της – οσκαρικό σκηνοθέτη.
Τέλος πάντων, αφήνοντας την «υποκρισία» των Ελλήνων στην άκρη, το ζήτημα έχει ψωμί. Αυτή δεν είναι η πρώτη φορά που έχει ζητηθεί ένα πολιτισμικό μνημείο, όπως η Ακρόπολη, και έχει απορριφθεί για να χρησιμοποιηθεί ως “καμβάς” για μια επίσης πολιτιστική εκδήλωση. Το πιο πρόσφατο που θυμάμαι είναι μια επίδειξη του οίκου μόδας Gucci, ο οποίος ζήτησε την Ακρόπολη, αλλά η αίτησή του απορρίφθηκε «ομόφωνα». Ωστόσο, οι φορές που η Ακρόπολη έχει δοθεί για γυρίσματα, για φωτογραφίσεις ή για γενικά «εξαγωγή πολιτισμού» μέσω πιο φρέσκων μέσων, είναι πολύ περισσότερες. Η φωτογράφιση της JLo παλαιότερα, η φωτογράφιση του οίκου Dior πιο πρόσφατα, αλλά και τα γυρίσματα της σειράς “The Little Drummer Girl” (το Cinobo έκανε μια εξαιρετική ανάρτηση για το θέμα). Οπότε, αντιλαμβάνεστε πως κάπου εδώ τα πράγματα μπερδεύουν. Γιατί ποιος καθορίζει, στο τέλος της ημέρας, με ποιον τρόπο ή μέσο θα «εξάγουμε» πολιτισμό; Τι είναι «αντάξιο» της Ακρόπολης; Σαν τέχνη, σαν επίπεδο;
Γενικά είμαστε ψιλομύτες και περήφανοι – αλλά με την κακή έννοια – και αγνοούμε όλα αυτά για τα οποία διαδίδουμε πως είμαστε υπερήφανοι. Είναι ένα μέρος του πολιτισμού μας, το οποίο φυσικά οφείλουμε να το προστατεύσουμε… αλλά κάπου στην πορεία μήπως γινόμαστε αδικαιολόγητα ελιτιστές; Ταυτόχρονα με παραξενεύει η απόφαση αυτή του ΚΑΣ, γιατί αυτή την περίοδο συμπαθούμε τον Γιώργο – «μας κάνει περήφανους» – αλλά δεν του δίνουμε την Ακρόπολη για γυρίσματα;
Βέβαια, όχι ότι μ’ αρέσει να γίνομαι κυνική (ψέμα), αλλά κάπου διάβασα πως ένα από τα ζητήματα ήταν ότι θα διακόπτονταν για κάποιο χρονικό διάστημα οι επισκέψεις, κατά βάση τουριστών, στην Ακρόπολη – ω, μη γένοιτο!
Γιώργο μου, συγγνώμη, αλλά αυτή την περίοδο διαλυόμαστε στον βωμό του υπερτουρισμού. Δεν μπορούμε να εξάγουμε και πολιτισμό ταυτόχρονα – κάπου ώπα.
Μαρία Βαλτζάκη
…Ή αλλιώς, για μία ακόμη φορά, η μουσική έγινε καταφύγιο. Όταν ο έξω κόσμος πάλλεται από αγωνία και ασχήμια, όταν οι ειδήσεις νιώθεις να σου βαραίνουν την ψυχή, το να φορέσεις τα ακουστικά, να (απο)συνδεθείς και να αφεθείς είναι μονόδρομος. Έτσι, αυτή την εβδομάδα, έβαλα το νέο άλμπουμ των Babo Koro, με τίτλο «Όψεις» και άφησα τις νότες να πνίξουν τον γύρω θόρυβο. Λίγες ημέρες πριν, στις 23 Μαρτίου συγκεκριμένα, κυκλοφόρησαν και επίσημα οι «Όψεις» και τις τελευταίες ημέρες «παίζουν» non stop, στο Spotify μου.
