Μετά τις επιτυχημένες διοργανώσεις της Χαμένης Λεωφόρου του Ελληνικού Κινηματογράφου και των Landmarks I & II, η Ε.Σ.Π.Ε.Κ. (Ένωση Σκηνοθετών-Παραγωγών Ελληνικού Κινηματογράφου) επιστρέφει με ένα νέο, ατμοσφαιρικό αφιέρωμα, σε συνδιοργάνωση με το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης.
Τα “ΦΑΝΤΑΣΜΑΤΑ” είναι μια συναρπαστική κατάδυση στον αόρατο κόσμο του ελληνικού σινεμά και θα παρουσιαστούν στον κινηματογράφο Άστορ, από τις 24 έως τις 30 Απριλίου.
Με αυτή την αφορμή, ζητήσαμε από τον σκηνοθέτη Κωνσταντίνο Αντωνόπουλο –μέλος του ΔΣ της Ε.Σ.Π.Ε.Κ- να μας ξεναγήσει στον αλλόκοτα γοητευτικό κόσμο των “Φαντασμάτων” που στοιχειώνουν τη μεγάλη οθόνη – και την ίδια την ιστορία του ελληνικού κινηματογράφου.
Το αφιέρωμα “Φαντάσματα” προέκυψε ως συνέχεια ή συνομιλία με το ομώνυμο αφιέρωμα του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Τι σας ώθησε να επεκτείνετε αυτή τη θεματική και να τη φέρετε στο προσκήνιο εστιάζοντας στις ελληνικές ταινίες;
Από τα μέσα του 19ου αιώνα διάφοροι επίδοξοι κυνηγοί φαντασμάτων επιχείρησαν το αδύνατο: να αιχμαλωτίσουν μορφές φαντασμάτων σε φιλμ. Οι φωτογραφίες των περισσότερων αποδείχθηκαν πλαστές. Όμως η πρόκληση παρέμεινε ανοιχτή. Και συνεχίζει έως σήμερα να στοιχειώνει τον πυρήνα της τέχνης του κινηματογράφου. Μπορεί να κινηματογραφηθεί το αόρατο; Αγαπήσαμε το αφιέρωμα του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης γιατί προσπάθησε να απαντήσει σε αυτό το παράδοξο. Και σκεφτήκαμε ότι ήταν ευκαιρία να ρίξουμε λίγο φως και στα δικά μας, εγχώρια φαντάσματα.
Πώς επιλέξατε τις συγκεκριμένες ταινίες που περιλαμβάνονται στο πρόγραμμα; Υπάρχουν κάποιες που θεωρείτε κομβικές ή ιδιαίτερα εμβληματικές για την έννοια του “φαντάσματος”;
Θελήσαμε να συμπεριλάβουμε διαφορετικές εκδοχές και οπτικές πάνω στο τι σημαίνει φάντασμα. Από την πιο κυριολεκτική – την ψυχή που επιστρέφει να για να στοιχειώσει, έως την την πιο ανοιχτή – μία γυναίκα σε μία φωτογραφία που μετατρέπεται σε εμμονή. Ψάξαμε για ταινίες που επιχειρούν να κινηματογραφήσουν την απουσία, την έλλειψη, τον κόσμο του αόρατου. Αναγκαστήκαμε να αφήσουμε εκτός αφιερώματος πολλές ταινίες που ταίριαζαν θεματικά και αγαπάμε – ελπίζουμε να τις προβάλουμε σε μελλοντική δράση. Ως εμβληματική θα ξεχώριζα την ταινία-έκπληξη που θα προβληθεί τα μεσάνυχτα του Σαββάτου: την πρώτη ελληνική ταινία του φανταστικού.
Άλπεις (2011, 93′) | Σκηνοθεσία: Γιώργος Λάνθιμος
To ελληνικό σινεμά υπήρξε weird δεκαετίες πριν χαρακτηριστεί weird. Ξεφύτρωσε μέσα από τις ρωγμές μιας μικρής βιομηχανίας, χωρίς ιδιαίτερα μέσα, τεχνογνωσία ή εκπαίδευση. Δεν είχε πεπατημένη να ακολουθήσει κι έτσι αναγκάστηκε να ανακαλύψει την φωνή του σε ιδιοσυγκρασιακά σχήματα και λοξές αφηγήσεις. Τα φαντάσματά του δεν μπορούν παρά να είναι έντονα προσωπικά, χειροποίητα, και -έτσι νιώθω- κάπως πανκ.
Η θεματολογία αγγίζει πολύπλευρα το φανταστικό, από το θρίλερ μέχρι το υπαρξιακό και το πολιτικό. Ποιο πιστεύετε ότι είναι το “είδος φαντάσματος” που ταιριάζει περισσότερο στον ελληνικό κινηματογράφο;
Νομίζω ο πιο σωστός τρόπος για να πιάσεις ένα φάντασμα είναι να σταματήσεις να ψάχνεις προς τα έξω και να αρχίσεις να ψάχνεις προς τα μέσα. Οι ταινίες που δεν αναζητούν το εφήμερο, το επίκαιρο και το ασφαλές, αλλά στρέφονται προς τα μέσα για να βρουν την δική τους γλώσσα, το δικό τους “είδος”, είναι αυτές που τελικά δεν πεθαίνουν. Μπορεί να χαθούν, αλλά, ως φαντάσματα, συνεχίζουν να αιωρούνται για όποιον θέλει να τις ανακαλύψει.