Οι Babo Koro ξέρουν καλά πως να δημιουργούν ηχητικά τοπία όπου το παραδοσιακό και το σύγχρονο μπλέκονται τόσο φυσικά, σχεδόν αναπόφευκτα, ξέρουν καλά πώς να μετατρέπουν τον ήχο σε μια ζωντανή ιστορία. Η μουσική τους ανοίγει τον διάλογο μεταξύ παραδοσιακών ήχων και πιο σύγχρονων επιρροών και από τις βαλκανικές μελωδίες και την ελληνική δημοτική μουσική μέχρι το progressive rock, αυτή δεν ανήκει σε μία μόνο εποχή, αλλά τις γεφυρώνει, κουβαλώντας μνήμες και, ταυτόχρονα, ανοίγοντας δρόμους προς κάτι εντελώς νέο. Από τα εννέα κομμάτια του άλμπουμ ξεχώρισα λίγο παραπάνω το «Στέρνο μου» και την «Πικροδάφνη», τα οποία ηχούν σαν ποίηση στα αυτιά μου. Αυτή την εβδομάδα, λοιπόν, σκέφτηκα αντί να παίζω με το AI και πώς θα δείχνουν οι φωτογραφίες μου στα social ως “Studio Ghibli-style”, να ψάξω για κάτι πολυτιμότερο: μια υπενθύμιση ότι η μουσική (η τέχνη γενικότερα) μπορεί ακόμη να δίνει ανάσα, να χτίζει κόσμους μέσα στους οποίους θα ψάχνουμε πάντα να ανασάνουμε.
Ευδοκία Βαζούκη
Από στόμα σε στόμα. Το πρωτοεμφανιζόμενο κείμενο του Δημήτρη Δημητριάδη, «Αιαυτός», με αφετηρία το μύθο του Αίαντα ξεκίνησε και ολοκληρώνεται με ασφυκτικά γεμάτη την πλατεία της «Σφενδόνης» κάτω από το σκηνοθετικό βλέμμα του Χάρη Φραγκούλη. Ένα από τα αθόρυβα σκηνικά θαύματα της φετινής χειμερινής περιόδου για κάθε πτυχή της δημιουργίας του. Καταρχάς, για την τροπή που δίνει στην τραγωδία του Σοφοκλή ο Δημητριάδης αλλά και την ερμηνεία του γύρω από το «τέλος» του ηρωισμού. Ο Αίας του είναι ένας ήρωας που θέλει να αποποιηθεί την ταυτότητα του και να ενδυθεί έναν άλλον εαυτό – ζώντας. Αλλά η μοίρα (μιλάμε για αρχαίο δράμα εξάλλου) δεν θα του το επιτρέψει.
Ακολούθως, για την στερεή, διεισδυτική σκηνοθετική ματιά του Χάρη Φραγκούλη που διδάσκει λόγο, σωματική τοποθέτηση – δηλαδή διδάσκει τελετουργία – στους πρωταγωνιστές του, τον Ανδρέα Κωνσταντίνου και τον Γιάννη Παπαδόπουλο. Για τους δύο αυτούς ηθοποιούς που υποδύονται έξι ρόλους σε ένα εκπληκτικό roller coaster ερμηνευτικών μεταμορφώσεων.
Ο Ανδρέας Κωνσταντίνου από τον Τεύκρο και τον Οδυσσέα έως τον Αίαντα, ο Γιάννης Παπαδόπουλος από τον Αγαμέμνονα και τον Μενέλαο έως την Τέκμησσα. Σε κάθε πρόσωπο και οι δύο δίνουν μια τέτοια ξεχωριστή υπόσταση – κυριολεκτικά χωρούν, περιέχουν τα πρόσωπα και καθηλώνουν. Και τέλος, για τις καίριες και επιδραστικές πάνω στην αφήγηση σκηνογραφικές επιλογές της Ελίνας Λούκου και τους φωτισμούς του Νίκου Βλασόπουλου.
Στο φινάλε της σεζόν, η παράσταση έχει προοικονομήσει τον ‘μύθο’ της για την επόμενη· όχι μόνο με όρους θεατρικής τέρψης και επιτυχίας αλλά πρωτίστως γιατί εξελίσσει γόνιμα τη μελέτη του ‘ταλαιπωρημένου’ αρχαιόθεμου είδους.
Στέλλα Χαραμή
Αν άνοιξες έστω και λίγο τα social media σου αυτή την εβδομάδα, δεν παίζει να ξεφυγες από τα memes και τις εικόνες “τύπου” Studio Ghibli. Σαν να μην ήταν αρκετή η ανησυχία (και η δικαιολογημένη δυσαρέσκεια) των δημιουργών/καλλιτεχνών για τον τρόπο που η τεχνητή νοημοσύνη βάζει σε κίνδυνο τα έργα τέχνης τους και τα πνευματικά τους δικαιώματα, το OpenAI πρόσθεσε μια ακόμη λειτουργία που επιτρέπει στο ChatGPT να επεξεργάζεται εικόνες. Ο CEO του chat, μάλιστα, ανακοίνωσε την νέα αυτή προσθήκη, αλλάζοντας τη φωτογραφία προφίλ του στο X, ώστε να παρομοιάζει το στυλ του Studio Ghibli. Αμέσως δημιουργήθηκαν δύο στρατόπεδα: Από τη μια, εκείνοι που ενέδωσαν στη φρενίτιδα του trend και έσπευσαν να ανεβάσουν τη φωτογραφία τους με την χαρακτηριστική αισθητική του Μιγιαζάκι, γεμίζοντας την αρχική μας σελίδα με τέτοιες εικόνες, από την άλλη εκείνοι που θίγουν την ηθική πλευρά του ζητήματος. Χωρίς να κατηγορώ εκείνους που υπέκυψαν, νομίζω ότι τάσσομαι με την δεύτερη οπτική.
Η τεχνητή νοημοσύνη είναι ένα απίστευτο εργαλείο, που θα μπορούσε να προσφέρει πολλά στην ανθρωπότητα. Νομίζω ότι η αντιγραφή του κόπου μιας ολόκληρης ομάδας δημιουργών, δεν είναι ένα από αυτά. Ο ίδιος ο Χιγιάο Μιγιαζάκι είχε απαντήσει σε ένα ντοκιμαντέρ το 2016, ότι είναι “εντελώς αηδιασμένος” από τη δημιουργία τέχνης μέσω ΑΙ και δεν θα ήθελε ποτέ να χρησιμοποιήσει την τεχνητή νοημοσύνη στα έργα του. “Πιστεύω πραγματικά ότι πρόκειται για μια προσβολή της ίδιας της ζωής” είχε πει χαρακτηριστικά. Στο ίδιο ντοκιμαντέρ είχε αναφέρει ότι μια σκηνή 4 δευτερολέπτων για την ταινία The Wind Rises (2013) είχε πάρει στην ομάδα του 1 χρόνο και 3 μήνες, για να την ολοκληρωσουν. Το ChatGPT-4o μπορεί να το μιμηθεί σε λιγότερο από 1 λεπτό και 30 δευτερόλεπτα…
Τατιάνα Γεωργακοπούλου
Πρόσφατα βρέθηκα στην παρουσίαση του δεύτερου λογοτεχνικού έργου του Δαμιανού Πάντα και έγραψα για όσα διαδραματίστηκαν στην εκδήλωση. Όπως ίσως είχα ομολογήσει και τότε, όσα άκουσα από τη ματιά τόσο των αναγνωστών όσο και του ίδιου του συγγραφέα, μού είχαν κινήσει έντονα το ενδιαφέρον και την περιέργεια. Έτσι δεν έχασα την ευκαιρία και με το που βρήκα λίγο χρόνο βρέθηκα μπροστά στις 200 σελίδες του «Κόκκινου Σύννεφου», τις οποίες και διάβασα μονορούφι – αυτό να σημειωθεί ότι δεν το περίμενα από τον εαυτό μου, καθώς έχω πάψει πια να είμαι βιβλιοφάγος. Να όμως που ένα αξιόλογο συγγραφικό έργο είναι ικανό να σε γυρίσει στις παλιές σου συνήθειες. Μεστό, περιεκτικό, με έντονο σασπένς από την αρχή μέχρι το τέλος σε σημείο που η αγωνία σου να κορυφώνεται κάθε φορά που πας να γυρίσεις σελίδα. Και το κυριότερο, διαπίστωσα πως είχαν δίκιο όσοι