Καρκαλού (1984, 85′) | Σκηνοθεσία: Σταύρος Τορνές
Για εμένα προσωπικά, το αφιέρωμα της ΕΣΠΕΚ το 2017 με τίτλο Η Χαμένη Λεωφόρος του Ελληνικού Κινηματογράφου ήταν η πιο συγκινητική εκδήλωση της προηγούμενης δεκαετίας. Ένιωθα ταυτόχρονα εκστασιασμένος και ένοχος: εκστασιασμένος με τις ταινίες και ένοχος για την συλλογική μας αμνησία απέναντι σε μία τόσο ιδιαίτερη κινηματογραφική κληρονομιά. Ελπίζω με τα ΦΑΝΤΑΣΜΑΤΑ να μοιραστούν και άλλοι αυτή την αίσθηση έκστασης και ενοχής.
Υπάρχει κάποιο έργο στο πρόγραμμα που θεωρείτε «κρυμμένο διαμάντι», που αξίζει ιδιαίτερη προσοχή;
Θέλω να πω τις Κρυστάλλινες Νύχτες για το μπαρόκ στυλιζάρισμά της, θέλω να πω την Καρκαλού για την λαβυρινθώδη αφήγησή της, αλλά θα πω την Πρωινή Περίπολο γιατί την θυμάμαι σαν έναν παράξενο εφιάλτη, εξίσου αγχωτικό και μαγικό, και ανυπομονώ να ξαναβρεθώ σε αυτή την δυστοπική, υγρή πόλη, που έμοιαζε τόσο πολύ και τόσο λίγο με την Αθήνα.
Πρωινή Περίπολος (1987, 108′) | Σκηνοθεσία: Νίκος Νικολαϊδης
Θελήσαμε κάθε μέρα του αφιερώματος να εξερευνά και μία διαφορετική πτυχή της έννοιας “φάντασμα”. Καθώς ψάχναμε τις ταινίες, άρχισαν να προκύπτουν από μόνες τους θεματικές και κατηγορίες. Κάποιες ταινίες έμοιαζαν να θέλουν να κάνουν παρέα με κάποιες άλλες, οπότε αφήσαμε τις ταινίες να επιλέξουν και το πρόγραμμα φτιάχτηκε λίγο πολύ μόνο του.
Στην εποχή του streaming και της ακατάπαυστης πληροφορίας, γιατί αξίζει κάποιος να βρεθεί στον κινηματογράφο Άστορ γι’ αυτό το αφιέρωμα;
Πέρα από την σπανιότητα των ταινιών, την ευκαιρία να παρακολουθήσει κάποιος προβολή κόπιας φιλμ 35 χιλιοστών, τις συζητήσεις με συντελεστές που έπονται κάθε προβολής και τα οργανωμένα (και μη) πάρτυ που συνοδεύουν το αφιέρωμα, νομίζω ότι γενικά αξίζει να προσπαθούμε να είμαστε λιγότερο κακομαθημένοι καταναλωτές content που βολεύονται με τον αλγόριθμο, και περισσότερο συνειδητοί άνθρωποι που ξεκουνιούνται από το σπίτι τους για να γίνουν συμμέτοχοι σε μία τελετουργία όπως αυτή του κινηματογράφου.
Πώς συμβάλλει η ΕΣΠΕΚ στην προώθηση τέτοιων αφιερωμάτων και γενικότερα στη στήριξη του ελληνικού κινηματογράφου; Σχεδιάζετε κάποια επόμενα αντίστοιχα αφιερώματα (ίσως και σε άλλες πόλεις της Ελλάδας);
Το σινεμά είναι καθρέφτης της ταυτότητάς μας. Η ανάδειξη του, μέσα από αφιερώματα και προβολές, αποκαταστάσεις παλαιών κοπιών και έντυπες εκδόσεις, εκδηλώσεις και συζητήσεις, είναι μέρος της αποστολής μας. Θεωρούμε σημαντικό να ανοίγουμε τις δράσεις μας πέρα από τα όρια της Αθήνας. Το 2022 με το αφιέρωμα LANDMARKS προβάλαμε ταινίες σε διαφορετικές πόλεις της Ελλάδας ― όπου και είχαν γυριστεί. Φέτος, μεγάλο μέρος του αφιερώματος ΦΑΝΤΑΣΜΑΤΑ θα προβληθεί στην Θεσσαλονίκη, στον κινηματογράφο Παύλος Ζάνας μεταξύ 8 και 14 Μαΐου.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑΦαντάσματα: Ένα αφιέρωμα στον Αόρατο Κόσμο του Ελληνικού Κινηματογράφου12.09.2018
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
ΦΑΝΤΑΣΜΑΤΑ: Ο Αόρατος Κόσμος του Ελληνικού Κινηματογράφου
24 – 30 Απριλίου 2025
Κινηματογράφος Άστορ (Σταδίου 28, Αθήνα, 105 64)
8 – 14 Μαΐου 2025
Κινηματογράφος Παύλος Ζάννας (Πλατεία Αριστοτέλους 10, Θεσσαλονίκη)
*Τιμή εισιτηρίου (κινηματογράφος Άστορ): Εισιτήριο ανά προβολή 6€ | Ολοήμερο 10€ (περιορισμένος αριθμός)
Εισιτήρια για τις προβολές του ΑΣΤΟΡ στο www.more.com