του έδωσαν τις διαστάσεις του ψυχολογικού θρίλερ. Μέσω της παρουσίασης κοινωνικών παθογενειών του σύγχρονου κόσμου, ο συγγραφέας κατορθώνει να εισχωρήσει βαθιά στα πιο ενδόμυχα σημεία του ανθρώπινου ψυχισμού και να αποκαλύψει το μεγαλείο του, τη δύναμή του. Ζητήματα που αφορούν το ανθρώπινο υποσυνείδητο, τον μηχανισμό της αυθυποβολής ή την τρωτότητα που αποκτά ένας βαθιά τραυματισμένος άνθρωπος μας καλούν να διαπιστώσουμε πως τελικά ‘όλοι είμαστε ικανοί για τα πάντα’ και κατά συνέπεια υπεύθυνοι – στον ατομικό βαθμό του ο καθένας – για ό,τι συμβαίνει γύρω μας. Ο συγγραφέας είναι βαθιά γνώστης των επιστημών της ψυχολογίας και της κοινωνιολογίας και αυτό διαφαίνεται σχεδόν σε κάθε σελίδα του βιβλίου, όπου μέσα από το στόμα των ηρώων του εξωτερικεύει προσωπικές του απόψεις και συλλογικές αλήθειες. Αν λοιπόν αναρωτιέστε για το ποιο θα είναι το επόμενό σας ανάγνωσμα, σας προτείνω ανεπιφύλακτα την εμπειρία του «Κόκκινου Σύννεφου». Τώρα το βεβαιώνω και εμπειρικά, είναι όντως ‘τροφή για σκέψη’.
Μιλένα Αργυροπούλου
@Χρήστος Συμεωνίδης.
Η ιδέα του Βασίλη Βηλαρά να συνυπάρξει με τη Λένα Κιτσοπούλου στη νέα του παράσταση «Σε φιλώ, Πέτρος» αποδεικνύεται σωτήρια. Το έργο είναι στην ουσία ένα σίκουελ του περσινού «Καταποντισμού» που παρουσίασε στην Πειραματική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου, όπου queer άτομα έστελναν επιστολές στο ιστορικό γκέι περιοδικό «Αμφι». Αυτή τη φορά η ιστορία εστιάζει σ’ ένα και μόνο πρόσωπο, τον Πέτρο, ο οποίος όντας ομοφυλόφιλος στα 1977, φοιτητής στην Αθήνα και με καταγωγή από την Πάτρα, αποφασίζει να εξομολογηθεί στη μητέρα του τον πραγματικό του σεξουαλικό προσανατολισμό. Η εξομολόγηση γίνεται μέσω μιας μακράς πολύμηνης αλληλογραφίας, με διάφορες συγκινητικές κι άλλοτε προβλέψιμες στιχομυθίες ανάμεσα στην συντηρητική και στερημένη από έρωτα Ελληνίδα μάνα του προηγούμενου αιώνα και στον γιο που θέλει να ελευθερωθεί από τα δεσμά του.
Η δραματουργική αφορμή αλλά και η ανάπτυξη της μοιάζει φτωχή και σε σημεία αναμενόμενη – παρότι δεν της λείπει ούτε η αλήθεια, ούτε το χιούμορ. Πάντως, είναι γεγονός πως η παιγνιώδης διάθεση, η υπονόμευση της αφήγησης, τα διαλείμματα με λαϊκά τραγούδια έχουν όλα αντληθεί από τον τρόπο της Λένας Κιτσοπούλου. Εξόχως ευεργετική είναι και η παρουσία της ως ηθοποιού – κάτι που σπάνια δοκιμάζει τα τελευταία χρόνια (με εξαίρεση κάποιους cameo ρόλους μέσα στις παραστάσεις της). Όμως, εδώ, κυριολεκτικά ζωντανεύει (αν δεν σώζει) την παράσταση από την ράθυμη λειτουργία που της επιβάλλει ο Βασίλης Βηλαράς – σημειωτέον στο ρόλο του Πέτρου. Στα θετικά και η ευφάνταστη σκηνογραφία του Δήμου Κλιμενώφ.
Στέλλα Χαραμή
